İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ YAYIN NO: 2014-11 İstanbul, 2014

Copyright İTO (İstanbul Ticaret Odası) Tüm haklar saklıdır. Bu yayının hiçbir bölümü, yazarın ve İTO nun önceden yazılı izni olmaksızın mekanik olarak, fotokopi yoluyla veya herhangi bir şekilde çoğaltılamaz. Eserin bazı bölümleri veya paragrafları, sadece araştırma veya özel çalışmalar amacıyla, yazarın adı ve İTO belirtilmek suretiyle kullanılabilir. ISBN 978-605-137-356-0 (Basılı) ISBN 978-605-137-357-7 (Elektronik) İTO ÇAĞRI MERKEZİ 444 0 486 İTO yayınları için ayrıntılı bilgi İleri Araştırmalar Koordinatörlüğü Dokümantasyon Birimi nden alınabilir. Tel : (212) 455 63 29 Faks : (212) 512 06 41 E-posta : ito.yayin@ito.org.tr İnternet : www.ito.org.tr Adres : Reşadiye Caddesi 34112 Eminönü - Fatih / İSTANBUL Odamız yayınlarına tam metin ve ücretsiz olarak internetten ulaşabilirsiniz. YAYINA HAZIRLIK, BASKI, CİLT Altınoluk Yayın San. A.Ş. Tel: (212) 671 07 07 Fax: (212) 671 07 17 info@erkammatbaasi.com www.erkammatbaasi.com

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ

Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ 1954 yılında Eskişehir de doğdu. 1975 yılında Eskişehir D.M.M.A. Makine Mühendisliği Bölümünden mezun oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi Sanayi Mühendisliği Bölümünden 1978 yılında Yüksek Lisans, 1982 yılında Doktora derecesi aldı. İ.T.Ü Endüstri Mühendisliği Bölümünde 1978-1983 yılları arasında Araştırma Görevlisi, 1983-2006 yılları arasında ise Öğretim Üyesi olarak çalıştı. İ.T.Ü. nün çeşitli fakülte ve enstitülerinde, Bahçeşehir, Okan ve İstanbul Ticaret Üniversitelerinde, Hava ve Deniz Harp Okulu nda ders verdi. İTÜ Sürekli Eğitim Merkezi Lojistik ve Tedarik Zinciri Yöneticiliği Sertifika Programı Kurucu Koordinatörlüğünü yaptı. 2006-2010 yılları arasında Okan Üniversitesinde Uluslararası Lojistik Bölüm Başkanlığı görevini gerçekleştirdi. Halen Maltepe Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Yönetimi Bölüm Başkanlığı görevini yürütmektedir. 2001 yılında Lojistik Derneğinin (LODER) Kurucu Başkanlığını yaptı ve halen Yönetim Kurulu Başkanıdır. 2005 yılında Ulaştırma Bakanlığı için hazırlanan Türkiye Ulaştırma Ana Planı Strateji Çalışmasının Lojistik Grup Başkanlığını yürüttü. İstanbul Metropolitan Alan Kentsel Tasarım Lojistik Grubunda danışmanlık yaptı. 2010 yılında Türkiye İhracatçılar Meclisi kapsamında Türkiye Lojistik Master Planı için Strateji Belgesi hazırlanması ekibinde çalıştı. 2006 yılında KALDER Tedarik Zinciri Yönetimi Kıyaslama Grup Projesinde Danışman olarak görev yaptı. Halen İstanbul Ticaret Odası (İTO) Ulaşım ve Lojistik Alt Komisyonu üyesidir. Uzmanlık alanları, Stok ve Depo Yönetimi, Lojistik Yönetimi ve Tedarik Zinciri Yönetimi olup, bu konularda birçok kurum ve kuruluşa eğitim, proje ve danışmanlık hizmetleri verdi. Avrupa Birliği 7.Çerçeve Programı ve Kalkınma Ajansı destekli projelerde yer aldı. Çok sayıda ulusal ve uluslararası yayının sahibidir.

İÇİNDEKİLER Tablolar Listesi... 7 Şekiller Listesi... 7 Sunuş... 9 Önsöz ve Giriş... 11 Bölüm 1: Aynı Lokasyondaki İşyerleri Kavramı... 15 1.1. İşyeri Kavramı... 17 1.2. Aynı Lokasyondaki İşyerleri Kavramı ve Sınıflandırılması... 18 Bölüm 2: Servis Taşımacılığı... 19 2.1. Servis Taşımacılığı Kavramı... 21 2.2. Personel Servis Taşımacılığı Kavramı... 21 2.3. Servis Taşımacılığı Sektörü... 23 2.4. Sektörün Sorunları... 25 2.5. Sivil Toplum Örgütleri... 25 2.6. Servis Taşımacılığındaki Temel Maliyetler... 25 2.7. Servis Taşımacılığı Mevzuatı... 26 2.8. Örnek Sözleşmeler... 27 2.8.1. Müşteri Sözleşmesi... 27 2.8.2. Tedarikçi Sözleşmesi... 47

