DİLBİLİM ARAŞTIRMALARI
YAYIN KURULU K. İMER Ankara Üniversitesi A. KOCAMAN Ufuk Üniversitesi A. S. ÖZSOY Boğaziçi Üniversitesi Ö. DEMİRCAN Okan Üniversitesi D. ZEYREK Orta Doğu Teknik Üniversitesi DANIŞMA KURULU Doğan AKSAN Talat TEKİN Eser E. TAYLAN Özden EKMEKÇİ Ahmet KONROT Lütfiye OKTAR Ankara Üniversitesi Yeditepe Üniversitesi Boğaziçi Üniversitesi Çukurova Üniversitesi Anadolu Üniversitesi İzmir Ekonomi Üniversitesi Dilbilim Araştırmaları hakemli yayındır. Dilbilim Araştırmaları TÜBİTAK-ULAKBİM SBVT, Linguistic Bibliography ve MLA tarafından taranmaktadır.
Dilbilim Araştırmaları 2011 I Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi İstanbul 2011
Dilbilim Araştırmaları 2011/I BÜTEK A.Ş. 2011 Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi Boğaziçi Üniversitesi Uçaksavar Kampüsü, Garanti Kültür Merkezi, Arka Giriş Etiler, İstanbul/TURKEY bupress@boun.edu.tr www.bupress.org Telefon: +(90) 212 257 87 27 / +(90) 212 359 70 47 faks: +(90) 212 257 87 27 Sertifika no: 10821 Baskı: G.M. Matbaacılık ve Ticaret A.Ş., 100 Yıl Mah. MAS-SİT, 1. Cadde, No: 88, Bağcılar/İstanbul Telefon: 0212 6290024 Sertifika no: 12358 Basım: 2011 Boğaziçi University Library Cataloging-in-Publication Data Dilbilim araştırmaları / Boğaziçi Üniversitesi yayınevi. v. : ill. ; 23 cm. Biannual. ISBN 978-605-4238-46-0 Includes bibliographical references and index 1. Turkish language -- Periodicals. 2. Linguistics -- Periodicals. I. Boğaziçi Üniversitesi. PL101
İÇİNDEKİLER Kâmile İmer, Sumru Özsoy, Ahmet Kocaman DA'ya Veda... 1 Yayın Kurulu'ndan... 3 Ángel Jiménez Fernández On the Order of Multiple Topics and Discourse-feature Inheritance... 5 Martina Gračanin Yüksek, Selçuk İşsever Movement of Bare Objects in Turkish... 33 Cem Bozşahin Serialization and the Verb in Turkish Coordinate Reduction... 51 Filiz Çetintaş Yıldırım Zamansal İçerme İlişkilerini Belirginleştiren Ulaç Eklerinin Belirteç Tümceciklerinde ve Temel Tümcenin Eylem Kılınışları ile Olan Etkileşimleri... 69 Mine Güven K. İmer, A. Kocaman ve A.S. Özsoy (2011) Dilbilim Sözlüğü İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi... 85
Değerli dilbilimciler, DA ya Veda 1990 da başladığımız DA yolculuğunu bu sayıda noktalıyoruz; daha doğrusu bu sayıdan sonra nöbeti yeni arkadaşlarımıza devrediyoruz. Ülkemizin akademik yaşamında 80 yıla yaklaşan dilbilim çalışmalarına, Dilbilim Araştırmaları dergisi (DA) 20 yılı aşkın süreden beri hizmet sunmaya çalışıyor. Bu sürede akademik dergilerin güçlüklerini birlikte yaşadık. Bağımsız bir yayın olarak parasal güçlüklerimizi aşmamızda yayım yaşamına başlama sırasında bize ve Dilbilim Araştırmaları gibi bir yayın organının ülkemizdeki dilbilim çalışmalarına yapacağı katkıya inanan ve güvenen tüm meslektaşlarımıza buradan teşekkür etmek isteriz. Derginin, bu kadar yıldır var olmasını sağlayan Hitit Yayınevi ve Boğaziçi Üniversitesi Yayınevine ve bizi destekleyen değerli meslektaşlarımıza bu güçlüklerin aşılmasındaki değerli katkıları için teşekkür borçluyuz. Dergimizin eksikleri elbette vardır; ancak özel sayıları, terimler sözlüğü ve her şeyin üstünde Türkçenin ve diğer dillerin değişik alanlarına ilişkin özgün araştırmalarla, derginin ülkemizde dilbilimin gelişmesi ve yaygınlaşmasına azımsanmayacak katkıları olduğunu düşünüyoruz. Dergiyi başlangıçtan bu yana, her zaman değerli katkılarını