EKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU Sayı: 43, Ocak 2014 Erhan DEMİRCAN
Bu Rapor Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından, Türkiye ve TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) Bölgesi güncel ekonomik gelişmelerinin bölge aktörlerince takip edilebilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır.
İÇİNDEKİLER TÜRKİYE Endeksler Sayfa Tüketici Fiyatları Endeksi 6 Üretici Fiyatları Endeksi 8 Sanayi Üretim Endeksi 11 Sanayi Ciro Endeksi 15 Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları 17 Sektörel Güven Endeksleri 20 Tüketici Güven Endeksi 22 Dış Ticaret Endeksleri 25 İstatistikler Hanehalkı İşgücü İstatistikleri 28 İhracat 31 Turizm İstatistikleri 35 3
İÇİNDEKİLER TRC2 BÖLGESİ Endeksler Sayfa Tüketici Fiyatları Endeksi 39 İstatistikler Diyarbakır İhracatı 41 Şanlıurfa İhracatı 42 Kurulan ve Kapanan Şirket İstatistikleri 43 4
TÜRKİYE 5
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARALIK, 2013 Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) aylık % 0,46 arttı. 2013 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %0,46, bir önceki yılın Aralık ayına göre %7,40, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,40 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,49 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %1,46 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşti. Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Aralık ayında endekste yer alan gruplardan ulaştırmada %1,10, konutta %0,89, lokanta ve otellerde %0,81, sağlıkta %0,78 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup %2,66 ile alkollü içecekler ve tütün oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Aralık ayında endekste yer alan gruplardan giyim ve ayakkabıda %2,58, haberleşmede %0,13 ve çeşitli mal ve hizmetlerde %0,01 düşüş gerçekleşti. Yıllık en yüksek artış %10,52 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre eğitim (%10,05), lokanta ve oteller (%9,86), ulaştırma (%9,77), gıda ve alkolsüz içecekler (%9,67) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Kaynak: TÜİK, 2014a. 6
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARALIK, 2013 % Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 12,00 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 10,00 8,88 8,00 6,00 7,61 7,03 7,29 6,13 6,51 8,30 8,17 7,88 7,71 7,32 7,40 2010 2011 2012 4,00 2013 2,00 0,00 7
ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARALIK, 2013 Üretici Fiyatları Endeksi aylık %1,11 arttı. 2013 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %1,11, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,97, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,97 ve on iki aylık ortalamalara göre %4,48 artış gösterdi. Aylık değişim; tarımda %2,49 artış, sanayide %0,84 artış olarak gerçekleşti. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %7,58 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,58 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %1,34 düşüş gerçekleşti. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,85, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,85 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,68 artış gerçekleşti. Sanayide en yüksek aylık artış kok kömürü ve petrol ürünlerinde gerçekleşti. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,66 artış, imalat sanayi sektöründe %0,82 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe %1,00 artış olarak gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2014b. 8
ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARALIK, 2013 kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri (%3,67), kağıt ve kağıt ürünleri imalatı (%2,47), giyim eşyası imalatı (%2,26) alt sektörleridir. Buna karşılık; mobilya ve b.y.s. ürünlerin imalatı (%-0,90), basım ve yayım (%-0,18), deri ürünleri imalatı (%-0,15) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler oldu. Kaynak: TÜİK, 2014b. 9
ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARALIK, 2013 % Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 16,00 ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 5,23 6,61 6,38 6,23 6,77 5,67 6,97 2010 2011 2012 2013 4,00 2,00 1,88 1,84 2,3 1,7 2,17 0,00 10
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ KASIM, 2013 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki aya göre %2,9 arttı. 2013 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %1,7 ve imalat sanayi sektörü endeksi %3,6 artarken elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,4 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre %4,7 arttı. 2013 yılı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %8,9 azalırken imalat sanayi sektörü endeksi %5,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi ise %4,8 arttı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi gruplarında en yüksek artış ara malı imalatında gerçekleşti. 2013 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre en yüksek artış %4,5 ile ara malı imalatında gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2014c. 11
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ KASIM, 2013 Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek düşüş temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatında gerçekleşti İmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2013 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre en yüksek artış %18,9 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatında gerçekleşti. Bu artışı, %15,2 ile makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, %10,2 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı takip etti. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış imalat sanayiinde en yüksek düşüş diğer ulaşım araçlarının imalatında gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2013 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre en yüksek düşüş %2,3 ile diğer ulaşım araçlarının imalatında gerçekleşti. Bu azalışı, %0,8 ile deri ve ilgili ürünlerin imalatı, %0,2 ile ana metal sanayi takip etti. Kaynak: TÜİK, 2014c. 12
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ KASIM, 2013 Arındırılmamış Takvim Etkisinden Arındırılmış Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Takvim Etkisinden Arındırılmış Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış SEKTÖR Endeks Endeks Endeks Yıllık Değişim (%) Aylık Değişim (%) Toplam Sanayi 127,0 124,4 119,7 4,7 2,9 Madencilik ve Taşocakçılığı 110,9 109,2 103,7-8,9 1,7 İmalat Sanayi 130,6 127,7 121,8 5,6 3,6 Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Ürt. ve Dağıtımı 111,1 110,0 114,0 4,8-1,4 Kaynak: TÜİK, 2014c. 13
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ KASIM, 2013 Kaynak: TÜİK, 2014c. 14
SANAYİ CİRO ENDEKSİ - KASIM, 2013 Sanayide toplam ciro %15,9 arttı. 2013 yılı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %15,9 arttı. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2013 yılı Kasım ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre; madencilik ve taşocakçılığı endeksi %7,2, imalat sanayi endeksi ise %16,3 arttı. En yüksek artış makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımında gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörlerinin 2013 yılı Kasım ayında 2012 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en yüksek artış oranının %63,9 ile makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımında gerçekleştiği görüldü. Bunu %40,8 ile deri ile ilgili ürünlerin imalatı ve %28,1 ile elektrikli teçhizat imalatı takip etti. En yüksek düşüş diğer imalatlarda gerçekleşti. İmalat sanayi alt sektörlerinin 2013 yılı Kasım ayında 2012 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en fazla düşüş oranının %46,1 ile diğer imalatlarda gerçekleştiği görüldü. Bunu %3,3 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı ve %2,6 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı takip etti. Kaynak: TÜİK, 2014d. 15
