YGS LYS DİL VE ANLATIM SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM KONU TESTLERİ

YGS LYS DİL VE ANLATIM SÖZ ÖBEKLERİNDE ANLAM KONU TESTLERİ www.edebiyatogretmeni.org Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım Dersleri İçin Kaynak Site

1. Pencerenin yanında duran iki kâtip, ağız ağıza bir şeyler konuşuyorlar, ara sıra bize bakıyorlardı. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdaki deyimlerden hangisi getirilirse, cümle "belli etmeden" anlamı kazanır? A) yan gözle B) gözünü kırpmadan C) gözünü açmış D) gözünü ağartmış E) gözüne kestirmiş 2. Oktay Akbal, duygularda derine inen, derinlerine inilebilecek duygular arayan, hayalle hakikat arasındaki belirsiz hudutlarda dolaşmayı seven bir sanatçıdır. Yukarıdaki cümlede geçen "hayalle hakikat arasındaki belirsiz hudutlarda dolaşmak" sözünün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerin hangisinde vardır? A) Oktay Akbal, son dönem eserlerinde yeni biçimlere yer veren bir sanatçıdır. B) Oktay Akbal, bir yönüyle gerçek diğer yönüyle gerçek olmayacak konularda eserler ortaya koymaktadır. C) Oktay Akbal, son dönem eserlerinde, gerçeği kovmuş ve fantastik bir öykü oluşturmuş. D) Oktay Akbal, toplum yaşamını en ince ayrıntılarıyla kaleme almayı bilmiş bir sanatçıydı. E) Oktay Akbal'da sanatın başladığı ve bittiği yeri seçebilmek, her okuyucunun yapabileceği bir şey değildir. 3. O, bir dönem öğretmenlik yaptı. Daha sonra çeşitli kurumlarda yöneticilik görevlerinde bulundu. Ama yine de hiç kopmadı şiirden. Çünkü ona göre şiirle merhabasını kesmiş olanlar güzelliklere arkasını çevirmiş olanlardır. Bu parçadaki altı çizili sözün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Uzun yıllar çeşitli sebeplerden dolayı ne şiir yazdı ne de şiir kitaplarını takip etti. B) Edebiyata gözünü açan kişi, edebiyatın kendisiyle başladığını sanır. C) Yahya Kemal gazelleriyle Divan şiirinin son şairi değil, günümüzün ilk şairidir. D) Ataç'ın ne yapıtından aldığım tadı yitireceğimi sanıyorum ne de düşüncesiyle çelişkiye düşeceğimi. E) Her yeniliğe, ne olursa olsun, büyük bir umutla sarılıp sonra da onu pek çabuk eskitiyoruz. 4. Aşağıdaki ikili dizelerin hangisinde altı çizili deyim "bir durumun veya birisinin getirdiği, sağladığı olanaklardan yararlanmak" anlamında kullanılmıştır? A) Şu âlemde bulamadım vefânı Ben severim, eller sürer sefânı B) Sefadan el çekip cefaya taptım İster ağlat, ister güldür efendim C) Be insafsız az mı çektim cefanı Hatırdan gönülden geçmek yol mudur? D) Suyunu sebil ettiğim o çeşme Eserken yelken açmadığım rüzgâr E) Dertli Emrah bu hallere düşeli Kan ağlar gözleri bir yâra sebep 5. Sanatta en sağlam yenilik, eski temaları yeni duygularla dolduran yeniliktir. Bu nedenle büyük sanatçıların hepsi eski sazdan yeni sesler çıkarmayı başarmaktadır. Bu parçada altı çizili söz öbeğiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Hiç kimse tarafından işlenmeyen konuları bulmak B) Yıllarca süregelen alışkanlıkları bir kenara atmak C) Unutulmuş ve kullanılmayan malzemeden yeni duygular oluşturmak D) Evrensel duyguları canlandırıp halka hatırlatmak E) Yenilik yapma amacıyla sanatta kaliteyi düşürmemek 6. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) İçinden çıkılması zor bir hale düşmek: İki ateş arasında kalmak B) Bir tartışmayı yatıştıracak yerde şiddetlendirecek şekilde davranmak: Ateşle barut bir arada durmaz. C) Rahatsız, tedirgin bir halde bulunmak, çok acelesi olmak: Ateş üstünde oturmak. D) Çok fazla kızmak, öfkelenmek: Ateş püskürmek E) Bir tehlike veya kötülüğün önüne geçilmez hale gelmek: Ateş bacayı sardı. 7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "ölü gibi olmak, halsiz, takatsiz kalmak" anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) Azrail göğsümde, canım heyheyde Gözlerimin ağı karalandı gel. B) Girelim meydana candan geçelim Çalalım kılıncı kanlar saçalım C) Düşmanımdır seni kim bulursa cana yakın Anan bile okşasa benim bağrım kan olur. D) Biçâre renk kalmamış, ak pak olmuş bet beniz Can çekilmiş, kuvvet bitmiş, buz kesilmiş el ayak E) Karacaoğlan der ki: Ben yana yana Yârin sitem sözü kâr etti cana. 8. Şiirin yeni boyutlar, yeni tatlar oluşturması gündelik yaşamla göbek bağını koparmamasına bağlıdır, insanoğlunu; kini, öfkesi, acısı, umudu ve sevgisiyle kavramasına bağlıdır. Böyle olmaz da yaşamdan insandan koparsa, şiir çoraklaşır kendiliğinden. Bu parçada geçen "gündelik yaşamla göbek bağını koparmak" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Günlük yaşamla ilişkisini kesmek B) Toplumsal sorunları ele almak C) İnsana yeni açılımlar sağlamak D) Sıradan insanın yaşamına yön vermek E) Okuyucunun düşünce dünyasına seslenmek 9. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "bile bile çok tehlikeli bir işe girişmek." anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) El için kendini ateşe atma Gemisini kurtaran kaptan demişler. B) Aynasını almış da başını bağlar Cihanı ateşe yakar bu gelin C) Kimse çekmesin böyle bir sevda Bu sevda ateşten gömlekmiş bize D) Düştüm ateşine yandım tutuştum Kara kaşlım, ne haldeyim gör beni E) Beni yaktın, yadırgadın ey güzel Sen de benim gibi ateşlere yan güzel

