SİRKÜLER: 2014/047 BURSA, 13.06.2014 Konu: Erken Ödeme İskontolarında KDV Uygulaması Sayın Mükellefimiz, Vadeli mal veya hizmet satışı ticari hayatta sıkça karşımıza çıkmaktadır. Satıcı firmalar üretimlerine olan talebi artırmak veya mevcut talebi canlı tutmak için bu pazarlama tekniğinden istifade etmektedir. Bu vasfı dışında vadeli mal veya hizmet satışı, hem satıcı hem de alıcı firma açısından etkin bir nakit yönetim aracıdır. Özellikle satıcı firma tarafından vadeli satışla birlikte vade dolmadan önce yapılan ödemeler için iskonto imkanının da tanınması halinde, vadeli mal veya hizmet satışının nakit yönetiminde etkinliğin sağlanmasına olan katkısı artmaktadır. Vadeli mal veya hizmet satışı satıcı firmalar tarafından nihai tüketicilere de uygulanmaktadır. İşletmelerin ekseriyetle kullandığı veya muhatap olduğu vadeli mal veya hizmet satışının bu niteliği kanun koyucu tarafından gözetilmiş ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu(KDVK) nun 24. maddesinde vade farklarının katma değer vergisi (KDV) matrahına dahil olduğunu ifade edilmiştir. Bu hükümle vade farkları, KDVK nın 20. maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir. şeklinde tanımlanan matrahın bir unsuru olarak kabul edilmiştir. Diğer bir deyişle, mal veya hizmet satışına ilişkin vade farkı tutarları, mal veya hizmet bedelinin, bu bedelden ayrı tutulmaması gereken bir uzantısı olarak telakki edilmiştir. Bu sirkülerimizde ihtiva ettiği vade farkı tutarları bu şekilde KDV matrahına dahil olan vadeli mal veya hizmet satışının doğurduğu erken ödeme ıskontosunda KDV uygulamasını ele alacağız. Konu hakkında bu uygulamalı hatırlatma sirkülerimiz ile duruma dikkat çekmek isteriz. I- ERKEN ÖDEME İSKONTOSUNUN KDV AÇISINDAN DEĞERLENDİRMESİ Vadeli mal veya hizmet satışıyla satıcı satış bedelini işlemin gerçekleştiği anda kısmen tahsil etmekte veya hiç tahsil etmemektedir. Satıcının alıcıyı bu şekilde finanse etmesinin karşılığı esasen faiz mahiyetinde olan vade farkı tutarıdır. Erken ödeme ıskontosu ise, vadeli mal veya hizmet satan satıcı tarafından, alıcının vadeden önce ödeme yapması nedeniyle daha önce belirlenen vade farkı tutarından indirim yapılmasıdır. Erken ödeme ıskontosunun tatbik edilmesiyle, daha önce belirlenmiş olan mal veya hizmet bedeli değişmektedir. Dolayısıyla erken
ödeme ıskontosu daha önce üzerinden KDVhesaplanan matrahının değiştirilmesini gerektirmektedir. Matrahın düzeltilmesi KDVK nın 35. maddesine istinaden yapılır. Maddede, Malların iade edilmesi, işlemlerin gerçekleşmemesi, işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik vukubulduğu hallerde, vergiye tabi işlemleri yapmış olan mükellefler bunlar için borçlandığı vergiyi; bu işlemlere muhatap olan mükellef ise indirme hakkı bulunan vergiyi değişikliğin mahiyetine uygun şekilde ve değişikliğin vukubulduğu dönem içinde düzeltir. Şu kadar ki, iade olunan malların fiilen işletmeye girmiş olması ve bu girişin defter kayıtları ile beyannamede gösterilmesi şarttır. denilmektedir. Erken ödeme ıskontosunda alıcı veya satıcı arasında yeniden bir mal akışı olmamaktadır. Bu işlemde düzeltmeye neden olan unsur mal veya hizmet bedelinde sonradan yapılan indirimdir. Zira yapılan bu indirimle daha önce satışı yapılan mal veya hizmetin bedeli yeniden belirlenmiş olmaktadır. Düzeltme işlemi madde hükmünde açıkça ifade edildiği üzere mal veya hizmet bedelinden indirim yapıldığı vergilendirme döneminde gerçekleştirilecektir. Örneğin, Ocak ayında 2 ay vadeli olarak 100.000 TL bedelle mal satışı yapan işletme, alıcının kendisine vadeden