1.1.1. MİSYON VE VİZYON MİSYON Ülkenin bir hammadde kaynağını yüksek teknoloji ürünü olan bir malzemeye dönüştürmek VİZYON Kendine bir hedef seçerek, girişimci olmak, üreteceği malzeme için plan kurmak ve geleceğin sanayi lideri olmak üzere kendini yetiştirmek 1
1.1.2. METALURJİ NEDİR Metal ve alaşımların, cevher veya metal içeren hammaddelerden, kullanım sürecine uygun kalitede üretilmesini, saflaştırılmasını, alaşımlandırılmasını, şekillendirilmesini, korunmasını, ve "üretim - kullanım" ömrü içindeki çevresel kaygı ve sorumlulukları da dikkate alarak insanların ihtiyaçlarına cevap verecek özellikte ve biçimde hazırlanmasını hedef alan bilim ve teknoloji dalıdır 1.1.3. METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ NEDİR Doğal hammaddelerden metal, plastik, seramik, kompozit v.b. her türlü malzeme üretimini gerçekleştiren ve malzemelerin içyapısını değiştirerek özelliklerini geliştiren mühendislik alanıdır. 2
1.1.3. METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİNİN ÖNEMİ İnsanoğlu, hayatı için gerekli alet ve vasıtaları yapmak maksadıyla malzeme kullanmak zorundadır. Ülkelerin kullandıkları metal ve malzeme miktarları teknolojik gelişmenin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir 1.1.3. METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİNİN ÖNEMİ Ülkemiz doğal kaynakları bakımından önemli bir mirasa sahiptir. Cevher, yer altından yer üstüne çıkartılarak işlenir, üretim süreçlerinden geçerek malzeme haline dönüştürülür. Bu yüzden Türkiye nin kalkınması, yüksek teknoloji üretebilir hale gelmesi için Metalurji ve Malzeme Mühendislerine şiddetle ihtiyaç vardır. 3
1.1.3. METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİNİN ÖNEMİ 1.1.3. METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİNİN ÖNEMİ 4
1.1.3. METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİNİN ÖNEMİ 1.1.3. METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİNİN ÖNEMİ 5
1.1.4. TÜRKİYEDE METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ Uzun yıllar boyunca Türkiye'nin Metalurji Mühendisi ihtiyacı, Sümerbank, Etibank, M.T.A.,vb. kuruluşlarca, özel olarak seçilmiş elemanlara yurt dışında eğitim yaptırılarak sağlanmıştır. Ancak 1962 yılından sonra ilk defa İ.T.Ü. Maden Fakültesi bünyesinde Metalurji Mühendisliği Bölümü kurulmuştur. Ülkemizde 40. yılını dolduran Metalurji Mühendisliği eğitimi, bugün, kimya, makina, inşaat, uzay-uçak, elektrik-elektronik, çevre ve tıp alanlarına yayılmış çok disiplinli bir bilim ve teknoloji dalı olarak gelişmesini sürdürmekte ve verimlilik, enerji ve hammadde üçlüsü ile uyum içinde olan üretim süreçlerinin sektöre kazandırılmasında önemli rol oynamaktadır. 11 1.1.5. PROGRAMIN EĞİTİM AMAÇLARI Metalürji ve Malzeme Mühendisliği lisans programının mezunlarına vermeyi hedeflediği genel eğitim; endüstri uygulamalarındaki mühendislik malzemeleri ile ilişkili temel bilgiler ve uygulamaları aktarmaktır. Bu programdan mezun olan öğrencilere kazandırılması amaçlanan temel bilgi ve uygulamalar Matematik ve fen bilimlerini mühendislik alanında uygulayabilecek yetenek kazandırılması, Deney tasarımlama ve yapma ile deney sonuçlarını analiz etme ve yorumlama becerisi, 6