10. Seçtiği konular, bunca sanat eseri içinde onu seçkin kılmış ve kalabalığa karışmaktan korumuştur. Bu parçadaki altı çizili sözün anlamı, aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Hep kendisini anlatan insanın anlatacakları, eninde sonunda biter. B) Yaşarken de tanınıyordu, biliniyordu; ama gene de ölüm ününe bir şey kattı. C) Şairin mükemmellik anlayışı, onun sıradanlaşmasını engeller. D) Roman okuru, okuduğu yapıtın üstünde dikkatini uyanık tutmakta, oyun seyircisi kadar bağımlı değildir. E) Tiyatro, çağımızın daha da gelişen tekniğinden mutlaka yararlanmalı. 15. Ne okursak okuyalım yazarın macerasının kendi maceramız olduğunu sanırız. Onu benimseyip onda kaybolmak isteriz. Benim şairim, benim öykücüm der, elimizden hiçbir zaman düşürmeyiz onları. Aslında hiçbirisi bizim maceramız değil; orada yazılanlarda kendi sesimizin yankısını buluruz yalnızca. Bu parçadaki altı çizili sözün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden A) Şairlerin eserlerinde okuyucuyu dikkate almadığını anlamak B) Duygu ve düşüncelerimizin eserde işlendiği görmek C) Sanat eserinin yalnızca duyguları anlattığını fark etmek D) Toplumsal sorunların şiire giremeyeceğini anlamak E) Her yazarın ayrı bir üslubu olduğunu görmek 11. Aşağıdakilerden hangisinde "Bir şeyi elde etmeyi veya bir şeyin gerçekleşmesini çok isteme" anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) Tane tane benleri var yüzünde Can alıcı bakışları gözünde B) Tomurcuk gül olsan, hâr (diken) olamazsın Azrail olsan can alamazsın C) Fakat onlar da bizim gibi bir an evvel Can atıyorlardı geçmek için Anadolu'ya D) İkimizi birbirine veren dosta Ödenecek bir can borcumuz var E) Tutuşup şevk ile tâ cân evinden Geçerler bu kutsi aşk alevinden 12. Yunus Emre'nin edebiyatımızdaki yeri yadsınamaz. Yunus, Anadolu'da Türkçenin şahlanışı bakımından bir idoldür. Bu cümlede altı çizili söz öbeğiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Türkçenin gelişimi B) Türkçenin yaygınlaşması C) Türkçenin atılımı D) Türkçenin değişimi E) Türkçenin güçlenişi 16. Gerçek yazarlar, eleştirmenlerden gelen kamçı şakırtılarına kulak verip yazılarını ona göre düzeltenlerdir. Bu cümlede geçen altı çizili söz öbeğiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Eleştirmenlerin, yazarları hırslandıran ve yönlendiren eleştirileri B) Yazarların aldığı kararları uygulamaları C) Eleştirmenlerin nesnelliği yitirerek yazmaları D) Okuyucudan gelen iyi ya da kötü tepkiler E) Eli kalem tutanların eleştirmenlere verdiği cevaplar 17. Bence sanat hakkında iddiasız, tartışmasız fikirlere sahip olmak iyidir. Sanat, su gibi bulunduğu kabın şeklini alır. Herkesin kendine göre sanatı sezişi ne ise, sanat odur. Parçada geçen "Sanat, su gibi bulunduğu kabın şeklini alır." cümlesiyle sanatla ilgili olarak anlatılmak istenen, aşağıdakilerden A) Sanatın insanlara yol göstermesi B) İnsanların, varlıklarını sanat yoluyla ortaya koyması C) Sanatın, insanı bulunduğu yerden farklı bir yere taşıması D) Sanat yoluyla insanların ortak bir değer oluşturması E) İnsanların bilgisi doğrultusunda sanatı algılayışı 13. Aşağıdaki dizelerin hangisinde altı çizili deyim, "Emsaliniz, denginiz olmayan fakat bazı zamanlarınızda sizi yalnızlıktan koruyan, yalnızlığınıza ortak olan kimse, arkadaş" anlamında kullanılmıştır? A) Doksan bin var tatlı cana kıyacak Yüz bini de Tatar Handan geliyor. B) Can yoldaşın olmazsa olmasın Yalnızım diye hayıflanmayasın C) Kazanda su kaynasa sanki ben pişiyorum Bir kuş, bir kuşu öldürse ben can çekişiyorum. D) Aşksız kişi hayvandır, insan değil şeytandır. Gerçek şu kim insandır eren can esrarına E) Aşk şerbetin içtin ise, can gözünü açtın ise Dost ile buluştun ise, gece gündüzden geç 14. Okuyucuyu düşündürmek, bilginin içine dahil etmek şüphesiz yazarın işidir. Okuyucuya duygu inceliği, davranış üstünlüğü kazandıran yazarın, gözü ikide bir okuyuculara kaymadan okumanın önemini hayranlarına aşılaması gerekir. Yoksa söylediklerinin bir anlamı olmaz. Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Okuyucunun toplumsal durumunu bilmeden B) Okuyucunun bilgi ve tecrübesine yönelmeden C) Okuyucunun isteklerini dikkate almadan D) Okuyucunun bilgisini dikkate almadan E) Okuyucuyu eserin içinde yaşatmadan 18. Stendhal, roman yazmayı toplumun üzerinde ayna gezdirmeye benzetir. Bu cümlede altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) İyi bir roman hayal unsurlarını barındırır. B) Her sanat yapıtı yazarından izler taşır. C) Roman gerçeğin düşle birleştiği yerde doğar. D) Roman toplumsal gerçekliği yansıtma görevi üstlenir. E) Roman yazarı, yazdıklarının herkesçe okunmasını ister. 19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "tat vermek" deyimi diğerlerinden farklı bir anlamda kullanılmıştır? A) Kimyon, köfteye hoş bir tat verir. B) Yaşlı adamın gelişi, sohbete ayrı bir tat verdi. C) Urfa biberi, çiğ köfteye ayrı bir tat verir. D) Senin, hep deneme sınavından bahsetmen de tat verdi. E) Havuç, pilava değişik bir tat, değişik bir lezzet verdi.