Bölüm 3: Aynı Lokasyondaki İşyerleri Personelinin Toplu Taşınması Modeli... 63 3.1. Amaç... 65 3.2. Modelin Uygulanması... 66 3.3. Modelin Yararları... 66 3.4. Modelin Hedef Kitlesi... 67 3.5. Alışveriş Merkezleri (AVM)... 68 3.6. Plazalar (İş Merkezleri)... 69 3.7. İşyeri Siteleri ve Küçük Sanayi Siteleri... 70 3.8. Örnek Çalışma... 71 3.9. Toplam Fayda... 74 3.10. Proje Uygulama Planı... 76 Bölüm 4: Sonuç ve Öneriler... 79 Kaynakça... 83

TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1:. İstanbul Servis Taşımacılığı Sektörü... 24 Tablo 2:. Modelin İstanbul Plazalarına Uygulanması ile Elde Edilecek Günlük Toplam Fayda... 75 Tablo 3:. Modelin İstanbul Plazalarına Uygulanması ile Elde Edilecek Aylık ve Yıllık Toplam Fayda... 76 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1:. Yıllara Göre Biten OSB ler... 68

SUNUŞ Bilindiği üzere, Türkiye genç nüfusu fazla bir ülke olmakla beraber ülkemizde her geçen sene hızlı bir nüfus artışı söz konusudur. Bu nüfusun yüksek bir oranı kentsel alanlarda yaşamakta olup, çalışan kesim ağırlıktadır. Büyük kentlerde fabrikaların ve plazaların kümelendiği sanayi bölgeleri, yerleşim alanlarından uzak alanlarda kurulmuştur. Bu mesafe personelin; temiz, güvenli, konforlu ve ekonomik olarak taşınması gerekliliğini mecbur kılmaktadır. İşyerleri personel toplu taşıma projesi ile en başta günümüzün en büyük sorunlarından olan trafik yoğunluğunun azaltılması ve yakıt tasarrufu sağlanması hedeflenmektedir. Bu sorunlar gerek sektörün bir bütün olarak değerlendirilmesi, gerekse de Kentsel Dönüşüm olgusu sektörle ilgili bilgilerin değerlendirilmesine ilişkin ihtiyacı öne çıkarmaktadır. Art arda yaşanan ekonomik krizlerden sonra yükselen petrol fiyatları, iş yerleri için servis taşımacılığı konusunda artan bir maliyet kalemi oluşturmaktadır. Özellikle büyük kentlerde ev ve iş yeri arası uzun mesafe göz önünde bulundurulduğunda, servis taşımacılığı işveren açısından daha da düşündürücü bir hal almaktadır. İşyerleri Personel Toplu Taşıma Projesi isimli yayınımız, sektörün aktörleri ve uzmanlar tarafından hissedilen bu ihtiyacı karşılamak amacıyla hazırlanmıştır. Söz konusu çerçevede yayınımızın, üyelerimize ve tüm ilgilenenlere faydalı olmasını diliyor, çalışmayı gerçekleştiren değerli araştırmacı Prof. Dr. Mehmet Tanyaş ve ekibine teşekkürlerimi sunuyorum. Ömer BAL Genel Sekreter

ÖNSÖZ ve GİRİŞ 2010 yılı itibari ile Türkiye de nüfusun yüzde 76,2 si (56,2 milyon kişi) kentsel alanlarda yaşamaktadır. 2023 yılında bu oran yüzde 82 ve yaşayan sayısı 70 milyon kişi olarak tahmin edilmektedir. Son 50 yılda ülkemizde görülen hızlı ülke nüfus artışının yanı sıra son 20 yıldaki göçe dayalı kentli nüfus artışı, kentlerde toplu yolcu taşımacılığı hizmet gereksinmelerinin saptanmasında belirleyici olmaktadır. Kent nüfusu artışındaki başlıca neden, hizmet sektörünün gelişmesi ve kentlerdeki iş olanaklarının artması olup bu da çalışan insan oranını artırmaktadır. Diğer taraftan kentlerde nüfus artışına paralel olarak kentlerde trafik sıkışıklığı ve kazalar, olumsuz çevresel etkiler (görsel, gürültü, hava kirliliği) ve taşıtların 6-10 km/saat gibi şehir içi hız limitlerinin çok altında kullanılmasından kaynaklanan enerji israfı sorunları her geçen gün daha da artmaktadır. Kentlerdeki diğer bir gelişme yüksek arsa fiyatları ve alan yetersizliği nedeniyle bina yüksekliklerinin artması ve bunun paralelinde aynı binada bulunan işyeri sayısının çoğalmasıdır. Ayrıca kümelendirme yaklaşımları ve çevresel faktörler etkisi ile organize sanayi bölgeleri, alışveriş merkezleri, işyeri siteleri ve plaza gibi aynı lokasyondaki işyerlerinin sayısı her geçen gün artmaktadır. Kentleşme ve kentsel dönüşüm ile yaşam tarzlarındaki değişimin etkileri servis taşımacılığı ihtiyacının öngörülmesinde dikkate alınmak durumundadır. Taşımacılık sektöründe yer alan servis taşımacılığı, konfor, temizlik, güvenlik, ekonomiklik, izlenebilirlik ve güvenilirlik gerektiren bir faaliyet alanıdır. Servis taşımacılığı

