EKRANLI ARAÇLAR İSG Ekranlı araç Uygulanan işlemin içeriğine bakılmaksızın ekranında harf, rakam, şekil, grafik ve resim gösteren her türlü araç. Nerelerde uygulanmaz? Hareketli makine ve araçların kumanda kabinleri ve sürücü mahallinde, Taşıma araçlarındaki aracın kumandasındaki bilgisayar sistemlerinde, Toplumun kullanımına açık bilgisayar sistemlerinde, İşyerlerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemlerde, Hesap makinesi, yazar kasa gibi data ve ölçüm sonuçlarını gösteren küçük ekranlı cihazlarda, Ekranlı daktilolarda UYGULANMAZ Operatör Esas işi ekranlı araçlarla çalışmak olan ve normal çalışmasının önemli bir bölümünde ekranlı araç kullanan kişi Çalışma merkezi Operatörün oturduğu sandalye, ekranlı aracın konulduğu masa, bilgi kayıt ünitesi, monitör, klavye, yazıcı, modem ve benzeri aksesuar ve ekranlı araçla ilgili tüm donanımların tamamının veya bir kısmının bulunduğu çalışma yeri. İşveren tarafından verilecek eğitimler Ekranlı araçlarla çalışmalarda riskler ve korunma yolları, Doğru oturuş, Gözlerin korunması, ç) Gözleri en az yoran yazı karakterleri ve renkler, Çalışma sırasında gözleri kısa sürelerle dinlendirme alışkanlığı, Gözlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi, Ara dinlenmeleri ve egzersizler. Eğitimler ne zaman tekrarlanır? İşe başlamadan önce, Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik olunca, Düzenli aralıklarla (periyodik), Risk değerlendirmenin sonuçlarının gerektirdiği zamanlarda Çalışanların Göz muayeneleri ne zaman yapılır? Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce, Düzenli aralıklarla (periyodik), Ekranlı araçla çalışmalardan kaynaklanacak görme zorluğu yaşandığında Risk değerlendirme sonucu İY Hekimince belirlenen düzenli aralıklarla Muayene sonuçlarına göre gerekiyorsa işçiler oftalmolojik testlere tabi tutulur. Zorlayıcı travmalar Göz yorgunluğu, Kas gücünün aşırı kullanımı, Uygun olmayan duruş biçimi, Uzun süre ekranlı araç karşısında ara vermeden çalışma, Aşırı iş yükü duygusu, Zihinsel yorgunluk, Stres, Gürültü, ısı, nem ve aydınlatmanın neden olduğu olumsuzluklar. MONİTÖR Ekran görüntüsü stabil olacak. Ekranda görünen karakterler kolayca seçilecek. Işık direkt gelmeyecek. Parlaklık, kontrast, vb operatör tarafından kolayca ayarlanabilmeli. Ekran her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalı. Yansıma ve parlamalar engellenecek. Kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar engellenecek. Ekranın ayrı bir kaide veya ayarlanabilir bir masa üzerinde kullanılması mümkün olmalı.
KLAVYE Klavye ekrandan ayrı ve hareketli olacaktır. Klavyenin ön tarafında bileklerin dayanabileceği özel destek bulunacaktır. Operatörün elleri ve kolları için ön tarafta yeterli boşluk bulunacaktır. Klavyenin rengi mat ve ışığı yansıtmayacaktır. Tuşlar ve semboller kolaylıkla seçilebilecek, düzgün ve okunaklı olacaktır. Klavyedeki karakterlerin yerleri kullanımı kolaylaştıracak şekilde düzenlenmiş olmalıdır. Çalışma Masası (Çalışma Merkezi) Tüm cihazların rahat bir şekilde düzenlenebilmesine olanak sağlayacak şekilde ve yeterli büyüklükte olmalı. Yüzeyi ışığı yansıtmayacak şekilde olmalı. Operatörün rahatsız edici baş ve göz hareketi ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmeli. Ayarlanabilir doküman tutucu yerleştirilmeli. Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olmalıdır. Çalışma Sandalyesi Dengeli ve operatörün rahatça oturabileceği ve kolayca hareket edebileceği şekilde olmalı. Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilir olmalı. Sırt dayama yeri öne-arkaya, ileri-geri ayarlanabilmeli. Sırt desteği bele uygun ve esnek olmalı. Operatöre uygun bir ayak dayanağı istendiğinde sağlanmalı. ÇALIŞMA ORTAMI Yeterli genişlikte olacak ve uygun şekilde düzenlenecek. Uygun aydınlatma şartları sağlanacak, arka plan ile ekran arasında uygun kontrast bulunacak. Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekran ve diğer ekipmanlardaki parlama ve yansımaları önleyecek şekilde olmalıdır. Ekran üzerine ışık direkt gelmeyecek, mümkünse yansımalar engellenecek. Gürültü; çalışanların dikkatini dağıtmayacak ve karşılıklı konuşmayı engellemeyecek düzeyde olmalı. Çalışma ortamındaki nemin uygun düzeyde olması sağlanacak ve bu düzey korunacaktır. Çalışma ortamındaki görünür ışık dışındaki tüm radyasyonların sağlığa zarar vermeyecek düzeyde olması için gerekli önlemler alınmalı. Ekranlı araçlarda kullanılan programlarda; Programlar işe uygun olmalı, Kolay kullanılabilir olmalı eğer uygunsa operatörün bilgi düzeyine ve deneyimine göre ayarlanabilir olmalı. Operatörün bilgisi dışında programlara müdahale edilmemeli, donanımsal ve yazılımsal değişikliklerden mutlaka operatör haberdar edilmeli. Sistemler çalışanların verimini artıracak ve kolaylık sağlayacak şekilde geri beslemeli olmalı. Sistemler operatöre uygun hız ve formatta bilgi verecek şekilde olmalı. Programlar özellikle verilerin algılanması ve kullanılması konusunda ergonomi prensiplerine uygun olmalı. Bilgisayar Kullananlarda En Sık Görülen Mesleki Kas İskelet Hastalıkları Boyunda kas zorlanması, (gergin boyun sendromu) El bileğinde sinir sıkışması (karpal tünel sendromu) Başparmak ve el bileğinde tendon iltihaplanması Omuz ve dirsekte tendon iltihaplanması. Belirtiler o Ağrı o Kollarda ve parmaklarda uyuşma, karıncalanma, güçsüzlük o Hareket güçlüğü o Baş ağrısı o Yorgunluk ve halsizlik o Aile ve iş yeri fonksiyonlarında bozulma
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda RİSK ETKENLERİ Fiziksel risk etkenleri (kötü pozisyonda oturma, uzun süre aynı pozisyonda çalışma, tekrarlamalı ve zorlamalı klavye kul.) Ergonomik risk etkenleri (kullanılan alet ve cihazların ergonomik olmaması, ısı, nem, aydınlatma ve gürültü gibi çevresel etkenler) Psikososyal etkenler (monoton iş, iş memnuniyetsizliği, yetersiz amir ve arkadaş desteği, ağır iş yükü, sorumluluğu) Kişisel risk etkenleri (yaşın ilerlemesi, kadın olmak, sigara içimi, kondisyon yetersizliği) Statik duruş gerektiren işlerde her 8 dakikalık dilimde postürel değişiklik yapmak kasiskelet sistemini rahatlatır. Ergonomik oturuş düzeninde ekran ile göz arasındaki mesafe 50 cm 60 cm aralıkta olmalıdır. Diğer mesafelere yukarıdaki şekli referans alarak ulaşabilirsiniz.
