T.C. KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU (OMBUDSMANLIK) ŞİKAYET NO : 2015/4979 KARAR TARİHİ : 21/03/2016 KISMEN TAVSİYE KISMEN RET KARARI ŞİKAYETÇİ : ŞİKAYET EDİLEN İDARE ŞİKAYETİN KONUSU : 1- Başbakanlık (Re"sen) 2- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Re"sen) 3-Devlet Personel Başkanlığı (Re"sen) 4- Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü : Şikayet başvurucusunun, eşine refakat etmesi gerektiğini tasdik eden Sağlık Kurulu Raporunun geçerli olduğu dönemde aldığı Hasta Sevk Formu ile refakatçi izni kullanabilmesi, Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinin refakat izninin kısım kısım kullanılabilme usulünü düzenleyen 23 üncü maddesinin (ç) bendinin yönergeden çıkarılması ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer alan refakat iznine dair sürenin kaldırılması talebi hakkındadır. ŞİKAYET BAŞVURU TARİHİ : 14.10.2015 I. USÛL A. Şikâyet Başvuru Süreci 1. 14/10/2015 tarihinde 10952 evrak numarası ile e-posta yoluyla yapılan şikayet başvurusu ve eklerine ilişkin dilekçe aslı ve ekleri 21/10/2015 tarih ve 11171 evrak numarası ile kayıt altına alınmıştır. Şikayet başvurusunun karara bağlanması için 28/3/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 41/1-a maddesi ve İmza Yetkileri Yönergesinin 7 nci maddesinin birinci 1 / 9
fıkrasının (e) bendi uyarınca, şikayetin incelenmesine ve araştırmasına geçilmiş, 28/01/2016 tarihli Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Kararı Önerisiyle Kamu Başdenetçisine sunulmuştur. B. Ön İnceleme Süreci 2. Yapılan ön incelemede, şikayet konusunun Kurumumuzun görev alanına girdiği, şikayet başvurucusunun menfaat ihlali koşulunu taşıdığı, idari başvuru yollarının tüketildiği, şikayetin süresinde yapıldığı ve diğer ön inceleme konularında da bir eksiklik bulunmadığı, bu nedenle şikayetin inceleme ve araştırmasına engel bulunmadığı tespit edilmiştir. II. OLAY VE OLGULAR A. Şikayetçinin Konu Hakkındaki Açıklamaları ve İddiaları 3. Şikayet başvurucusu,. Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünde icra memuru kadrosunda 657 sayılı Kanuna tabi olarak çalışmakta olduğunu, 3.1. Kanser teşhisi konulan eşinin tedavisi için ikamet ettiği. ilinden, tedavi süresi boyunca dönem dönem. gitmek zorunda kaldığını, /2015 tarihinde. Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürlüğünden en az 6 ay devam edecek olan kemoterapi tedavisi süresince eşinin refakatçiye ihtiyacı olacağını bildirir Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporu aldığını, 3.2. Bu Rapora istinaden /2015 ve /2015 tarihlerinde eşine tetkikleri esnasında refakat ettiğini bildirir Hasta Sevk Formu aldığını, bu forma dayanarak formda belirtilen sevk sürelerinde eşine refakat etmek için görevinden ayrıldığını, ancak Hasta Sevk Formu nedeniyle refakat izni kabul edilmeyerek bu tarihlerde yıllık izinli sayılması üzerine, /2015 tarihinde verdiği dilekçe ile yıllık iznin hasta sevk formuna istinaden hastalık iznine çevrilmesi talebinde bulunduğunu, 3.3. İdarenin ise /2015 tarihli cevabı ile Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinin 23 üncü maddesinin (ç) bendi kapsamında, refakat izninin kısım kısım kullanılabilmesinin ancak her defasında alınacak sağlık kurulu raporuyla mümkün olması nedeniyle talebini reddettiğini belirterek, 3.4. Tedavisi uzun sürecek bir hastalığı olan eşinin bu süreçte refakatçiye ihtiyaç duyacağı Sağlık Kurulu Raporuyla tasdik edilmiş olmasından hareketle, raporun geçerli olduğu süreçte almış olduğu Hasta Sevk Formu doğrultusunda eşinin tetkik ve tedavisi için görevi başında bulunmadığı sürenin refakat izni olarak değerlendirilmesi, 3.5. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer almayan ancak Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinin refakat izninin kısım kısım kullanılabilmesine ilişkin hükümleri düzenleyen 23 üncü maddesinin (ç) bendinin eşinin bahse konu tedavisinin 6 aydan fazla sürebileceğinden ilgili maddenin yönergeden çıkarılması, 3.6. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca bir memura memuriyet hayatı boyunca aynı kişi ve hastalık için yalnızca bir defa refakat izni verilmesinin, kesin tedavisi olmayan ve tekrarlama riski 2 / 9