gördüğümüz meslektaşlarımıza devrederken derginin daha da gelişmesi açısından birkaç gözlemimizi de sizlerle paylaşmak isteriz: 1. Derginin sürekliliğinin ve zamanında yayımlanmasının sağlanması açısından yazarların çalışmalarını ve hakemlerin değerlendirmelerini zamanında yapmaya devam etmeleri; 2. Derginin uluslararası daha yaygın dizinlere girmesi için hepimizin çaba göstermesi, DA da yayınlanmış makalelere ve çalışmalara göndermelerde bulunmaya devam etmesi; 3. Derginin ülkemizdeki bütün dilbilim bölümlerine ulaşması ve ülkemizdeki bütün dilbilimcilerin katkılarının sağlanması için daha etkin çaba gösterilmesi; 4. Dergide ülkemizde daha az çalışılan alanlarla ilgili özel sayılar düzenlenmesinin düşünülmesi, yurtdışında Türkçe konusunda çalışan dilbilimcilerden de katkı sağlanması; 5. Dergide kitap tanıtımlarına, üniversitelerde dilbilim konusunda yapılan çalışmalara da yer verilmesinin DA nın yurtiçinde olduğu kadar yurtdışında da tanınmasını sağlayacağı kesindir. DA nın bu hedefleri gerçekleştirmesi için yeni yayın kurulu üyeleri olduğu kadar, dilbilimcilerin de katkıda bulunmaya devam edeceğinden emin olduğumuzu belirtmek isteriz. En iyi dileklerimizle. Prof. Dr. Kâmile İmer, Prof. Dr. Sumru Özsoy, Prof. Dr. Ahmet Kocaman
Yayın Kurulu ndan Değerli Meslektaşlarımız, Bu sayıyla, Dilbilim Araştırmaları dergisine yeni bir Yayın Yönetmeni ve Yayın Kurulu ve eskisinden daha geniş bir Danışma Kurulu ile başlıyoruz. Bu değerli yayının yürütücüsü olmaktan gurur duyduğumuzu belirterek sizleri selamlıyoruz. Yayın Kurulu olarak dilbilimin günümüzdeki durumunu şöyle görüyoruz: Dilbilim, alt dalları, dil çözümlemesine bakış açısı ve farklı dilsel düzlemlerdeki çözümlemelere farklı kuramsal bakış açısı ve yaklaşımları olan bir bilim dalıdır. Hatta kimi zaman bir kuramın sayıltıları, varsayım ve çözümlemeleri bir diğeri ile çelişkili olabilir. Ancak dilbilimsel çözümlemeden beklenen özellikler, araştırmanın incelenen dil örneklerinin ötesinde genelleştirilmeye uygun olması, dil verisini açıklayan en basit ve ekonomik kural ve kuramın tercih edilmesi (Occam ın bıçağı) ve insan bilişinin dili kullanımını modelleme konusunda akla yatkın olmasıdır. Bu genel çerçeveyi biraz daraltırsak, dilbilim her zaman veriye dayalı gerçekleri ortaya çıkaran ve tanımlar yapan bir bilim dalı olmuştur. Bu nedenle dilbilgisellik değerlendirmelerine ek olarak deneylerle elde edilmiş sayısal veri ve derleme dayalı veri son zamanlarda dilbilim için değerli veri kaynakları haline gelmiştir. Dilbilim başka bilim dallarında yapılan çalışmalardan da beslenmektedir. Örneğin psikoloji, sosyoloji, antropoloji, edebiyat, bilgisayar bilimleri dilbilimin etkileşim halinde olduğu çalışma alanlarından önde gelenleridir. Bu alanlarda sürdürülen, insan dilinin doğasını ve özelliklerini anlamaya yönelik her türlü çalışma, dilbilim için değerlidir. Bunun yanı sıra, dilbilim ve ilgili disiplinlerin ortaklığından doğan disiplinlerarası çalışmalar giderek artmakta ve insan dilini daha da iyi anlamamıza yardımcı olmaktadır. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de göze çarpan bir başka gelişme, dilbilimde ve dilbilimi de içine alan disiplinlerarası çalışmalarda ekip çalışmalarıdır. Bu nedenle, dilbilim çalışmalarının giderek iki ya da daha çok yazarlı olarak yayımlandığını görüyoruz. Bu gelişmeler ışığında, Dilbilim Araştırmaları nda, dilbilimin her alt dalından, Türkçe ya da başka herhangi bir dil üzerine yazılan herhangi bir kuram ve yaklaşımı benimseyen, kuramsal ya da deneysel dil verisi çözümlemesini yöntem olarak seçen, tek ya da çok yazarlı, nitelikli ve özgün disiplin içi ve disiplinlerarası araştırmaları yayımlamaktan memnuniyet duyacağız. Dergimiz, belli bir kuram ya da dilbilimin bir alt dalı konusunda tercih yapmaksızın her türlü kuram ve yaklaşıma açıktır. Bu doğrultuda Dilbilim Araştırmaları bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da alandaki her çeşit kuram ve görüş doğrultusunda yapılan özgün araştırmaları yayımlamak için uygun bir ortam hazırlamayı hedeflemektedir. Yazılarda beklediğimiz genel özellikler, açıklık ve yöntemsel tutarlılıktır.
4 Dilbilim Araştırmaları 2011/I Dergimizde, yeni çıkan dilbilim, dil, dilbilgisi ve dil edinimi vb. gibi konularda kitap tanıtımlarını sürdürmeyi ve gerek Türkiye de gerekse yurtdışındaki üniversitelerde ilgili alanlarda yazılan doktora tezlerinin tanıtımını hedeflemekteyiz; böylece meslektaş ve öğrencilerimizin bu gelişmelerden haberdar olabileceği bir iletişim ağı yaratmayı istiyoruz. Bu yüzden siz değerli meslektaşlarımızdan hem araştırma yazısı, hem kitap hem de doktora tezi tanıtımı konusunda katkılarınızı bekliyor ve bu konudaki desteklerinizin Türkiye deki dilbilimin gelişmesi açısından önemine dikkatinizi çekmek istiyoruz. 1990 yılında değerli hocalarımızın çabalarıyla yayın hayatına başlayan Dilbilim Araştırmaları, kesintisiz olarak 2008 yılına kadar yılda bir kez, 2009 yılından itibaren de yılda iki kez olmak üzere yayımlanmıştır. 2004 yılından itibaren Dilbilim Araştırmaları, TÜBİTAK Ulakbim Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı (SBVT), Linguistic Bibliography ve Modern Language Association (MLA) tarafından taranmaktadır. Dergi ana sayfasında (http://dilbilimarastirmalari.com) bu ve diğer konularla ilgili bilgiye ulaşılabilmektedir. Yeni bir döneme başlarken, dergiyi bugünlere getirmek için fedakârca çalışmış olan önceki tüm Yayın Kurullarına, Danışma Kurullarına, derginin hazırlanmasında emeği geçenlere, hakemlik yapmış olan tüm meslektaşlarımıza ve yazılarıyla dergimize katkıda bulunmuş olan araştırmacılara şükranlarımızı sunarız. Yayın Yönetmeni ve Yayın Kurulu Abstract From the Editorial Board This issue is published with a new Editor, Editorial Board and an extended Board of Advisors. The Editor and the Editorial Board are honoured to be able to contribute to Dilbilim Araştırmaları (Linguistics Research) the leading linguistics journal in Turkey. As always, we welcome articles from any sub-branch of linguistics, as well as related disciplines such as psychology, sociology, anthropology, literature, computer science, etc. The journal represents all aspects of linguistics as well as all theoretical frameworks; therefore we encourage original research written in any theoretical framework with methodological rigor. In addition to research articles, we also welcome book reviews and summaries of PhD theses, particularly in linguistics and related disciplines. We express our gratitude to previous Editors, Board of Editors and Advisory Boards, as well as the referees and contributors, without whom this journal would not have survived for 21 years. The Editor and the Editorial Board