Çini Bünyede Kil, Feldspat ve Kaolen Miktarlarının Bünye Fiziksel Özelliklerine ve Sırla Uyumuna Etkisinin Araştırılması



Benzer belgeler
TUĞLA MASSESİ ÖĞÜTME DURUMUNUN ÜRÜN TEKNİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Farin İlavesinin Çini Bünye Özelliklerine Etkisi

Söndürülmüş Kirecin Çini Bünye Fiziksel Özelliklerine Ve Kütahya Sırıyla Uyumuna Etkisinin Araştırılması

E. Sönmez ve S. Yorulmaz

Etibor Kırka Boraks İşletmesi konsantre ve türev atıklarının duvar karosu bünye özelliklerine etkisi

Diatomit Katkılı Çini Karo Bünye Üretimi

Manyezit Esaslı Killerin Seramik Bünyelerde Kullanılabilirliğinin Araştırılması

Eczacıbaşı Duvar Karosu Uygun Sır ve Renklendirme Çalışmaları

Toprak / Ateş / Sır. Katalog Teknik Veriler / Analizler.

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 7 Seramikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

N. Ediz, H. Yurdakul, A. fcsi Dumlupınar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Seramik Mühendisliği Bolumu. Kütahya

2. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, Ekim 1997 izmir Türkiye

Tuğla Kırıklarının Tuğla Üretiminde Kullanımı

Çorum Yöresi Tuğla Topraklarındaki Çözünebilir Alkali Tuzların Olumsuz Etkilerinin BaCO 3 ve SrCO 3 ile Giderilmesi

ARTVİN-BORÇKA BÖLGESİ KIRMIZI KİLİNİN ÖZELLİKLERİ, SERAMİK ÇAMUR VE ASTAR ÜRETİMİNDE KULLANIMI

SAĞLIK GEREÇLERİ ÜRETİMİNDE ENERJİ VE SİNTERLEME SICAKLIĞININ DÜŞÜRÜLMESİ ÇALIŞMALARI

TERMĐK SANTRAL ATIKLARININ YER KAROSU ĐMALATINDA KULLANIM OLANAKLARININ ARAŞTIRILMASI

1)Anorganik özsüz hammaddeler:

Hitit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü,

3. DENEYSEL ÇALIŞMALAR

Amber Cevherinin Seramikte Boya Olarak Kullanılabilirliğinin Araştırılması

Seramik hammaddeleri iki başlık altında toplayabiliriz; 4.1. Doğal seramik hammaddeler

N. Ediz, H. Yurdakul, A. îssi Dumlupınar Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Seramik Mühendisliği Bölümü, Kütahya

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Sol-jel Prosesleri Ders Notları

Metalurji Mühendisliğine Giriş. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU

ISPARTA KİLLERİNDEN TUĞLA ÜRETİMİ

Eczacıbaşı Topluluğu

TEK PİŞİRİM DUVAR KAROSU BÜNYELERİNDE BORİK ASİT İLAVESİNİN SİNTERLEME DAVRANIŞINA ETKİLERİ. Özgür Cengiz 1, Alpagut Kara 2,3

T. Kavas Afyon Kocatepe üniversitesi, Afyon G. Önce Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir

KINIK VE AVANOS KIRMIZI ÇÖMLEK KİLLERİNİN SERAMİK HAM SIR BİLEŞİMİNDE YARATTIĞI DEĞİŞİKLİKLERİN İNCELENMESİ

CAM CAM VE SERAMIKLER CAM CAM CAM CAM

ASC VE AZS MALZEMELERİN ALKALİ VE AŞINMA DİRENÇLERİNİN İNCELENMESİ

MBD 2015, 4 (1 ): 21 26

TEKNİK ŞARTNAME ÇAMUR

GRANÜL BOYUT DAĞILIMININ GRANİT KARO ÜRÜN ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ. Z.Bayer 1,3, N.Ay 1, N.Erginel 2

Bor Atıklarının Yapı Malzemesi Üretiminde Değerlendirilmesi Utilisation Of Boron Waste In The Production Construction Materials

KIRKA BORAKS İŞLETMESİNDEKİ ARTIK KİLLERİN SERAMİK ENDÜSTRİSİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi/ Journal of The Institute of Natural & Applied Sciences 17 (1):6-12, 2012

ÖĞRENCİ TANIMLAMASI : 14 kız- 14 erkek öğrenci / Gelir Durumları Orta

Döküm kumu bileşeni olarak kullanılan silis kumunda tane büyüklüklerinin tespiti.

