Seçilmiş Bazı Badem Genotiplerinin Döllenme Biyolojileri Üzerine Araştırmalar: II. Bazı Kimyasal Uygulamaların Polen Performansları Üzerine Etkileri

Benzer belgeler
KİRAZLARDA (Prunus avium L.) ÇİÇEK TOZU ÇİMLENMESİ VE ÇİÇEK TOZU ÇİM BORUSU GELİŞİMİ ÜZERİNE BAZI KİMYASAL UYGULAMALARIN ETKİLERİ *

Brassinostreoid ve Gibberellik Asit Uygulamalarının In vitro da Kirazlarda (Prunus avium L.) Çiçek Tozu Çimlenmesi ve Canlılığı Üzerine Etkileri

Bazı Nar Çeşitlerinin Çiçek Tozu Çimlenme Güçlerinin Belirlenmesi

Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi

4. Bağcılık Sempozyumu Ekim 1998 Yalova, Bildiriler BAZI ÇEKİRDEKSİZ ÜZÜM ÇEŞİTLERİNDE ÇİÇEK TOZU CANLILIĞI VE ÇİMLENME GÜCÜ

Üniversitesi, Ziraat Fakultesi, Bahçe Bitkileri Bolumu Balcalı, Adana. (Sorumlu Yazar)

BAZI ÇĐLEK TÜR VE ÇEŞĐTLERĐNDE ÇĐÇEK TOZU KALĐTESĐ VE ÜRETĐM MĐKTARLARI ĐLE BUNLAR ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐLERĐN BELĐRLENMESĐ ÜZERĐNE BĐR ARAŞTIRMA

Epibrassinolid, Gibberellik Asit ve Naftalen Asetik Asittin Bazı Nar Çeşitlerinde Çiçek Tozu Çimlenme Oranlarına Etkisi

ALATARIM, 2002, 1 ( 2 ): 30-34

6. Seçilmiş 24 erkek tipte ağacın büyüme biçimi, ağacın büyüme gücü (cm), çiçeklenmenin çakışma süresi, bir salkımdaki çiçek tozu üretim miktarı,

Fen ve Mühendislik Dergisi 2000, Cilt 3, Sayı 1 43 BAZI KİRAZ ÇEŞİTLERİNDE GA 3 UYGULAMALARININ MEYVE TUTUM VE MEYVE KALİTESİ ÜZERİNE ETKİLERİ

İsmail Hakkı KALYONCU Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Konya

MELEZ KAYISI GENOTİPLERİNDE POLEN CANLILIK VE ÇİMLENME DURUMLARI İLE POLEN TÜPÜ UZUNLUKLARININ ARAŞTIRILMASI.

Farklı Trabzon Hurması Genotiplerinin Çiçek Tozu Canlılık ve Çimlenme Oranları

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakultesi Bahçe Bitkileri Bolumu Selçuklu/KONYA (Sorumlu Yazar)

Asitliğin Prunus armeniaca L. (Kayısı) ve Persica vulgaris Miller (Şeftali) Bitkilerinin Polen Tüpü Gelişimi Üzerine Etkisi

Araştırma Makalesi (Research Article)

Çiçeklenme dönemi yüksek sıcaklıkların kiraz meyve tutumu üzerine etkisi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ FORMU

Anahtar kelimeler: Hicaznar, potasyum, sogukta muhafaza, kalite

T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ

SEÇİLMİŞ BAZI YERLİ TRABZON HURMASI (Diospyros kaki L.) TİPLERİ İÇİN UYGUN TOZLAYICI ÇEŞİT BELİRLENMESİ

CCC, PP333, GA 3, Dormex ve Etrel Uygulamalarının Bazı Kiraz Çeşitlerinin Çiçeklenmesi Üzerine Etkileri

belirlenmiştir. En iyi meyve tutumu 22 nolu tozlayıcının %5 lik çiçek tozu un karışımından elde edilmiştir. 3. Denemede kullanılan tozlayıcı

Bazı Şeftali Çeşit ve Tiplerinin Çiçek Tozu Kalitesinin Belirlenmesi

Derece Üniversite Ülke Yıl. Uluslararası Science Citation Index ve Social Science Citation Index'ce taranan dergilerde yayınlanmış makaleleri

ŞEKER BEGONYASI POLENLERİ ÜZERİNE BİR ÇÖZÜMLEME. Günnur ÖZDEMİR. Hacettepe Üniversitesi. İstatistik Bölümü

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ

ISSN: Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: Araştırma Makalesi Research Article

BAZI ÇİLEK ÇEŞİTLERİNDE FARKLI OLGUNLAŞMA DÖNEMLERİNDEKİ POLİAMİN MİKTARLARININ SAPTANMASI*

Farklı Anaçlara Aşılı 0900 Ziraat Kiraz Çeşidinin Çiçek Tomurcuklarında Morfogenesis

Bazı Şeftali Çeşitlerinde Çift Meyve Oluşumuna Su Eksikliğinin Etkileri*

BAZI ELMA VE KİRAZ ÇEŞİTLERİNDE POLEN PERFORMANSLARININ BELİRLENMESİ Çağlar SANŞİLİ Yüksek Lisans Tezi Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Danışman: Prof.