personel ve öğrenci taşımacılığı ile ücretsiz müşteri servisi gibi farklı hizmet kategorilerine ayrılmaktadır. Bu raporun amacı, Organize Sanayi Bölgeleri, İşyeri Siteleri, Alışveriş Merkezleri, Plazalar ve benzeri aynı lokasyondaki işyerlerinin personel taşımalarının her firmanın ayrı ayrı hizmet satın alması yerine, toplu olarak tek elden ve merkezi hizmet satın alma yoluna gidilerek elde edilecek maliyet ve zaman tasarruflarının ülke, işyeri, personel ve trafik açısından belirlenmesidir. Söz konusu yararlar aşağıda belirtilmiştir: ¾ Mevcuda göre daha az araçla daha fazla personel taşıyarak verimliliği artırmak, ¾ Çok daha etkin kümelenmeler oluşturarak ve personelin araca inme/binme noktaları arasındaki seyahat sürelerini azaltarak toplam seyahat süresini en aza indirmek, ¾ Etkin rota optimizasyonları ve daha kısa süreli taşımaya dayalı olarak yakıt tasarrufu sağlamak ve sera gazları emisyonunu azaltmak ¾ Trafik yoğunluğunu azaltmak, Rapor, örnek toplu işyerleri bazında yapılacak çalışmalardan elde edilecek sayısal yararların genellenmesi ve bu konuda izlenecek metodolojinin oluşturulmasına yönelik olarak hazırlanmıştır. Birinci bölümde toplu işyeri tanımı ve sınıflandırması yapılmış, ikinci bölümde ülkemizdeki personel taşımacılığının mevcut durumu incelenmiş, üçüncü bölümde aynı lokasyondaki işyerleri personelinin toplu taşınmasına yönelik bir kavramsal model verilmiş, dördüncü ve sonuncu bölümde bu araştırmanın bulguları sunulmuştur.

Bu araştırmayı destekleyen ve yayınlanmasını sağlayan İstanbul Ticaret Odası yönetimine, çalışmasının yapılmasına öncülük eden ve raporun hazırlanmasında destek veren ve katkıda bulunan İstanbul Toplu Taşımacılar Birliği (İSTAB) Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Orduhan a teşekkür ederim. Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ

BÖLÜM 1 AYNI LOKASYONDAKİ İŞYERLERİ KAVRAMI

1.1. İşyeri Kavramı İşyeri kavramının tanımı, Vergi Usul Kanunu nun 156. maddesinde aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır: Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyette işyeri, mağaza, idarehane, muayenehane, imalathane, şube, depo, kahvehane, eğlence ve spor yerleri, çiftlik ve hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleleri, maden ve ocakları, inşaat şantiyeleri ve vapur büfeleri gibi ticari ve mesleki bir faaliyetin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yerdir. İş Kanunu na göre ise işyeri, işin yapıldığı yer ve eklentileri olarak tanımlanmaktadır. Bu çerçevede işyerleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır: 1. Ticari işyerleri 2. Sınai İşyerleri (Madencilik dahil) 3. Tarımsal İşyerleri (Hayvancılık dahil) 4. Hizmet İşyerleri (Mesleki Faaliyetler dahil) Toplu işyeri kavramı ülkemizde daha ziyade işyeri yapı kooperatiflerinde kullanılmaktadır. İş Yeri Yapı Kooperatifleri: Küçük zanaatkar ve sanayicilerin iş yeri sahibi olmalarını kolaylaştırmak amacıyla kurulan yapı kooperatiflerdir. Bu tür kooperatiflerin bir amacı da küçük iş yeri siteleri oluşturmaktır.

18 İSTANBUL TİCARET ODASI 1.2. Aynı Lokasyondaki İşyerleri Kavramı ve Sınıflandırılması Rapor kapsamında dikkate alınan aynı lokasyondaki işyerleri kavramı ile aynı bina veya birbirine yakın binalarda bulunan farklı işyerleri kastedilmekte olup bu işyerleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır: Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Alışveriş Merkezleri (AVM) Plazalar (İş Merkezleri) İşyeri Siteleri (Kuyumcukent, Modoko vd.) Küçük Sanayi Siteleri (KSS)