SANAYİ CİRO ENDEKSİ - KASIM, 2013 Kaynak: TÜİK, 2014d. 16
FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI ARALIK, 2013 Aylık en yüksek reel getiri Euro da gerçekleşti. En yüksek reel getiri, 2013 Aralık ayında, Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ile indirgendiğinde %2,39, Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise %3,06 oranlarıyla Euro da gerçekleşti. ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından Amerikan Doları %0,85 oranında reel getiri sağladı. Buna karşılık, Borsa İstanbul (BIST) 100 Endeksi %6,31, külçe altın %3,54 ve mevduat faizi %0,69 oranında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde ise Amerikan Doları %1,50 oranında reel getiri sağlarken, BIST 100 Endeksi %5,70, külçe altın %2,92 ve mevduat faizi %0,05 oranında yatırımcısına kaybettirdi. Euro üç aylık değerlendirmede; ÜFE ile indirgendiğinde %2,47, TÜFE ile indirgendiğinde ise %2,62 oranlarıyla yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olurken, külçe altın ÜFE ile indirgendiğinde %9,58, TÜFE ile indirgendiğinde ise %9,44 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu. Altı aylık değerlendirmeye göre Euro; ÜFE ile indirgendiğinde %8,22, TÜFE ile indirgendiğinde ise %9,40 oranında yatırımcısına en yüksek kazancı sağladı. Aynı dönemde BIST 100 Endeksi, ÜFE ile indirgendiğinde %11,31, TÜFE ile indirgendiğinde ise %10,34 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu. Kaynak: TÜİK, 2014e. 17
FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI ARALIK, 2013 Yıllık değerlendirmede en yüksek reel getiri Euro da gerçekleşti. Finansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde; Euro, ÜFE ile indirgendiğinde %13,17, TÜFE ile indirgendiğinde ise %12,72 oranında yatırımcısına en fazla reel getiriyi sağladı. Diğer taraftan, külçe altın ÜFE ile indirgendiğinde %21,60, TÜFE ile indirgendiğinde ise %21,92 oranında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu. Kaynak: TÜİK, 2014e. 18
FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARININ REEL GETİRİ ORANLARI ARALIK, 2013 Kaynak: TÜİK, 2014e. 19
SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ - OCAK, 2014 Mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi %1,4 azaldı. Bir önceki ayda; 104,9 olan hizmet sektörü güven endeksi 103,4 değerine geriledi. Hizmet sektörü güven endeksindeki azalış, son üç aylık dönemde iş durumu değerlendirmesindeki %1,6 lık, son üç aylık dönemde hizmetlere olan talep değerlendirmesindeki %2,8 lik ve gelecek üç aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi değerlendirmesindeki %0,1 lik kötüleşmeden kaynaklandı. Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi %0,3 azaldı. Aralık 2013 tarihinde 108,8 olan perakende ticaret sektörü güven endeksi 108,4 değerine düştü. Perakende ticaret sektörü güven endeksindeki azalış, mevcut mal stok seviyesi alt endeksi değerlendirmesindeki %2,8 lik kötüleşmeden kaynaklandı. Son üç aylık dönemde iş hacmi-satışlar ve gelecek üç aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi alt endeksleri bir önceki aya göre sırasıyla %0,2 ve %1,4 arttı. Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi %4,6 arttı. Bir önceki ayda 84,8 olan inşaat sektörü güven endeksi 88,7 değerine yükseldi. İnşaat sektörü güven endeksindeki artış, alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi alt endekslerindeki iyileşmeden kaynaklandı. Söz konusu endeksler bir önceki aya göre sırasıyla %8,4 ve %2 arttı. Kaynak: TÜİK, 2014f. 20
SEKTÖREL GÜVEN ENDEKSLERİ - OCAK, 2014 Kaynak: TÜİK, 2014f. 21