BAHÇE BİTKİLERİNİN ÇOĞALTILMASI

BAZI KAYISI ÇEŞİTLERİNDE POLEN CANLILIK VE ÇİMLENME DÜZEYLERİ ÎLE BUNLAR ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Bitkilerde Eşeyli Üreme

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247

İnsektisidlerin Elma (Malus sylvestris Miller ev, Golden) Polenleri Üzerine Etkilerinin Araştırılması

A. SCI, SCI-Expanded KAPSAMINDA ULUSLARARASI HAKEMLİ. A1. Beyhan M.A., A. Tekgüler, T. Yıldız and H. Sauk Investigation

CEVİZLERDE TERMİNAL VE LATERAL SÜRGÜNLER ÜZERİNDE OLUŞAN MEYVELERİN POMOLOJİK OLARAK KARŞILAŞTIRILMASI

ORNEMENTAL HORTİKÜLTÜR &ÇİÇEK TASARIMI

BAZI ELMA ÇEŞİTLERİNDE ÇİÇEK TOZU CANLILIK DÜZEYİ, ÇİMLENME YETENEĞİ VE ÇİÇEK TOZU ÜRETİM MİKTARININ SAPTANMASI

Bazı Kızılcık (Cornus mas L.) Çeşitlerinin Döllenme Biyolojisi Üzerinde Araştırmalar

Prof. Dr. MUHARREM ÖZCAN IN YAYIN LİSTESİ

Fen ve Mühendislik Dergisi 2000, Cilt 3, Sayı KAHRAMANMARAŞ BÖLGESİNDE TRABZONHURMASI (Diospyros kaki) SELEKSİYONU

Farklı Yenidünya Çeşitlerinin Değişik Çiçeklenme Dönemlerinde Çiçek Tozu Canlılık ve Çimlenme Düzeyleri ile Üretim Miktarlarının Belirlenmesi

DUFED 4(2) (2015)

Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi Anadolu Journal of Agricultural Sciences

Prunus Türlerine Ait Bazı Meyve Klon Anaçlarının (Şeftali, Erik ve Kiraz) Odun Çelikleri ile Köklendirilmesi

Ziraat Mühendisi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Tarım Ekonomisi

Some Fruit and Morphological Characteristerics Of Five Sweet Cherry Cultivars Grafted On Prunus mahaleb L. Rootstock

Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı 2): , 2015 (Journal of Anatolian Natural Sciences)

Ayaş Koşullarında Yetiştirilen Böğürtlen Çeşitlerinin Bazı Pomolojik Özelliklerinin Karşılaştırılması

KİŞİSEL BİLGİLER EĞİTİM BİLGİLERİ

Tarım ve Hayvancılık Il Mudurlugu, Kocaeli Üni., Arslanbey Meslek Yuksekokulu, 41285, Arslanbey/Kocaeli

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ FORMU

Adı Soyadı: Doç. Dr. Nuray Akbudak

Archived at

Dr.Adem ATASAY Görevi

Bazı erkek incir genotiplerinin (Ficus carica var. caprificus) çiçek tozu canlılığı ve çimlenmesi üzerine araştırmalar

Araştırma Makalesi (Research Article)

Böğürtlende Mikro Çoğaltım Çalışmaları *

Kiraz Çeşitlerindeki Çiçek Anormallikleri Üzerine İncelemeler

Bornova Şartlarında Yetiştirilen Kiraz Çeşitlerinin Çiçeklenme Zamanları ve Çiçeklenme Dönemindeki Sıcaklıkların Çiçeklenme Üzerine Etkileri

Kabak Çekirdeği Kabuğu ve Pirolizinin Buğday ın Gelişimi ve Bitki Besin Elementi. İçeriklerine Etkisi EMRE CAN KAYA

Flue Cured Tütün Çeşidinde Farklı Potasyum Formlarının Kaliteye Etkisi

Aydın ili Yenipazar, Bozdoğan ve Karacasu ilçeleri badem (Prunus amygdalus Batch) seleksiyonu: Pomolojik özellikler

Uygun koşullar altında gelişen bir bitkinin ilk çiçek taslaklarının görüldüğü zamana kadar geçen dönemi gençlik (juvenile) olarak isimlendirilir.

Çınar İlçesinde Badem Seleksiyonu

MELEZLEME ve LABORATUVAR VÖNTEMLERi ile TÜTÜNDE POLEN TOZLARıNIN DÖLLENME VETENEGiNi KAZANDlGI DÖNEMiN SAPTANMASI Betül BÜRÜN1

KİŞİSEL BİLGİLER. EĞİTİM BİLGİLERİ. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 1983

BESİN MADDELERİNİN KSİLEM VE FLOEMDE UZUN MESAFE

Prof. Dr. Sait GEZGİN, Uzman Nesim DURSUN. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Böl., Konya.