20. Bu romanda, pek çok eserde rastlandığı gibi, kaleme dolanıp büyütülmüş insanlar yok. Roman kahramanlarının hepsi ben, sen, o gibi Bu cümlede altı çizili söz öbeğinin cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden A) Gerçek hayatta görülebilecek tipler B) Yazar tarafından abartılarak anlatılan karakterler C) Roman akışını engelleyen figürler D) Romanda silik kalmış, fazla anlatılmamış insanlar E) Kavramlar arasında sivrilen karakterler 21. Hangi ulusta olursa olsun, sanatın konusu insandır. Sanatın konusu insan olduğu için okunan bir şiir, dinlenen bir müzik parçası gönülleri birbirine açar. Bu parçadaki altı çizili sözün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) İnsanoğlunun sahip olabilecekleri arasında aklından üstün bir güç yoktur. B) Birçok yanlış davranışımız çocuklarımızı olumsuz etkilemektedir. C) Divan edebiyatının halk kitlelerince anlaşılması için çeşitli makale, deneme ve hikâyeler yazdı. D) İnsanların birbirine yakınlaşması, birbirini sevmesi, sanatın birincil hedefidir. E) Söz ne denli değerli olursa olsun, yazıya geçmediği sürece kalıcı olamaz. 22. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Bir işin yapılmasında öncülük etmek: Ön ayak olmak. B) Büyük değer verilmek, öncelik tanınmak: Ön planda tutulmak. C) Önemli durumda olmak: Önde gelmek. D) Daha başarılı olmak, başkalarını geride bırakmak: Öne düşmek. E) Önlenmek, mani olunmak: Önü alınmak. 23. Eskilerin kullandığı sözcüklerin pek çoğunu bugünün gençleri anlamıyor. Demek ki, gençlerle eskiler arasında kalın bir duvar var. Oysa birazcık çabayla gençler bu duvarda gedikler açabilir ve eskilerle rahat bir biçimde anlaşabilir. Bu parçada geçen "duvarda gedikler açmak" sözüyle anlatılmak istenen, aşağıdakilerden A) Kuşaklar arasında diyalog kurmak B) Eskilerin düşünce dünyasını anlamak C) Dilin sadeleşmesine katkıda bulunmak D) Sözcük dağarcığını geliştirmek E) Sözcüklere yeni anlamlar yüklemek 24. İnsanların en büyük hatası, geçmişlerini ağır bir yük gibi taşımalarıdır. Ondan öğreneceğinizi öğrenin ve sonra geçmişinizi salıverin gitsin. Bu parçadaki altı çizili söz öbeğiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Geçmişi her zaman hatırlamak B) Geçmişteki iyi olayları unutmamak C) Geçmişten büyük ders alıp sonra onu unutmak D) Geçmişi yakamızdan bırakmak E) Geçmişle geleceği iyi sentezlemek 25. Aşağıdaki ikili dizelerin hangisinde deyime yer verilmemiştir? A) Güz gelince başını alır gidersin Yavru, niçin boynun eğri tutarsın B) Söyle bu kuluna sadâkât yok mu Kalmadı bir çârem nerede kaldın? C) Aramaya durdum derdime çâre Ya bulunur oğlum ya da bulunmaz D) Dostundan ayrı düşen Nasıl düşmez dağlara E) Engin, çorak bir çölde kalmış gibi yalnızdım Yoktu bir dostum gözyaşlarımdan başka 26. Aşağıda verilen açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Güçlükleri yenmek için bütün gücüyle çalışmak, büyük zorluklarla karşılaşmak: Göbeği çatlamak. B) Bir güçlüğe karşı koymak, dayanmak: Göğüs germek. C) Rahat ve güzel bir ömür sürmek, iyi ve rahat yaşamak: Gün görmek. D) Tavırları, görünüşü, davranışı düzgün: Hâli vakti yerinde. E) Kimsenin işine karışmayan, sakin ve uslu yaradılışlı, iddiasız: Kendi hâlinde. 27. Başkalarının yürüdüğü yoldan gidenler, kendilerine ait ayak izi bırakamazlar. Bu cümlede geçen "kendilerine ait ayak izi bırakmamak" sözü ile anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Özgün olamamak B) Herkes gibi olmak C) Kolay anlaşılır olmak D) İşinin ehli biri olmak E) Çok emek harcamak 28. Şüpheye düşürmek, içine kurt düşürmek anlamında (I) gönül bulandırmak deyimi; bir kimseyi hoşuna gidecek bir dille övmek anlamında (II)gururunu okşamak deyimi; çok iyi geçinmek, hiçbir eksiği olmamak, anlaşmak anlamında (III) gül gibi geçinmek deyimi; sevinci yüzünden belli olmak anlamında (IV) kıs kıs gülmek deyimi; derinden, gürültülü ses çıkmak anlamında (V) güm güm etmek deyimi kullanılır. Yukarıdaki parçada numaralanmış deyimlerden hangisi, kendisinden önce gelen açıklamaya uygun değildir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 29. Bir şeyden bıkıp usanmış olmak anlamında (I) yaka silkmek deyimi; hesap sormak veya bir şeyi istemek üzere tutup bırakmamak anlamında (II) yakadan atmak deyimi; bir şeyin, bir kimsenin tesirinden kurtulamamak anlamında (III) yakasını kaptırmak deyimi; kaçamamak, yakalanmak anlamında (IV) yakayı ele vermek deyimi; rahat bırakmak, ısrar etmemek anlamında (V) yakasını bırakmak deyimi kullanılır. Yukarıdaki parçada numaralanmış deyimlerden hangisi, kendinden önce verilen açıklamaya uygun değildir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