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSLERİ - OCAK, 2014 Tüketici güven endeksi %3,5 azaldı. Tüketici Güven Endeksi 2014 Ocak ayında bir önceki aya göre %3,5 oranında azaldı; Aralık ayında 75 olan endeks Ocak ayında 72,4 değerine düştü. Genel ekonomik durum beklentisi %7,7 azaldı. Aralık ayında 101,9 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi %7,7 oranında azalarak, Ocak ayında 94 değerine düştü. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. İşsiz sayısı beklentisi %4,6 azaldı. Aralık ayında 81,8 olan gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısı beklentisi endeksi %4,6 oranında azalarak, Ocak ayında 78 değerine düştü. Bu düşüş, işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki artıştan kaynaklandı. Kaynak: TÜİK, 2014g. 22
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSLERİ - OCAK, 2014 Hanenin maddi durum beklentisi %1,2 azaldı. Hanenin gelecek 12 aylık döneme ilişkin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %1,2 oranında azaldı. Aralık ayında 92,4 olan endeks değeri Ocak ayında 91,3 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının azalmasından kaynaklandı. Tasarruf etme ihtimali %9,6 arttı. Gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali endeksi bir önceki aya göre %9,6 oranında arttı. Aralık ayında 23,8 olan endeks, Ocak ayında 26,1 değerine yükseldi. Bu artış, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre arttığını göstermektedir. Kaynak: TÜİK, 2014g. 23
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSLERİ - OCAK, 2014 Kaynak: TÜİK, 2014g. 24
DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ KASIM, 2013 İhracat birim değer endeksi %0,6 azaldı. Endeks, gıda, içecek ve tütün de %5,2, ham maddelerde (yakıt hariç) %0,7, imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi nde %0,4 artarken, yakıtlar da %2,9 azaldı. İthalat birim değer endeksi %2,6 azaldı. Endeks, gıda, içecek ve tütün ürünleri nde %6,9, ham maddelerde (yakıt hariç) %1, yakıtlar da %7,2 azalırken, imalat (gıda, içecek, tütün hariç) sanayi nde %0,1 arttı. İhracat miktar endeksi %4,1 arttı. Endeks, gıda, içecek ve tütün ürünleri nde %9,9, imalat (gıda, içecek ve tütün hariç) sanayi nde %10,2 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) %2,3, yakıtlar da %15 azaldı. İthalat miktar endeksi %4,9 arttı. Endeks, gıda, içecek ve tütün ürünleri nde %10, imalat (gıda, içecek ve tütün hariç) sanayi nde %4,7 artarken, ham maddelerde (yakıt hariç) %7,1, yakıtlar da %3,5 azaldı. Kaynak: TÜİK, 2014h. 25
DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ KASIM, 2013 Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ihracat miktar endeksi %2,6 arttı. 2013 Ekim ayında 126,1 olan ihracat miktar endeksi %2,6 artarak 2013 Kasım ayında 129,3 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 Kasım ayında 129 olan endeks %4,1 artarak 2013 Kasım ayında 134,2 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış ithalat miktar endeksi %0,9 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2013 Ekim ayında 124,8 olan ithalat miktar endeksi %0,9 artarak 2013 Kasım ayında 126 oldu. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 Kasım ayında 118,1 olan ithalat miktar endeksi %7,3 artarak 2013 Kasım ayında 126,7 oldu. Dış ticaret haddi 2013 yılı Kasım ayında 98,9 olarak gerçekleşti. İhracat birim değer endeksinin ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan dış ticaret hadleri, 2012 yılı Kasım ayında 96,9 iken, 2013 yılı Kasım ayında 98,9 a yükseldi. Kaynak: TÜİK, 2014h. 26
DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ KASIM, 2013 Kaynak: TÜİK, 2014h. 27
HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ - EKİM, 2013 İşsizlik oranı %9,7 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde işsiz sayısı 2013 yılı Ekim döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 202 bin kişi artarak 2 milyon 743 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise 0,6 puanlık artış ile %9,7 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,5 puanlık artış ile %11,9, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 1,2 puanlık artış ile %19,3 oldu. İstihdam edilenler 139 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin sayısı 2013 yılı Ekim döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 139 bin kişi artarak 25 milyon 648 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 294 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 433 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %23,5 i tarım, %19,1 i sanayi, %7,6 sı inşaat, %49,8 i ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hizmet ve sanayi sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,5 puan, inşaat sektörünün payı 0,2 puan artarken, tarım sektörünün payı 1,3 puan azaldı. Kaynak: TÜİK, 2014ı. 28
HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ - EKİM, 2013 İstihdam oranı %45,9 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,5 puanlık azalış göstererek %46,4 den %45,9 a geriledi. İşgücüne katılma oranı %50,8 olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, 2013 yılı Ekim döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,2 puan azalarak %50,8 oldu. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,2 puanlık azalışla %71,7, kadınlarda ise 0,1 puanlık azalışla %30,6 olarak gerçekleşti. Kayıt dışı çalışanlar 3,4 puan azaldı. Ekim 2013 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,4 puan azalarak %36,3 oldu. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı %85 den %82,9 a azalırken, tarım dışı sektörlerde ise %24,8 den %21,9 a geriledi. Sosyal güvenlik kapsamında olmayan ücretli ve yevmiyeli çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,1 puan azalarak %19,9 oldu. Kaynak: TÜİK, 2014ı. 29
HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ - EKİM, 2013 13.896 10,3 21.354 13.982 10,5 21.147 13.919 10,8 19.632 14.913 10,6 20.067 15.516 10,2 20.423 15.588 10,3 21.189 16.178 11 21.194 16.023 14 21.277 16.911 11,9 22.594 18.724 9,2 24.821 18.621 9,1 25.509 19.620 9,7 25.648 İstihdam ve İşsizlik Oranı % 30.000 16 25.000 14 12 20.000 10 15.000 8 10.000 6 4 5.000 2-2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Ekim 2013 Ekim Tarım Dışı İstihdam Toplam İstihdam İşsizlik Oranı 0 30
İHRACAT ARALIK, 2013 16.000.000 14.000.000 12.000.000 10.000.000 8.000.000 6.000.000 2011 2012 2013 4.000.000 2.000.000 0 31
İHRACAT ARALIK, 2013 İHRACATIMIZDA İLK 20 ÜLKE, (Bin $) ÜLKE İHRACAT PAY, % 1 ALMANYA 1.127.823 8,7 2 IRAK 1.209.191 9,3 3 BİRLEŞİK KRALLIK 718.505 5,5 4 RUSYA FEDERASYONU 595.554 4,6 5 İTALYA 561.700 4,3 6 FRANSA 559.785 4,3 7 BİRLEŞİK DEVLETLER 528.839 4,1 8 İSPANYA 385.460 3,0 9 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 311.326 2,4 10 HOLLANDA 272.443 2,1 11 MISIR 272.843 2,1 12 SUUDİ ARABİSTAN 230.223 1,8 13 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ 303.005 2,3 14 AZERBAYCAN-NAHÇİVAN 256.658 2,0 15 LİBYA 268.949 2,1 16 İSRAİL 262.763 2,0 17 ROMANYA 172.152 1,3 18 BELÇİKA 226.155 1,7 19 İRAN (İSLAM CUM.) 271.597 2,1 20 UKRAYNA 191.726 1,5 İlk 20 Toplam 8.726.697 67,1 Genel Toplam 12.996.556 100,0 Kaynak: TİM,2014a. 32
İHRACAT - ARALIK, 2013 (Bin $) SEKTÖRLER 2012 2013 I. TARIM 1.834.311 2.205.856 A. BİTKİSEL ÜRÜNLER 1.297.926 1.579.787 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mam. 517.211 673.322 Yaş Meyve ve Sebze 307.999 363.611 Meyve Sebze Mamulleri 99.774 120.986 Kuru Meyve ve Mamulleri 110.777 130.665 Fındık ve Mamulleri 163.691 167.617 Zeytin ve Zeytinyağı 26.594 26.954 Tütün ve Mamulleri 65.921 89.657 Süs Bitkileri 5.958 6.975 B. HAYVANSAL ÜRÜNLER 177.066 185.228 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 359.319 440.841 Kaynak: TİM,2014a. 33