bulunan kanser gibi hastalıklar söz konusu olduğunda mağduriyete neden olduğundan kanundaki sürenin kaldırılması yönünde tavsiyede bulunulmasını talep etmektedir. B. İdarenin Şikayete İlişkin Açıklamaları 4. Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünden konuyla ilgili /2015 tarih ve sayılı yazımızla gerekli bilgi ve belgeler talep edilmiş olup, /2015 tarih ve.. sayılı cevabi yazıda özetle; 4.1. 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesi ile Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre alınacak sağlık kurulu raporu ile refakat izni verilebileceği, 4.2. Görev yapılan yerdeki tıbbi yetersizlikler sebebiyle bakmakla yükümlü olunan kişilerin tedavi amacıyla il dışına sevk edilmesi halinde Devlet memurunun izinli veya görevli sayılacağına dair herhangi bir hükmün ilgili mevzuatta yer almadığı, 4.3. Bu sebeple, refakati uygundur veya refakati zorunludur gibi ifadeleri içeren tek hekim veya sağlık kurulu raporuna istinaden memura refakati nedeniyle izin verilemeyeceğinin Devlet Personel Başkanlığının /2013 tarih ve. sayılı mütalaasında yer aldığı, 4.4. Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik de aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresinin 6 ayı geçemeyeceğinin düzenlendiği, 4.5. Açıklanan bu gerekçelerle başvurucuya Durum Bildirir Sağlık Raporu nun geçerli olduğu /2015 tarihli Hastane Sevk Formuna istinaden refakat izni verilmediği belirtilmiştir. 5. /2016 tarihinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü yetkilileriyle yapılmış olan görüşmede ise /2015 tarihli Durum Bildirir Sağlık Kurulu Raporu nun başvurucunun kendi talebiyle refakat iznine dönüştürülmediğinin belirtildiği /2016 tarihli Tutanak ile kayıt altına alınmıştır. C. Olaylar 6. Şikayet başvurucusu tarafından şikayet başvurusuna eklenen belgeler ile ilgili idareyle yapılan yazışmalar sonucunda elde edilen bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde; 6.1. Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürlüğünden eşinin kanser tedavisi gördüğü ve en az altı ay sürecek olan kemoterapi programı süresince refakatçiye ihtiyacı olduğunu belirtir /2015 tarihli Durum Bildirir Sağlık Raporu aldığı, ancak bu rapora istinaden refakat izni verilmesi talebinde bulunmadığı, 6.2. Eşinin tedavi edilmesi için Sağlık Kurulu Raporunun geçerli olduğu ve eşine refakat ettiğini bildiren tek uzman doktor imzalı /2015 ve /2015 tarihli Hasta Sevk Formlarını idareye teslim ettiği, ancak ilgili idarenin bu tarihlerde kendisini yıllık izinli olarak değerlendirdiği, 6.3. Başvurucunun./2015 tarihli dilekçesiyle Sağlık Kurulu Raporuna istinaden./2015 tarihindeki yıllık izninin refakat iznine çevrilmesi talebinde bulunduğu, 3 / 9
6.4. İlgili idarenin söz konusu talebi /2015 tarihli yazısı ile Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinin ilgili hükümleri kapsamında reddettiği anlaşılmıştır. D. Kamu Denetçisi Muhittin MIHÇAK ın İnceleme ve Araştırma Bulguları 7. Şikayet konusuna ilişkin olarak idareden bilgi ve belgeler talep edilmiş, ilgili idarece kararın 4 numaralı paragrafında açıklanan bilgi ve belgeler gönderilmiştir. III. HUKUKİ DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE A. İlgili Mevzuat 8. Anayasamızın Ailenin korunması ve çocuk hakları başlıklı 41 inci maddesinde; Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar. hükmüne, 9. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 10 Aralık 1948 tarih ve 217 A(III) sayılı Kararıyla ilan edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 16 ncı maddesinde; Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet tarafından korunur. hükmüne, 25 inci maddesinde; Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir. hükmüne, 10. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu nun Hastalık ve refakat izni başlıklı 105 inci maddesinin son fıkrasında; Ayrıca, memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hallerinde, bu hallerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, üç aya kadar izin verilir. Gerektiğinde bu süre bir katına kadar uzatılır. hükmüne, 11. 