SERAMĠK, CAM VE ÇĠNĠCĠLĠK PROGRAMI DERS ĠÇERĠKLERĠ

Yüksek Poroziteli Beyaz Pişen Seramik Çamurunun Karakterizasyonu. Characterization Of High Porosity White Fired Ceramic Clay

İLERİ YAPI MALZEMELERİ DOĞAL TAŞLAR,KİLLER,SERAMİKLER

12. PORSELEN Porselenin Tanımı ve Özellikleri

SERAMİK ÇAMUR HAZIRLAMA ve ALÇI KALIPLARA DÖKÜM DENEY FÖYÜ

Konsantre boraks atığının duvar karosu sırlarında K-feldispat yerine kullanımı

Kumaş ve Ferrokrom Elektrofiltre Tozlarından Forsterit-Diopsit Kompoziti Üretimi

ASC (ANDALUZİT, SİLİSYUM KARBÜR) VE AZS (ANDALUZİT, ZİRKON, SİLİSYUM KARBÜR) MALZEMELERİN ALKALİ VE AŞINMA DİRENÇLERİNİN İNCELENMESİ

SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İKİNCİ PİŞİRİM SÜRECİNDE KULLANIMA YÖNELİK ONARIM SIRI BİLEŞİMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

3/20/2018. Puzolan malzemelerin sınıflandırılması:

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

)22H 2 ) 2 .2H 2. V.Uz Dumlupınar Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Seramik Mühendisliği Bölümü, Kütahya

Cam Tozunun Tuğla Yapımında Kullanılabilme Olanaklarının Đncelenmesi. Investigation of the Possibilities of the Glass Powder Used In Brick Production

FARKLI İNCELİKLERDEKİ TRAS VE UÇUCU KÜLÜN ÇİMENTO DAYANIMLARINA ETKİSİ

ESKİŞEHİR BÖLGESİ ŞEKER PANCARI KÜSPESİ KÜLLERİNİN SIR BİLEŞENİ VE RENKLENDİRİCİ OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

YILDIZ JOURNAL OF ART AND DESIGN Volume: 2, Issue: 1, 2015, pp 19-25

MBD 2014, 3(1 ): 12 23

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

Vitrifiye Üretiminde Vollastonit Kullanımı

Kalıp ve maça yapımında kullanılan döküm kumlarının yaş basma ve yaş kesme mukavemetlerinin ve nem miktarlarının tayin edilmesi.

Ö.F. Emrullahoglu & C.B. Emrullahoglu. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Seramik Mühendisliği Bolümü, Afyon

SARICAKAYA BENTONİTİK VE KAOLİNİTİK KİLLERİN MİNERALOJİK VE KİMYASAL BİLEŞİMİNİN PİŞME DAVRANIŞLARI ÜZERİNE ETKİSİ

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ DEĞİRMENDERE ALİ ÖZBAY MESLEK YÜKSEK OKULU SERAMİK CAM VE ÇİNİCİLİK PROGRAMI ÖNLİSANS PROGRAMI

Kağıt Atıklarından Gözenekli Malzemelerin Üretimi

SÜPER BEYAZ. yapı kimyasalları. Yüksek performanslı beyaz çimento!

KATI YALITIM MALZEMELERİ KALSİYUM SİLİKAT

SENTETİK HİDROKSİAPATİTİN KEMİK PORSELENİ BÜNYESİNDE KULLANIMI. Selvin YEŞİLAY Yüksek Lisans Tezi

TEKSTİL FABRİKASI ATIK KÜLÜ VE BAZALTİK POMZA KATKILI TUĞLALARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ

EKOBEYAZ. yapı kimyasalları. Hem ekonomik, hem yüksek beyazlık!

Pik (Ham) Demir Üretimi

İNCE BOYUTLU SEMİKOKLARIN BRİKETLENDİKTEN SONRA EV YAKITI OLARAK KULLANILMASI Use of Briguetted Fine Semicokes as Domestic Fuel

YAPI MALZEMELERİ nde BOR

2/27/2018. Erken dayanım sınıfı N: Normal R: Hızlı gün norm basınç dayanımı (N/mm 2 )

Kaynak Verimliliği Uygulamaları

Demirci (Manisa) Kyanit Cevherinin Zenginleştirilmesi ve Seramik Üretiminde Kullanımı

SERAMİK SÜREÇLER LABORATUARI

Kireçtaşlarından Çöktürülmüş Kalsiyum Karbonat Üretimi Doç. Dr. Özen KILIÇ

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: MMM 4041

YAPI MALZEMESİ. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su içi inşaatlarında kullanılmıştır.

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: MMM 3014

ÇİMENTO SU KATKILAR. Fatma Kantarcıoğlu Yaldız* Kimya Mühendisi Çimento Laboratuvar Sorumlusu

TOPRAK ANA MADDESİ Top T rak Bilgisi Ders Bilgisi i Peyzaj Mimarlığı aj Prof. Dr Prof.. Dr Günay Erpul kar.edu.