BÖLÜM 2 SERVİS TAŞIMACILIĞI

2.1. Servis Taşımacılığı Kavramı Servis taşımacılığı personel ve öğrenci taşımacılığı ile ücretsiz müşteri servisi gibi farklı hizmet kategorilerine ayrılmaktadır. Özellikle okul servis taşımacılığı ülkemizde çağdaş bir şekilde gerçekleştirilmekte, araçlar GPS ile izlenmekte, araç yaşı yasal sınırın çok altında tutulmakta, öğrenciler evlerinin kapılarından alınmakta ve bırakılmaktadır. Öğrenci taşımacılığı da ilk ve orta öğrenim ile yüksek öğrenim kurumlarında farklı özelliklere sahiptir. 2.2. Personel Servis Taşımacılığı Kavramı Personel Servis Taşımacılığı, işyeri personelinin toplu taşımacılık hizmeti kapsamında otobüs/midibüs/minibüslerle ücret karşılığında ve devamlılık arz edecek şekilde taşınmaları olarak tanımlanmaktadır. Personel servis taşımacılığının amacı; bir işyerinin X adet personelinin ortalama Y saatlik seyahat süresi içinde Z metre yürüme mesafesini geçmeyecek şekilde, taşıma kapasiteleri farklı araçlar kullanarak en az araçla ve en düşük maliyetle, personelin aracın içinde işyerlerine olan uzaklıkları dikkate alınarak makul sürelerde seyahat edeceği servis düzeninin kurulmasıdır. Bu problemi çözerken aşağıdaki etmenler dikkate alınır: Personeli taşınacak iş yerinin adresi İşyerinin normal mesai saatleri Araç sayıları

22 İSTANBUL TİCARET ODASI Araç tip ve kapasiteleri Personelin ev adresleri Personelin işyerlerine olan uzaklığı Personelin servis aracına iniş/biniş saatleri Personelin araçtaki seyahat süreleri İşyerinde aracın servis süreleri Servis güzergahları İşyerinin beklentileri, mutlak şartları İşyerleri çalışan personelinin taşınması için beklentilerini belirleyerek muhtelif servis taşımacılığı firmalarından araç başına taşıma fiyatları almakta ve piyasanın en uygun teklifi veren şirkete taşıma yaptırmaktadır. Araç başına bölgelere göre değişmekle birlikte ortalamada belli bedel ödenmektedir. İşyerinde değişen personelle birlikte, yıllar itibariyle servis güzergahları revize edilmemekte, araçlarda taşınan personel sayıları arasındaki denge bozulabilmekte, personelin zaman ve adet açısından işyerlerine optimum araç sayısı ve şartlarda taşınamadığı için memnuniyetsiz bir durum oluşabilmektedir. İşyerleri personelinin işyerine ulaşımında, her personeli için servise yürüme mesafesinin belli bir uzaklığı aşmamasını ve bu açıdan personel arasında bir dengenin sağlanmasını (personelin iniş/ biniş noktasına yürüme mesafesinin fazla farklılık göstermemesini), araçta seyahat süresinin sabah ve akşam toplamının belli bir süreyi aşmamasını, araçlardaki personel sayıları arasında denge olmasını, personelin taşınmasında büyük araçların koşulları sağladığı takdirde kullanılabileceği görüş ve beklentisinde olmaktadır.

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ 23 Servis taşımacılığı yapan firmalar ise en az araç ve dolayısıyla en az personel ile en az güzergah başına ortalama kilometre ve sürede en yüksek dolulukla taşıma yapmak istemektedir. Servis kullanan personel ise en kısa sürede iniş ve biniş noktasına ulaşmayı, seyahat süresinin en az olmasını ve konforlu bir seyahat istemektedir. Bu problemlerin çözümünde zaman pencereli araç ortalama ve çizelgeleme yöntemleri kullanılabilmektedir. 2.3. Servis Taşımacılığı Sektörü İstanbul da 400 işletmeci, 50.000 araç ile günde 1.050.000 kişi taşınmaktadır. Servis sektörü İstanbul da her gün 5 milyon km, yılda 1.320.000.000 km yol kat etmektedir. İstanbul da servislerin harcadığı akaryakıt ortalama günde 700.000 litre, yılda 184.800.000 litredir. Sektörün yıllık İstanbul cirosu ise yaklaşık 1 milyar dolardır. Türkiye genelinde ise bu rakamlar: 100.000 araç ve günde 2.500.000 kişidir. Verilen rakamlar hem öğrenci hem personel taşımacılığını kapsamaktadır. İşletmeciler genellikle her iki tür taşımacılık yapmaktadır. İstanbul Servis Taşımacılığı sektörüne ait bazı istatistikler Tablo 1 de verilmiştir.