ELEKTRİK İSG Akım (I) Birimi: Amper (A) Ampermetre ile ölçülür Gerilim (V) Birimi: Volt (V) Voltmetre ile ölçülür Direnç (R) Birimi: Ohm (Ω) Ohmmetre ile ölçülür Akım Gerilim ve Direnç ölçen aletlerin genel adı AVOmetre Multimetre olarak da bilinir. Elektrik ile çalışmanın riskleri; Elektrik çarpması Elektrik yangını Elektrik yanıkları Düşme ** Elektrik yangınları E sınıfıdır ancak bizim mevzuatımızda yoktur bizde A,B,C,D ve F var Elektriğin Zararlarından Korunma Yolları Topraklama (en önemli ve en iyi) Yalıtma Basılan yerin yalıtılması Küçük gerilim kullanma Kaçak akım rölesi Güvenlik Transformatörü (1 adet cihaz) Eğitim Sıfırlama (en etkisiz-kullanma) Topraklama; tüm prizlerden bahçede gömülü bakır çubuk veya plakaya hat çekilmesidir (bilinçli yapılan kısa devredir) Sıfırlama; elektrikli makina ve araçların gövde kısımlarının (yani şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Yıldırımlık tesisatı: Paratoner Klemens: Bağlantı-tutturma elemanı: mandal Sigorta; akım sınırlayan devre elemanıdır. Kısa devrenin şebekeye zarar vermesini engeller. Sigorta elektrik çarpmalarından ve statik elektriğin kötü etkilerinden korumaz. Elektrik çarpmadan en fazla adaleler etkilenir Statik elektriği engelleme yöntemleri Nemlendirme (madenlerde,.) Topraklama İyonizasyon (kimyasal yöntem) Petrol tankerlerinin arkasındaki zincirleri, parlayıcı ve patlayıcı depolarının girişindeki plakalar bu amaçla kullanılır. Elektrik ile çalışanlara Yalıtkan-Elektrikçi bareti (B sınıfı), yalıtkan eldiven ile yalıtkan ayakkabı (KKD) verilir. Statik elektriğe karşı ise antistatik-iletken ayakkabı verilir KKD olarak. Antistatik ayakkabı = İletken ayakkabı Antistatik ayakkabı Yalıtkan ayakkabı
Küçük gerilim 42 V Tehlikesiz gerilim < 50 V Tehlikeli gerilim 50 V (AC) ve 120 V (DC) Tehlikeli ve tehlikesiz gerilimin sınır değeri 50 V Alçak gerilim 1000 V (1000v ve altı) Yüksek gerilim > 1000 V Alçak ve yüksek gerilimin sınır değeri 1000 V İnsanlar 0,01 ma den itibaren akımı hisseder. Güvensiz-Tehlikeli akım sınırı 8 ma Öldürücü akım sınırı 50 ma Elektrik çarpmasının zararı nelere bağlıdır? Akımın geçtiği yol Akıma maruz kalma süresi Akımın büyüklüğü Gerilimin büyüklüğü Akımın-gerilimin cinsi (AC-DC) Çarpılan akım AC ise frekansı Çarpılanın vücut direnci (elektriksel) Çarpılma anında bulunulan zeminin durumu (kuru, ıslak, nemli, ) AC sinyaller DC den tehlikelidir. Kapalı alanlarda DC kaynak makinesi kullanılmalıdır. Kaynak makinelerinin boşta çalışma anma değerleri 80 V (DC) ve 110 V (AC). İnsan vücudunun direnci, temas yerindeki derinin direnci ile vücudun iç direncinden oluşur. Derinin direnç değeri, temas yerindeki derinin durumuna göre bir kaç yüz Ω ile bir kaç milyon Ω arasında değişir. Elektrik çarpması ile temas yerindeki derinin delinmesi halinde geçiş direnci birdenbire düşer, geriye vücudun iç direnci kalır. Kuru ve nasırlı derilerin direnci yüksek, ince-rutubetli-sıyrılmış derilerin dirençleri ise düşüktür. Koruyucu ayırma; özellikle seyyar el aletlerinde başvurulan bir yöntemdir. 500 volta kadar olan çalışmalarda (özellikle şantiyelerde) rahatlıkla kullanılabilen birebir tabir edilen bir transformatör yardımıyla elde edilen küçük gerilim veya akımda çalışma şeklindeki bir önlemdir. Yüksek gerilim tesisatı üzerinde herhangi bir çalışmaya girişmeden önce, tesisat gerilimsiz durumu getirilmelidir Gerilimsiz duruma getirdikten sonra gerilim yokluğunu kontrol edilmelidir Topraklama-kısa devre etme işlemi çalışılacak yerde, burası ile akım kaynağı arasında yapılmalıdır. Önce topraklama sonra kısa devre. Çalışılan tesisatın birden çok kaynaktan ring hatlarla beslenmesi halinde iki taraftan da topraklama ve kısa devre uygulanmalıdır. Elektrik iç tesislerinde 32 Amperin üstündeki sigortalar en az bir şalter veya anahtar ile kontrol altına alınmalıdır. Sigortalar değiştirilmeden önce 1. Gerilim dışı bırakılmalı, 2. Gerilim yokluğu kontrol edilmeli, 3. Sigorta gerilim dışı bırakılamıyorsa, kesicilerle devrenin kesilmesi sağlanmalı
Cisimlerin birbirlerine sürtünmeleri veya temasları sonucu elektron veya proton akışı sonucu meydana gelen durağan enerjiye statik elektrik adı verilir. Kapasitif boşalma: biriken enerjinin aniden ortaya çıkmasıdır. Bakım-onarım çalışmalarında çok önemlidir, dikkate alınmalıdır. Yer altı kablolarında yapılacak bir işlemde, elektrik kesilmesinden hemen sonra Kapasitif Boşalmayı temin için, üzerinde çalışılması gereken kabloların bütün iletkenleri kısa devre edilmeli ve topraklanmalıdır. Periyodik muayene süreleri: Sabit işletmelerde : 1 yıl Hareketli-yer değiştirebilen işletmelerde : 6 ay Elektrik üretim, iletim, dağıtım tesisleri : 2 yıl Enerji nakil ve dağıtım hatları : 5 yıl Paratonerler : 1 yıl Elektrik iç tesislerinde Gerilim altındaki kısımların dokunmaya karşı alternatif akımda 50V ve doğru akımlı bölümlerinin gerilimi 120V dan yukarı olan devreler, yalıtılmış olmalı ya da doğrudan doğruya dokunmaya