29/10/2011 tarih ve 28099 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik in 10 uncu maddesinde; (1) Memurlara 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrası uyarınca izin verilebilmesi için memurun; a) Bakmakla yükümlü olduğu ana, baba, eş ve çocuklarından birinin, b) Bakmakla yükümlü olmamakla birlikte refakat edilmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocuklarıyla kardeşlerinden birinin, ağır bir kaza geçirdiğinin veya tedavisi uzun süren bir hastalığı bulunduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi zorunludur. (2) Birinci fıkra çerçevesinde düzenlenecek ve refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel nitelikler yer alır. Gerekli görülmesi halinde üç aylık süre aynı koşullarda bir katma kadar uzatılır. (3) Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memur refakat izni kullanamaz. (4) Aynı kişi ve aynı vakaya 4 / 9
dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemez. (5) İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması halinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlar. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılır. (6) Refakat izni kullanılırken memurun aylık ve özlük haklan korunur. hükmüne, 12. 18/04/2014 tarih ve 28976 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Genel Sağlık Sigortası Uygulamaları Yönetmeliği nin Tanımlar başlıklı 4 üncü maddesinin (gg) bendinde Sağlık raporu: Uzman hekim raporunu/sağlık kurulu raporunu, (ğğ) bendinde; Uzman hekim raporu: İlgili tek uzman hekim tarafından düzenlenen başhekimlik mührü ve ıslak imza onayı bulunan sağlık raporunu veya elektronik ortamda düzenlenen e-raporunu, (hh) bendinde; Sağlık kurulu raporu: İlgili daldan üç uzman hekimin katılımıyla, aynı daldan üç uzman hekim bulunmaması halinde ise ilgili dal uzmanı ile birlikte öncelikle bu uzmanlık dalına en yakın uzmanlık dalından olmak üzere başhekimin seçeceği diğer dallardan uzman hekimlerin katılımı ile en az üç uzman hekimden oluşan sağlık kurullarınca düzenlenen, başhekimlik mührü ve ıslak imza onayı bulunan sağlık raporunu veya elektronik ortamda düzenlenen e-raporunu, ifade eder. hükmüne, 13. 31/12/2014 tarihli Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesi nin 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde Refakat izninin kısım kısım kullanılabilmesi, ancak her defasında alınacak sağlık kurulu raporuyla, tek seferde verilecek refakat izinleri için sürenin 3 ayı geçmemesi ve toplamda verilecek refakat izni süresinin 6 ayı geçmemesi halinde mümkündür hükmüne yer verilmiştir. B. Şikayet Konusuna İlişkin Uygulamalar 14. Devlet Personel Başkanlığının 03/08/2011 tarihli ve 14536 sayılı mütalaasında; sağlık kurulu raporuna dayalı olarak ve söz konusu raporda Kanunda öngörülen şartların bulunması halinde, her defasında yeni bir rapor alınması koşuluyla refakat izninin azami süre dahilinde kısım kısım kullandırılabileceği, sağlık kurulu raporuna dayalı olarak aynı hastalık veya kazaya bağlı olarak memuriyet süresi içinde azami 6 ay refakat izni verilebileceği, söz konusu hükümde yer alan koşulların gerçekleşmesi halinde farklı bir hastalık veya kazaya bağlı olarak yeniden refakat izni kullandırılabileceği, 11/05/2011 tarihli 6445 sayılı mütalaasında; refakat iznin ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerin tedavi amacıyla hastaneye götürülmesi için izin verilmesi hususunu içermediği, refakat izninin sağlık kurulu raporuna dayalı olması ve raporda, Kanunda öngörülen hususların yer alması gerektiği, bu nitelikte olmayan sağlık kurulu raporlarına dayalı olarak refakat izni verilemeyeceği, 01/06/2012 tarihli mütalaasında; refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda; refakati gerektiren tıbbî sebepler, refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı, sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği, üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel niteliklerin yer alması gerekmekte olup, bahsi geçen hususlardan birini içermeyen sağlık kurulu raporuna istinaden Devlet memuruna refakat izni verilmemesi gerektiği, 05/03/2013 tarihli ve 2921 sayılı mütalaasında; 657 sayılı Kanunun 105 inci maddesinin son fıkrasında belirtilen haller dışında bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık hizmeti sunucularında yatarak tedavi edilmeleri sırasında söz konusu kişilere refakat eden Devlet memuruna izin verileceğine dair herhangi bir hükmün 657 sayılı Kanunda bulunmaması sebebiyle, Refakati uygundur. veya Refakati zorunludur. gibi ifadeleri içeren tek hekim veya sağlık kurulu 5 / 9