24 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 1: İstanbul Servis Taşımacılığı Sektörü (Aydaki iş günü sayısı: 22) Günde Trafiğe Çıkan Servis / Sürücü Sayısı 50.000 Günde Serviste Ortalama Taşınan Kişi Sayısı 21 Servis Başı Ortalama Km (Gidiş-Dönüş Toplamı) 100 Servis Başı Yevmiye (Günlük) 120 Km De Ortalama Günlük Akaryakıt Tüketimi 0,42 Her Gün Servisle Taşınan Kişi Sayısı (Taşımadaki Payı %15) 1.050.000 Sürücüler Her Gün Toplam Kaç Km Yapar? 5.000.000 Sürücüler Her Ay Toplam Kaç Km Yapar? 110.000.000 Sürücüler Yılda Toplam Kaç Km Yapar? 1.320.000.000 Dünyanın Çevresi 40.000 Km İse Her Gün Kaç Sefer Turlanmakta? 125 Dünyanın Çevresi 40.000 Km İse Her Ay Kaç Sefer Turlanmakta? 2750 Dünyanın Çevresi 40.000 Km İse Her Yıl Kaç Sefer Turlanmakta? 33000 Bir Lastik Ömrü 50.000 Km İse Her Gün Kaç Lastik Eskitilmekte? 100 Bir Lastik Ömrü 50.000 Km İse Her Ay Kaç Lastik Eskitilmekte? 2200 Bir Lastik Ömrü 50.000Km İse Her Yıl Kaç Lastik Eskitilmekte? 26400 Her Gün Kaç Ne Tutarda Akaryakıt Yakılır? 2.100.000 Ayda Ne Tutarda Akaryakıt Yakılır? 46.200.000 Yılda Ne Tutarda Akaryakıt Yakılır? 554.400.000 Her Gün Kaç Litre Akaryakıt Tüketilmekte? (100 Km De 14 Litre Ort.) 700.000 Her Ay Kaç Litre Akaryakıt Tüketilmekte? 15.400.000 Her Yıl Kaç Litre Akaryakıt Tüketilmekte? 184.800.000 Akaryakıt Üzerinden Ödenen Dolaylı Vergi (%50) 277.200.000 Sektörün Yarattığı Kdv 285.120.000 Günlük Ciro Ortalama (120*50.000) 6.000.000 Aylık Ciro Ortalama (Günlük Kazanç*22) 132.000.000 Yıllık Ciro Ortalama (Aylık Kazanç*12) 1.584.000.000 Sektörün Minibüs Oranı (16 Koltuk) 65 Sektörün Midibüs Oranı (27 Koltuk) 25 Sektörün Otobüs Oranı (45 Ve Üzeri Koltuk) 10

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ 25 2.4. Sektörün Sorunları Sektördeki başlıca sorunlar; alacakların tahsili, otopark, sürücü ve hostes eğitimleri, trafik yoğunluğu, kaçak ve korsan çalışanlar, fiyat-kalite dengesinin olmaması, araç yaşı, hostes yaşı ve öğrenim düzeyi ile ücreti, komşu illerle olan taşımacılık, kaza-sigorta-tahkim sistemi, tedarikçi (kiralık araç) tedariki, UKOME de oy hakkı ile temsil edilmeme, plaka tahdidi veya sektörde çalışacak kişilerin sertifikasyonu, kademeli saat uygulanmaması, hizmet kalitesi derecelendirme ve belgelendirme sistemi olmaması şeklinde ifade edilmektedir. Türkiye bazında servis taşımacılığına yönelik sektörel bir araştırmanın olmaması önemli bir eksikliktir. 2.5. Sivil Toplum Örgütleri Servis taşımacılığı sektörünü temsil eden sivil toplum örgütleri: Ticaret Odaları bünyesinde kurulan Şehir İçi İnsan Taşımacılığı veya benzer isimli komiteler, il bazında servis firma sahiplerinin bir araya gelerek kurduğu İSTAB (İstanbul Taşımacılar Birliği) ve benzeri dernekler, İl bazındaki Servis İşletmecisi Esnaf Odaları ile Şoförler Odasıdır. 2.6. Servis Taşımacılığındaki Temel Maliyetler Servis taşımacılığındaki başlıca maliyet kalemleri aşağıda belirtilmiştir:

26 İSTANBUL TİCARET ODASI Araç satın alma/ kiralama maliyeti Personel ücretleri Yakıt Lastik Bakım-Onarım Sigorta Araç Takip Otopark Belge vd. 2.7. Servis Taşımacılığı Mevzuatı Personel servis taşımacılığı yapacak şirketlerin herhangi bir yetki belgesi alma zorunluluğu yoktur. Sadece Büyükşehirlerde Büyükşehir Belediyesi Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğünden, diğer illerde ise il/ilçe trafik komisyonundan plaka bazında Güzergah Kullanım İzin Belgesi alma zorunluluğu vardır. Sektörün tabi olduğu mevzuat aşağıda belirtilmiştir: Büyükşehir Belediyesi Kanunu Karayolu Trafik Kanunu Karayolları Taşıma Kanunu Karayolları Taşıma Yönetmeliği

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ 27 Kamu Kurum ve Kuruluşları Personel Servis Hizmet Yönetmeliği Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği Büyükşehir Belediyesi Servis Araçları Yönergesi Şehiriçi ve 100 km kadar Olan Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığına İlişkin Esaslar 2.8. Örnek Sözleşmeler 2.8.1. Müşteri Sözleşmesi PERSONEL TAŞIMA SÖZLEŞMESİ TARAFLAR (1)... (...) Bu taraf bundan böyle ŞİRKET diye anılacaktır.... (...) Bu taraf bundan böyle TAŞIYICI FİRMA diye anılacaktır. SÖZLEŞMENİN KONUSU ŞİRKET personelinin, ŞİRKET e bağlı EK 3 te belirtilen kuruluşların ve ŞİRKET ce bildirilen diğer personel kişilerin (Bundan böyle hepsini ifade etmek üzere Personel diye anılacaktır) EK-1 listede yer alan güzergahlar arasında ve daha sonra belirlenecek duraklarda ulaşımı TAŞIYICI FİRMA tarafından bu Sözleşme dahilinde gerçekleştirilecek, kararlaştırılan ücreti Sözleşme nin ilgili maddeleri dahilinde ödenecektir.