BAZI KİRAZ ÇEŞİTLERİNİN SUBTROPİK İKLİM KOŞULLARINDAKİ ÇOKLU DİŞİ ORGAN OLUŞUMU SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNE İLİŞKİN ARAŞTIRMALAR *

Biber Tohumlarında Canlılık Tespitine Yönelik Kullanılan Tetrazolium Test Metodunun Modifikasyonu

Gemlik Zeytin Çeşidinde Çiçek Tomurcuğu Farklılaşması ve Gelişimi Üzerine Bir Araştırma

BURSA İLİ III. ALT BÖLGESİNDE (GEMLİK, ORHANGAZİ, İZNİK VE MUDANYA) YETİŞTİRİLEN CEVİZ TİPLERİNİN SELEKSİYONU

Bazı Üzüm Çeşitlerinin Döl Verimleri Üzerine Tozlayıcı Kalecik Karası Çeşidinin Etkileri

Van Ekolojik Koşullarında Üretilen Çilek Fidelerinin Meyve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi

Asmada Tozlanma ve Döllenme Biyolojisi I- Megasporogenez ve Mikrosporogenez

KİŞİSEL BİLGİLER. YABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi YDS (KPDS) ÜDS TOEFL IELTS İngilizce 60 GÖREV YERLERİ

Erzincan Yöresinde Yetiştirilen Kızılcıkların (Cornus mas L.) Fenolojik ve Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi *

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ

Araştırma Makalesi ÇÜNGÜŞ İLÇESİNDE DOĞAL OLARAK YETİŞEN BADEMLERİN SELEKSİYONU ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yapraktan Potasyum, Bor ve Çinko Uygulamalarının Camarosa Çilek Çeşidinde Verim ve Kaliteye Etkisi

Erciyes dağı eteklerinden seçilen badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinde bazı fenolojik ve pomolojik özelliklerin belirlenmesi*

Bazı Klon Meyve Türlerinde Klon Anaçlarının Yeşil Çeliklerinin Sisleme Ünitesinde Köklendirilmeleri Üzerine Bir Çalışma(*)

ELMA AĞAÇLARINDA YAPRAK ANALİZLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE KULLANILAN REFERANS DEĞERLERİNİN ISPARTA BÖLGESİ İÇİN KALİBRASYONU

Giberalik Asit (GA 3 ) Uygulamalarının 0900-Ziraat Kiraz Çeşidinin Bazı Meyve Özelliklerine Etkileri

ADI SOYADI (Name Kasım TAKIM

FARKLI HUMİK ASİT DOZLARININ AYÇİÇEĞİNİN (Helianthus annuus L.) ÇIKIŞ VE FİDE GELİŞİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ

EĞİTİM BİLGİLERİ Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi 2010

Bazı Yem Bezelyesi Hat ve Çeşitlerinin Farklı Sıcaklıklarda Çimlenme ve Çıkış Performanslarının Belirlenmesi

SAMSUN EKOLOJİK KOŞULLARINDA YAPRAK LAHANA GENOTİPLERİNDE (Brassica oleracea var. acephala) TOHUM OLGUNLAŞMA DÖNEMLERİNİN BELİRLENMESİ*

KESTANE (Castanea sativa Mill.) ÇOĞALTIMINDA EN UYGUN GÖZ AŞI YÖNTEMĐ VE ZAMANININ BELĐRLENMESĐ ÜZERĐNE ARAŞTIRMALAR

Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinde Farklı Şarj Ve Yaprak Gübresi Uygulamalarının Gelişme, Üzüm Verimi Ve Kalitesine Etkileri Üzerinde Araştırmalar

Armut Fidanı Üretiminde Farklı Çeşit/Anaç Kombinasyonlarının Bazı Fidan Özelliklerine Etkisi

ERZURUM KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN KÜTAHYA VİŞNE ÇEŞİDİNDE BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİN VE MEYVE GELİŞİMİNİN İNCELENMESİ

CURRICULUM VITAE GENERAL INFORMATION. Staff Name : F. Yeşim OKAY (Prof.Dr.) Telephone : (312) Fax : (312)

Ev Yapımı ve Endüstriyel Üretim Yoğurtlarda ph ve Probiyotiklik İlişkisi

Transkript:

Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 6 (1): 28-33, 2011 ISSN 1304-9984, Araştırma Makalesi F. GÜÇLÜ, F. KOYUNCU, A. YILDIRIM, F. CELEPAKSOY Seçilmiş Bazı Badem Genotiplerinin Döllenme Biyolojileri Üzerine Araştırmalar: II. Bazı Kimyasal Uygulamaların Polen Performansları Üzerine Etkileri Filiz GÜÇLÜ *1 Fatma KOYUNCU 2 Adnan YILDIRIM 2 Funda CELEPAKSOY 2 1 Süleyman Demirel Üniversitesi Atabey Meslek Yüksekokulu, 32670, Atabey 2 Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, 32260, Isparta *Yazışma Yazarı: sfiliz@sdu.edu.tr Geliş tarihi:23.03.2011, Yayına kabul tarihi:16.06.2011 Özet: Bu araştırma Isparta yöresinden selekte edilen badem genotiplerinin çiçek tozu çimlenmesi ve çiçek tozu çim borusu gelişimi üzerine bazı kimyasal ve bitki büyüme düzenleyici maddelerin etkilerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 11 (ISP9, ISP52, ISP57, ISP59, ISP80, ISP127, ISP196, ISP198, ISP231 ISP241 ve ISP298) badem genotipi kullanılmıştır. %0.5 agar + %15 sakkaroz + 5 ppm borik asit içeren ortam, kontrol çimlendirme besi ortamı olarak belirlenmiş, bu ortama 50 ppm Potasyum nitrat (KNO 3 ), 50 ppm Thioure, (CH 4 N 2 S) 5 ppm Benziladenin (BA), 10 ppm Gibberellik asit (GA 3 ) eklenmiştir. Kullanılan mineral maddelerin ve büyüme düzenleyicilerin kontrol ortamına göre çimlenme ve çiçek tozu çim borusu üzerine etkisi istatistiki olarak farklı bulunmuştur. Gibberellik asit ve potasyum nitrat çiçek tozu çimlenmesi ve tüp büyümesi üzerine olumlu etki yapan kimyasallar olarak bulunurken, benziladenin ve thioure eklenmiş besi ortamlarında hem çiçek tozu çimlenme oranı hem de çiçek tozu çim borusu gelişimi olumsuz olarak etkilenmiştir. ISP57 ve ISP298 genotipleri polen performansları bakımından daha ümitvar bulunmuşlardır. Anahtar kelimeler: Polen Çimlenmesi, Badem, Potasyum nitrat, Gibberellik asit, Benziladenin Investigations on Fertilization Biology of Some Selected Almond Genotypes II. Effects of Some Chemical Treatments on Pollen Performances Abstract: This research was carried out to determine effects of chemicals and plant growth regulators on polen germination and tube growth in almonds selected in Isparta province. In the study 11 almond genotypes were used (ISP9, ISP52, ISP57, ISP59, ISP80, ISP127, ISP196, ISP198, ISP231 ISP241 and ISP298). Control medium contained %0.5 agar-agar + %15 sucrose + 5 ppm boric acid medium and potassium nitrate (50 ppm), thioure (50 ppm), benzyladenine (5ppm) and gibberellic acid (10 ppm) solutions were added to germination medium. The effects of minerals and plant growth regulators on pollen germination and tube growth were found significant compared to control medium. Gibberellic acid and Potassium nitrate were determined as promoter while thioure and benzyladenine had inhibitory effect on both pollen germination and tube growth. ISP57 and ISP298 genotypes were found promising in terms of pollen performance. Key words: Pollen Germination, Almond, Potassium nitrate, Gibberellic acid, Benzyladenine Giriş Dünya da sert kabuklu meyve üretiminde üst sıralarda yer alan badem ülkemizde de yaygın olarak Ege, Akdeniz ve Güney Doğu Bölgelerimizde yetiştirilmektedir. Yeni kurulan bahçeler ile diğer bölgelerimizde de badem üretimi yaygınlaşmaktadır. Ülkemiz 2009 yılı badem üretimi 54.844 ton olup önceki yıllara göre artış göstermiştir (Anonymous, 2010). 28