karşı korunmuş olmalıdır. **Tehlikeli gerilim değerleridir Kaçak akım rölesi=kaçak akım koruma anahtarı Kullanılması zorunlu, Tesisatın girişine, sigortalardan önce takılır, Tesisata giren ve çıkan akımların arasındaki farka göre çalışır, Sınır değeri 30 ma dir. Dairelerde kullanılan için. Yangın yönetmeliği gereği, toplam topraklama kaçak akımı: 300 ma Atmosferde doğal elektriklenme sonucu bulutla yer arasında bir elektrik boşalmasına yıldırım adı verilir. Alçak gerilim tesislerinde dolaylı dokunmaya karşı önemli ve en çok uygulanan, hata akımı ile faaliyete geçen devre elemanları ile sağlanan koruma yöntemi; beslemenin otomatik olarak kesilmesi yöntemidir. Elektrikli el aletleri nemli-ıslak yerlerde küçük gerilime (24V-42V) bağlanmalıdır. Elektrikli el aletleri, topraklı hatlarda ve topraklı prizlerle kullanılmalıdır. Madenlerde ocak içi aydınlatma için en çok 24V olmalıdır. Laboratuvar, atölye, fabrika gibi yerlerde kullanılan makine ve cihazların ayrı ayrı durdurma düzenekleri ve tamamını durdurabilecek şalter düzenekleri olmalıdır Makine, tezgah ve cihazların çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı renkte olmalıdır. Kollu ve çevirmeli şalterlerde 1 ve 0 konumu etiketlenmelidir. Elektrik ile ilgili fen adamlarının yetki ve sorumlulukları hakkında yönetmelik hükümlerine göre ehliyetli elektrikçiler 3 guruba ayrılır. 1. Grup: 3-4 yıl yüksek teknik öğrenim görenler, 2. Grup: 2 yıl yüksek teknik öğrenim görenler ile ortaokuldan sonra 4-5 yıl mesleki ve teknik öğrenim görenler, 3. Grup: Lise mezunlarından 1 yıl bakanlıkların açtığı mesleki teknik kursları başaranlar ile 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanununun öngördüğü kursları bitirip, USTALIK belgesi alanlar Elektrik ile ilgili fen adamlarının yetki ve sorumlulukları hakkında yönetmelik hükümlerine göre ehliyetli elektrikçiler yetkileri 1.Grup 2.Grup 3.Grup Proje (iç tesis) 50 kw 30 kw 16 kw Yapım (iç tesis) 1500kW 400V 1250kW 400V 500kW 400V İşletme Bakım ve 1500kW (36kV a kadar) 1000kW (36kV a kadar) 500kW (36kV a kadar)
Tevzi tabloları için Çalışanların erişebileceği yerlerde bulunanların kontrol tertibatı ile benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içinde olmalı Metal gövdesi ile diğer gerilim altında olmayan metal bölümleri de topraklanmalı Sigorta, şalter ve anahtarların üzerine, kumanda ettiği yeri gösteren etiketler bulunmalı Tozlu ve nemli yerlerde tamamen sızdırmaz biçimde kapalı dökme demir ya da çelik saçtan yapılmalı Tevzi tablolarının önünde yalıtkan paspas bulunmalıdır. Daima kilitli olmalı ve yetkili personelden başkasının ulaşımı ve müdahalesi engellenmelidir. ** Parafudrlar, yüksek gerilim cihazlarının hat arızaları, yıldırım düşmeleri ve kesici açması gibi manevralar sonucu meydana gelen aşırı ve zararlı çok yüksek gerilim şoklarının ve enerji iletim hatlarında meydana gelen yürüyen dalgaların tahrip etkisini önleyen cihazlardır Parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı maddelerin imal edildiği, işlendiği veya depolandığı yerler, yağ, boya ve diğer parlayıcı sıvıların bulunduğu binalar ile üzerinde direk veya sivri çıkıntılar yahut su depoları gibi yüksek yerler bulunan binalar yıldırıma karşı yürürlükteki yönetmelik ve şartnamelere göre yapılacak yıldırımlık tesisatı ile hava şartları ise uygun kapasitedeki parafudr ile korunur. İki ayrı kaynağın (şebeke-jeneratör veya şebeke-şebeke gibi) güvenli bir şekilde ayrılması, kesintisiz çalışması için kullanılan işletme elemanı Enversör Şalter dir. Elektrik iç tesisatı abonenin sayacının akım çıkış vidasından itibaren evin içine doğru olan tesistir. Elektronların yönü den + ya doğrudur. Akımın yönü + dan ye doğrudur. Akımın yönü ile elektronların hareket yönü terstir. Gerilim ile Akım DOĞRU orantılıdır Akım ile Direnç TERS orantılıdır. Güç ile I, I 2 DOĞRU orantılıdır. Güç ile V, V 2 DOĞRU orantılıdır. Güç ile R-Direnç TERS orantılıdır. Güç = P = V*I = I 2 *R = Güç birimi : Watt (W) Watt = VA = Joule/saniye Direnç * l R A Direncin büyüklüğü; yapıldığı madde (özdirenç), uzunluk ve kesit alanına (kalınlık) bağlıdır. Öz direnci büyüdükçe yalıtkanlık-direnç artar. Tahta yalıtkan iken, ıslak tahta akımı iletir Akümülatörler ve Kullanım Esasları Akümülatörlerin kullanılması gerektiğinde bakım gerektirmeyen veya kuru tip aküler olması zorunludur. Akülerin kapasiteleri, besledikleri tüketicilere işletmenin gereği olan süre kadar yetebilecek şekilde olmalıdır. Kuru tip akülerin kullanıldığı yerlerde havalandırma için ek bir önlem alınmasına gerek yoktur ve ayrıca akü odası bulundurulması gerekmez. Mevcut kurşun asit akümülatörlerin ömürleri tamamlandığında yerlerine bakım gerektirmeyen veya kuru tip aküler tesis edilmelidir. Kurşun - asitli akümülatör odalarının özellikleri Kurşun - asitli akümülatör odaları kuru havalı, serin, sarsıntısız olmalı ve olabildiğince sıcaklık değişmelerinin etkisinden uzak bulundurulmalıdır.