28 İSTANBUL TİCARET ODASI A) TEMEL ESASLAR Sözleşme... tarihinden... tarihine kadar geçerli olacaktır. Sözleşmenin bitiminden 30 gün önce tarafların yazılı mutabakatı ile Sözleşme tarafların müştereken belirleyecekleri bir süre için uzatılabilir. Aksi halde Sözleşme süresinin bitiminde sona erer. TAŞIYICI FİRMA, Personel i bu Sözleşme ye EK-1 olarak ekli güzergahlarda, ŞİRKET ve/veya bağlı kuruluşları tarafından yazılı olarak bildirilecek diğer güzergahlarda taşıyacaktır. Çalışma günleri ve servislerin giriş-çıkış saatleri; Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma Sabah: 08:45 Geliş Gece: 18:40 Çıkış Bir gün önceden ŞİRKET ce haber verilmek koşulu ile; ŞİRKET, personeline; hafta tatili, resmi ve genel tatil günlerinde, normal günlerdeki işbaşı ve işi bırakma saatlerine paralel veya farklı saatlerde mesai yaptırdığı takdirde, TAŞIYICI FİRMA servis sağlayacaktır. ŞİRKET, herhangi bir gündeki servislerin sayısını geçici olarak azaltabilir, arttırabilir veya saatleri değiştirebilir. Yeni personel alımı, bir kısım personelin işten ayrılması veya çalışma gün ve saatlerinin değiştirilmesi, yıllık ücretli izinler ve benzeri nedenlerle TAŞIYICI FİRMA ya bir hafta önce haber vermek kaydı ile ŞİRKET;

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ 29 Servis aracının türünü (otobüs, midibas veya minibüs) değiştirebilir. Servis sayısını azaltabilir, arttırabilir, yeni mahallere servis koyabilir, servis gün ve saatlerini değiştirebilir. Aynı istikametteki güzergah ve durak yerlerini değiştirebilir, güzergahları ilave bir ücrete veya indirime tabi olmamak koşulu ile uzatabilir veya kısaltabilir (Azami 5 km.). Şöyleki; ŞİRKET in uygun görmesi halinde dilediği servis güzergahını 5 km. ye (gidişdönüş) kadar uzatma yetkisine haizdir. Bunu yazılı olarak TAŞIYICI FİRMA ya bildirir ve bunun için TAŞIYICI FİRMA herhangibir ücret talep edemez.güzergah uzama / kısalmaları 5 km. aşarsa fiyat hesaplaması ve ayarlaması yapılır. Herhangi bir nedenle ŞİRKET in isteğine göre personel taşıması, kısmen veya tamamen yapılmayabilir ve bu durumun devamı süresinde yapılmayan seferler için TAŞIYICI FİRMA ya ŞİRKET ce herhangi bir ödemede bulunulmaz. B) HİZMET İLE İLGİLİ ESASLAR a- Servis Araçları; a.1. İşyerlerine gelişte hareket saatinden 10 dakika önce ilk durakta, yani kalkış yerinde hazır bulunacak ve md. A.3 deki giriş (geliş) saatinde işyerine varmış olacaktır. a.2. İşyerinden kalkışlarda md. A.3. deki hareket saatinden en geç 15 dakika önce işyerine gelmiş olacak ve saatinde işyerinden hareket edecektir. Ancak fazla mesai yapılacak günlerde kalkış saatleri ŞİRKET in TAŞIYICI FİRMA ya haber vermesi koşulu ile değiştirilebilir.

30 İSTANBUL TİCARET ODASI b- TAŞIYICI FİRMA; b.1. Servis Araçlarının yukarıda kararlaştırılan zaman ve/veya yerde hazır bulunmaması, b.2. Kaza, aracın arızası, bakım, onarım veya trafikten men i gibi hallerde başka bir araç temin ederek personel taşıma hizmetini yapacaktır. Taşıma sırasında aracın yolda arızalanması ve bu arızanın 15 dakikada giderilememesi veya giderilecek türden olmaması halinde o aracın şoförü derhal başka bir araç temin ederek personelin vaktinde yerine ulaşmasını sağlayacaktır. Bu konu TAŞIYICI FİRMA nın sorumluluğunda olup, araç şoförlerine yetki vererek gerekli imkanları sağlayacaktır. Gelmeyen ve/veya aksayan servisler için TAŞIYICI FİRMA nın derhal tedbir almaması halinde, ŞİRKET bedeli TAŞIYICI FİRMA ya ödettirmek üzere ulaşımı temin için her türlü tedbiri gecikmeksizin almaya ve uygulamaya yetkili olacaktır. Servise ilk binen personel araç kalkış saatinden 15 dk. sonra başka bir vasıta ile servis güzergahı üzerinden diğer personelleri toparlayarak ulaşımını sağlayacak tutulan araç veya araçların bedellerini belge (makbuz, fiş v.s.) ibraz edilmek kaydıyla FİRMA ödeyecektir. Servis araçlarına güzergah boyunca binmesi gereken personel dışında başka yolcu alınmayacaktır. Araçtaki en son personel ininceye kadar güzergah boyunca yolculuk devam edecektir. Araçtaki personel azlığı nedeni ile aktarma yapılması veya ücreti verilerek başka araca nakli kesin