Badem, meyvesinden yararlanılmasının yanında, tohumu çöğür anacı eldesinde de kullanılmaktadır. Dolayısıyla hem yeterli ürün almak, hem de tohum elde etmek için badem çiçekleri etkin bir şekilde tozlanıp döllenmelidir. Çiçek tozlarının optimal çimlenme düzeyleri, bitki tür ve çeşidine, ortamın besin maddesi içeriğine, nem, basınç, ph durumu ile ekolojilere göre değişebilmektedir (Eti, 1990; Gerçekçioğlu ve ark., 1999; Koyuncu ve ark., 2000; Voyiatzis and Paraskevopoulou-Paroussi, 2002). Bazı koşullarda polen tüpü gelişimi yavaş olmakta ve bu süreçte yumurta canlılığını kaybetmektedir (Janick and Moore, 1996; Tosun ve Koyuncu, 2007a). Çiçek tozlarının in vitro ve in vivo koşullarda çimlenebilmesi için kullanılan besin maddeleri, olgun bir çiçek tozunun kendi bünyesinde depo edilmektedir. Ancak çiçek tozunun bünyesinde bulunan besin maddeleri çim borularının tohum taslaklarına ulaşması için çoğu zaman yeterli olmamaktadır. Bu durumda çiçek tozlarının çimlenmesi dişicik borusu içerisindeki bazı besin maddelerinin kullanımı ile mümkün olmaktadır. Sakkaroz bu maddelerin en önemlisidir. Bunun dışında bor, kalsiyum, potasyum, magnezyum ve gibberellik asit gibi bazı mineraller ve büyüme düzenleyici maddeler, polen çimlenmesi ve tüp büyümesi için gereklidir (Ünal, 1988; Young and Stanton, 1990). Hemen hemen tüm meyve türlerinde olduğu gibi bademlerde de bor uygulamasının in vitro koşullarda polen çimlenmesini artırdığı, bununla beraber in vivo koşullarda da polen çimlenmesini ve takibinde polen tüpü gelişimini olumlu etkilediği bilinmektedir (Sanzol and Herrero, 2000). In vitro polen çimlenmesinde belirli bir doza kadar poliamin uygulamasının (putresin ve spermidin) polen tüpü uzunluğunu artırdığı belirlenmiş, belirlenen dozun üzerine çıkılması durumunda polen tüpü gelişimini engellediği bildirilmiştir (Wolukau et al., 2004). Çiçek tozu çimlendirme denemelerinde büyüme düzenleyici olarak kinetin, 2,4-D, NAA, IAA, ve gibberellin içeren değişik konsantrasyonların tek ya da kombinasyon şeklinde kullanıldığı bilinmektedir. K, Na ve Mg iyonlarının tek ya da birlikte kullanılması kalsiyum aktivitesini artırmaktadır. Polen çimlenmesi ve gelişimi kalsiyum tuzu çözeltisi kullanıldığında daha iyi sonuç vermektedir. Polen gelişimi kalsiyum yokluğunda tamamen durmaktadır (Brewbaker and Kwack, 1963). Çiçek tozu çimlenmesi ve tüp büyümesi üzerine bazı kimyasal maddelerin etkileri konusunda ülkemizde başka meyve türlerinde araştırmalar bulunsa da, bademin çiçek tozlarında yapılan bu tür çalışmlar sınırlıdır. Bundan dolayı çalışmamızda bazı bitki büyüme düzenleyicilerin ve mineral maddelerin bademde polen çimlenmesi ve çim borusu uzunluğuna etkileri incelenmiştir. Materyal ve Yöntem Bu çalışma 2009 yılında yapılmış olup materyal olarak Isparta yöresinde yapılan seleksiyon çalışması ile ümitvar olarak seçilmiş bazı badem genotiplerinin (ISP9, ISP52, ISP57, ISP59, ISP80, ISP127, ISP196, ISP198, ISP231 ISP241 ve ISP298) çiçek tozları kullanılmıştır. Çalışma için gerekli çiçek tozlarını elde etmek amacıyla balon döneminde alınan çiçekler laboratuara getirilmiş, çiçekler açılarak anterler flamentlerden ayrılmıştır. Bir petri kabı içerisine konan anterler 25 0 C de bekletilmiş, patlayan anterlerden çıkan çiçek tozları, içinde desikant maddeler bulunan desikatörlere yerleştirilmiş ve kullanılıncaya kadar buzdolabında saklanmıştır. Çalışmada, pratik olması nedeniyle petride agar yöntemi uygulanmıştır (Aşkın, 1989; Koyuncu ve ark., 2000). Yapılan ön denemeler sonucunda %0.5 agar + %15 sakkaroz + 5ppm borik asit içeren ortam, çiçek tozu çimlendirme ortamı (kontrol) olarak belirlenmiştir. Tosun ve Koyuncu (2007b) nun kullandığı yöntem esas alınarak kontrol ortamına 50 ppm Potasyum nitrat (KNO 3 ), 50 ppm Thioure (CH 4 N 2 S), 5 ppm Benziladenin (BA), 10 ppm Gibberellik asit (GA 3 ) eklenmiştir. Denemede, her uygulama için 2 petriye ekim yapılmış, her petri 4 bölgeye ayrılmıştır. Çiçek tozu ekiminden sonra petriler 21 0 C deki etüvde 24 saat 29