30. Düşünceyi dile getirmek için bütün doğayı yardıma çağırırız. Uygun kelimeyi bulduk mu düşüncemiz berraklaşır, gün ışığına çıkar. Bu cümledeki altı çizili sözün cümleye kattığı anlam, aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) İnsanların düşündüklerini her zaman dile getirmesi güç olabilir. B) Sanatçı, münasip ifadeyi bulunca düşüncesini açık seçik anlatabilir. C) Sanatçının fikirleri, sıradan okuyucuya ilginç gelir. D) Çevresini dikkatle gözleyen sanatçı, okuyucularının seviyesine uygun yapıt verir. E) İnsanlara doğru bilgiler aktaran eserlere, her zaman okuyucular ilgi gösterir. 31. Bir şairin, hemen her konuda şiir yazabileceği düşüncesiyle meslektaşlarına ahkâm kesmesi onu başarıya değil, başarısızlığa götürür. Bu cümlede geçen "ahkâm kesmek" söz öbeğiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Değer vermek B) Yol göstermek C) Özgün olmak D) Dürüst davranmamak E) Atıp tutmak 36. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Yaptığına yapacağına pişman olmak: Fitil fitil burnundan gelmek. B) Ara bozmak, insanları birbirine düşürmek: Fitne sokmak. C) Daha aşağı bir fiyat teklif etmek, fiyatı indirmek: Fiyatları dondurmak. D) Hazırlıksız yakalamak, zor duruma düşürmek: Gafil avlamak. E) Coşmak, hiddetlenmek: Galeyana gelmek. 37. Resim sanatında önemli olan tablonun büyüklüğü veya küçüklüğü değil, tabloya yerleştirebildiğimiz yoğunluktur. Bu cümlede altı çizili söz öbeğinin resim sanatıyla ilgili vurguladığı düşünce aşağıdakilerden A) İnsanların tabloya bakış tarzları farklıdır. B) Resim, duyguların en renkli yansımasıdır. C) Resimde esas olan, tablodan çok aktarılan görsel zenginliktir. D) Her ressamın farklı bir çizim sitili vardır. E) Tablolar, ona bakanlar tarafından anlam kazanır. 32. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde "çaresiz kalan bir insanın, en olmadık şeylere bağlanacağı" anlamı vardır? A) Mal, canı kazanmaz; can, malı kazanır. B) Denize düşen yılana sarılır. C) Her gönülde bir aslan yatar. D) Beş parmağın hangisini kessen acımaz? E) Ak gün, adamı ağartır; kara gün, yüreği karartır. 33. Ancak sürekli bir yenilenme içinde olan ve özgünlüğünü kaybetmeyen sanatçılar, geleceğe seslenebilir. Bu cümledeki altı çizili sözün kattığı anlam, aşağıdakilerden A) Değerini gün geçtikçe yitirmek B) Gençler tarafından anlaşılmamak C) Yeni fikirlere açık olmak D) Topluma yol gösterici olmak E) Kalıcı olabilmek 34. Aşağıda verilen açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Taraf tutmak, kayırmak: Birinin gayretini gütmek. B) Cesaretini kaybetmek: Gayreti kesilmek. C) Teşvik etmek, cesaret vermek: Gayrete getirmek. D) Öfkesini, kızgınlığını bastırmak, belli etmemek: Gayrete gelmek E) İş onu başarabilecek olana kaldı: Gayret dayıya düştü 35. Bir çabanın, bir savaşımın, bir yürekliliğin ve korkusuzluğun bulunmadığı yerde, insan gerçeğinin sınırlarının genişletilemeyeceğine inanıyorum. Bu cümlede geçen "insan gerçeğinin sınırlarının genişletilmesi" sözüyle anlatılmak istenilen aşağıdakilerden A) İnsanlara yeni duygu ve düşünceler kazandırılması B) İnsanlara çaba ve mücadele gücü kazandırılması C) İnsanın bilinmeyen yönlerinin açığa çıkartılması D) Toplumun benimsediği insanın ortaya koyulması E) Sanatın elverdiği kadarıyla insanın anlatılması 38. Sessiz ve incecik yağan erken bahar yağmuru, rüzgârın anlattığı ürkütücü hikâyeyi anlamış kadar içini titretir insanın. Bu cümlede geçen "insanın içini titretmek" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Zavallı kedicik yağmurun altında titriyordu. B) Yaşadığı hayat beni derinden etkiledi. C) Sessiz sedasız gitmesi, beni hayal kırıklığına uğrattı. D) Gecenin karanlığında korka korka eve gitti. E) Sanatçının son eseri hayatından derin izler taşıyor. 39. Edebiyatımızda üslup, konu, çevre ve kişiler pek az sanatçıda. Sait Faik kadar kendi olmuştur. Onun yaşamı bilinmeden hikâyeleri anlaşılmaz. Bu cümlede altı çizili söz öbeğiyle Sait Faik hakkında vurgulanan düşünce aşağıdakilerden A) Sit Faik'in üslubunun diğer öykücüler gibi olması B) Sanatçının eseriyle öyküde başarıyı yakaladığı C) Sanatçının seçtiği konuların halkın yaşadıklarıyla örtüşmesi D) Sait Faik'in eserlerini oluştururken özgün olduğu E) Sait Faik'in yaşamı hakkında fazla bilgi olmayışı 40. Sanatçı, özellikle çağın yaygın hastalıklarına dokunan sağaltıcı yorumlarıyla önemlidir bizim için. Çağının çürüyen yanlarını sıkça tokatlayan bir yazardır, o. Bunu da yazar olmaktan önce insan olmakla ilişki bir eylem olarak görmektedir. Bu parçadaki "çağın çürüyen yanlarını sıkça tokatlamak" sözü ile anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) İnsanlara çağın fikirlerini açıklamak B) Her okuyanca farklı yorumlanabilmek C) İnsanların vurdumduymazlığına sinirlenmek D) Toplumun aksayan yönlerini eleştirmek E) Eserlerini toplumsal bir amaç doğrultusunda yazmak