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ 31 suretle yasaktır. TAŞIYICI FİRMA tarafından böyle bir uygulama yapılmayacaktır. TAŞIYICI FİRMA saptanan güzergahın dışına çıkamaz. Servis saatleri ve güzergahı değiştirmek ŞİRKET yetkisindedir. Yolculuk sırasında ortaya çıkabilecek acil durumlarda ŞİRKET derhal bilgilendirilecektir. TAŞIYICI FİRMA, araçlarda sürücü dışında eleman bulundurmayacaktır. ŞİRKET tarafından her araç için bir servis sorumlusu tayin edilecektir. TAŞIYICI FİRMA sürücüsü, taşıma işinden doğan hiçbir sorunu, servis hizmetinden yararlanan ŞİRKET personeli ile tartışamaz, görüşemez, konu edemez. Bu gibi durumlarda sorunun önem ve aciliyet derecesine göre araç sürücüsü veya servis sorumlusu tarafından ŞİRKET ve TAŞIYICI FİRMA yetkili birimleri haberdar edilecektir. TAŞIYICI FİRMA, ŞİRKET in ve/veya bağlı kuruluşlarının yılda iki kez İstanbul içi gezi ve seminer veya toplantıları için isteyeceği araçların, kullandığı servis aracı kadarından ücret talep etmeyecektir. C) ARAÇLARLA İLGİLİ ESASLAR Taşıma TAŞIYICI FİRMA nın bizzat sahip olduğu veya sözleşmeli araçlar ile yapılacaktır. Dolayısıyla TAŞIYICI FİRMA her türlü hukuki, cezai ve mali sorumluluğu kendisine ait olmak üzere kendisine akdi bir bağ ile bağlı bulunan diğer şahıslara ait araçlarla

32 İSTANBUL TİCARET ODASI da taşıma yapabilir. Bu halde TAŞIYICI FİRMA bu araç sahiplerini hiç bir şekil ve suretle ŞİRKET e muhatap kılmayacak ve hertürlü sorumluluk TAŞIYICI FİRMA ya ait olacaktır. TAŞIYICI FİRMA nın tahsis edeceği araçlar bakımlı, temiz, klimalı, yeterli ısıtma kapasitesine sahip olacaklardır. Hiçbir surette araçların camları kırık, kapıları bozuk,koltukları harap olmayacak, klima ve ısıtma düzenleri çalışır vaziyette olacaktır. Araçlar boya, cam, iç döşeme, ışıklandırma, ses tesisatı v.b. yönlerden personel taşımacılığına uygun, temiz, bakımlı ve fonksiyonel bir durumda olacaktır. Hizmete tahsis edilecek tüm araçlar, teknik yönden ve yasal açıdan yolcu taşıma amacıyla trafiğe çıkmasına izin verilmiş motorlu kara taşıtı sıfatına sahip olacaktır. Araçlarda araçların niteliğine uygun, trafik kurallarında öngörülen, yolculuğun her türlü koşullarda emniyetle yapılmasını sağlayacak, yeterli yangın söndürücü, ilk yardım çantası, cam kırma çekiçleri bulunacaktır. Ayrıca yedek lastik, kriko, anahtar, zincir, takoz ve çekme halatları da tüm araçlarda kullanıma hazır olarak bulunacaktır. Araçların ön ve arka camlarına görünür şekilde, personel servis aracı olduğunu ve hangi istikamete gideceğini gösteren bir levha konulacaktır. Araçların işbu (C) maddesindeki niteliklere sahip olmadıkları belirlendiği taktirde ŞİRKET in yetkililerince o aracın servise çıkmasına izin verilmeyecektir. Bu durumda TAŞIYICI FİRMA, derhal