bekletilmiştir. Çiçek tozu sayımları Nikon- Eclipse E 600 mikroskop altında ve 40X büyütme ile yapılmış, çiçek tozu çim borusu ölçümlerinde okuler mikrometre kullanılmıştır. Sonuçlar arasındaki farklar Duncan çoklu karşılaştırma testi ile SPSS 13.0 paket programı ile analiz edilmiştir. Bulgular ve Tartışma Çiçek tozu ekiminden 24 saat sonra yapılan sayımlarda elde edilen sonuçlar Çizelge 1 de sunulmuştur. Genotiplerin ortalama çimlenme değerleri karşılaştırıldığında aralarındaki fark istatistik olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). Ortalama çiçek tozu çimlenme oranları tüm ortamlar dikkate alındığında %59.05 (ISP59) ile %79.25 (ISP57) arasında değişmiştir. ISP298 (%75.98) ve ISP9 (%74.21) yüksek çiçek tozu çimlenmesine sahip diğer genotipler olmuşlardır. Çiçek tozu çimlenmesi düşük olan genotipler ise ISP231 (63.99), ISP52 (65.03) ve ISP80 (65.38) olarak belirlenmiştir. Çizelge 1 den de görülebileceği gibi bazı büyüme düzenleyici ve mineral maddelerin kontrol besi ortamına göre ortalama çiçek tozu çimlenmesine etkileri istatistik olarak önemlidir (p<0.05). Gibberellik asit ve potasyum nitrat çiçek tozu çimlenme oranını artırırken, benziladenin ve thiourenin çiçek tozu çimlenmesini olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir. Gibberellik asit çimlenme oranını %66. 98 den %81.58 e çıkararak çiçek tozu çimlenmesini en fazla arttıran büyüme düzenleyici olmuştur. Bunu %74.77 değeri ile potasyum nitrat eklenmiş besi ortamı izlemiştir. Besi ortamına Thioure eklendiğinde çimlenme oranı %66.98 den %60.08 e düşmüştür. Çiçek tozu çimlenme oranındaki en fazla azalma benziladenin eklenmiş besi ortamından elde edilmiş olup çimlenme oranını %19 azaltmış ve %54.12 ye düşürmüştür. Kayısılarda yapılan bir çalışmada, çalışmamıza paralel olarak besi ortamına 0.05 ppm gibberellik asit uygulamasının çiçek tozu çimlenmesini artırdığı bildirilmiştir. Aynı çalışmada gibberellik asidin artan dozları çiçek tozu çimlenmesini azaltmıştır (Bolat ve ark., 1999). Benzer şekilde Tosun ve Koyuncu (2007b), 8 kiraz çeşidi ile 2 yıl yaptıkları çalışmada gibberellik asit ve potasyum nitratın bademlerde olduğu gibi çiçek tozu çimlenmesini artırdığını bildirmişlerdir. Bazı böğürtlen çeşitlerinde en uygun çiçek tozu çimlendirme ortamlarının saptanması ile ilgili yapılan bir çalışmada potasyum nitrat çalışmamızda olduğu gibi çiçek tozu çimlenmesini pozitif yönde etkileyen bir kimyasal olmuştur (Türemiş ve Derin, 2000). Ilgın ve ark., (2007), incirde yaptıkları bir çalışmada %20 sukroz içeren besi ortamına borik asit, potasyum nitrat ve gibberellik asidin farklı dozlarını eklemişlerdir. %0.050 borik asit ve %0.25 potasyum nitrat içeren ortamda en yüksek çiçek tozu çimlenme oranları elde edilirken, gibberellik asidin artan dozlarında çiçek tozu çimlenmesinin azaldığı bildirilmiştir. Görüldüğü gibi kullanılan kimyasalın çiçek tozu çimlenmesine ve çiçek tozu çim borusu üzerine etkileri kullanılan doza, türe ve hatta çeşide göre değişmektedir. Antep fıstığı polenlerinin çimlenmesinde borik asit ve gibberellik asidin etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada artan gibberellik asit dozlarının çiçek tozu çimlenmesini olumsuz etkilediği, hatta 100 ppm GA 3 içeren ortamda çiçek tozu çimlenmesinin en düşük değeri aldığı bildirilmiştir (Acar ve ark., 2010). Benzer şekilde 50 ppm GA 3 uygulanmış besi ortamında bazı zeytin çeşitlerinin polenleriyle yapılan çalışmada belirtilen dozun in vitro polen çimlenmesini inhibe ettiği bildirilmiştir (Viti et al., 1990). Çizelge 2 de çiçek tozu ekiminden 24 saat sonra ölçülen çiçek tozu çim borusu uzunlukları görülmektedir. Badem genotipleri çiçek tozu çim borusu uzunlukları bakımından karşılaştırıldıklarında, çim borularının uzunluklarının ortalama değerleri arasındaki fark istatistik olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). ISP298 genotipinde en uzun çim boruları ölçülürken (196.28 µm), en kısa çim borularına sahip olan genotip 159.56 µm ile ISP52 genotipi olmuştur. 30