Üçlü Sistemler - 1 Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

FARKLI SELÜLOZ ETER TİPLERİNİN BEYAZ ÇİMENTO BAZLI SERAMİK YAPIŞTIRICILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Çimento Klinker Fazları ve Öğütme Parametreleri Arasındaki İlişkiler

Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, Köse ve Kızıl (eds) İzmir / Türkiye / Nisan 1995 Andezitin Traslı Çimento Üretiminde Kullanılması

Monolitik Refrakter Malzemelerde Temel Özelliklerin Detaylandırılması

SOL-JEL YÖNTEMİYLE DÜŞÜK ERGİME SICAKLIKLI SIR ÜRETİMİ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SERAMİK ANASANAT DALI

Seyitömer Termik Santrali Uçucu Küllerinin Tuğla Katkı Hammaddesi Olarak Kullanımı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt: 15 No:3 Sayı: 45 sh Eylül 2013

7 Doç. Dr. A. Şükran DEMİRKIRAN, Yrd. Doç. Dr. Nuray CANİKOĞLU

BORİK ASİT KATKILI ELEKTRO PORSELEN ÜRETİMİ VE ÖZELLİKLERİN İNCELENMESİ AZİZ EMRE BİLGİN YÜKSEK LİSANS TEZİ İLERİ TEKNOLOJİLER

K. Köseoglu Ege Üniversitesi, Ege Meslek Yüksek Okulu Bornova- İZMİR S.U. Bayca Celal Boyar Üniversitesi, Meslek Yüksek Okulu Turgutlu-MANİSA

2. MİKRO İNCELEME ( PETROGRAFİK-POLARİZAN MİKROSKOP İNCELEMESİ)

Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi ÇİMENTO KALİTE KONTROL PARAMETRELERİ VE BETON ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Reolojik Uygulamalar İçin Hidrosiklonla Saf Sepiyolit Eldesi

AYAŞ ÇÖMLEKÇİLİĞİ VE FARKLI KULLANIMLAR İÇİN AYAŞ KIRMIZI KİLİNİN ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ


Transkript:

4.Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu 118-19 Ekim 01, İzmir, Türkiye Çini Bünyede Kil, Feldspat ve Kaolen Miktarlarının Bünye Fiziksel Özelliklerine ve Sırla Uyumuna Etkisinin Araştırılması A.Yamık, C. Karagüzel, T.A. Kaskara &, N. Ergül Dumlupınar Üniversitesi Kütahya ÖZET: Bu çalışma iki bölümde gerçekleştirilmiştir. Birinci bölümdeki masse çalışmalarında maliyeti yüksek olan Konya kili yerine Söğüt kili, ikinci bölümde ise, Düvertepe kaoleni yerine, ergitici özelliği olan feldspat kullanılmıştır. Çalışmanın her iki bölümünde de, kullanılan reçetede Söğüt kili,. Konya kili, Düvertepe kaoleni, Söğüt feldspatı ve Kütahya dolomitinden faydalanarak çini bünye hazırlanmıştır. İlk bölüm çalışmalarda çini bünye'de ağırlıkça %42.5-10 arasında Konya kili azaltılıp, yerine ağırlıkça %7.5-40 arasında söğüt kili artan oranlarda ilave edilmiştir. Çını bünyeler alçı kalıplarda şekillendirilip, kurutulduktan sonra 1126 C de 44 dakika bisküvi pişirimleri yapılmıştır. Daha sonra mavi, yeşil, turkuvaz ve kırmızı olmak üzere dört farklı renkle boyanan bisküviler borlu sırla sulanmıştır. Bunlar, 1126 C, 1050 C, 1025 C ve 960 C'de sırlı pişirim, yapılmıştır. Hazırlanan seramik malzemelerin fiziksel testleri yapılarak, kuru küçülme, toplam küçülme, su emme ve mukavemet değerleri incelenerek, massenin borlu sıra ve renk uyumuna etkileri araştırılmıştır. İkinci bölüm çalışmalarda, aynı şartlar altında Düvertepe kaoleni azaltılıp yerine, ağırlıkça %7.5-40 arasında değişen oranlarda Söğüt feldspatı ilave edilmiştir. OluşturulanMnye, yine aynı testlere tabi tutulmuştur. Deneysel çalışmalann sonucunda, birinci kısım çalışmalarda, % Söğüt kili, % Konya kili, % Düvertepe kaoleni ve % Kütahya dolomiti içeren, ikinci kısım çalışmalarda ise, %25 Söğüt feldspatı, %25 Düvertepe kaoleni, % Konya kili ve % Kütahya dolomiti içeren çini bünyelerin uygun fiziksel özelliklerde olduğu tespit edilmiştir. ABSTRACT;This study consists of two parts. In the mass examinations, Konya clay is substituted by Söğüt clay in the first study while feldspar which has a melting agent, is substituted by Düvertepe kaolin in the second study. Tile structures of both examinations consist of Söğüt clay, Konya clay, Düvertepe kaolin, jiiöğüt feldspar and Kütahya dolomite. Tile structure in the first study is composed of Konya clay with a decrease of 42.5% to 10% which is substituted by Söğüt clay with a 7.5% to 40% increase. After tile masses are shaped in plaster and dried, biscuits are heated at 1126 C for 44 minutes. Later, biscuits are painted to blue, green, turquoise and red colors and glazed with boron glaze. Then, the glazed biscuits are heated at 1126 C, 1050 C, 1025 C and 960 C. Physical tests like dry compaction, total compaction, water absorption and strength test are performed and effect of mass to boron glaze and color consistency is examined. Düvertepe kaolin is decreased and the decreased content is substituted by Söğüt feldspar whose weight is 7.5% to 40% of the mass. The generated structure is subjected to the same tests. As a conclusion, first part studies reveal that the structure with % Söğüt clay, % Konya clay, % Düvertepe kaolin and % Kütahya dolomite has convenient physical properties for tile bodies. Second part studies show that the structure with 25% Soğut feldspar, % Konya clay, 25% Düvertepe kaolin and % Kütahya dolomite has convenient physical properties. 163