1.1.5. PROGRAMIN EĞİTİM AMAÇLARI Mühendislik problemlerini tanımlayabilen, çözüme uygun malzeme, ürün, sistem ve işlemleri seçebilen, tasarlayabilen ve bunları ekonomik temelleri olan projelere dönüştürebilecek beceri Disiplinler arası takımlarda çalışabilme becerisi Mühendislik problemlerini tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi Metalurji sektörü, bir ülkenin ağır sanayinin temelini oluşturmaktadır. Metalurji ve Malzeme Bilimi, metallerle birlikte seramikleri (porselen, fayans, tuğla, kiremit, cam, ateş tuğlası, refrakter malzemeler, özel sermetler, vb.malzemeleri), organik yapı malzemelerini (özellikle polimerler gibi plastikleri, kauçuk maddesini), çimento, ahşap, fiber ve kompozit malzemeleri, elektrik-elektronik ve manyetik malzemelerini, dişçilik ve tıpta kullanılan malzemeleri, yakıt malzemelerini ve bunların özelliklerinin geliştirilmesini ve üretimini inceleyen bilim dalıdır. 14 7
Demir Çelik Endüstrisi Döküm Endüstrisi Bakır Alüminyum Ve Diğer Metallerin Üretim Tesisleri Kuyumculuk Sanayi Seramik endüstrisi Mutfak,banyo malzemeleri ve aksesuarları üretim tesisleri 15 Cam endüstrisi Plastik, lastik endüstrisi Haddehane tesisleri Extrüzyon sanayi Presleme ile üretim sanayi Toz metalurjik malzeme üretim tesisleri Kaynak tesisleri Kaplama sanayi Hasarsız muayene tesisleri Mekanik test laboratuarları X-ışını ile analiz laboratuarları 16 8
Demir çelik ve demir dışı metallerin üretimlerinin yapıldığı tesislerde Döküm endüstrisinde Geleneksel ve ileri teknolojik seramik üretim tesislerinde, Yeni malzeme araştırma ve geliştirme amaçlı merkezlerde, Savunma sanayii, Havacılık, uzay, Tıp ve biyomedikal alanlarında kullanılmak üzere malzeme üretimi yapılan alanlarda kolaylıkla istihdam edilebilir. 17 Demir-Çelik Sanayi Demir-Dışı Metal Üretim Sanayi Cam, Seramik ve Refrakter Sanayi Döküm Sanayi Savunma Sanayi Makine imalat Sanayi Otomotiv ve Otomotiv Yan Sanayi Uçak ve Gemi imalat Sanayi 18 9
Plastik Teknolojisi Kaynak Malzemeleri Üretimi Sanayi ; Metal şekillendirme ve işleme Sanayi Yüzey işlemleri ve Kaplama Sanayi Elektrik-Elektronik Malzeme Üretimi Manyetik Malzeme Üretimi Biomedikal Malzeme Üretimi Kalite Kontrol ve Gözetim şirketleri 19 20 10
21 22 11
23 24 12
1.2. TABİİ KAYNAKLARIMIZ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.2.1. TABİİ KAYNAKLARIMIZIN SINIFLANDIRILMASI Tabiatta bulunan metal, enerji ve her türlü endüstriyel maddenin elde edildiği mineral esaslı inorganik ve hücresel dokuya sahip bitkisel ve hayvansal esaslı işlenmemiş doğal hammaddelerdir. a) Mineralojik Hammaddeler (Mineral esaslı hammaddelerdir) Metalik Hammaddeler Enerji Hammaddeleri Endüstriyel Hammaddeler b) Hayvansal Hammaddeler c) Bitkisel Hammaddeler Örnek Demir cevheri Deri Kereste Kireç Kömür Petrol Doğal gaz) Radyoaktif hammaddeler Seramik Cam hammaddeleri 1.2. TABİİ KAYNAKLARIMIZ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.2.2. TÜRKİYENİN BAŞLICA MADENCİLİK ÜRÜNLERİ 13