Çizelge 1. Bazı büyüme düzenleyici ve mineral maddelerin badem genotiplerinde çiçek tozu çimlenmesi üzerine etkileri (%) Genotipler Kontrol BA Thioure KNO 3 GA 3 Ortalama ISP 9 72.02 65.75 69.17 77.78 86.35 74.21b* ISP52 68.06 48.76 59.89 68.56 79.89 65.03d ISP57 79.83 68.27 74.24 84.56 89.34 79.25a ISP59 60.36 41.25 56.31 66.87 70.46 59.05e ISP80 64.29 53.78 54.89 73.56 80.36 65.38d ISP127 63.25 52.2 60.22 75.23 84.36 67.05c ISP196 71.27 58.17 66.13 81.26 85.4 72.45bc ISP228 61.27 53.31 55.17 72.36 79.56 64.33de ISP231 64.72 54.28 53.46 71.26 76.25 63.99de ISP241 69.81 57.02 60.39 79.26 88.61 71.02bc ISP298 78.87 61.23 67.13 84.23 88.45 75.98b Ortalama 66.98c* 54.12e 60.08d 74.77b 81.58a *Aynı satırda ve sütunda farklı harflerle gösterilen değerler arasındaki fark istatistik olarak önemlidir (Duncan çoklu karşılaştırma testi, p<0.05). Çizelge 2. Bazı büyüme düzenleyici ve mineral maddelerin badem genotiplerinde çiçek tozu çim borusu gelişimi üzerine etkileri (µm) Genotipler Kontrol BA Thioure KNO 3 GA 3 Ortalama ISP 9 182.06 122.77 156.87 190.22 224.38 175.26cd* ISP52 165.23 117.10 138.25 176.39 200.84 159.56e ISP57 192.59 134.08 168.97 201.24 224.31 184.24bc ISP59 163.45 144.25 156.46 177.61 197.38 167.83d ISP80 167.36 139.41 159.54 181.34 203.13 170.16d ISP127 170.56 151.13 165.46 192.43 216.09 179.13c ISP196 189.41 159.84 167.85 198.81 230.01 189.18b ISP228 161.53 131.23 156.48 174.46 200.01 164.74de ISP231 170.99 143.00 156.27 182.24 196.68 169.84d ISP241 186.25 142.03 164.42 194.21 246.38 186.66b ISP298 199.56 153.29 171.64 217.5 239.41 196.28a Ortalama 177.18c* 139.83e 160.20d 189.68b 216.24a *Aynı satırda ve sütunda farklı harflerle gösterilen değerler arasındaki fark istatistik olarak önemlidir (Duncan çoklu karşılaştırma testi, p<0.05) Farklı uygulamaların çiçek tozu çim borusu uzunluğu üzerine etkisi istatistik olarak önemlidir (p<0.05). Gibberellik asit eklenmiş besi ortamında çim borusu uzunluğu % 22.04 artarak 216.24 µm ye ulaşmıştır. Potasyum nitrat eklenmiş ortamda da çim borusu uzunlukları kontrol grubuna göre daha uzun ölçülmüştür (189.68 µm). Benziladenin çim borusu gelişimi üzerine en fazla inhibitör etkiyi gösteren büyüme düzenleyici olmuştur. Çiçek tozu çim borularının uzunluğu %21 azalarak 139.83 µm olarak ölçülmüştür. Thioure eklenmiş besi ortamında da çiçek tozu çim borusu ortalama uzunluğunun azaldığı belirlenmiştir (160.20 µm). Sahar ve Spiegel- Roy (1984), avokado polenlerinde yaptıkları çalışmada, potasyum nitratın çim borusu uzunluğunu arttırdığını bildirmişlerdir. Çalışmamızda olduğu gibi kiraz ve vişne çiçek tozları ile yapılan bir çalışmada gibberellik asit çiçek tozu çim 31

borusu uzunluğunu artıran bir büyüme düzenleyici olarak belirlenmiştir. Aynı şekilde kirazlarda yapılan başka bir çalışmada hem gibberellik asit hem de potasyum nitrat çiçek tozu çim borusu uzunluğunu artırmışlardır (Tosun ve Koyuncu, 2007b). Şeftalide çiçek tozu çimlenmesi ve tüp büyümesi üzerine bazı büyüme düzenleyicilerin etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada, 25-100 mg/l konsantrasyonlarında uygulanan gibberellik asidin çiçek tozu çimlenmesini artırdığı, ancak konsantrasyonun 50-100 mg/l ye çıkarılması durumunda çiçek tozu çimlenmesinin azaldığı bildirilmiştir (Xue et al., 2008). Zhou ve Zhang (2010), gibberellik asit ve paklobutrazolun armutta polen çimlenmesi ve tüp büyümesi üzerine etkilerini inceledikleri çalışmalarında 100 mg/l gibberellik asit eklenmiş besi ortamında polenlerin çimlenme oranlarının en yüksek seviyede olduğunu, artan dozlarda çimlenmenin azaldığını belirtmişlerdir. Bu araştırma, aynı genotiplerin polen performansları üzerine yapılan araştırma temel alınarak yürütülmüş (Tosun ve ark., 2007), polen performanslarının değerlendirilmesinde ikinci bir aşama olmuştur. Çalışmamızda potasyum nitrat ve gibberellik asit çiçek tozu çimlenmesinde olduğu gibi çiçek tozu çim borusu uzunluğunu da artıran kimyasallar olmuş, benziladenin ve thioure kontrol grubuna göre çiçek tozu çim borusu uzunluğunu azaltmışlardır. Çiçek tozu çimlenmesi ve tüp gelişimi döllenmenin ve meyve tutumunun temel unsurudur (Taylor and Hepler, 1997). Islah materyali olarak kıymetli bulunan genotiplerin döllenme biyolojileri üzerine yapılan çalışmalar sonucunda ebeveyn seçimi ya da hangi genotipin öncelikle çoğaltmaya alınacağı konularında daha rahat cevap bulunabilinecektir. Araştırma sonuçlarının bu yönüyle badem ıslahına ve özellikle çiçeklenme döneminde uygulanacak olan teşvik edici maddeler sayesinde meyve tutumunu arttırılabileceği sonucu ile de meyvecilik pratiğine katkı sağlayacağı ifade edilebilir. Kaynaklar Anonymous, 2010. Food and Agriculture Organization of The United Nations (FAO). http://www.fao.org.tr. (Erişim Tarihi: 05.03.2011). Acar, İ., Ak, B.E. ve Sarpkaya, K. 2010. Effects of Boron and Gibberellic Acid on in vitro Pollen Germination of Pistachio (Pistacia vera L.). African Journal of Biotechnology. 9(32): 5126-5130. Aşkın, A. 1989. Ege Bölgesinde Düzenli Meyve Vermeyen Bazı Kayısı Çeşitleri Üzerinde Biyolojik Çalışmalar. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Bornova, İzmir. Bolat, I., Pırlak, L. ve Karayannis, I. 1999. Effects of Some Chemical Substances on Pollen Germination and Tube Growth in Apricoti, Acta Horticulturae. 1 (488): 341-344 Brewbaker, J.L. and Kwack, B.H. 1963. The Essential Role of Calcium Ion in Pollen Germination and Pollen Tube Growth. American Journal of Botany. 50 (9): 859-865. Eti, S., 1990. Çiçek Tozu Miktarını Belirlemede Kullanılan Pratik Bir Yöntem. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 5 (4): 49-58. Gerçekçioğlu, R., Güneş, M. ve Özkan, Y. 1999. Bazı Meyve Türlerinde Çiçek Tozu Kalitesi ve Üretim Miktarlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Bahçe Dergisi. 28 (1-2): 57-64. Ilgın, M., Ergenoglu, F. ve Çağlar, S. 2007. Viability, Germination and Amount of Pollen in Selected Caprifig Types. Pakistan Journal of Botany, 39 (1): 9-14. Janick, J. and Moore, N., J. 1996. Fruit Breeding, Tree and Tropical Fruits. Volume 1. Jonn Willey and Sonc, Inc. New York. Koyuncu, F., Yılmaz, H. ve Aşkın, M. A. 2000. Bazı Çilek Çeşitlerinde Çiçek tozu Üretim Miktarları ve Çimlenme Oranının Belirlenmesi Üzerinde Bir 32