A.Yamık, C Karagüzel.TA Kaskara & N. Ergül 1. GİRİŞ Organik olmayan maddelerden oluşan karışımların şekillendirilmesi, sırlanması ve pişirilmesi süreçlerinden geçirilerek elde edilen sert ürünlere genel olarak seramik adı verilir (Yamık, vd.,1999. Kayınova, Mete, 1985). Geniş bir ürün aralığına sahip olan seramik malzemeler farklı sıcaklıklarda üretilip, farklı isimler alırlar. Bunlardan çini; kaolen, kil, dolomit ve feldspat gibi maddelerin belirli oranlarda karıştınlmasıyla yapılan çamurun şekillendirilmesi, desenlenmesi, sırlanması ve pişirilmesi (900-1050 C) sonucu üretilir. Ürünün kalitesi, uygun bileşimlerde hazırlanan reçetelere ve kullanılan sırın emsine bağlı olarak değişir. Genellikle seramik ürünlerin bileşimleri belirli sınırlar içerisinde değiştirilebilir. Bu sınırları belirleyen önemli noktalar vardır. Massenin şekillendirme yöntemi, bileşiminde yer alan kil miktarını belirler. Kurutma ve pişirme rejimleri incelenerek, reçetede plastik olmayan hammaddelerin yeterince bulunup bulunmadığının araştırılması ve plastikliğin ayarlaması gerekir (Yamık, vd., 1998) Özlü bir hammadde olan killer, bir çok mineral tiplerini bünyelerinde bulundurduklarından, Jcimyasal analizleri de farklılıklar gösterir. Serbest silis, feldspat, mika gibi plastik olmayan alümina silikatlar; killerin plastısıte, kuru küçülme ve kuru mukavemetini azaltır. Killerde kalsiyum bileşikleri; ergitici rol oynar, pişme sırasında deformasyona, çatlamaya neden olabilir, kuru küçülmeyi azaltır, kurumayı hızlandırır (Yamık, v.d.,1998, Okur, 1984). Beyaz ürün seramiklerin imalinde feldspat kilden sonra en önemli bileşendir. Feldspat seramik imali sırasında ergitici etki yapar. Seramik hammadde ile karıştırılan feldspat erime noktasını düşürür. Kıl, kuvars ve feldspattan oluşan seramik çamurunda feldspat yumuşar, camsı veya sıvı hale geçer, buna karşılık kil ve kuvars katı halde kalır. Daha sonra erimiş feldspat katı parçacıkları yumuşatır ve gözenekler arasında dağılır. Oluşan yüzey gerilimi; taneleri birbirine çekerek mukavemeti arttırır. Camlaşma derecesinin kontrolü feldspat miktarına ve çeşidine bağlıdır (Karagüzel, 00, Sümer, 1993, Bolger, 1995). Çini bünyede sır kullanımının nedeni, ürün mukavemetini ve genellikte yüzey sertliğini artırarak, kimyasal etkilere karşı da dayanım sağlamaktır (Yamık,v.d.l999, Özaslan 1993). Bunun dışında gözenekli ve pürüzlü yüzeyleri düz ve pürüzsüz hale getirerek, estetik ve dekoratif bir görünüm de sağlar. Sinn çini fınnda tam erimesi ve kabul edilebilir hatalı sonuç vermesi tane boyut dağılımı ile doğrudan ilgilidir (Kartal, 1998). Bu çalışmada, elde edilen çini ürünler, bor bileşikti sır ile sulanmışlardır. Bor oksit kurşun oksit gibi düşük sıcaklıklarda eriyebilen bileşimdeki diğeı oksitleri etkileyerek eritebilen bir oksittir. Bor oksit, ısıl genleşme katsayısını düşürür, böylece termik şoka mukavemeti artırır. Ayrıca, kırılma mukavemeti ile elastisiteyi artırır, sonuçta çatlamayı azaltır. Bu işlem sırın sertliğini artınr ve bünye üzerinde oldukça kuvvetli bir etki yapar, bünye ile sır arasında iç reaksiyon yaratarak çatlamayı azaltır. Bu, sırların buhara, suya, tabiata ve kimyasal maddelere karşı mukavemetini artırır. Parlak sırlara parlaklık verir, mat sırlarda oldukça faydalıdır (Sümer, 1990). 2. DENEYSEL ÇALIŞMALAR 2.1. Malzeme ve Yöntem Deneysel çalışmalarda, Güven Çini A.Ş. tarafından kullanılan Söğüt kili, Konya kili, Kütahya dolomiti, Düvertepe Kaolenı ve Söğüt feldspatı kullanılmıştır. Kullanılan hammaddelfire ait kimyasal analiz sonuçlan Çizelge 1 'de verilmiştir. Çizelge 1. Kullanılan hammaddelerin kimyasal analiz sonuçlan Madde % Sİ0 2 AI 2 0 3 FejO, CaO MgO Na 2 0 K,0 Ti0 2 S0 3 Ateş zaiyatı Toplam Soğut Kili 67,92 1 1,06 0,38 0,44 0,42 2, 1,49 0,36 6,39 100 Düvertepe Kaolini 60,14 28,57 0,31 0,24 0,08 0,08 0,27 0,68 0,54 9,0& 100 Konya Kili 66,10 21,80 1,80 0, 0,60 0, 2,00 0,60-6,70 0 Kutahya Dolomiti 1,15 0,24 0,13,68 22,60 0,11 0,16 0,t)2-45,90 100 Soğut Feldspatı 74,41 15,11 0,34 0,38 0,19 2,43 4,25 0,42-2,46 100 'Hazırlanan çini bünyelerin sırlanmasında, Segeı formülü verilen borlu sır kullanılmıştır. Bu sırın hazırlanmasında transparan firit, su, kaolen, CMC (carboksı metil selüloz) ve STPF (sodium tri poli fosfat) kullanılmıştır. Çizelge 2'de fırıtin kimyasal bileşimi, Çizelge 3'de sırın reçete bileşimi ve Çizelge 4'de ise transparan firitin seger formülasyonu verilmiştir. 164

