Kimyasal Risk Etmenleri
26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve yayım tarihinde yürürlüğe girmiş Son değişiklik tarihi 20/03/2008 tarihli ve 26822 s.r.g. "İşyerinde Kimyasal Maddelerle İlgili Risklerden Çalışanların Sağlık ve Güvenliğinin Korunması" hakkındaki 1998/24/EC sayılı Direktif ile "Mesleki Maruziyet Sınır Değerleri" ile ilgili "1991/322/EEC, 2000/39/EC ve 2006/15/EC" sayılı Direktifler dikkate alınarak hazırlanmış 2
Amaç Kapsam Dayanak Tanımlar Genel Yükümlülük Risk Değerlendirmesi Genel Önlemler Özel Koruyucu ve Önleyici Tedbirler Kaza ve Acil Durumlarla İlgili Düzenlemeler İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi Yasaklar Sağlık Gözetimi İşçilerin Görüşlerinin Alınması ve Katılımının Sağlanması İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı Uygulama Esasları Yürürlük Yürütme
Kimyasal madde Tehlikeli kimyasal madde Patlayıcı madde Oksitleyici madde Çok kolay alevlenir madde Kolay alevlenir madde Alevlenir madde Çok toksik madde Toksik madde Zararlı madde Aşındırıcı madde Tahriş edici madde Alerjik madde Kanserojen madde Mutajen madde Üreme için toksik madde Çevre için tehlikeli madde Kimyasal maddenin işlem görmesi Mesleki maruziyet sınır değeri Solunum bölgesi Biyolojik sınır değeri Sağlık gözetimi
Tehlike : Bir kimyasal maddenin yapısal özelliği nedeni ile zarar verme potansiyelidir. Risk : Kimyasal maddenin zarar verme potansiyelinin çalışma ve/veya maruziyet koşullarında ortaya çıkması olasılığıdır.
AVRUPA BİRLİĞİ SINIFLANDIRMASI ÇOK TOKSİK TOKSİK ZARARLI PARLAYICI PATLAYICI OKSİTLEYİCİ REAKTİF ZEHİRLİ TAHRİŞ EDİCİ HASSASİYET OLUŞTURUCU KANSEROJEN ÜREMEYİ ETKİLEYEN MUTAJEN ÇEVREYE ZARAR VEREN 6
ÇOK TOKSİK TOKSİK ZEHİRLİ KİMYASALLAR GAZLAR SIVILAR KATILAR ZEHİRLİ GAZLAR KARBON MONOKSİT FOSGEN AZOT OKSİTLER AMONYAK HİDROJEN SÜLFÜR KLOR HALOJENLİ HİDROKARBONLAR vb. BOĞUCU GAZLAR KARBON DİOKSİT ÇÖZÜCÜLER, ORGANİK-İNORGANİK BİLEŞİKLER CİVA AMONYAK ORGANİK KURŞUN BİLEŞİKLERİ KARBON SÜLFÜR HİDROKARBONLAR vb. METALLER ARSENİK, BERİLYUM, KADMİYUM, KROM, MANGAN, NİKEL, KURŞUN vb. AMETALLER FOSFOR, ORGANİK VE İNORGANİK BİLEŞİKLER TOZLAR 7
SANAYİDE EN FAZLA KULLANILAN TAHRİŞ EDİCİLER VE DUYARLILAŞTIRICILAR İNORGANİK ASİTLER ORGANİK ASİTLER VE ANHİDRİTLERİ ALKALİLER KARBONATLAR VE BİKARBONATLAR KOLARTALAR VE PERKLORATLAR METAL ÇALIŞMA SIVILARI METALER 8