Araştırma. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 4: 99-703. Sahar, N. and Spiegel-Roy, P. 1984. In vitro Germination of Avocado Pollen. Horticultural Science. 19(6): 886-888. Sanzol, J. and Herrero, M. 2000. The Effective Pollination Period In Fruit Trees. Scientia Horticulturae. 200, (90): 1-17. Taylor L.P and Hepler PK. 1997. Pollen germination and tube growth. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology. 48: 461-491. Tosun, F. ve Koyuncu, F. 2007a. Investigations of suitable pollinator for 0900 Ziraat sweet cherry cv.: pollen performance tests, germination tests, germination procedures, in vitro and in vivo pollinations. Horticultural Science (Prague). 34, (2): 47 53. Tosun, F. ve Koyuncu, F. 2007b. Kirazlarda (Prunus avium L.) Çiçek Tozu Çimlenmesi ve Çiçek Tozu Çim Borusu Gelişimi Üzerine Bazı Kimyasal Uygulamaların Etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 20 (2); 219-224. Tosun, F., Yıldırım, A. ve Koyuncu, F. 2007. Seçilmiş Bazı Badem Genotiplerinin Döllenme Biyolojileri Üzerine Araştırmalar 1.Polen Performansları. 5. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül Erzurum, 304-308. Türemiş, N. ve Derin, K. 2000. Bazı Böğürtlen (Rubus fruticosa L.) Çeşitlerinin Çiçek Tozu Canlılık Düzeyleri ve Üretim Miktarları ile Uygun Çiçek Tozu Çimlendirme Ortamlarının Saptanması. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, Tubitak. 24: 637-642. Ünal, M. 1988. Bitki (Angiosperm) Embriyolojisi, Yayın No:11. Marmara Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi İstanbul. Wolukau, J.N., Zhang, S., Xu, G. and Chen, D. 2004. The effect of temperature, polyamines and polyamine synthesis inhibitor on in vitro pollen germination and pollen tube growth of Prunus mume. Scientia Horticulturae. (99): 289-299. Xue Xiao-min, Wang Jin-zheng and Zhang An-ning, Lu. 2008. ChaoEffects of plant growth regulating substances on pollen germination and tube growth in Chaohong peach. Journal of Northwest Sci-tech University of Agriculture and Forestry (Natural Science Edition). Viti, R., Bartoloni, S. and Vitagliano, C. 1990. Growth Regulators on Polen Germination in Olive. Acta Horticulturae. 286: 227-230. Voyiatzis, D.G. and Paraskevopoulou- Paroussi, G. 2002. Factors Affecting The Quality and In Vitro Germination Capacity of Strawberry Pollen. Horticulture Science and Biotechnology.77(2): 200-203. Young, H. J. and Stanton M. L. 1990. Influences of Floral Variation on Pollen Removal and Seed Production in Wild Radish. Ecology. 71: 536-547. Zhou, R. and Zhang, C. 2010. Effect of gibbereliin and paclobutrazol on pollen germination and tube growth in pear. Journal of Henan Institute of Science and Technology (Natural Science Edition). Issue 2; pp: 44-46. 33