İHRACAT - ARALIK, 2013 (Bin $) SEKTÖRLER 2012 2013 II. SANAYİ 9.607.946 10.364.951 A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 973.558 1.045.502 Tekstil ve Hammaddeleri 622.388 663.029 Deri ve Deri Mamulleri 162.995 179.531 Halı 188.174 202.941 B. KİMYEVİ MADDELER VE MAM. 1.405.928 1.603.246 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 1.405.928 1.603.246 C. SANAYİ MAMULLERİ 7.228.460 7.716.203 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1.368.136 1.424.976 Otomotiv Endüstrisi 1.636.924 1.764.586 Gemi ve Yat 99.579 95.673 Elektrik - Elektronik Mak. Bilişim 998.777 1.116.602 Makine ve Aksamları 454.241 572.685 Demir ve Demir Dışı Metaller 542.724 575.140 Çelik 1.240.871 1.197.415 Çimento Cam Seramik ve Toprak 237.858 248.498 Mücevher 164.209 184.548 Savunma Sanayii 172.282 166.083 İklimlendirme Sanayii 305.048 361.532 Diğer Sanayi Ürünleri 7.811 8.465 III. MADENCİLİK 397.225 425.748 T O P L A M 11.839.482 12.996.556 Kaynak: TİM,2014a. 34
TURİZM İSTATİSTİKLERİ - IV. ÇEYREK: EKİM - ARALIK, 2013 Turizm geliri geçen yılın aynı çeyreğine göre %5,5 arttı. Turizm geliri Ekim, Kasım ve Aralık aylarından oluşan IV. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %5,5 artarak 7 765 343 bin $ oldu. Turizm gelirinin %77,4 ü yabancı ziyaretçilerden, %22,6 sı ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile organize etmektedirler. Bu çeyrekte yapılan harcamaların 6 182 502 bin $ ını kişisel harcamalar, 1 582 842 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Turizm geliri 2013 yılında bir önceki yıla göre %11,4 artarak 32 310 424 bin $ oldu. Turizm gelirinin %78,9 u yabancı ziyaretçilerden, %21,1 i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. Bu yıl turizm gelirinin 24 836 789 bin $ ını kişisel harcamalar, 7 473 635 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Kaynak: TÜİK, 2014i. 35
TURİZM İSTATİSTİKLERİ - IV. ÇEYREK: EKİM - ARALIK, 2013 Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı çeyreğine göre %8,6 arttı. Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2013 yılı IV. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %8,6 artarak 8 126 971 kişi oldu. Bunların % 86,1 ini (6 996 007 kişi) yabancılar, % 13,9 unu (1 130 964 kişi) ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2013 yılında bir önceki yıla göre %7,6 artarak 39 226 226 kişi oldu. Bunların % 86,2 sini (33 827 474 kişi) yabancılar, % 13,8 ini (5 398 752 kişi) ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Turizm gideri geçen yılın aynı çeyreğine göre %11,7 arttı. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı çeyreğine göre %11,7 artarak 1 536 938 bin $ oldu. Bunun 1 313 287 bin $ ını kişisel, 223 651 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Bu yılda turizm gideri, geçen yıla göre %14,4 artarak 5 253 565 bin $ oldu. Bunun 4 286 397 bin $ ını kişisel, 967 168 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Kaynak: TÜİK, 2014i. 36
TURİZM İSTATİSTİKLERİ - IV. ÇEYREK: EKİM - ARALIK, 2013 Yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı 2012 yılı IV. çeyreğine göre %33,3 arttı. Ülkemizden Bu çeyrekte yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %33,3 artarak 1 962 893 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 783 $ olarak gerçekleşti. Bu yılda yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yıla göre %29,7 artarak 7 525 869 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 698 $ olarak gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2014i. 37
TRC2 BÖLGESİ (ŞANLIURFA-DİYARBAKIR) 38
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARALIK, 2013 Aylık en yüksek artış %0,88 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) de oldu. İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge içinde; bir bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) (%8,51) bölgesinde on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) (%9,08) bölgesinde gerçekleşti. Kaynak: TÜİK, 2014a. 39
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ ARALIK, 2013 İstatistiki Bölgelere Göre Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranı (%) (2003=100) İstatistiki bölge Bir önceki aya göre değişim oranı Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı TÜRKİYE 0,46 7,40 7,40 7,49 TRC2 Bölgesi 0,77 7,55 7,55 8,09 Kaynak: TÜİK, 2014a. 40