41. Aşağıdaki dizelerin hangisinde "istemekten, söylemekten çekinmek" anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) Öğüttür verdiğim tut benim sözüm Severim demeye tutmadı yüzüm B) Eğer güzel benim sözüm tutarsan Geri döndürelim yollarımızı C) Kıyamette yakasını tutarım Vermesin hoyrata güllerimizi D) Eğer arif isen sözü uzatma Sütsüz inek durmaz malar demişler E) Yorganına göre uzat ayağın Sözü işit sağır değilse kulağın. 42. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Bir işi geciktirmek, çabuk yapmamak: Ağırdan almak. B) Birçok işten birini hemen yapıp bitirivermek: Aradan çıkarmak. C) Eski sıhhatini kazanmak, yeni doğmuş gibi zinde, dertsiz tasasız olmak: Anadan doğmuşa dönmek. D) Varlık içinde hastalık veya azap çekerek yaşamak: Altın leğene kan kusmak. E) Göz açtırmamak, fırsat vermemek: Aman dilemek. 43. Başka bir öykücüde öykünün değerini hiçe indirebilen konu yokluğu Sait Faik'e özgünlük kazandırıyor. Her şeyi belli kalıp ve tipler açısından değerlendirmeye alışık okuyucular için sanatçının hikâyeleri çatısı çatılmamış bir evi andırmaktadır. Parçadaki altı çizili sözün parçaya kattığı anlam aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır? A) Sait Faik'in öyküye getirdikleri başka sanatçılar tarafından beğenilmiştir. B) Konulu öyküler okuyanlar Sait Faik'ten pek bir şey anlamaz. C) Bazı okuyucular Sait Faik'in hikâyelerini yarım bırakılmış hikayeler olarak görür. D) Sait Faik, kahramanlarını coşkulu bir ruh haliyle yansıtmayı bilmiştir. E) Sait Faik, özgünlük konusunda pek çok sanatçıdan daha ileridedir. 44. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Hafif bir sıkıntıdan kaçıp daha ağırına yakalanmak: Yağmurdan kaçarken doluya tutulmak. B) Ağlayacak hale gelmek, duygulanmak, hislenmek: Gözleri dolmak. C) Hayretten, korkudan donakalmak: Kanı donmak. D) Dost olan kimsenin söylediği söz acı da olsa insanın iyiliği içindir: Dostunu düşmanını bilmek. E) Kanaat etmemek, yeterli bulmamak, aç gözlülük etmek: Gözü doymamak. 45. Yazar, her eserinde mutlaka okuyucusu için ileriye doğru tutulmuş bir ışık bulundurmalıdır. Bu cümlede altı çizili söz öbeğiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) Okuyucuya kılavuzluk edecek değerler B) Okuyucunun ilerde yaşayacağı kültürel yozlaşmalar C) Okuyucuyu hayatta yönlendirecek sözler D) Okura gelecekle ilgili verilen öğütler E) Yazarın, deneyimlerinden yola çıkarak dillendirdiği geleceğe ilişkin düşünceleri 46. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Şöyle bir görünüp kaybolmak: Boy göstermek. B) Herhangi bir konuda iddialı olmak, kendinden daha iyi durumda olan biriyle yarışmak: Boy ölçüşmek C) Uzamak, boylanmak, gelişmek: Boy atmak D) Kendi yetersizliğini, beceriksizliğini anlamak, beklediği yakınlığı görememek: Boyunun ölçüsünü almak E) Altından kalkamayacağı, başaramayacağı işlere girişmek: Boy vermek 47. Yazarın kısa deneme ve öykülerinden oluşan bir kitabı çıktı: Kanamalı Haydut. Kitabın İlk bölümünü oluşturan Çınaraltı'nda Cemal Süreya'dan yapılan alıntı, karşımızdaki haydutun neden kanamalı olduğunun yanıtı gibidir: "Biz, yarışı kaybettikten sonra da koşan atlarız." hangisinde vardır? A) Çok satmak, bir kitabın niteliğini ortaya koyan bir ölçü değildir tek başına. B) O, hiçbir yenilgiye yenilmemiştir hayatı boyunca; ısrarla mücadelesine devam etmiştir. C) Güzel yazıya giden yol, bir bakıma doğru yazıdan geçer. D) Deneme yazıyorsanız, belli bir birikiminiz, söyleyeceğiniz sözünüz olmalı. E) Yazarların yazma ve yaratma gücü yaşla açıklanamayacak bir olgudur. 48. Ben şiirde kalemim elverdiğince uç noktalara kadar gidip geldim. Yani Türk şiirinin zengin macerasından yararlanarak, sözcükler üzerinde analizlere kalkarak böyle çokgen bir şiir yazmayı denedim. Bu parçada geçen "kalemim elverdiğince" sözüyle anlatılmak istenen, aşağıdakilerden A) Yaşamı algıladığı ölçüde B) Yazma yeteneği ölçüsünde C) Şiirin boyutları içerisinde D) Sözcüklerin anlam kapsamı içerisinde E) Okuyucuyu şaşırttığı ölçüde 49. Aşağıdaki ikili dizelerin hangisinde, "bir şeyi yapmaktan kaçınmak, çekinmek, karışmamak, uzak durmak" anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) Ölümden korkup da sen geri durdun Yiğidin alnına yazılan gelir. B) Doğru ol, bir hayrı yoktur yalanın Yürü!.. Hali yaman geri kalanın. C) Dönmek mi ne mümkün geri dönmek Düştüyse gönüller bu hüzne D) Yolunu yoluma döndüremedim Getirme üstüne söz kara gözlüm. E) Ben kendi halimde gezip tozarken Bak gözümden akan yaşıma benim. 50. Şiir, kurmaca bir dünyanın dizelerde sıkışması değil, gerçeğin üzerindeki örtünün kaldırılması olmalıdır. Bu cümlede yer alan "kurmaca bir dünyanın dizelerde sıkışması" söz öbeğiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Yaşamda karşılaşılmayacak hayallerin şiirde yer alması B) Gerçeklerin insanlarda yer ettiği karamsarlığın şiirleştirilmesi C) Dizelerin insan ruhunu okşaması ve onu mutlu etmesi D) Yapay bir dille duyguların şiirde ifade edilmesi E) Dünyanın güzelliklerini, her açıdan mısrada kullanmak

