OTOMOTİVDE KULLANILAN TEKNİK TEKSTİLLER VE BEKLENEN ÖZELLİKLER FARUK YILMAZ / TOFAŞ ARGE MALZEME MÜH. 01/06/2016 1 20 Novembre, 2010 Şirket İçi
BU SUNUM 2 BÖLÜM İÇERMEKTEDİR 1- Otomotivde kullanılan teknik tekstiller 2-Otomotiv teknik tekstillerinden beklenen teknik özellikler 2
Teknoloji alanındaki gelişmeler tekstil sektörünün ve özellikle teknik tekstillerin gelişmesine olanak vermiştir. Taşıt araçlarında (otomobiller, ağır vasıta araçları, traktörler, deniz araçları, hava taşıtları, trenler) kullanılan teknik tekstiller yaklaşık % 20 lik pay ile toplam teknik tekstillerin en önemli bölümünü oluşturmaktadır. Bir otomobilde ortalama 13-14 kg tekstil ürünü kullanılmaktadır. 3
Otomobillerde kullanılan teknik tekstilleri kullanım amacını dikkate alarak iki başlıkta toplayabiliriz. 1) FONKSİYONEL ÖZELLİK İÇİN - Malzemelerde takviye olarak kullanılarak performans özelliklerini arttırmak (statik mukavemet, fatik mukavemeti vb.) - Ses yaltımı/izolasyonu için - Yüksek mekanik performanslı kumaş olarak 4
5
FONKSİYONEL TEKNİK TEKSTİLLERDE KULLANILAN FİBERLER GÖZENEKLİ TEKSTİLLER (KEÇELER) Çoğunlukla geri dönüştürülmüş pamuk lifleri, virjin polyester elyaflar ve/veya geri dönüştürülmüş ve mikro fiber polipropilen elyaflar HORTUMLAR Aramid elyaf, polyester, viskon rayon KAYIŞLAR Naylon, polyester, cam EMNİYET KEMERİ Polyester elyaf, naylon LASTİKLER Naylon, polyester, metalik 6
2) KAPLAMA OLARAK - Estetik eleman olarak yüksek performans özellikleri Koltuk kumaşları Kapı panel kumaşları Direk kaplama kumaşları Kabin ve bagaj halısı Tavan kaplama 7
Araç içinde mobilya gibi kullanılan tekstil ve ilgili tekstil materyalleri (hakiki deri, suni deri, nonwoven) aracın ömrü boyunca fonksiyonel olarak dayanmalıdır. DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI (10 15 yıl) PERFORMANS KRİTERLERİ Form / Desen / Renk Konfor / Güvenlik Bir kumaşın yapısı zırh gibi tanımlanabilir. Kumaşın teknik ve mekanik özellikleri onun üretim şekline ve tasarımına bağlıdır. Bir tekstil ürününün performansını belirleyen diğer parametrelerde kullanılan ipliğin tipi, boyutları ve yoğunluğudur. 8
OTOMOTİV TEKSTİLLERİNDE BEKLENEN TEKNİK ÖZELLİKLER 1- ÜSTÜN MEKANİK ÖZELLİKLER Kopma, yırtılma, dikişe dayanım, esneklik, delinme dayanımı, kalıcılık yapmaması. 2- MÜKEMMEL AŞINMA DAYANIMI Laboratuvarda yapılan taber, cesconi aşınma, ve boncuklaşma testleri, koltuk bankosu üzerinde yapılan koltuk titreşim testi ve giriş çıkış testi ayrıca araç üzeri testler ile belirlenir. 3- MÜKEMMEL RENK DAYANIMI Su, ter, yüzey aktif maddeler, çözülerde renk dayanımı ve araç üzerindeki konumuna bağlı olarak ışıkta renk dayanımı. 9
4- EMNİYET ÖZELLİKLERİ Düşük yanma hızı 5- KONFOR ÖZELLİKLERİ Tuşe, hava geçirgenliği, nem emme yeteneği ve elektrostatik yüklenmeyi dağıtmak. 6- GÖRÜNÜM KALİTESİ İplik çekilmesine karşı direnç, temizlenebilirlik 10
1- ÜSTÜN MEKANİK ÖZELLİKLER Tekstil malzemelerinin mekanik özelliklerini bir sayısal değer ile ifade etmek için farklı ölçeklerdeki (2, 10, 50, 500, 1000 kg) dinamometreler kullanılır. 1.1- KOPMA DAYANIMI Bu metotla tekstil malzemelerinin kopma yükü ve yük altında uzamaları tespit edilmektedir. Buradaki temel kavram test edilecek kumaşı oluşturan tüm ipliklerin eş zamanlı olarak yüklenerek maksimum kopma yükünün bulunmasıdır. 11