Kurşun - asitli akümülatör odaları olabildiğince don tehlikesinden uzak olmalı, ısıtma gereği duyulmamalıdır. Kurşun - asitli akümülatör birimlerinin birbirinden farklı biçimde ısınmaları da önlenmelidir. Dışarıdan kolayca ulaşılabilen, örneğin insanların gelip geçtiği yollara açık olan akümülatör odalarının pencereleri sık örgülü tel kafes ya da telli camla korunmalıdır. Kurşun - asitli akümülatör odalarında kapılar ve pencereler dışarıya doğru açılmalıdır. Kapılar, pencere çerçeveleri, duvarlar, tavanlar akümülatör yerleştirilen döşeme ve düzlükler elektrolit etkisine karşı dayanıklı olmalıdır. Gerektiğinde bu etkiye karşı koruyucu boyalar kullanılmalıdır. Kurşun - asitli akümülatör odalarındaki elektrik tesisleri için nemli ve benzeri yerlere ilişkin iletken, kablo ve elektrik işletme gereçleri kullanılmalıdır. Bu yerlerde akkor telli lamba ve su geçirmez tip armatür kullanılmalı, kıvılcım yapabilen kollektörlü vantilatörler kullanılmamalıdır. Anahtar, priz vb. gibi işletme sırasında alevlenmeye sebep olabilecek, kıvılcım çıkaran elektrik araçları akümülatör odalarının dışarısına konulmalıdır. Kurşun - asitli akümülatör odalarında amonyak gibi zararlı gazlar bulundurulmamalıdır. Kurşun - asitli akümülatör bataryası için gerekli gereçlerin konacağı bitişik bir bölme olmalı ve burada lavabo bulunmalıdır. Akümülatörlerin bulunduğu yerler tercihen doğal havalandırmanın yeterli olabileceği biçimde yapılmalıdır. Pencere, kapı vb. ile havalandırma için gerekli hava sağlanamazsa, akümülatör tesislerinin büyüklüğüne göre kıvılcım yapmayan vantilatör, havalandırma boruları ya da kanalları vb. gibi yapay havalandırma düzenleri kullanılmalıdır. Bu boru ve kanallar elektrolit etkisine karşı dayanıklı olmalı, duman bacalarına ya da ateşli (ocak, vb.) yerlere açık olmamalıdır. Akümülatör odalarındaki çalışmalarda; 1) Kibrit - çakmak dahil ateş yakılmamalıdır, 2) Kıvılcım çıkaracak aletler kullanılmamalıdır, 3) Cep telefonları kapatılmalıdır, 4) Asit ve/veya asitli suyla temas edildiğinde, hemen temas eden uzuvlar temiz su ile yıkanmalıdır, 5) İçeride birikmiş gaz varsa mahal hemen terk edilmelidir, 6) Genel ve özel iş güvenliği tavsiyelerine uyulmalıdır. Yaklaşım Mesafeleri soruluyor
**Genelde en küçük yada en büyük soruluyor Kuvvetli akım tesislerinde Bakım Onarım; Mutlaka yazılı izin ve yönerge kullanılmalıdır. İşi yapmakla görevlendirilen kimselerin yeterli teknik bilgi ve görgüsü varsa, kendisi ve yardımcıları için gerekli güvenlik önlemlerini kendi sorumluluğu altına alabilirse yazılı yönerge verilmeyebilir. Tüm yüksek gerilimli kuvvetli akım tesislerinde teknik konulardan sorumlu elektrik mühendisi olmalıdır. 154 kv ve daha büyük kuvvetli akım tesislerinde (uzaktan kumanda edilen TM ler hariç) işletme sorumlusu olarak en az bir elektrik mühendisi bulundurulmalıdır. Kuvvetli akım tesislerinde Bakım Onarımlarda izlenecek 5 adım; 1) Gerilimin kesilmesi, 2) Tekrar gerilim verilmesinin önlenmesi, 3) Çalışılacak yerde gerilim yokluğunun kontrolü, 4) Çalışılan bölüme yakın yerlerde, işletme esnasında gerilim altında bulunması gerekli başka bölümler varsa, bu bölümlerdeki gerilimli kısımlara dokunmayı önleyecek önlemler alınması, 5) Kısa devre etme ve topraklama Bir elektrik enerji tesisinde, yukarıda belirtilen önlemler alınmadan hiçbir bakım ve onarım çalışması yapılmamalıdır. Bu şarta rağmen tesisin yapılacak işler sırasında geriliminin kesilmesi imkansız ise, birisi işten sorumlu tutulan en az iki kişi görevlendirilmelidir.