51. Aşağıdaki deyimlerin hangisinde, "bir işin ciddiliğini, önemini sonradan anlayıp aklı başına gelmek" anlamı vardır? A) Ayaklarının ucuna basmak. B) Ayakları suya ermek (değmek) C) Ayaklar baş, başlar ayak olmak. D) Ayağını denk almak. E) Ayakta tutmak. 52. Şair, sözcük seçiminde çok titizdir, kılı kırk yarar. Bu yüzden onun her kelimesi, her cümlesi yazıya kalıcı özerk bölgesini sağlamca oluşturmuş bir biçimde girer. A) Her kelimenin yeni çağırışımlar taşıması B) Kelimelerin geleneksel kullanımlarından uzaklaşması C) Şiirdeki biçim mükemmelliğinin ahengi olumlu etkilemesi D) Her sözcüğün her okuyucuda farklı bir anlam uyandırması E) Kullanılan dil öğelerinin asla atılamaması, yerlerinin bile değiştirilememesi 56. Sokağın yazı masası ile birleştiği yerde edebiyat başlıyor demektir. Yukarıdaki cümlede altı çizili sözün kattığı anlam, aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Gerçeğin olduğu gibi anlatılmasından edebiyat değil, gazete haberi doğar. B) İyi bir sanat yapıtı, kaynağını hayal gücünden alır. C) Edebiyat konusunu seçkin insanların yaşamından alır. D) Edebiyat gerçeği ve düşseli bir potada eritir. E) Sanat eserleri sadece masa başında yazılır. 57. Aşağıdaki cümlelerin/dizelerin hangisinde, "ağır gelmek" deyimi diğerlerinden farklı anlamda kullanılmıştır? A) Gönül benim, göz benim, gözyaşı benim Neden ağır geliyor ağlayışım başkalarına B) Ağır gelir elbette ona karşıdan bakmak. C) Bu yıkılışın ona ağır geldiğini hissettim. D) Ayrı yerlerde olduklarını düşünmek ona ağır geliyordu. E) İki bin gelin de dört yüz kız ile Tartılsa çok ağır gelir bu gelin 53. Aşağıdaki ikili dizelerin hangisinde, "kimseyi beğenmemek, gözü yükseklerde olmak" anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) Garibim yoktur arkam Kanadım yok ki kalkam B) Benim gönlüm alçak dallara konmaz Üçler, beşler, onlar benim için az C) Düşe düşe bir güzelin ardına Çekip gider bir gözleri sürmeli D) Ne gün aslına dönecek bu ten Taş, toprak, çiçek, su veya maden E) Yiğit olan yiğit kurt gibi bakar Düşmanı görünce ayağa kalkar. 54. Sözcüklerin şuur akımına yol açmaları, bilinçaltına uzanmaları, bu sözcüklerin bizden olmalarına bağlıdır. Bu nedenlerdir ki, bir dili konuşan topluluğun üzüntüleriyle sevinçleriyle yüklü olmayan şiirler yazmak boşuna uğraştır. Bu parçadaki "sözcüklerin bizden olması" sözüyle anlatılmak istenen, aşağıdakilerden A) Toplumun konuştuğu dilin dışına çıkmamak B) Entelektüel bir dil ortaya koymak C) Anlam derinliği olan sözcüklerle yazmak D) Şiir dilindeki sözcükleri titizlikle seçmek E) Yalın, basit bir sözcük dağarcığı oluşturmak 55. Şairin başarısını, hece ve kafiyeyi sade dille bir mermer gibi yontmasına bağlıyoruz. Bu cümlede alt çizili öbeğiyle anlatılmak istenen en genel yargı aşağıdakilerden A) Hece ölçüsünü kullanarak şiirler yazmak B) Kafiyeyi ve hece ölçüsünü bilinçli olarak yan yana getirmek C) Halkın anlayabileceği bir dilde şiirler yazmak D) Şiiri heceye, kafiyeye ve sade dile yeni anlam ve şekil vererek oluşturmak E) Başarıyı heceyle yazılan şiirlere borçlu olmak 58. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde "soyaçekim" anlamı yoktur? A) Anası ağaca çıkarsa, kızı budakta gezer. B) Dama çıkan keçinin, çama çıkan oğlağı olur. C) Armut, ağacından uzak düşmez. D) Asılacak adamın evinde ipten bahsedilmez. E) Anasına bak, kızını al; kenarına bak bezini al. 59. Hüseyin Rahmi Gürpınar, toplumun en sorunlu kesimleriyle içli dışlı oldu romanlarında; fakat bunu bir dava edebiyatı haline getirmedi. Bu cümlede geçen "dava edebiyatı haline getirmemek" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Edebiyatı hayatta bir hedef, dava olarak düşünmemek B) Toplumsal sorunları edebiyatın herhangi bir türüyle çözmeye kalkışmamak C) Edebi sorunları yazı aracılığıyla başkalarına iletmemek D) Fikir özgürlüğünde edebiyatı bir araç olarak kullanmak E) Yazarın, hayatında her konuyu edebi açıdan düzeltmeye kalkışması 60. Nuri Pakdil'in dili, elden düşme anlatımlar yerine nesnelerle, durumlarla ve olaylarla diri, devingen bir alışveriş içinde olan bir yapıya sahiptir. Bu cümledeki altı çizili sözün kattığı anlam aşağıdakilerden A) Yeni yorumlara kapalı bir dil B) Kalıplaşmış, değişmez anlam çerçevesi C) Kullanıla kullanıla zenginleşmiş bir çağrışım dünyası D) Herkesin kullandığı, özgünlüğü olmayan söyleyiş E) Her kullananın kendinden bir şeyler kattığı sözcükler