1.2- YIRTILMA DAYANIMI Tekstil malzemelerinin yırtılma direncini simule etmek için yapılır. Test edilecek numunenin ucu 10 mm kesilerek buradan yük altında ilerlemesine bakılır. 1.3- TEKSTİL TAKVİYE YAPIŞMASI Otomotiv kumaşları poliüretan tabaka ve örme astar ile lamine edilmektedir. Yapışma kuvvetlerinin uygunluğunu görmek için kumaş-sünger sünger-astar arasındaki yapışma kuvvetleri ölçülür. 12
2- MÜKEMMEL AŞINMA DAYANIMI Araç içerisinde dekorasyon amaçlı kullanılan tekstil malzemelerinin kalitesinin belirlenmesinde anahtar özelliklerden biri aşınma dayanımıdır. İKİ METOTLA YAPILIR. Estetik aşınma: Döner tip «Cesconi» aşındırıcının dönme hareketi ile aşınma belirlenir. Yapısal aşınma: Taber tipi aşındırıcı tekerlekler kullanılarak aşınma belirlenir. 13
2.1- ESTETİK AŞINMA DAYANIMI Bu test boyalı olmayan bir standard kumaşın test edilecek kumaş yüzeyine sürtünmesi ile gerçekleşmektedir. Bu test nihai müşterinin giysisi ile kumaş yüzeyini ovuşturmasını simüle etmektedir. Test sonrasında yüzey estetik olarak değerlendirilir. 14
2.2- YAPISAL AŞINMA DAYANIMI Bu test aşındırıcı bir kauçuk tekerleğin belirli tur, numune kumaş yüzeyinde dönerek sürtünmesiyle gerçekleşmektedir. Test sonrasında aşındırılan yüzeylerde iplik kopuğu olup olmadığına göre değerlendirilir. BU İKİ AŞINMA TESTİNDEN POZİTİF OLARAK GEÇEN TEKSTİL MALZEMELERİNİN OTOMOTİV PARÇALARINDA KAPLAMA OLARAK KULLANILMASI DÜŞÜNÜLEBİLİR. 15
2.3- BONCUKLAŞMA (PILLING) DAYANIMI Bu test estetik aşındırma cihazı ile yapılır. Ancak aşındırıcı olarak doğal yumaşak kıllı fırça kullanılır. Test sonrasında kumaş yüzeyi estetik olarak değerlendirilir. Tüylenme olmaması beklenir. Pilling testi aşındırıcı olarak velcro bant kullanılarak hızlandırılabilir. 16
3- MÜKEMMEL RENK DAYANIMI Su, ter, yüzey aktif maddeler, çözülerde renk dayanımı ve araç üzerindeki konumuna bağlı olarak ışıkta renk dayanımı. 3.1- IŞIKTA RENK DAYANIMI Tekstilin bu temel özelliği malzeme yüzeyine UV ışınları açısından zengin radyasyon bombardımanı yapan cihazlar tarafından ölçülmektedir. Test sonrasında renk değişikliği olmaması beklenmektedir. 17
18
4- EMNİYET ÖZELLİKLERİ 4.1- YANMA HIZI Alevin yanma hızının mümkün olduğunca düşük olması istenmektedir. Bunun nedeni talihsiz bir yangın durumunda yolcuların alevlerden etkilenmeden kolayca araçtan aşağıya inip oradan uzaklaşmalarını sağlamak içindir. Araçtaki tekstil malzemelerinden genel olarak max. 100 mm/dk yanma hızı istenmektedir. Euro 5 motorlarda motor boşluğu bölgesinde sıcaklık fazla olduğu için burada kullanılan motor boşluk ve kaput izolatörlerinde yanmaz özellikte keçe ve nonwoven kumaş kullanılmaktadır. Yanma hızı testi hava emiş hızı kontrollu bir kabin içerisine yerleştirilmiş özel kabinlerde gerçekleştirilir. 19