raporlarına istinaden bahsi geçen durumdaki memura refakat sebebiyle izin verilemeyeceği belirtilmiştir. C. Kamu Denetçisi Muhittin MIHÇAK ın Kamu Başdenetçisine Önerisi 15. Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; idarenin başvurucunun eşinin tetkik ve tedavisi için il dışında geçirdiği sürelerin yıllık izin kapsamında değerlendirilmesinde hatalı davrandığı yönünde tavsiyede bulunulması, refakat iznine dair sürenin kaldırılması talebinin ise reddedilmesi yönündeki öneri Kamu Başdenetçisi ne sunulmuştur. D. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme ve Gerekçe 16. Şikayet başvurucusu 3 numaralı paragrafta açıklandığı üzere; eşine refakat etmesi gerektiğini tasdik eden Sağlık Kurulu Raporunun geçerli olduğu dönemde aldığı Hasta Sevk Formu ile refakatçi izni kullanabilmesi, Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinin refakat izninin kısım kısım kullanılabilme usulünü düzenleyen 23 üncü maddesinin (ç) bendinin yönergeden çıkarılması ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer alan refakat iznine dair sürenin kaldırılması talebinde bulunmaktadır. 17. Refakat izninin memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hallerinde üç aya kadar verildiği ve gerektiğinde bir katına kadar uzatıldığı 10 ve 11 inci paragraflarda belirtilmiştir. Yine aynı paragraflarda refakat izninin hangi hallerde verilebileceği ve bu hallerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesinin şart olduğu açıkça belirtilmiştir. Sağlık kurulu raporu ise 12 inci paragrafta en az üç uzman hekimden oluşan sağlık kurullarınca düzenlenen, başhekimlik mührü ve ıslak imza onayı bulunan sağlık raporu olarak tanımlanmıştır. 18. Refakat izninin kısım kısım kullanılıp kullanılamayacağına ilişkin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik de bir hüküm bulunmamakla birlikte 13 üncü paragrafta belirtilen Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinde ve 14 üncü paragrafta belirtilen Devlet Personel Başkanlığı mütalaalarında refakat izninin kısım kısım kullanılabilmesinin ancak her defasında alınacak sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla mümkün olduğu belirtilmiştir. Söz konusu Yönerge hükmü yukarıda belirtildiği gibi ilgili mevzuatta refakat izni gerektiren halleri sağlık kurulu raporuyla belgelendirmenin şart olduğunun açıkça belirtilmiş olması nedeniyle mezkur mevzuata da uygun olduğu gibi, sağlık kurulu raporu şartının getirilmesi refakatçinin kamu görevlisi olması nedeniyle kamu hizmetinin aksamaması adına, deneyimler sonucu ortaya çıkmış olup, çeşitli suiistimalleri önlemek amacına da uygun düşmektedir. 19. 11 inci paragrafta aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresinin altı ayı geçemeyeceği, 14 üncü paragrafta ise sağlık kurulu raporuna dayalı olarak aynı hastalık veya kazaya bağlı olarak memuriyet süresi içinde azami 6 ay refakat izni verilebileceği, söz konusu 6 / 9