ELLE KALDIRMA İSG Elle taşıma işi; bir veya daha fazla çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi gibi işler esnasında, işin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koşullar nedeniyle özellikle bel veya sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme işlerini ifade eder. Elle taşıma yönetmeliği tek bir kişinin taşıyacağı yükle ilgili değildir Aşağıdakiler elle kaldırma işidir; Kaldırma İndirme İtme Çekme Taşıma Hareket ettirme Nakletme Destek olma (nakletmeye) Bunların dışındakiler; atma tartma fırlatma, mekanik araç yardımı ile taşıma, v.b işler elle taşıma değildir. Yönetmelik bir işçinin elle taşıyabileceği azami yük miktarı ile ilgili RAKAM VERMEZ. Mevzuatımızda yoktur. Bu nedenle de elle taşıma işlerinde yükün ağırlığı hakkında bilgi vermek zorunlu değildir. ILO nun 128 numaralı tavsiye kararında >18 yaş erkek işçi için 55 kg verilir. İşveren; İşyerinde yüklerin elle taşınmasına gerek duyulmayacak şekilde, iş organizasyonu yapmak ve yükün uygun yöntemlerle, özellikle mekanik sistemler kullanılarak taşınmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Yükün elle taşınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, yükle ilgili risk faktörleri dikkate alarak elle taşımadan kaynaklanan riski azaltmak için uygun yöntemler kullanılmasını sağlayacak ve gerekli düzenlemeleri yapacaktır. Çalışanları ve çalışan temsilcilerini eğitecektir. Çalışan ve çalışan temsilci eğitimleri; Sağlık ve güvenliğin korunmasına yönelik alınan tedbirler hakkında çalışanları ve/veya temsilcilerini bilgilendirecektir. Elle taşıma işlerinde çalışanlar ve/veya temsilcilerine taşınan yükle ilgili genel bilgileri ve mümkünse yükün ağırlığı ile eksantrik yüklerin en ağır tarafının ağırlık merkezi hakkında, bilgileri verecektir. Yüklerin doğru olarak nasıl taşınacağı ve yanlış taşınması halinde ortaya çıkabilecek riskler hakkında çalışanlara yeterli bilgi ve eğitim verecektir. İşçi eğitimleri; İşe başlamadan önce, Çalışma yeri veya iş değişikliğinde, İş ekipmanları değiştiğinde, Yeni teknoloji uygulanması halinde Eğitim değişen ve yeni ortaya çıkan risklere uygun olarak yenilenir ve periyodik olarak tekrarlanır. Eğitimde geçen süreler çalışmadan sayılır ve işçiye mali yük getiremez.
Çalışanlar veya çalışan temsilcileri iş sağlığı ve güvenliği konusunda işverence sağlanan önlemlerin ve sağlanan imkânların yetersiz olduğu kanaatine varmaları halinde Bakanlığa başvurma hakkına sahiptir. Çalışanlar kendilerine verilen eğitimlerin gereğini yapmak ve anlatılanlarla istenilenleri uygulamakla yükümlüdür. Elle Taşımada Dikkate Alınacak Faktörler Yükün özellikleri, Fiziksel güç gereksinimi, Çalışma ortamının özellikleri, İşin gerekleri, Bireysel risk faktörü. Bu faktörlerin isimleri sorulabileceği gibi her birinin içerisindeki maddeler veya bu maddeleri anlatan işler sorulabilir. 10 litrelik suyun 20 litrelik damacanada taşınması uygun değildir. Çünkü; yükün özellikleri 3. Madde dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyor ise elle taşımaya uygun değildir diyor. Direkt olarak; hangisi yükün özelliklerine girer-girmez, çalışma ortamının özelliklerine girmez-girer, gibi de sorulabilir. Elle Taşımaya Uygun Olmayan Yükler (Yükün Özelliğine göre) Çok ağır veya çok büyükse, Kaba veya kavranılması zor ise, Dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyorsa, Vücuttan uzakta tutulması gerekiyor ise, Vücudun eğilmesini ve bükülmesini gerektiriyor ise, Çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve şekilde ise. Fiziksel Güç Gereksinimi İş; Çok yorucu ise, Mutlaka vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa, Yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa, Vücut dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa, Bedenen çalışma şekli ve harcanan güç, özellikle sırt ve bel incinmelerine neden olabilir. Çalışma ortamı aşağıdaki özelliklerde ise, özellikle sırt incinmesi riskinin artırabilir; - Çalışılan yer işi yapmak için yeterli genişlik ve yükseklikte değil ise, - Zemin düz değilse, engeller bulunuyorsa veya düşme veya kayma tehlikesi varsa, - Çalışma ortam ve şartları, işçilerin yükleri güvenli bir yükseklikte veya uygun bir vücut pozisyonunda taşımasına uygun değilse, - İşyeri tabanında veya çalışılan zeminlerde yüklerin indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farklılıkları varsa, - Zemin veya üzerinde durulan yer dengesizse, - Sıcaklık, nem veya havalandırma uygun değilse. Aşağıda belirtilen çalışma şekillerinden bir veya daha fazlasını gerektiren işler (işin gerekleri) sırt ve bel incinmesi riski oluşturabilir: Özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aşırı sık veya aşırı uzun süreli bedensel çalışmalar, Yetersiz ara ve dinlenme süresi, Aşırı kaldırma, indirme veya taşıma mesafeleri,
İşlemin gerektirdiği, işçi tarafından değiştirilemeyen çalışma temposu. İşçinin (Bireysel risk faktörleri); - Yapılacak işi yürütmeye fiziki yapısının uygun olmaması, - Uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyalar kullanması, - Yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmaması, Durumunda işçiler risk altında olabilirler. Kinetik metot 2 prensibe dayanır: - Kaldırmada kollara nazaran daha zayıf kaslara sahip olan Sırt yerine daha kuvvetli olan Kol Kaslarını kullanmak, Düşey harekete başlamak için vücut ağırlığının momentini kullanmak 6 Adım Kuralı Yükleri elle kaldırmada aşağıdaki 6 adım izlenir ise güvenli taşıma yapılabilir. 1. Planla yükü tanı, 2. Asimetrik yaklaş, 3. Dizden eğil, 4. Yükü çapraz kavra, dizden kalk, 5. Yükü vücuda yakın tut, 6. Yükü yerine koy. Yük vücuda yakın tutulur, ancak asla yaslanmaz. Vücuttan uzaklaştıkça ağırlığı artar, tehlike-risk artar. Vücuda yaslanması da vücuta zarar vermesini çok kolaylaştırır, tehlike anında yükü vücuttan uzaklaştırmak zorlaşır.