4 Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu /18-19 Ekim 01, izmir, Türkiye Çizelge 2. Transparan fntm kimyasal bileşimi Oksitler K 2 0 Na,0 CaO ZnO MgO A1A SiO, B,0, Çizelge 3. Sır reçetesi bileşimi Hammadde Transparan frit Su Kaolen CMC STPF % Bileşim 0,8 1,1 17,6 16,9 0,4 8,4 51,3 3,5. % Bileşim 72 23 4,6 0,25 0,15 Çizelge 4. Transparan frıtın seger formulasyomı 0,01 K 2 0 0,03 Na 2 0 0,56 CaO 0,37 ZnO 0,01 MgO 0,14Al 2 O 3 1,53 Sı0 2 > 0,09 B 2 0 3 2.1.1. Çamur Hazırlama Birinci gurup çalışmalarda, çini bünyede ağırlıkça %42,5-10 arasıda konya kili yerine ağırlıkça %7,5-40 arasında Söğüt -kili kullanılarak sekiz farklı reçete hazırlanmış ve reçeteler sırasıyla R1.1..R1.2, R1.3, R1.4, R1.5, Rl,6, R1.7 ve R1.8 olarak kodlanmıştır. Çizelge 5'te Söğüt kili ile Konya kili miktarlarının değişken olduğu çini çamuru reçete bileşenleri verilmiştir. İkinci gurup çalışmalarda, çini bünyede ağırlıkça %42,5-10 arasında Düvertepe kaoleni yerine ağırlıkça %7,5-40 arasında Söğüt feldspatı kullanılarak sekiz farklı reçete hazırlanmış, reçeteler sırasıyla R2.1, R2.2, R2.3, R2.4, R2.5, R2.6, R2.7 ve R2.8 olarak kodlanmıştır. Çizelge 6'da Söğüt feldspatı ile Düvertepe Kaoleni miktarlarının değişken olduğu çini çamuru reçete bileşenleri verilmiştir. Bu çalışmada 1500 gr üzerinden karışımlar hazırlanmış, reçeteler 100 gr üzerinden gösterilmiştir. Hazırlanan hammadde karışımları içerisine, hammaddelerin Çizelge 7 ve Çizelge 8' de verilen nemlerine bağlı olarak hesaplanan miktarda su ile birlikte cam suyu ilave edilmiştir. 4 litrelik Alümina değirmende 63 mikron (100 DİN) altına öğütülmüştür. Litre ağırlığı elek bakiyesi ve viskozite değerleri Çizelge 9 ve Çizelge 10 '-da verilmiştir. Hazırlanan çamur alçı kalıplarda şekillendirilerek deney numuneleri elde edilmiştir. Şekillendirilen numuneler kurutulduktan sonra, 1126 C de bisküvi pişirimine tabı tutulmuştur. Her bir bisküvi kırmızı, mavi, yeşil -ve turkuvaz olmak üzere, dört farklı renkle boyandıktan sonra akıtma yöntemiyle sulanmıştır. 165