hükümde yer alan koşulların gerçekleşmesi halinde farklı bir hastalık veya kazaya bağlı olarak yeniden refakat izni kullandırılabileceği belirtilmiştir. Kamu hizmetinin sağlıklı ve sürekli bir şekilde yerine getirilmesi için gerekli ödevleri yerine getirme görevi kapsamında idarenin, refakat iznine belirli bir düzenleme ve sınır getirmiş olması, kamu hizmetinin bir gereğidir. Ancak üç aya kadar verilen ve gerektiğinde bir katına kadar uzatılan refakat izninin özellikle hastalığın iyileşmediği veya nüksettiği durumlarda yeterli olamayabileceği açıktır. Bu gibi durumlarda kamu yararı ile kişi yararı arasında makul dengenin sağlanması adına bir katına kadar uzatılabilen üç aylık sürenin sağlık kurulu raporu ile tespiti halinde yeniden uzatılabilmesinin sağlanması, gerek Anayasamızda gerekse İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde yer bulan toplumun temeli olan ailenin huzur ve refahını korumanın Devletin ödevi olduğu ile herkesin ailesinin sağlığı için tıbbi bakım hakkı bulunduğu yönündeki düzenlemelere de uygun düşecektir. Nitekim 11 inci paragrafta belirtildiği gibi izin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması halinde memur iznin bitmesini beklemeksizin yeniden göreve başlayacaktır. 20. Yukarıdan bu yana yapılan açıklamalar, anılan mevzuat hükümleri, idarenin cevabi yazısı ve tüm dosya birlikte değerlendirildiğinde; şikayet başvurucusunun eşine refakat etmesi gerektiğini tasdik eden Sağlık Kurulu Raporunun geçerli olduğu dönemde aldığı Hasta Sevk Formu ile refakatçi izni kullanabilmesi talebi ile Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinin refakat izninin kısım kısım kullanılabilme usulünü düzenleyen 23 üncü maddesinin (ç) bendinin yönergeden çıkarılması talebinin refakat izninin kısım kısım kullanılabilmesinin ancak her defasında alınacak sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartı ve söz konusu Yönerge hükmünün üst mevzuata aykırı olmaması nedeniyle hukuka aykırılık tespit edilememştir. 21. Diğer yönden; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer alan refakat iznine dair sürenin kaldırılması talebinin ise söz konusu sürenin özellikle aynı hastalığın iyileşmediği veya nüksettiği durumlarda yeterli olmayabileceği olağan hayatın doğal sonucu olduğu bilinmektedir. Bir katına kadar uzatılabilen üç aylık sürenin sağlık kurulu raporu ile tespiti halinde yeniden uzatılabilmesinin sağlanmasına yönelik olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu nun Hastalık ve refakat izni başlıklı 105 inci maddesinin son fıkrasında makul sürede yasal değişiklik çalışmalarına başlanması, kanun değişikliğinin gerçekleşmesi halinde buna paralel olarak Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik de makul sürede çalışmalara başlanarak değişiklik yapılmasının yaşam hakkının önemi gözetildiğinde hakkaniyete uygun olduğu ve bunun idareye önerilmesinin gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır. E. İnsan Hakları Yönünden Değerlendirme 22. T.C. Anayasasının "Kanun Önünde Eşitlik" başlıklı 10 uncu maddesinde ifadesini bulan kanun önünde eşitlik ilkesinin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 13 üncü maddesindeki etkili başvuru hakkının ve 17 inci maddesindeki hakları kötüye kullanma yasağının ihlal edildiğine dair herhangi bir bulgu ve bilgiye rastlanmadığı gibi şikayete konu olayda, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde yazılı ve güvence altına alınmış olan başkaca bir insan hakkı ihlalinin tespit edilemediği sonuç ve kanaatine varılmıştır. 7 / 9
F. İyi Yönetişim İlkeleri Yönünden Değerlendirme 23. Günümüzde demokratik, modern ve katılımcı yönetim anlayışında idarelerden sadece hukuka uygun hareket etmeleri değil, aynı zamanda iyi yönetim ilkelerine de uygun işlem tesis etmeleri beklenmektedir. 24. 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi Yönetim İlkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde; Kurumun, inceleme ve araştırma yaparken insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde; kanunlara uygunluk, ayrımcılığın önlenmesi, ölçülülük, yetkinin kötüye kullanılmaması; eşitlik, tarafsızlık, dürüstlük, nezaket, şeffaflık, hesap verilebilirlik, haklı beklentiye uygunluk, kazanılmış hakların korunması, dinlenilme hakkı, savunma hakkı, bilgi edinme hakkı, makul sürede karar verme, kararların gerekçeli olması, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi, kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, kişisel verilerin korunması gibi iyi yönetim ilkelerine uygun işlem ve eylem ile tutum veya davranışta bulunup bulunmadığını gözeteceği düzenlenmiştir. Söz konusu Yönetmelik hükmünde yer alan ilkelerin kaynağını teşkil eden Avrupa Birliği Temel Haklar Şartının 41 inci maddesinde de iyi yönetim hakkından bahsedilmekte olup, benzer ilkelere Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edilen Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası nda da yer verilmiştir. 25. Söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; şikayet başvurusu kapsamında Kurumumuzca istenilen bilgi ve belgelerin idare tarafından süresi içerisinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği, böylece idarenin makul sürede karar verme, hesap verilebilirlik ve kararların gerekçeli olması ilkelerine uygun hareket ettiği, ancak idarenin şikayet başvurucusunun konuyla ilgili ilk başvurusunu gerekçeli olarak reddetmesine rağmen karara karşı başvuru yolunu göstermediği belirlenmiştir. İyi yönetişim ilkelerinde vurgulanan karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkesine uymadığı anlaşılmış olup, idarenin bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir. IV. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT A. Dava Açma Süresinin Yeniden Başlaması 26. 14/6/2012 tarih ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu'nun 17 inci maddesinin 8 inci fıkrasına göre Kamu Denetçiliği Kurumu'na, dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurmakta olup, 21 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi halinde, durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. 21 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca ise tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlamaktadır. B. Yargı Yolu 27. Anayasamızın Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması başlıklı 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında, Devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır. hükmü yer almakta olup, 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu 8 / 9
Kanununun 20 nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, ilgili idarenin işlemine karşı 60 günlük dava açma süresinden arta kalan süre içinde Danıştaya yargı yolu açıktır. V. KARAR Yukarıda açıklanan gerekçeler ve dosya kapsamına göre şikayetin KISMEN KABULÜNE KISMEN REDDİNE, 1. Şikayet başvurucusunun Hasta Sevk Formu ile refakatçi izni kullanabilmesi talebi ile Sosyal Güvenlik Kurumu İzin Yönergesinin 23 üncü maddesinin (ç) bendinin yönergeden çıkarılması talebinin REDDİNE, 2. Bir katına kadar uzatılabilen üç aylık sürenin sağlık kurulu raporu ile tespiti halinde yeniden uzatılabilmesinin sağlanmasına yönelik olarak 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu nun Hastalık ve refakat izni başlıklı 105 inci maddesinin son fıkrasında yasal değişiklik çalışmalarına başlanarak makul sürede mevzuatta değişiklik yapılması için kanun tasarısı hazırlaması ve Başbakanlığa sunması hususunda ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI NA, 3. Kanun değişikliğinin gerçekleşmesi halinde, buna paralel olarak Devlet Memurlarına Verilecek Hastalık Raporları ile Hastalık ve Refakat İznine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik de makul sürede değişiklik yapılması hususunda ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI NA ve DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞINA, 4. Mevzuat değişikliği teklifi"ne ilişkin tasarı hazırlanıp sunulduğunda gündeme alması hususunda takdir ve gereği içinde BAŞBAKANLIK'A TAVSİYEDE BULUNULMASINA, 6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, merciince (Başbakanlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı) bu karar üzerine tesis edilecek işlem ya da tavsiye edilen çözümün uygulanabilir nitelikte görülmediği takdirde gerekçesinin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna, Bu kararın gereği için şikayet başvurucusuna, BAŞBAKANLIK'A, ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI'NA, DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI NA ve. SOSYAL GÜVENLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ'NE tebliğine, Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi nce karar verildi. M.Nihat ÖMEROĞLU Kamu Başdenetçisi 9 / 9