İSG YÖNETİM SİSTEMLERİ Kalite: Bir ürün veya hizmetin belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları karşılama kabiliyetine dayanan özelliklerin toplamıdır. Kalite Yönetim Sistemi: Bir organizasyonu kalite bakımından idare ve kontrol için gerekli yönetim sistemidir. Standardizasyon: Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir. Standart: Standardizasyon çalışması sonucu ortaya çıkan belge, doküman veya eserdir. ISO: Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı International Standardization Organization 1947 yılında Cenevre de kuruldu. ISO; teşkilat, madde, mamul, usul, hizmet ve deneylerle ilgili standartlar hazırlayıp, yayınlayan kuruluştur. ISO hazırlar yayımlar; her ülke kendi kurumlarınca inceler ve 3 sonuç olabilir; I. Aynen kabul eder, aynı numarayı verir TS EN ISO 9001 gibi II. Değişiklik-ekleme yaparak kabul eder genelde farklı numara verilir III. Tamamen kendisi kendi ülkesi için ayrı bir standart belirleyip kullanabilir. Dünyada Kalite çalışmaları ilk kez Japonya da başladı. Türkiye de bu işlerle ilgilenen kurum TSE dir. EN : Avrupa Normu Avrupa Standardı CE : Avrupaya Uygunluk Kaliteli TS EN ISO 9001-2008: Kalite Yönetim Sistemi TS EN ISO 14001-2005: Çevre Yönetim Sistemi TS OHSAS 18001-2007: İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Yönetim Sistemi TS 18002-2004: OHSAS 18001 in Uygulama Rehberi *** OHSAS 18001 ISO standardı değildir. Standartların yanındaki tarihler ilgili standardın son güncelleme tarihidir. Standartların yenilenme vizelenme süreleri TS EN ISO 9001 : 3 yıl TS EN ISO 14001: 3 yıl TS OHSAS 18001: 3 yıl ** Bu süreler yıllık denetimlerle karıştırılmamalıdır Yönetim sistemleri için 18001 çalışan odaklıdır 14001 çevre odaklıdır 9001 müşteri odaklıdır Yönetim Sistemi Modeli Deming Çevrimi Deming Sarmalı Planla Uygula Kontrol Et Önlem Al kavramlarını içeren sürekli iyileştirme döngüsü (PUKO - PUKÖ) ile uygulanır. Yönetim Sistemlerinin Ortak Özellikleri Sürekli iyileştirme gelişme yenilik Gönüllülük esası ile çalışanların katılımı Odaklılık (Müşteri-Çevre-Çalışan) Sistem yaklaşımı Liderlik Taraflarla işbirliği Sürekli öğrenme iyileştirme
Sürekli İyileştirme Döngüsü 1. İSG Politikası oluşturma (ilk adım) 2. Planlama 3. Uygulama, işletme 4. Kontrol ve düzeltici faaliyet 5. Yönetimin gözden geçirmesi (son adım) ** İçindeki gizli PUKO ya dikkat ediniz Neden Yönetim Sistemleri? Sosyal, çevresel ve finansal riskleri yönetmek Verimliliği artırmak Maliyetleri düşürmek Paydaşların memnuniyetini artırmak Marka ve itibarı korumak Sürekli gelişim sağlamak Yasal zorunluluklar Denetimlerin türü, özellikleri ve kimler tarafından yapılacağı sorulabilir. Denetim Yapan Kişi/Kuruluşa Göre Denetim Tipleri 1. Taraf denetimleri: Kuruluş içi denetimdir. 2. Taraf denetimleri: Kuruluşun, işletmenin müşteri tarafından denetlenmesidir. Dış denetim 3. Taraf denetimleri: İşletmenin bağımsız bir kuruluş, organizasyon tarafından denetlenmesidir. İç denetim, işletme içerisinden OHSAS 18001 de tecrübeli bir çalışan tarafından da (iç denetçi) yapılabilir. Yılda en az 1 kez yapılması tavsiye edilir. Genellikle dış denetimlerden önce ve belge alımından önce işletmeyi hazırlamak için yapılır. Dış denetim (müşteri): Zorunlu olmayıp, müşterinin isteği ile işverenin izni ile müşterinin çalışanlarından birisi veya müşteri adına bir başka kurum-kişi tarafından yapılır, bağlayıcılığı yoktur, süresi yoktur. Dış denetim (Akredite kuruluş): Zorunlu olup, yılda 1 kez yapılır. Bağlayıcıdır, belgenin iptaline kadar gidebilir. Ülkemizde yönetim sistemleri belgelendirme şirketlerini yetkilendirme yetkisi Türk Akreditasyon Kurumu na aittir. OHSAS 18001; bir kuruluşun iş sağlığı ve güvenliği risklerini kontrol etmesi, performansının iyileştirilmesini sağlamak için gerekli yönetim sistemi şartlarını kapsar. OHSAS 18001 kuruluşların ürün ve hizmetlerinin güvenliğinden çok çalışanın sağlığına ve işin güvenliğine yönelik bir standarttır. Ürün güvenliği, mülkiyet hasarı veya çevreye etkileri dikkate alınmaz. TS OHSAS 18001 Yönetim sistemine göre tüm personelin görev ve yetkilerinin yazıldığı dokümanın ismi organizasyon şemasıdır. TS OHSAS 18001 Yönetim sistemine göre Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olmadan gerçekleşen olaylara hasarsız olay denir. Ramak kala olayı ile karıştırmayınız. Periyodik Durum Değerlendirmeleri yapılırken öncelik sıralaması 1-İSG. yönetim performansının genel yapısı işlerliği 2-Sistemin bileşenlerinin performansı 3-Denetleme bulguları 4-İç ve dış faktörler OHSAS 18001 Standardının Maddeleri: 1. Kapsam 2. Referans Yayınlar 3. Terimler ve Tarifler 4. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Gereklilikleri * * Standardın uygulama maddesi 4. maddedir.