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ 33 yeni bir araç temin edemezse, ŞİRKET, bedeli TAŞIYICI FİRMA ya ödettirilmek kaydı ile her türlü tedbiri almaya ve uygulamaya yetkili olacaktır. Otomatik Geçiş Sistemi bulunan tüm güzergahlardaki araçlara OGS cihazı taktırılacak yada HGS kartı bulundurulacaktır. Araçların modelinin 3 (üç) yıl üzerinde olmayacağını TAŞIYICI FİRMA taahhüt etmiş olup, model yılı dolan araç derhal değiştirilecektir. TAŞIYICI FİRMA, EK-1 de belirtilen güzergahta taşınacak yolcu sayısına ve ŞİRKET in isteğine uygun olarak ve ayakta yolcu kalmayacak şekilde araçlar tahsis edecektir. D) SÜRÜCÜLERLE İLGİLİ ESASLAR TAŞIYICI FİRMA araç sürücüleri, ilgili yasalara uygun en az 5 yıllık ehliyetli, psiko-teknik ve auto-drom (temel sürüş teknikleri) belgesine sahip, kusurlu trafik kazası kayıtları olmayan kişilerden seçilecektir. Sürücüler işe başladıktan 1 hafta sonra ehliyet, psiko-teknik belgesi, auto-drom belgesi, ruhsat fotokopisi, koltuk sigortası poliçe fotokopisi ŞİRKET e bir dosya halinde sunulacaktır. Araç şoförlerinin azami yaş sınırı 50 (Elli) olup, üzeri yaşta şoför çalıştırılmayacaktır. Sürücülerin ve sair TAŞIYICI FİRMA personelinin ücreti ve diğer kanuni hakları, prim ve vergileri TAŞIYICI FİRMA tarafından ödenecektir. Genel olarak TAŞIYICI FİRMA iş ve çalışma mevzuatının tüm gereklerine uyacak ve kendi personelinin akdi-kanuni bütün haklarını ve onlarla ilgili yasal yükümlülükleri eksiksiz ve zamanında temin-ifa edecektir.

34 İSTANBUL TİCARET ODASI Sürücüler traşlı, iyi giyimli olacak ve genel ahlak ve görgü kuralları ile trafik kurallarına uygun hareket edeceklerdir. Aykırı davranışta bulunan sürücüler ŞİRKET in ikazı üzerine TAŞIYICI FİRMA tarafından değiştirilecektir. Sürücüler hiç bir şekil ve suretle personel ve ŞİRKET arasındaki ilişkilere karışmayacaktır. Tüm araç sürücülerinde cep telefonu bulundurulacaktır. Araçların seyir sürati yol ve hava durumuna göre azami sınırları geçmeyecek şekilde ayarlanacaktır. Sürücülerin istihdamından ve araçların yapabilecekleri kazalardan dolayı Resmi Daire ve görevlilere karşı TAŞIYICI FİRMA sorumludur. ŞİRKET personeli ile diğer kişilere yönelik haksız fiillerden doğan cezai, maddi, manevi, hukuki ve mali sorumluluklar münhasıran TAŞIYICI FİRMA ya ait olacaktır. İlgili hallerde ŞİRKET in FİRMA ya -ödemelerden mahsup ve/veya nakden tahsil yoluyla- rücü hakkı saklıdır. Sürücüler dilek ve şikayetlerini TAŞIYICI FİRMA ya iletecek, hiçbir suretle ŞİRKET in personeli ile münakaşaya girmeyeceklerdir. Sürücüler ŞİRKET tarafından tesbit edilen duraklar haricinde indirme, bindirme yapmayacaklar ve belirlenen güzergahları, personelden gelen istek üzerine değiştirmeyeceklerdir. Sürücülerin yüz kızartıcı bir suçtan ve genel ahlak kurallarına aykırı bir suç nedeniyle mahkumiyetleri bulunmayacaktır.

İŞYERLERİ PERSONEL TOPLU TAŞIMA PROJESİ 35 İşbu D bölümün 1, 3, 4, 5, 6, 8, 9 veya 10. maddesine uyulmadığı takdirde o sürücü servisten men edilecek ve ŞİRKET sürücü ile ilgili araç gerekli vasıflara haiz değilmiş gibi C bölümünün 7.maddesine göre hareket edebilecektir. E) TAŞIYICI FİRMA NIN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ TAŞIYICI FİRMA, sözleşme ve kanundan doğan yükümlülüklerine teminat olmak üzere ŞİRKET e türünü ve tutarını belirleyeceği teminatı vermeyi kabul etmiştir. TAŞIYICI FİRMA bu teminatın TAŞIYICI FİRMA nın sözleşme hükümlerine aykırı davranması durumunda ŞİRKET in TAŞIYICI FİRMA dan doğan herhangi bir alacağının temini için ŞİRKET tarafından kısmen veya tamamen nakde çevrilebileceğini peşinen kabul etmiştir. Herhangi bir kazanın vukuundan ötürü Araçta ve/veya şoföründe ve/veya sair çalışanlarında ve/veya ŞİRKET personelinde ve/veya üçüncü kişilerde (araçların içinde ve dışında bulunan üçüncü kişilerde) meydana gelebilecek her türlü maddi, manevi ve cismani hasar, zarar ve kayıplardan münhasıran TAŞIYICI FİRMA sorumludur. ŞİRKETin ve/veya bağlı kuruluşlarının bu sebepten ötürü yukarıda bahsi geçenlere ödemek zorunda kalabileceği her türlü meblağ için TAŞIYICI FİRMA ya derhal rucu hakkı saklıdır. TAŞIYICI FİRMA nın servis için tahsis edeceği araçların Zorunlu Mali Mesuliyet sigortalarını yaptırmış olması şarttır. TAŞI- YICI FİRMA ayrıca taşınacak her bir personel için Kararyolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortasını asgari koltuk başına Vefat/Kalıcı sakatlık teminatı için asgari 10.000.-TL., Tedavi Masrafları için asgari 5.000 TL. Limit üzerinden, ilgili mevzuat