KANSEROJENİK ETKİ YAPANLAR SOLUNDUĞUNDA, AĞIZ YOLUYLA ALINDIĞINDA, DERİYE NÜFUZ ETTİĞİNDE KANSER OLUŞUMUNA NEDEN OLAN VEYA KANSER OLUŞUMUNU HIZLANDIRAN MADDELER VİNİL KLORÜR, BENZEN, SERT AĞAÇ TOZLARI. ÜREME ÜZERİNE ETKİLİ OLANLAR DOĞURGANLIK YETENEĞİ ÜZERİNE ETKİ EDEN MADDELER KANSEROJENLER MUTAJENLER VE ÜREME İÇİN TOKSİK MADDELER İMMÜNOTOKSİK ETKİ YAPANLAR İMMÜN (BAĞIŞIKLIK) SİSTEMİ ÜZERİNDE ETKİ OLUŞTURAN MADDELER, BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN; BASKILANMASI TAHRİK EDİLMESİ TERATOJENİK ETKİ YAPANLAR GEBELER TARAFINDAN ALINDIKLARINDA PLASENTADAN FETAL DOLAŞIMA GEÇEREK DOĞACAK YAVRUDA DEFORMASYON OLUŞMASINA NEDEN OLAN MADDELER NICKELCARBONYL, BENZO(A)PYRENE, 1,3- BUTADIENE MUHTEMEL TERATOJENLER OLARAK KABUL EDİLİRLER MUTAJENİK ETKİ YAPANLAR SOLUNDUĞUNDA, AĞIZ YOLUYLA ALINDIĞINDA, DERİYE NÜFUZ ETTİĞİNDE KALITIMSAL GENETİK HASARLARA YOL AÇABİLEN VEYA BU ETKİNİN OLUŞUMUNU HIZLANDIRAN. MADDELER ALLYL CHLORIDE ( C 3 H 5 Cl), ALLYL GLYCIDYL ETHER (C 6 H 10 O 2 ), ETHYL MERCURY CHLORIDE (C 2 H 5 ClHg), ACRYLAMIDE (CH 2 =CHCONH 2 ) MUHTEMEL MUTAJENİK MADDELER OLARAK 9 KABUL EDİLMEKTEDİR
TEHLİKELİ KİMYASALLARIN RİSKLERİ SAĞLIK RİSKLERİ GÜVENLİK RİSKLERİ ÇEVRE İÇİN RİSKLER Meslek hastalıkları Mesleki hastalıklar İş kazaları İş kazaları Yangın Parlama-patlama Ekosistemin dengesini bozma ÇOK TOKSİK MADDE TOKSİK MADDE ZARARLI MADDE AŞINDIRICI MADDE TAHRİŞ EDİCİ MADDE ALERJİK MADDE KANSEROJEN MADDE MUTAJEN MADDE ÜREME İÇİN TOKSİK MADDE YANICI PARLAYICI PATLAYICI OKSİTLEYİCİ (OKSİDAN) SUYA DUYARLI OLANLAR BİRBİRLERİYLE REAKSİYONA GİRENLER ÇEVRE İÇİN ZARARLI OLAN MADDELER 10
RİSK DEĞERLENDİRMESİ KİMYASAL MADDENİN SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNÜNDEN TEHLİKE VE ZARARLARINI, TEDARİKÇİLERDEN SAĞLANACAK MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMUNDAKİ BİLGİLERİ, MARUZİYETİN TÜRÜ, DÜZEYİ VE SÜRESİNİ, KİMYASAL MADDENİN MİKTARI, KULLANMA ŞARTLARI VE KULLANIM SIKLIĞINI, MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ VE BİYOLOJİK SINIR DEĞERLERİNİ, ALINAN YA DA ALINMASI GEREKEN ÖNLEYİCİ TEDBİRLERİN ETKİSİNİ, YÜRÜRLÜKTEKİ MEVZUATTA ÖZEL OLARAK BELİRTİLMİŞ ÖNLEMLERİ, DAHA ÖNCE YAPILMIŞ OLAN SAĞLIK GÖZETİMLERİNİN SONUÇLARINI, KAPSAMALI 11
RİSK DEĞERLENDİRMESİ KİMYASALLARIN ZARARLARI BELİRLENİRKEN ARA VE SON ÜRÜNLERDEKİ KİRLİLİK, ATIKLAR VE ARTIKLAR DAHİL KULLANILAN BÜTÜN KİMYASALLAR DİKKATE ALINMALIDIR. RİSK DEĞERLENDİRMESİ, TAMİR VE BAKIM İŞLERİ DE DAHİL OLMAK ÜZERE KİMYASAL MADDELERLE ÇALIŞILAN TÜM İŞLERİ KAPSAMALIDIR. BİRDEN FAZLA KİMYASAL MADDE İLE ÇALIŞILAN İŞLERDE, BU MADDELERİN HER BİRİ VE BİRBİRLERİ İLE ETKİLEŞİMLERİ DİKKATE ALINARAK RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPILMALIDIR. TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELER İÇEREN YENİ BİR FAALİYETE ANCAK RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ YAPILARAK BELİRLENEN HER TÜRLÜ ÖNLEM ALINDIKTAN SONRA BAŞLANMALIDIR. 12