önce Şubat ayında ödeme yapması nedeniyle 5.000 TL tutarında ıskonto yaptığı takdirde, düzeltme işlemi Şubat ayı vergilendirme döneminde gerçekleştirilecektir. Erken ödeme ıskontosu nedeniyle yapılan düzeltme işleminde diğer bir husus düzeltme işleminde uygulanacak KDV oranıdır. Bu hususta 105 seri no.lu KDV Genel Tebliği nin E bölümünde açıklamalar yapılmıştır. Öncelikle, teslim ve hizmet işlemlerine ait faturada ayrıca gösterilen veya işlemlerin gerçekleşmesinden sonra bedelin zamanında ödenmemesi nedeniyle ortaya çıkan ve yeni bir faturada gösterilen vade farkları matraha dahil edilir ve işlemin tabi olduğu KDV oranı üzerinden vergilendirilir. Bu şekilde KDV matrahına dahil edilerek vergilendirilen vade farklarında sonradan erken ödeme nedeniyle ıskonto yapılması halinde, düzeltme işlemi aynı şekilde teslim veya hizmet işleminin gerçekleştiği KDV oranı üzerinden yapılır. Erken ödeme ıskontosu nedeniyle matrahta değişikliğin vukuu bulduğu tarihte işlemin tabi olduğu KDV oranının değişmiş olması halinde, düzeltme işlemi yine ilk teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan KDV oranı üzerinden yapılır. Yukarıdaki örnekten hareketle, Ocak ayında yapılan mal teslimine ilişkin KDV oranının % 18 iken erken ödeme ıskontosu nedeniyle düzeltme işleminin yapıldığı Şubat ayında söz konusu mal teslimine ilişkin KDV oranın % 8 e düşmüş olması halinde, düzeltme işlemi mal teslimin yapıldığı anda geçerli olan % 18 KDV oranı üzerinden gerçekleştirilir. Erken ödeme ıskontosu nedeniyle yapılacak düzeltme işleminin nasıl yapılacağı, madde hükmünün işaret ettiği ayrıma göre, yani alıcının KDV mükellefi olup olmamasına göre değişir. Her iki durumda düzeltme işleminin nasıl yapılacağı aşağıda açıklanmıştır. A- ALICININ KDV MÜKELLEFİ OLMASI HALİ KDV mükellefi olan alıcının mal veya hizmet bedelini erken ödemesi nedeniyle vadeli mal veya hizmet satışında bulunan satıcı tarafından yapılan ıskonto tutarı için, alıcı tarafından satıcıya fatura kesilir. Söz konusu faturada KDV, ıskonto tutarına mal teslimi veya hizmet ifasının gerçekleştiği anda geçerli olan KDV oranının tatbik edilmesiyle hesaplanır. Faturada gösterilen KDV alıcı tarafından beyan edilir, satıcı tarafından ise indirilecek KDV olarak dikkate alınır. Böylelikle erken ödeme ıskontosu nedeniyle vuku bulan değişikliğin ihtiva ettiği KDV, hem alıcı hem de satıcı tarafından düzeltilmiş olur. Örnek: X malının ticareti ile uğraşan (S) firması birim fiyatı 10 TL üzerinden 10.000 adet malı 17.01.2014 tarihinde (A) firmasına satmıştır. Taraflar arasında düzenlenen sözleşmeye göre KDV dahil toplam mal bedeli 17.04.2014 tarihinde ödenecektir. Sözleşmede ayrıca (A) firmasının vadeden önce ödeme yapması halinde, erken ödeme yapılan her bir ay için toplam mal bedelinden KDV hariç 5.000 TL ıskonto yapılacağı belirtilmiştir. Teslim edilen mallar için
düzenlenen 17.01.2014 tarihli faturada % 18 oranı üzerinden hesaplanan 18.000 TL KDV, (S) firması tarafından Ocak ayı vergilendirme dönemine ilişkin KDV beyannamesi ile beyan edilmiştir. (A) firması da söz konusu KDV tutarını aynı dönem KDV beyannamesinde indirilecek KDV olarak dikkate alınmıştır. (A) firması KDV dahil toplam mal bedelini vadeden önce 17.03.2014 tarihinde (S) firmasına ödemiştir. Buna mukabil (S) firması sözleşme hükmüne istinaden KDV hariç bedel üzerinden 5.000 TL tutarında erken ödeme ıskontosu yapmıştır. Yapılan ıskonto tutarı için düzeltme işlemi, (A) firması tarafından (S) firması adına düzenlenen ve KDV hariç 5.000 TL tutarı ihtiva eden faturaya istinaden gerçekleştirilir. 