A.Yamık, C. Karagüzel, TA Kaskara & N. Ergùl Çizelge 5. Söğüt kili ile Konya kili miktarlarının değişken olduğu çini çamuru reçete bileşenleri Hammaddeler SöğüJ kili Konya kili Düvertepe beyaz kaolini Kütahya dolomiti 22,5 27,5 Rl.l 7,5 42,5 Numunelerin % Ağırlıkları R1.3 R1.4 R1.5 15 25 R1.2 10 40 35 25 R1.6 R1.7 35 15 R1.8 40 10 Çizelge 6. Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni miktarlarının değişken olduğu çini çamuru reçete bileşenleri Hammaddeler Söğüt feldspatı 22,5 R2.1 7,5 Numunelerin % A R2.2 R2.3 R2.4 10 15 Şıllıkları R2.5 25 R2.6 R2.7 35 R2.8 40 Düvertepe beyaz kaolini 27,5 42,5 40 35 25 15 10 Konya kili Kütahya dolomiti Boyanıp sırlanan numuneler 960 C, 1025 C, 1050 C, 1126 C da sırlı pişirime tabi tutulmuştur. Hazırlanan her numune üzerinde fiziksel testler uygulanmıştır. 2.2, Deney Sonuçlarının Değerlendirilmesi Her iki grupta yapılan deneylerin sonuçları aşağıda verilmiştir, Kullanılan hammaddelerin nem ölçüm sonuçlan Çizelge 7 ve Çizelge 8'de ayrıntılı olarak verilmiştir. Çizelge 7. Söğüt kili ile Konya kili miktarlarının değişken olduğu hammaddelerin nem oranlan Hammadde Söğüt kili Düvertepe kaolini Konya kili Kütahya dolomiti 4,50 13,60 24,03 10,05 R1.1 4,49 16,33 24,41 9.25 R1.2 5, 13,40 22,40 9.25 Nem oranları (%) R1.3 R1.4 R1.5 4,96 4,65 4,49 15,70 14,41 16,33 22,10 22,00 21,47 R1.6 4,76 14,41 22,00 R1.7 4,49 16,33 21,47 R1.8 4,96 15,50 22,44 Çizelge 8. Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni miktarlarının değişken olduğu hammaddelerin nem oranlan Hammadde Söğüt feldspatı Düvertepe kaolini Konya kili Kütahya dolomiti 4,50 13,60 24,03 10,05 R2.1 4, 16,33 24,41 9.25 R2.2 4,10 13,40 22,40 9.25 Nem oranları (%) R2.3 R2.4 R2.5 4,10 4,99 4,80 15,70 14,41 16,33 22,10 22,00 21,47 R2.6 4, 14,41 22,00 R2.7 4,80 16,33 21,47 R2.8 4,10 15,50 22,44 Çizelge 9'da Söğüt kili ile Konya kili miktarlarının değişken olduğu karışımların viskozite, litre değişken olduğu karışımların, Çizelge 10'da ise, ağırlığı, % kuru madde, %nem miktarı ve % elek Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni miktarlarının bakiyesi sonuçları gösterilmektedir. 166