1.2. TABİİ KAYNAKLARIMIZ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.2.3. TÜRKİYENİN MADEN YATAKLARI 1.2. TABİİ KAYNAKLARIMIZ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.2.4. DÜNYA VE TÜRKİYEDE BAŞLICA MADEN REZERVLERİ MADEN CİNSİ Dünya (**)x10^3 ton Türkiye,x10^3 ton Bor, (B 2 O 3 ) ***1.275.000 ***803000 Manyezit ***2.594.000 ***44.059 Linyit ****512.000.000 ****8.375.000 Taş kömürü ****519.000.000 ****428.000 Trona *24.000.000 *200.000 Krom *3.600.000 **26.000 Barit ***583.000 ***24.000 Demir *140.000.000 **150.000 Bakır *340.000 **6.800 Boksit *25.000.000 **62.000 Altın *48 (son veriler) 0.250 Stronsiyum **13.350 **1.000 Feldispat ***1.250.000 ***12.342 Fosfat ***129.860.000 ***424.000 14
1.2. TABİİ KAYNAKLARIMIZ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.2.5. MADEN ÜRETİMİMİZ Ülkemizde üretilen maden ürünleri sanayide ve inşaat sektöründe hammadde olarak tüketilmektedir. Bor, krom, mermer, pomza, sodyum feldspat genel olarak ihraç edilen madenlerimizdir. Ülkemizin maden varlığının yaklaşık 4,5 Trilyon Dolar değerinde olduğu ifade edilmektedir. Buna karşın yıllık maden üretimi 3,45 Milyar Dolar, ihracatı ise 0,75 Milyar Dolar kadardır. 1.3. İLGİ ALANLARI BÖLÜM 1 GİRİŞ Teknoloji Geliştirme Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Yeni Malzeme Geliştirme Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Malzemenin Özelliklerinin Geliştirilmesi Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Cevherden Malzeme Üretimi Metalurji ve Malzeme Mühendisleri Cevherin Üretim İçin Hazırlanması Maden ve Metalurji Mühendisleri Cevherin Yer Altından Yer Üstüne Çıkartılması Maden Mühendisliği Maden Yatağının Tespit Edilmesi Jeofizik ve/veya Jeoloji Mühendisleri 15
1.4. CEVHER ÜRETİMİ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.4.1. GENEL TANIMLAR Cevher : Doğal olarak yada bazı işlemler sonucu endüstride tüketim yeri bulan, ekonomik değere sahip olan bir veya birkaç mineralden oluşmuş kayaçlara cevher denir. Mineral : Doğada çeşitli elementlerin birleşerek meydana getirdikleri, belirli fiziksel ve kimyasal yapıya sahip, muntazam atomik düzeni olan çoğunlukla katı bileşiklere denir. Gang: Cevher içerisinde mevcut olan ve metal üretiminde kullanılmayan kalker, silika v.b.atık minerallerdir. 1.4. CEVHER ÜRETİMİ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.4.1. GENEL TANIMLAR Rezerv : Bir hammaddenin yerkabuğunda bulunma miktarıdır. Tenör :Cevherde veya cevherden elde edilen ürünlerde kıymetli elementin tespit edilen oranının yüzde (%) olarak ifadesidir. Cevherdeki Cu tenörü %1,5 Konsantredeki Cu tenörü %18 Artıktaki Cu tenörü %0,15 Konsantre : Cevher hazırlama işlemleri sonucunda elde edilen değerli ürün topluluğudur. 16
1.4. CEVHER ÜRETİMİ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.4.2. ÜRETİM ŞEKİLLERİ Bingham Canyon Mine (Yeryüzündeki en büyük kazı alanı) 1.4. CEVHER ÜRETİMİ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.4.2. ÜRETİM ŞEKİLLERİ 17
1.4. CEVHER ÜRETİMİ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.4.3. CEVHER ZENGİNLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Ayıklama ile Zenginleştirme Gravite Zenginleştirmesi Manyetik Ayırma ile Zenginleştirme Elektrostatik Ayırma ile Zenginleştirme Flotasyon Kimyasal Zenginleştirme Artık Ara Ürün Konsantre İzabe 1.4. CEVHER ÜRETİMİ BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.4.3. CEVHER ZENGİNLEŞTİRME YÖNTEMLERİ 18