5.000 TL tutarındaki erken ödeme ıskontosuna tekabül eden 900 TL tutarındaki KDV, Mart ayı vergilendirme dönemi beyannamesinde (A) firması tarafından hesaplanan KDV olarak, (S) firması tarafından indirilecek KDV olarak dikkate alınır. (A) firmasının ödeme yaptığı 17.03.2014 tarihinde X malının teslimine ilişkin KDV oranının örneğin % 8 olarak değiştirilmiş olmasının düzeltme işlemine herhangi bir etkisi olmayacaktır. Düzeltme işlemi yine malın teslim anında geçerli oran % 18 KDV oranı üzerinden gerçekleştirilir. Söz konusu düzeltme işlemine ilişkin (S) ve (A) firmalarının yapacağı muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır: Satıcı (S) firmasının kaydı: 17.01.2014 120 ALICILAR 118.000 600 YURTİÇİ SAT.HS. 100.000 391 HESAPLANAN KDV 18.000 17.03.2014 102 BANKALAR 112.100 611 SATIŞ İSKONTOLARI 191 İNDİRİLECEK KDV 5.000 900 120 ALICILAR HS. 118.000
Alıcı (A) firmasının kaydı: 17.01.2014 153 TİCARİ MALLAR 100.000 191 İNDİRİLECEK KDV 18.000 320 SATICILAR HS. 118.000 17.03.2014 320 SATICILAR HS. 118.000 102 BANKALAR HS. 112.100 602 DİĞER GELİRLER 5.000 391 HESAPLANAN KDV 900 B- ALICININ KDV MÜKELLEFİ OLMAMASI HALİ Alıcının KDV mükellefi olmaması halinde erken ödeme ıskontosu nedeniyle düzeltme işleminin nasıl yapılacağı 54 seri no.lu KDV Genel Tebliği nde açıklanmıştır. Buna göre, satıcı tarafından alıcının vade dolmadan önce ödeme yapması nedeniyle ıskonto yapıldığı takdirde, düzeltme işlemi satıcı tarafından düzenlenecek gider makbuzuyla gerçekleştirilecektir. Gider makbuzunda ıskonto edilen tutardan ayrı olarak gösterilen ıskonto tutarına tekabül eden KDV satıcı tarafından indirim konusu yapılacaktır. Görüldüğü üzere, alıcının KDV mükellefi olmaması halinde yapılacak düzeltme işlemi, alıcının KDV mükellefi olması halinde yapılacak düzeltme işleminden pek farklı değildir. Tek farklılık birinci durumda düzeltme işlemi satıcı tarafından düzenlenen gider makbuzuna istinaden yapılırken, ikinci durumda bu işlem alıcı tarafından satıcıya düzenlen fatura ile yapılır. Bunun dışında düzeltme işleminin yapılacağı vergilendirme dönemi ile bu işlemin gerçekleştirileceği KDV oranı hususlarında, alıcının KDV mükellefi olup olmaması farklılığa neden olmamaktadır. II- SONUÇ Ticari hayatta sıkça kullanılan vadeli mal veya hizmet satışı nedeniyle satıcılar tarafından alıcılardan vade farkı adı altında ek bir bedel istenmektedir. Muvazaalı işlemlerle KDV matrahının daraltılmasını önlemek maksadıyla vade farkı tutarlarının KDV matrahına dahil olduğu kanun koyucu tarafından açıkça ifade edilmiştir. Kanun koyucunun vade farkı tutarlarını bu şekilde mal
veya hizmet bedelinin uzantısı olarak telakki etmesi beraberinde, satıcı tarafından alıcının erken ödeme yapması nedeniyle yapılan ıskontolar nedeniyle KDV matrahını ve bu matraha tekabül eden verginin düzeltilmesini gerektirir. Zira daha önce tatbik edilen mal veya hizmet satış bedeli erken ödeme ıskontosu nedeniyle yeniden belirlenmiş olmaktadır. Düşen matrah üzerinden alınması gereken asıl KDV tutarına, önceki matrahın ve KDV nin düzeltilmesiyle ulaşılır. KDVK nın 35. maddesine istinaden yapılan düzeltme işlemi alıcının KDV mükellefi olması halinde alıcı tarafından satıcıya düzenlenecek faturaya, alıcının KDV mükellefi olmaması halinde ise satıcı tarafından düzenlenen gider makbuzuna istinaden yapılır. Bilgi edinmenizin faydalı olacağını düşünmekteyiz. Saygılarımızla, EKREM ALFATLI YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR > Yayınlanmış Sirkülerimizin tamamına www.ymmekremalfatli.com adresinden ulaşabileceğinizi biliyor muydunuz.(?)