4.Endihmyel Hammaddeler Sempozyumu 118-19 Ekim 01, İzmir, Türkiye Çizelge 9. Söğüt kili ile Konya kilinin değişken olduğu karışımların viskozite, litre ağırlığı, % kuru madde, % nem miktarı ve % elek bakiyesi sonuçlan Testler % Elek bakiyesi Litre ağırlığı (gr/lt) Viskozite (sn) %Nem % Kuru madde 7,40 40, 60,70 R1.1 7, 31 40,40 59,6 R1.2 6,40 1670 31 39,83 60,17 R1.3 6,90 16 41,63 58,37 R1.4 7,40 1660 40,62 59,38 R1.5 7,38 39,03 60,97 R1.6 7,14 1710 31 38,36 61,64 R1.7 6,81 16 41,45 58,55 R1.8 7,61 1640 39,87 60,13 Çizelge 10. Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleninin değişken olduğu karışımların viskozite, litre ağırlığı, % kuru madde, % nem miktarı ve % elek bakiyesi sonuçlan Testler % Elek bakiyesi Litre ağırlığı (gr/lt) Viskozite (sn) %Nem % Kuru madde 7,40 40, 60,70 R2.1 6,00 25 40,35 59,65 R2.2 6,70 1690 28 39,42 60,58 R2.3 6,60 17 38,11 61,89 R2.4 7,10 1700 28 39,65 60,35 R2.5 6,72 1640 24 42,15 57,85 R2.6 6,94 1610 26 41,65 58,35 R2.7 6,12 1680 28 39,14 60,86 R2.8 5,11 1740 38,89 61,11 Üretim şartlarında şekillendirilip kurutulan değişik miktardaki Söğüt kili ile Konya kili ve Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni içeren numunelerin kuru küçülmeleri Şekil 1 ve Şekil 2'de verilmiştir. Şekil 2. Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni miktarlarının değişken olduğu çini bünyenin % kuru küçülme sonuçları Şekil 1. Söğüt kili ile Konya kili miktarlarının değişken olduğu çini bünyenin % kuru küçülme sonuçlan Şekilde de görüldüğü gibi çini bünyeye ilave edilen artan miktarlardaki Söğüt kili oranları, bünyenin kuruma küçülmesi değerlerini önemli ölçüde azaltmaktadır. Ancak, Söğüt kilinin %'dan sonraki değerlerinde belli bir artış gözlenmektedir. Bunun sebebi de reçetedeki kil oranının optimum noktayı geçmesinden kaynaklanmaktadır. Şekilde de görüldüğü gibi çini bünyeye ilave edilen artan miktarlardaki Söğüt feldspatı, bünyenin % kuruma küçülmesi değerini önemli ölçüde azaltmaktadır. Standart reçetede ise, % kuru küçülme değeri 0,8'dir. Şekil 3 ve Şekil 4'te çeşitli oranlarda Söğüt kili ile Konya kili ve Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni içeren çini bünye'nin toplam küçülme deney sonuçlan verilmektedir. 167

A.Yamik, C Karagüzel, TA, Kaskara & N. Ergül Şekil 3. 1126 C' de pişirilen değişik oranlarda Söğüt kili ve Konya kili ihtiva eden çini bünyelerin % toplam küçülme sonuçlan artan miktarlardaki" Söğüt kili", toplam küçülme değerlerini belirli oranlarda değiştirmektedir. Şekil 5. 1126 C ' de pişirilen değişik oranlarda Söğüt kili ile Konya kili ihtiva eden çini bünyelerin % su emme sonuçları artan miktardaki Söğüt kili, su emme oranını artırmıştır. Şekil 4. 1126 0 C' de pişirilen değişik oranlarda Söğüt feldspatı ve Düvertepe kaoleni İhtiva eden çini bünyelerin % toplam küçülme sonuçlan artarı miktardaki Söğüt feldspatı, toplam küçülme değerlerini belirli oranlarda değiştirmektedir. Standart numunede ki toplam küçülmenin değeri ise, %4'tür. Şekil 5 ve Şekil 6'da Söğüt kili ile Konya kili ve Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni ihtiva eden bünyelerin su emme sonuçlarını gösterilmektedir. Şekil 6. 1126 C ' de pişirilen'değişik oranlarda Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni ihtiva eden çini bünyelerin % su emme sonuçlan artan miktardaki Söğüt feldspatı, % su emme değerini %25' e kadar azaltmıştır, %25'den sonra artış meydana gelmiş ve bu değerin %40 feldspat ilavesinde %23.9'a yükseldiği görülmüştür. Standart numunenin su emme değeri ise, %18,6'dır. Şekil 7 ve Şekil 8'de Söğüt kili ile Konya kili ve Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni ihtiva eden, bünyelerin pişme mukavemeti deney sonuçlan gösterilmektedir. 168