4.1 Genel Şart 4.2 İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası 4. 3 Planlama 4.3.1 Tehlike tanımlama, risk değerlendirme, kontrollerin belirlenmesi 4.3.2 Yasal ve diğer gereklilikler 4.3..3 Hedefler ve programlar 4.4 Uygulama ve Operasyon 4.4.1 Kaynaklar, görevler, sorumluluk, hesap verme ve yetki 4.4.2 Eğitim, bilinç ve yeterlilik 4.4.3 İletişim, katılım ve danışma 4.4.4 Dokümantasyon 4.4.5 Dokümanların kontrolü 4.4.6 İşletme kontrolü 4.4.7 Acil durum ve tepki 4.5 Kontrol 4.5.1 Performans ölçümü ve izleme 4.5.2 Uygunluğun değerlendirilmesi 4.5.3 Kazalar, olaylar, uygunsuzluklar, düzeltici faaliyet ve önleyici faaliyetler 4.5.4 Kayıtların kontrolü 4.5.5 İç denetleme 4.6 Yönetimin Gözden Geçirilmesi *** Sürekli İyileştirme Döngüsünün OHSAS 18801 in içerisinde bulunduğuna dikkat ediniz. Koyu yazılan yerleri sıraladığınızda Sürekli İyileştirme Döngüsü ve PUKO döngülerinin içinde aynen yer aldığını görebilirsiniz.*** Sınavda yapılan hangi işin/işlerin PUKO yada Sürekli İyileştirme Döngüsünde hangi aşamaya girip-girmediği sorulabilir. OHSAS 18001 e göre dokümanlar 1. ve 2. derece olmak üzere ikiye ayrılır. 1. Derece dokümanlar: Prosedürler 2. Derece dokümanlar: Talimatlar Dış kaynaklı dokümanlar: Yasal mevzuat ve standartlar Prosedürler sonucunda talimatlar hazırlanır. Reaktif = Düzeltici = Kaza olduktan sonra yapılanlar Proaktif = Önleyici = Kaza olmasın (olmadan) diye yapılanlar BAZI TANIMLAR Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir. Tehlike tanımında, zarar verme olasılığı, potansiyeli, ihtimali, durumu, olan bulunur. Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. Yönetmelik tanımı Risk tanımında; olasılık ve sonuçlarının şiddetinden, şiddetin derecesinden, ciddiyetin derecesinden,.. bulunur. Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaların tümüdür. Risk analizi, risk değerlendirmesinin bir parçasıdır. *** Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesidir Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaydır. *** Bu tanımların tamamı (fazlası ile) Risk Değerlendirme Yönetmeliğimizde mevcuttur. *** OHSAS 18001 in temel felsefesi Risk Değerlendirmesidir. Tehlike tanımlaması, Risk Analizi, Risk değerlendirme, Acil Durum Planı OHSAS 18001 in planlama adımında olur. Planlama adımında önlem alma ve uygulama yoktur. Planlama tüm çalışanları, stajyeri, ziyaretçiyi ve alt işveren çalışanını kapsar. TS OHSAS 18001 Yönetim sistemine göre tüm personelin görev ve yetkilerinin yazıldığı dokümanın ismi organizasyon şemasıdır. ISO 9000-ISO 14001-OHSAS 18001 ortak yanları nelerdir: İş sağlığı ve güvenliği, Proses Güvenliği, çevre koruma, acil durum İş Sağlığı ve Güvenliği Politikasının en önemli adımlarını 1. Yeterli kaynakları sağlamak 2. Politikanın amaçlarını belirlemek işletme içindeki herkesin bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla prosedürler hazırlamak 3. Çalışanların katılımını sağlamak 4. Sürekli yarar-maliyet performans gelişimini sağlamak, Periyodik Durum Değerlendirmeleri yapılırken öncelik sıralaması ne olmalıdır? 1-İSG. yönetim performansının genel yapısı işlerliği 2-Sistemin bileşenlerinin performansı 3-Denetleme bulguları 4-İç ve dış faktörler Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı ve güvenliği performans ölçüm metodudur Çalışma ortamlarının yasal mevzuatlara göre uygunluk testleri Çalışanların hareket biçim - tarzları Periyodik muayeneler OHSAS Terim ve Tariflerinde yer almayan: Donanım tanımıdır. Klavuz niteliği taşıyan ilk sağlık ve güvenlik standardı olan BS 8800 Mesleki Sağlık ve Gü-venlik Yönetim Sistem Rehberi hangi Britanya Standartlar Enstitüsü yayımlanmıştır ILO OHS 2001 İSG Yönetim sistemidir.
İŞ KAZALARI Uluslar Arası Çalışma Örgütü(ILO) ne göre iş kazası; belirli bir zarara ya da yaralanmaya neden olan beklenmeyen ve önceden planlanmamış bir olaydır. Dünya Sağlık Örgütü-WHO ne göre iş kazası önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinaların, araç ve gereçlerin zarara uğraşmasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır. Bizim mevzuatımızda iş kazları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 13. Madde de tanımlıdır. Meslek hastalıkları 5510 saylı yasanın 14. Maddesinde tanımlıdır. Bir kaza-olay bu maddede yazılanlara uyuyor ise iş kazasıdır değilse değildir. Buraya dikkat her sınavda değişik olaylar verilip, iş kazası olup-olmadığı soruluyor. Aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olay iş kazasıdır. A) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, B) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, C) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, D) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, E) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, Mevzuatımıza göre; sigortalıya bir şey olmamış ise makine veya işyerine gelen zararlı olaylar iş kazası SAYILMAZ. Çalışan sigortalı değilse, iş kazası tutanağı TUTULMAZ, istatistik hesabına da katılmaz. İş kazasında geçiçi işgöremezlik verilmesi için sigortalılık süresinin en az 1 gün olması gerekir İş kazalarını bildirimi 2 yasada geçer; 5510 (SGK kanunu); 3 iş gününde SGK ya 6331 (İSG yasası); 3 iş gününde SGK ya İş kazası veya meslek hastalığı sonucu işçi meslekte kazanma gücü kaybı oranına bakılmaksızın 10 yıllık (devlet 5 yıl) zaman aşımı süresi içerisinde işverene maddi ve manevi tazminat davası açabilir. İSG belgelerinin işverence, en az saklanma süresi 15 yıl, en çok 40 yıldır. Bir işçi geçirdiği iş kazası sonucu işvereni Borçlar kanuna dayanarak maddi/manevi tazminat davası açabilir Maddi Tazminat 3 çeşittir; Rücu Tazminatı, İş Göremezlik Tazminatı, Destekten yoksunluk Tazminatı. Rücu davası: SGK tarafından işverene, kusuru oranında yapılan masraflar için açılır. Destekten yoksunluk davası : Çalışanın eşi ve çocukları dahil, annesi-babası varsa destek olduğu arkadaşları varsa burs verdiği öğrenciler,.. açabilir. İş göremezlik 2 çeşittir; Geçici iş göremezlik durumu tedavi süresince SGK dan alınan paradır. Yatarak tedavide günlük ücretin 1/2 si ödenir. Ayakta-evde tedavide günlük ücretin 2/3 ü ödenir.
Sürekli iş göremezlik durumu, meslekte kazanım kayıp oranı (özür oranı diye bilinir) en az %10 olması durumunda bağlanır. Meslekte kazanım kayıp oranına göre haklar; %10 - %40 : Sürekli iş göremezlik parası-maaşı ile birlikte alır. Bakıma muhtaç değil ise alacağı para ücreti*%70*özür oranı ile hesaplanır Bakıma muhtaç ise alacağı para ücreti*%100*özür oranı ile hesaplanır. %40 - %60 : Engelli kadrosundan işe girer Devlette %4 özel sektörde %3 kontenjan var 50 den fazla çalışanı olanlarda (eski hükümlü kontenjanı özelde 0 devlette %2) %60 üstünde malulen emekli olur çalışan. İş kazası sonucunda vücut bütünlüğü kısmen bozulan (yaralanan) veya tamamen bozulan (ölen) işçinin yakınları işverenden ihbar tazminatı talep edemez 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında (1998-Cenevre) alınan ilke kararına göre iş kazası istatistiklerinde aşağıdaki terimler göz önüne alınacaktır. Mesleki kaza, Mesleki yaralanma, İş göremezlik. Konferansta alınan ilke kararına göre; iş gün kaybına neden olan aşağıdaki mesleki yaralanma olayları dikkate alınacaktır; Toplam olay sayısı, Ölümlü olaylar sayısı, Ölümlü olmayan olaylar sayısı, Geçici iş göremezlik olayları sayısı. İstatistiksel olarak ilk olarak iş kazalarını araştırıp, piramit halinde sınıflandıran Heinrich dir. Kendi adı ile anılan birde kaza istatistik piramidi vardır. Heinrich yada 1-29-300 piramidi olarak bilinir. 300 ramak kala 30 hafif yaralanma 1 ciddi yaralanma-ölüm Başka önemli piramitlerde mevcuttur, istenir ise diğerleri de okunabilir. Günümüzde en çok kullanılan ve kabul gören ise Bird piramididir.