PROVA EMPIRICA DI SIMULAZIONE INNESCO INCENDIO PER CADUTA DI SIGARETTA SU TESSUTI RIVESTIMENTO SEDILI Mod. 841 - tessuto in lana Velocità di combustione: autoestinguente Mod. 841 - alcantara Velocità di combustione: 140 mm/min Mod. 188 - velluto poliestere Velocità di combustione: 45 mm/min Mod. 188 - tessuto in poliestere Velocità di combustione: 72 mm/min N.B. La velocità di combustione dei diversi materiali èstata determinata secondo norma FIAT 7-G2000 (richiesto 100 mm/min) 20
5- KONFOR ÖZELLİKLERİ Özellikle koltuk kumaşlarında müşterilerin konfora yönelik beklentileri vardır. Dokunmatik hoş bir yumuşaklık Hava geçirgenliği Nem emme yeteneği Elektrostatik yüklenmeyi dağıtmak 21
5.1- HAVA GEÇİRGENLİĞİ Eğer kumaşın hava geçirgenliği iyi ise vücudun etrafından ve üzerinde dolaşan hava sıcaklığını vücuttan dışarı taşır, düşük hava geçirgenliği olan bir kumaş ise hava hareketini keserek sıcaklık kaybını önler. Kumaşın hava geçirgenliği, kumaşın içerisinden hava geçişine ne derecede İzin verdiğinin ölçüsüdür. 22
5.2- SU BUHARI GEÇİRGENLİĞİ Yolcu ile temas bölgelerinde kumaş yüzeyinde oluşan nemin kumaş tarafından absorblanması dendir. Nem absorblama kapasitesi kumaşın yapısı ile ilgilidir. Bu özellik su buharı geçirgenliği ölçüm cihazları ile ölçülmektedir. 23
Özellikle insanların günlük yaşamlarında sıklıkla kullandıkları otomobiller içerisinde ısıl konforu sağlamak bazı durumlarda hayati önem taşıyabilmektedir. Bu anlamda otomobil koltuklarında özellikle sürücünün ısıl konforunu geliştirecek ürünler geliştirmek gelecek yıllarda gittikçe daha da önem kazanacaktır. 24
5.3- STATİK ELEKTRİKLENME Koltuk kumaşlarında statik elektriklenme meydana gelmesi insan vücudunda istenmeyen bir duruma sebep olabileceği gibi otomobil otomasyonunda kullanılan elektronik devreleri etkileyebileceğinden koltuk kumaşların da statik elektrik oluşumunun kontrol altına alınması gereklidir. Statik voltmetre ile ölçülmektedir. 25
6- GÖRÜNÜM KALİTESİ 6.1- İPLİK ÇEKİLMESİNE KARŞI DİRENÇ (SNAGGING RESISTANCE) Kaba bir yüzeyde ya da bir noktada bir ipliğin herhangi bir şekilde yakalanarak küçük bir kısmının dışarı çekilmesine ve yüzeyde çirkin görünüşlü bir ilmek oluşmasına karşı tekstil materyalinin gösterdiği dirençtir. Snagging direnci 3 boyutlu koltuk kumaşlarında önemlidir. 26
ÜÇ BOYUTLU KUMAŞ GÖRÜNTÜSÜ 27
6.2- TEMİZLENEBİLİRLİK Araç içinin iyi bir bakımının olması hem onun görünümüne faydalıdır. Hemde ikinci el satış durumunda aracın değerini arttırır. Araç içerisinde kullanılan kumaşların kirlenmesini önlemek neredeyse imkansızdır. Ancak kolay temizlenebilir malzemeler öngörmek gereklidir. Bu bağlamda bir fonksiyon olarak malzemelerin kirlenmesini ve kolay temizlenebilir olması özelliklerini sınıflamak mümkündür. 28
Bu sunumda otomobillerde kaplama olarak kullanılan teknik tekstillerde standart aktarılmıştır. Ancak nanoteknoloji uygulamalarının tekstil sektöründeki gelişimi dikkate alındığında yakın gelecekte öncelikli olarak üst segment otomobillerde kullanılmak üzere nanoteknolojik koltuk kumaşlarının kulanımı artacaktır. Nanoteknolojik kumaş kullanımı ile -Kendi kendini temizleyebilen koltuk kumaşları -Antibakteriyel koltuk kumaşları -Su ve yağ iticiliği mükemmel koltuk kumaşları -Hoş koku yayan koltuk kumaşları gibi yeni beklentiler oluşabilecektir. 29
TEŞEKKÜRLER 30