61. Aşağıdaki dizelerin hangisinde deyim yoktur? A) Süt beyaz bir martıyım açıklarda Gemilere ben yol gösteriyorum. B) Bizden yüz çevirmiş o nazlı dilber Yeniden yar sevmiş mübarek olsun C) Acı tatlı zahmetime katlandı Uçurdu yuvadan yürüttü anam D) Güzel gitti diye pınar ağladı Parçalandı yüreğim, yandı pınara E) Uzaklarda, kırık minarelerde Gökte bir kapıda durur leylekler. 62. Genç yazarlar hikâyeyi, romana geçişte atlama tahtası yapıyorlar. Bilmezler ki hikâye yazmak, roman yazmaktan daha zordur. Yukarıdaki cümlede geçen "atlama tahtası yapmak" sözünün cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır? A) Müdür olmak için müdür yardımcılığını kabul etmişti. B) İyi bir memur, amirlerin söylediklerini mazeretsiz yapmalıdır. C) Memurlar arasındaki yetki karmaşası işlerin yapılmasını aksatır. D) Müdür olduktan sonra memurlarına bir baba gibi yaklaştı. E) Verilen görevi başarıyla bitirmenin rahatlığını yaşıyordu. 63. Tiyatro, seyircinin kana kana içeceği bir söz yağmurudur, bu sebeple görselliğin ön planda tutulması, bu sanata saygısızlık olur. Bu cümledeki attı çizili söz öbeğiyle tiyatronun hangi yönü vurgulanmaktadır? A) Seyircinin görsel açıdan doyuma ulaşması B) Tiyatronun hareket ve konuşmaya dayalı bir sanat olması C) Seyircinin kelime dağarcığını zorlamaması D) Seyircinin bilmediği, duymadığı pek çok sözcüğü barındırması E) Seyircinin diğer sanat dallarına ilgisinin daha az olması 66. Halk için roman anlayışını benimseyen yazar, edebiyatımızda kalemini fikir tarlasında bir saban gibi kullanmıştır. Bu cümlede, "Kalemini fikir tarlasında bir saban gibi kullanmıştır." sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) İnsanların düşüncelerini yenilediği, fikirlerin tazelenmesi ve düzelmesine yardımcı olduğu B) İnsanların söylemekten çekindiği pek çok düşünceyi açığa çıkardığı C) Halkın sorunlarına siyasi ve ekonomik açıdan çözümler aradığı D) Topluma yönelik yapılanmalarda ilk adımı attığı E) Düşüncelerin yayılmasında kalemini ve romanını tam anlamıyla kullanamadığı 67. Aşağıdaki ikili dizelerin hangisinde, "bir kimseyi razı etmek, inandırmak için tatlı sözler söylemek, yalvarmak" anlamında bir deyim kullanılmıştır? A) Yiğit olan gizli sırrın bildirmez. Kötüler sevdiğin dile düşürür B) Oturup dil dökecek yerde, gidip dökmeli ter Bin çalış gayen için, bir kazan ömründe yeter C) Gönlüm dilsiz bir kuştu Sen mi dile getirdin? D) Dağların ardında kalınca çile Köroğlu yeniden gelmişti dile E) Söylese diller dolaşır, bakmaya gözler kamaşır Sırmalı kaftan yaraşır, selvi boylu güzele 68. Onun yazdığı bütün şiirlerle, denemelerle ve öykülerle yapmaya çalıştığı şey, adeta bir uyarma hareketidir. O, hiçbir zaman, hiçbir eserinde tüyü dökülmüş sözcüklerden hazzetmez. A) Yapaylıktan arındırılmış olmak B) Herkesin anlayabileceği yalınlıkta olmak C) Yıllarca unutulmayan güzellikte olmak D) Kaynağını gelenekten almak E) Etki ve gücünü yitirmiş olmak 64. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Birini konuşturmamak, konuşmasına meydan vermemek: Lafı ağzına tıkamak. B) Bütün söylenenlere karşılık vermek, saygısızca cevaplar vermek: Laf taşımak. C) Kişilerin birbirleri aleyhinde söyledikleri sözleri, ara açmak gayesi ile kendilerine ulaştırmak, dedikodu yapmak: Laf götürüp getirmek. D) Gevezelik, boş konuşma, fazla konuşma: Laf ebeliği E) İmalı bir şekilde bir kimseyi iğnelemek, iğneleyici konuşmak: Laf dokundurmak. 65. Onun için yazmak, nefes almakla aynı şeydir. Yazdıkça yaşar; yaşadığını yazar. Bütün çabası; eti, kemiği, sinirleri olan bir cümleyi yazmak içindir. A) Yazarın iç dünyasını ve yaşamını yansıtması B) Toplumun yanlış inanışlarını işlemesi C) İnsanların yalnızca aşk ve nefretlerini anlatması D) Söyleyiş bakımından özgünlüğü yakalaması E) Okunduğunda insanı hemen etkileyecek kadar canlı olması 69. Yakalanmak, eline düşmek anlamında (I)"pençesine düşmek" deyimi; yenilgiyi kabul etmek anlamında (II) "pes etmek" deyimi; yoluna girmiş bir işi bozmak anlamında (III) "pişkinliğe vurmak" deyimi; bir kimse ile alakayı kesmek anlamında (IV) "selamı sabahı kesmek" deyimi; kendini huzurlu hissetmek anlamında (V) "rahat nefes almak" deyimi kullanılır. Yukarıdaki parçada numaralanmış deyimlerden hangisi, kendinden önce verilen açıklamaya uygun değildir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 70. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Birbirlerinden hiçbir şey esirgemeyecek şekilde samimi olmak: Ayrı gayrı bilmemek. B) Bildiği gibi hareket etmek, başına buyruk olmak: Ayrı baş çekmek. C) Çok samimi olmak, daima beraber bulunmak: İçtikleri su ayrı gitmemek. D) Çok yaşamış çok görmüş olmak: Az günün adamı olmamak. E) Karşısındakinin işlerini aksatmak, mani olmak: Bağını koparmak.