600 ramak kala 30 maddi hasar 10 hafif yaralanma 1 Ciddi yaralanma-ölüm 16. Uluslararası Çalışma İstatistikçileri Konferansında (ICLS) aşağıdaki iş kazası oranlarının hesaplanması karara bağlanmıştır; Kaza sıklık oranı (Accident Frequency Rate), Kaza ağırlık oranı (Accident Severity Rate), Kaza olabilirlik oranı (Accident Insidence Rate). İstatistiklerde 1 yıl 300 iş günü alınır. İstatistiklerde aksi belirtilmedikçe 1 günde 7.5 saat çalışıldığı kabul edilir. Ara dinlenme öğle tatili (yemek molası) 4 saate kadar işlerde ara dinlenme 15 dak. 7.5 saate kadar işlerde ara dinlenme 30 dak. 7,5 saatten fazla işlerde ara dinlenme 60 dak. İş kazası sıklık hızı :Bir işyerinde iş kazası görülme olasılığını belirten değer Fiili çalışma saati: Çalışılması gereken saat kaybedilen toplam saat Kaybedilen toplam saate; yıllık izinler, işe gelmeme, hastalık ve kazalar için geçen süreler dahil edilir. Ölümlü iş kazası veya sürekli iş göremezlik varsa kayıp gün sayısına 7500 gün eklenecektir. Geçici iş göremezlik durumlarından; 1 günden az süren durumlar dikkate alınmayacaktır. Proaktif yaklaşım sergilenmelidir. Proaktif = Önleyici = Kaza olmadan-kaza olmasın diye yapılan çalışmalar Reaktif = Düzeltici = Kaza olduktan sonra yapılanlar İş kazalarının maliyetleri ikiye ayrılır; Görünür maliyetler, Tıbbi maliyetler, tazminat maliyetleri, sigortaya ödenenler, Görünmeyen maliyetler İş günü-iş gücü kaybı, mahkeme masrafları, fazla mesai, verimin düşme maliyeti, geçici işçi eğitim maliyeti, Doğru, amacına uygun olarak yapılan bir iş kazası soruşturması; suçlu bulmaya ya da kazanın nedenini belli kişilere yüklemeye değil, kazanın oluşumuna neden olan gerçek kök nedenleri açığa çıkarmaya yönelik olmalıdır. Amaç; raporların sonuçlarını kullanarak, risk değerlendirmemizdeki eksik ve hataları gidererek benzeri kazaların ve/veya ramak kala olaylarının yaşanmasını önlemektir.
Sektörel bazda en çok iş kazası yaşanan sektörler (2012 SGK istatistiklerine göre); 1) İnşaat, 2) Maden, 3) Metal Ölümlü iş kazalarında sektörel bazda sıralama; 1) İnşaat (toplam ölümlerin 1/3 ü 256/744), 2) Maden, 3) Metal --------------------------------------------------- 2012 yılında 744 sigortalı iş kazaları sonucu hayatını kaybetti. 2011 yılında 1700 sigortalı iş kazaları sonucu hayatını kaybetti 2012 yılında 74.871 iş kazası yaşandı 2011 yılında 69.267 iş kazası yaşandı 2012 yılı istatistiklerine göre kaza sebepleri; 1. Makinelerin sebep olduğu kazalar, 2. Düşen bir cismin çarpıp devirmesi, 3. Kişilerin yüksek bir yerden düşmesi, İş kazalarında zarar en çok el ve parmaklarda meydana geliyor. İstatistiklere göre; iş kazaları en çok çalışmanın 1. saatinde ondan sonra da son saatinde yaşanmaktadır. Bakım-onarım çalışmalarında ise kazalar en çok bakım-onarıma başlamadan ve daha sonra da bakım-onarım bittikten sonra yaşanmaktadır. 25-29 yaş grubu iş kazalarında en çok kazaya uğrayan guruptur. Meslek hastalıklarının %62 si silikoz Domino Teorisi Kaza Zinciri Teorisi Belirtilen 5 nedenin peş peşe gerçekleşmesine kaza zinciri adı verilir. Domino teorisinin temelinde bu 5 neden olmadan kaza olmaz anlayışı vardır. 1. Kalıtsal-Sosyal-Doğal Çevre, 2. Kişisel kusur, 3. Tehlikeli hareket + Tehlikeli durum, 4. Kaza, 5. Yaralanma İSG uzmanlarının hedefi-görevi 3. Dominoyu güvene almaktır. Çünkü; 1. ve 2. Unsur İSG uzmanlarının elinde değildir. Çalışanların yaşadığı çevreyi, ailelerini ve doğayı kontrol edemeyiz-değiştiremeyiz. Kişisel kusurlar azaltılabilir ama %100 engellenemez. Tehlikeli hareket = Güvensiz hareket Tehlikeli durum = Güvensiz durum Domino teorisine göre; Tek başına tehlikeli hareket yada tehlikeli durum kazaya sebep olmaz. Kaza olması için güvensiz durum ve güvensiz hareket bir arada olmalıdır (ateş-barut gibi) Tehlikeli (güvensiz) hareket: Çalışanların sebep olduğu, yaptığı yada yapmadıklarıdır. Baret takmama, yüksek hızda-aceleci-dikkatsiz çalışma, etiketlenmemiş kimyasal madde kullanma, makine koruyucuyu çıkartma,.. Tehlikeli (güvensiz) durum: Çalışanın dışında makine-ekipmandan, iş temposundan, iş organizasyonundan kaynaklananlardır. Kısaca işçiye bağlı olmayan her şey