DİYARBAKIR İHRACATI ARALIK, 2013 (Bin $) Sektörler 2012 2013 Ağaç Mamülleri Ve Orman Ürünleri 106 72 Çelik 1.090 659 Çimento Cam Seramik Ve Toprak Ürünleri 262 349 Demir Ve Demir Dışı Metaller 49 173 Deri Ve Deri Mamulleri 0 0 Diğer Sanayi Ürünleri 0 0 Elektrik - Elektronik 1.866 1.855 Fındık Ve Mamulleri 0 0 Halı 424 541 Hazırgiyim Ve Konfeksiyon 28 100 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar Ve Mamulleri 6.146 5.601 İklimlendirme Sanayii 145 196 Kimyevi Maddeler Ve Mamulleri 771 3.357 Kuru Meyve Ve Mamulleri 19 0 Maden Ve Metaller 9.422 10.899 Makine Ve Aksamları 33 139 Meyve Sebze Mamulleri 0 0 Savunma Ve Havacılık Sanayii 0 20 Su Ürünleri Ve Hayvancılık Mamulleri 395 352 Süs Bitkileri Ve Mamulleri 39 0 Taşıt Araçları Ve Yan Sanayi 1 246 Tekstil Ve Hammaddeleri 124 715 Yaş Meyve Ve Sebze 48 0 Zeytin Ve Zeytinyağı 0 121 Toplam 20.966 24.906 Kaynak: TİM,2014b. 41
ŞANLIURFA İHRACATI ARALIK, 2013 (Bin $) Sektörler 2012 2013 Ağaç Mamülleri Ve Orman Ürünleri 2.671 9.700 Çelik 371 2.398 Çimento Cam Seramik Ve Toprak Ürünleri 583 1.619 Değerli Maden Ve Mücevherat 0 582 Demir Ve Demir Dışı Metaller 67 642 Deri Ve Deri Mamulleri 0 0 Diğer Sanayi Ürünleri 11 0 Elektrik - Elektronik 2.625 1.975 Gemi Ve Yat 0 0 Halı 0 194 Hazırgiyim Ve Konfeksiyon 302 773 Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar Ve Mamulleri 273 316 İklimlendirme Sanayii 868 1.684 Kimyevi Maddeler Ve Mamulleri 761 1.727 Kuru Meyve Ve Mamulleri 340 13 Maden Ve Metaller 90 79 Makine Ve Aksamları 620 606 Meyve Sebze Mamulleri 486 149 Savunma Ve Havacılık Sanayii 0 9 Su Ürünleri Ve Hayvancılık Mamulleri 34 38 Süs Bitkileri Ve Mamulleri 0 0 Taşıt Araçları Ve Yan Sanayi 197 2.357 Tekstil Ve Hammaddeleri 1.769 362 Yaş Meyve Ve Sebze 855 2.409 Toplam 12.980 27.807 Kaynak: TİM,2014b. 42
KURULAN ve KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ - ARALIK, 2013 ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. 2013 ARALIK (BİR AYLIK) 2012 ARALIK (BİR AYLIK) KURULAN TASFİYE KAPANAN KURULAN TASFİYE KAPANAN DİYARBAKIR 58 0 29 4 1 2 0 2 35 1 32 11 2 14 5 6 ŞANLIURFA 72 3 51 3 0 5 0 1 42 1 40 6 3 7 1 11 TÜRKİYE 4.295 56 6.617 1.110 57 2.400 210 2.007 3.072 67 4.836 2.641 153 2.174 232 3.468 Kaynak: TOBB,2014. 43
KAYNAKÇA TÜİK (2014a). Tüketici Fiyatları Endeksi Aralık /2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:16125, 03.01.2014 TÜİK (2014b). Üretici Fiyatları Endeksi Aralık/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:15950, 03.01.2014 TÜİK (2014c). Sanayi Üretim Endeksi Kasım/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:15991, 08.01.2014 TÜİK (2014d). Sanayi Ciro Endeksi Kasım/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:15909, 14.01.2014 TÜİK (2014e). Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları Aralık/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:16137, 09.01.2014 TÜİK (2014f). Sektörel Güven Endeksleri Ocak/2014, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:16105, 27.01.2014 TÜİK (2014g). Tüketici Güven Endeksi Ocak/2014, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:16093, 28.01.2014 TÜİK (2014h). Dış Ticaret Endeksleri Kasım/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:16058, 10.01.2014 TÜİK (2014ı). Hane Halkı İşgücü İstatistikleri Ekim/2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:16003, 15.01.2014 TİM (2014a). Yıllık İhracat Rakamları, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 07.04.2014 TÜİK (2014i). Turizm İstatistikleri, IV. Çeyrek: Ekim - Aralık, 2013, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:15885, 30.01.2014 TİM (2014b). İller Bazında Rakamlar, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 07.04.2014 TOBB (2014). Kurulan Kapanan Şirket İstatistikleri, http://www.tobb.org.tr/ist/, 07.04.2014 44