RİSK DEĞERLENDİRMESİNİN YENİLENMESİ RİSK DEĞERLENDİRMESİNDE BELİRLENEN SÜRELERDE, ÇALIŞMA KOŞULLARINDA ÖNEMLİ BİR DEĞİŞİKLİK OLDUĞUNDA, ORTAM ÖLÇÜMLERİ VE SAĞLIK GÖZETİMLERİNİN SONUÇLARINA GÖRE GEREKTİĞİNDE, KİMYASAL MADDELER NEDENİ İLE HERHANGİ BİR KAZA OLDUĞUNDA, EN AZ BEŞ YILDA BİR DEFA, RİSK DEĞERLENDİRMESİ YENİLENİR. 13
ÖNLEMLER 1- ÖNCELİKLE TEHLİKELİ KİMYASALI TEHLİKESİZ VEYA AZ TEHLİKELİ KİMYASALLA DEĞİŞTİRME 2- UYGUN TEKNOLOJİ SEÇME 3- İŞLEMLERİN VEYA ÇALIŞMA SİSTEMİNİN; KAÇAK VE ETRAFA SIÇRAMALAR DA DAHİL, TEHLİKELİ TOZ, DUMAN VB NİN ORTAMDAKİ DEĞERİNİ, LİMİTLERİ AŞMAYACAK ŞEKİLDE MİNİMİZE EDECEK VEYA BASTIRACAK ŞEKİLDE OLMASI 14
ÖNLEMLER 4- ÇALIŞMA SİSTEMİ VE ORGANİZASYON 5- KİŞİSEL KORUYUCULAR 6- YIKANMA VE KİRLENMİŞ GİYSİLERİN DEĞİŞTİRİLMESİ VE DEPOLANMASI VE TEMİZLENMESİ İÇİN DÜZENLEMELER YAPILMASI 7- İŞARET VE UYARILARIN KULLANILMASI 8- ACİL DURUM İÇİN DÜZENLEME 9- DÜZENLİ KAYIT TUTULMASI 10- DÜZENLİ KAYIT TUTULMASI 15
MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI (MSDS) GÜVENLİK BİLGİ FORMLARININ DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR TEBLİĞİ GÜVENLİK BİLGİ FORMUNDA BULUNMASI GEREKEN BİLGİLER 1-MADDE / MÜSTAHZAR VE ŞİRKET /İŞ SAHİBİNİN TANITIMI, 2-BİLEŞİMİ / İÇİNDEKİLER HAKKINDA BİLGİ. 3 -TEHLİKELERİN TANITIMI, 4- İLK YARDIM TEDBİRLERİ, 5-YANGINLA MÜCADELE TEDBİRLERİ, 6-KAZA SONUCU YAYILMAYA KARŞI TEDBİRLER, 7-KULLANMA VE DEPOLAMA, 8-MARUZ KALMA KONTROLLERİ / KİŞİSEL KORUNMA, 9-FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLER, 10- KARARLILIK VE REAKTİVİTE, 11-TOKSİKOLOJİK BİLGİ, 12- EKOLOJİK BİLGİ, 13-BERTARAF BİLGİLERİ, 14-TAŞIMACILIK BİLGİSİ. 15- MEVZUAT BİLGİSİ. 16-DİĞER BİLGİLER 16
EK I / A MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ -İnorganik kurşun ve bileşikleri EK I / B MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ (Değişlikle 20/03/2008 tarihli ve 26822 s.r.g.) EK I / C MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ (Değişiklikle 20/03/2008 tarihli ve 26822 s.r.g.) EK I / D MESLEKİ MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ
EK II BİYOLOJİK SINIR DEĞERLER VE SAĞLIK GÖZETİMİ ÖNLEMLERİ EK III KULLANIMI YASAK OLAN KİMYASAL MADDELER İLE YAPILMASI YASAKLANAN İŞLER EK IV SIVI OKSİJEN, SIVI ARGON VE SIVI AZOT DEPOLAMA TANKLARI İLE İLGİLİ GÜVENLİK MESAFELERİ (Değişiklikle 19/10/2005 tarih ve 25971 s.r.g.)