4.Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu 118-19 Ekim 01, İzmir, Türkiye reçetesinde kurutma sırasında çok'hafif bir konveks yamuğun (dışbükey) oluştuğu, bisküvi pişiriminde bu konveks yamuğun daha belirginleştiği, sırlı pişirimde uyumsuzluğun daha da arttığı gözlenmiştir. Toplam küçülmede, kuru küçülme oranına bağlı olarak belirli oranlarda değişmiştir. Pişme mukavemetinde ise Söğüt kilinin ilavesiyle düşme görülmüştür. Söğüt kilinin ilavesiyle, su emme oranında belirli bir artış saptanmıştır. Şekil 7. Söğüt kili ile Konya kili ihtiva eden çini bünyelerin pişme mukavemeti sonuçları artan miktardaki Söğüt kili, pişme mukavemeti değerini düşürmüştür. Bunun nedeni Söğüt kili mukavemetinin düşük olmasından kaynaklanmış olabilir. Deneysel çalışmalardan; Söğüt kili oranını en fazla %35'e kadar artırılabileceği, Konya kili oranını da en fazla %15'e kadar düşürebileceği belirlenmiştir. Deney sonuçlarından, R1.4 reçetesinde çini bünye için en ideal sonuçlara ulaşılmıştır. Çini bünyelerin sırlı pişiriminde 3426 0 C' deki numuneler sırla uyum göstermiş ve istenilen renkler elde edilmiştir. İkinci bölüm çalışmalarında ise; bünyeye ilave edilen artan oranlarda Söğüt feldspatı ve azalan oranlarda Düvertepe kaoleni; bünyenin kuru küçülmesini azaltmıştır. Şekil 8. Söğüt feldspatı ile Düvertepe kaoleni ihtiva eden çmı bünyelerin pişme mukavemeti sonuçlan artan miktarlardaki Söğüt feldspatı, pişme mukavemetini %25'e kadar artırmıştır, %25'den sonra önemli bir azalma meydana gelmiş ve bu değerin %40 feldspat ilavesi ile 64.22 kg/cm 2 ' ye kadar düştüğü görülmüştür. Standart numunede ise pişme mukavemeti 115 kg/cm 2 'dir. 3. SONUÇ VE ÖNERİLER Birinci bölüm çalışmalarda, bünyeye ilave edilen artan oranlarda Söğüt kili ve azalan oranlarda Konya kili, bünyenin kuru küçülme değerini önemli ölçüde azaltmıştır. Ancak, Söğüt kilinin %'dan sonraki değerlerinde belli bir artış saptanmıştır. V Reçetedeki söğüt kil oranının %'dan sonra problem teşkil ettiği görülmüştür. R1.6 Bünyenin toplam küçülmesi %25 feldspat oranına kadar artmış ve su emme değen azalmıştır. %25-40 arasında feldspat ilavesinde yeterince camsı faz oluşmadığından pişme küçülmesi azalmış ve su emme artmıştır. Aynı zamanda bünyeye ilave edilen feldspat miktarları su emmeye ters orantılı olarak-pişme mukavemetini %25'e- kadar artırmış ve bu değerden sonra azalttığı saptanmıştır. %7.5-10-15 oranlarında feldspat ilave edilerek hazırlanan çini bünyelerin bisküvi fırınından hasarlı çıktığı gözlenmiştir. Bisküvi fırınından hasarlı çıkanlar hariç, borlu sırla sırlanıp dört farklı renkte boyanan numuneler; 1126 C'de sırla uyum göstermiş ve istenilen renkler elde edilmiştir. Çini bünyenin fiziksel özelliklerini iyileştirmek ve toplam maliyeti düşürmek amacıyla, diğer. hammadde oranlan değiştirilerek farklı bünyeler hazırlanabilir. Reçetelerin DTA analizleri yapılarak bünye gelişimi içm en uygun sıcaklıklar belirlenebilir. 169

A.Yamık, C Karagüzel.T A Kaskara&N Ergül KAYNAKLAR Böiger, R., 1995, Feldspar&Nepheline Syenite Turkish Delight in Export Sales, Industrial Minerals, No. 332 Karagüzel, C, 00, Simav Yöresi Feldspatlarının Seramik Sanayinde Kullanım Olanaklarının Araştırılması, DPÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, Kütahya Kartal,A.,1998, Sırlama ve Sır Tekniği, Çizgi Matbaası, Ankara Kayınova, A.N., Mete, Z., 1985, Ülkemizde Seramik Hammaddelerinin Kullanımı, Seramik Kongresi Bildiriler Kitabı, s. 89-98, Ankara Okur, E., 1984, Simav -Dağardı Feldspatlarının Zenginleştirme Olanaklarının Araştırılması, Anadolu Univ., Yayın No: 53, MMF Yayın No: 13, Eskişehir. Özaslan, B., 1993, Sırlama Teknikleri, Türk Seramik Derneği, Seramik Sır Yayınlan no:7, s.141-150, İstanbul. Sümer, G., 1990, Endüstriyel Seramikler, Anadolu Üniversitesi Yayınlan, C.l, Eskişehir. Sümer, G., 1993, Seramik Fırınları, Seramik Sırları Semineri Bildiriler Kitapçığı, Türk Seramik Derneği Yayın No:7Jstanbul. Yamık, A., Akba, M., Çınar, M., Karagüzel,C, 1999, Duvar Karosunda Kalsit ve Dolomit Miktarının Bünye Fiziksel Özelliklerine Etkisi, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi S., s.l 19-126, Kütahya. Yamık, A., Kaı-agüzel, C, Öksüzoğlu.N., Yüksel, P., 1998, Çini Bünyede Kil,Uşak Kaolem ve Kuvars Miktarlarının Bünye Fiziksel Özelliklerine ve Sırla Uyumuna Etkisinin Araştırılması, Çini Sempozyumu, Kütahya. 170