71. Birbiriyle anlaşamayan pek çok insan var etrafımızda. Belki de bu insanlardan birkaçı da biziz. Oğlumuzla, babamızla anlaşamıyoruz artık; çünkü ayrı tellerden çalıyoruz. Bu parçada geçen altı çizili söz öbeğinin yerine aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A) düşüncelerimiz farklılaştı. B) yaşantılarımız birbirine uymuyor. C) kültürel bir çatışma yaşıyoruz. D) hayata farklı pencerelerden bakıyoruz. E) Hayatımızı gönül birliğiyle sürdürüyoruz. 72. Bugünün gençleri Ahmet Haşim'in yazdığı şiirleri anlamıyor. Bunda "Piyale" şairinin dili ile günümüzün insanı arasındaki aşılmaz dil duvarının büyük bir, etkisi olduğu inkâr edilemez. Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen, aşağıdakilerden A) Mecazlı söyleyişlerin bolca yer alması B) Dil anlayışının değişmesinin getirdiği anlaşılmazlık C) Yazarın eserlerindeki sanatlı söyleyiş D) Kullanılan üsluptaki özgünlük E) Herkesin rahatça anlayabileceği yalın dil 73. Necip Fazıl'ın şiirleri, okuyucuların kulak zevkini okşayan niteliktedir. Bu cümledeki altı çizili söz grubunun cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden A) Samimi bir dili olması B) Çekici konular işlemesi C) Akıcı ve ahenkli olması D) Gerçekçi olması E) Sanat değeri olması 74. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde mecazlı bir söyleyiş yoktur? A) Tatlı söz dost kazandırır, acı söz düşman. B) Ayının kırk türküsü var, kırkı da armut üstüne C) Dere geçilirken, at değiştirilmez. D) Sütten ağzı yanan, yoğurdu üfleyerek yer. E) Bugünün işini yarına bırakma 75. Şairliğe yeni adım atmış pek çok genç şairimizin kendileri gibi şiirleri de pek toy. Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden A) Şiirlerinin de henüz olgunluğa ulaşmadığı B) Şiirlerinin yeni olduğu C) İyi şiir yazabildikleri D) Yeni yöntemler denedikleri E) Üsluplarının kötü olduğu 76. Aşağıdaki açıklamalardan hangisi, karşısında verilen A) Nazlanmak, değerini olduğundan fazla göstermek: Kendini ağıra satmak. B) Acı konuşmak, ağır, kırıcı bir dil kullanmak: Ağır söylemek. C) İsteksizlik göstermek, yavaş yavaş hareket etmek: Ağırdan almak. D) Sert, kırıcı, küçültücü, tehdit edici bir üslûp kullanmak: Ağır davranmak. E) Ölçüyü aşmak, gücendirici olmak: Ağır kaçmak. 77. Deneme, yaşananları, akıldan geçenleri düşünsel derinleştirmelerle yorumlamadır. Belki bir roman, bir öykü bir ölçüde özetlenebilir; ne var ki denemeyi özetlemeye kalkmak, tırnağının ucunu göstererek insanı tanımlamaya benzer. A) Bir metni küçük parçalara ayırarak yorumlamak B) Okuyucuya metnin ana düşüncesini vermek C) Bir metni onu temsil edemeyecek bir parçayla anlatmaya çalışmak D) Metni okuyucunun anlayabileceği yalınlığa getirmek E) Metnin en önemli bölümünü okuyucuya göstermek www.edebiyatogretmeni.org Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım Dersleri İçin Kaynak Site CEVAP ANAHTARI 1 A 21 D 41 A 61 E 2 B 22 D 42 E 62 A 3 A 23 A 43 C 63 D 4 A 24 C 44 D 64 B 5 C 25 E 45 B 65 E 6 B 26 D 46 E 66 A 7 D 27 A 47 B 67 B 8 A 28 D 48 B 68 E 9 A 29 B 49 A 69 C 10 C 30 B 50 A 70 E 11 D 31 E 51 B 71 E 12 D 32 B 52 E 72 B 13 B 33 E 53 B 73 C 14 C 34 D 54 A 74 E 15 B 35 C 55 D 75 A 16 A 36 C 56 D 76 D 17 E 37 C 57 E 77 C 18 D 38 B 58 D 19 D 39 D 59 B 20 B 40 D 60 D www.edebiyatogretmeni.org Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım Dersleri İçin Kaynak Site