TÜRKİYE İLE TİCARET Genel Durum Suudi Arabistan, Ekonomi Bakanlığı'nca 2014-2015 döneminde Hedef Ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir. Suudi Arabistan ile Türkiye arasındaki ticaret verileri incelendiğinde, dış ticaret hacminde yıllar itibarıyla oldukça hızlı bir gelişme olduğu söylenebilmektedir. Türkiye-Suudi Arabistan Dış Ticaret Değerleri (Milyon $) Yıl İhracat İthalat Hacim Denge 2004 769 354 1.123 415 2005 962 587 1.549 375 2006 983 623 1.606 360 2007 1.486 736 2.222 750 2008 2.201 909 3.110 1.292 2009 1.768 776 2.544 992 2010 2.217 1.380 3.597 837 2011 2.764 2.001 4.765 763 2012 3.676 2.320 5.996 1.356 2013 3.191 2.015 5.206 1.176 Türkiye'nin Suudi Arabistan'a İhracatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar) GTİP Ürünler 2011 2012 2013 7207 Demir/alaşımsız çelikten yarı mamuller 454.590 803.905 334.087 5702 7214 8504 Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, karaman vb) Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş) Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler 231.301 314.519 313.297 160.431 427.299 293.127 125.160 81.982 223.988 7216 Demir/alaşımsız çelikten profil 145.841 131.731 94.465 6802 Yontulmaya, inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan hariç) 61.899 84.920 93.320 6204 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. 46.345 74.255 67.695 9403 Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları 32.865 50.297 59.667 8537 Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez tablolar 11.296 15.038 46.385 0805 Turunçgiller (taze/kurutulmuş) 80.411 43.980 45.112
7308 Demir/çelikten inşaat ve aksamı 21.238 42.937 42.868 0406 Peynir ve lor 34.449 38.926 42.638 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 48.772 48.186 42.467 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs. 37.634 42.313 40.641 9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 93.782 99.260 40.210 8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k 81.666 43.114 30.388 8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 16.023 25.601 29.972 6206 Kadın/kız çocuk için gömlek, bluz, vs. 15.976 25.916 28.914 8716 2104 Taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. İle aksamparçaları Çorba, et suyu ve karışım halindeki homojenize gıda müstahzarları 11.291 15.357 25.515 6.850 7.319 25.035 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 16.409 20.243 22.962 6109 Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme) 13.930 15.413 21.700 2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 76.867 89.028 21.608 6402 Ayakkabı; dış tabanı, yüzü kauçuk ve plastik diğer 18.766 24.623 20.398 3923 6104 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, kapak, kapsül Kadın/kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, pantolon vs. (örme) 6.495 12.769 19.398 7.633 10.262 18.953 8431 Ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları 13.966 15.113 18.894 Türkiye'nin Suudi Arabistan'dan İthalatında Başlıca Ürünler (1000 Dolar) GTİP Ürünler 2011 2012 2013 3902 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) 882.412 1.001.554 938.672 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 480.193 594.153 605.577 2905 Asiklik alkoller vb. Halojenlenmiş, sülfolanmış, nitrolanmış/nitrozalanmış türevl 109.119 92.565 114.614 2902 Sıklık hidrokarbonlar 78.087 99.330 73.585 3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit-alkid reçineler vb (ilk şekilde) 17.194 21.072 31.937 2915 Doymuş asiklik monokarboksilik asitler vb. Türevleri 29.930 26.660 29.296
2909 Eterler, eter-alkoller, eter fenoller, fenoller, peroksitler vb. Türevleri 83.166 41.152 25.807 3920 Plastikten diğer levha, yaprak, pelikül ve lamlar 7.152 9.466 20.776 2815 Sodyum hidroksit (kostik soda) potasyum hidroksit (kostik potas) 15.162 22.918 20.761 3206 Diğer boyayıcı maddeler 28.312 21.083 15.281 PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER Dağıtım Kanalları Ülkede üç önemli dağıtım ve satış bölgesi bulunmaktadır. Ticaret merkezi Cidde nin yer aldığı Batı Bölümü; Başkent Riyad ın bulunduğu Merkez Bölümü ve petrol ve gaz endüstrisinin geliştiği Doğu Bölümü. Her bölümde farklı iş çevrelerine rastlanmakta olup, birden fazla bölümde etkin olan milli şirket sayısı oldukça sınırlıdır. İnternet hizmetleri ücretsiz olarak sağlanmaktadır. Önemli şehirlerde pek çok internet kafe bulunmaktadır. Piyasanın büyük, sermayenin bol, yabancı emeğin ucuz ve yabancı lisan bilenlerin fazlalığı sebebiyle yabancı ülkelerdeki tanınmış firmaların hemen hepsinin Suudi Arabistan da distribütörleri bulunmaktadır. Acente ve distribütörlerle ilişkiler Ticaret ve Sanayi Bakanlığı tarafından idare edilmektedir. Suudi işadamları Ticaret ve Sanayi Bakanlığı tarafından tescil edilmeden acenta olarak çalışamazlar. Franchising sistemi popülerliğini arttırmaktadır. Yerel bir çalışmaya göre Suudi franchise sektörünün önümüzdeki 3 yıl içerisinde yıllık % 10-12 büyümesi beklenmektedir. Franchising anlaşmalarının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından onaylanması gerekmektedir. Doğrudan pazarlama çok fazla tercih edilebilen bir yöntem değildir. Doğrudan pazarlamada uygulanan pek çok yöntem cinsiyet ayrımı ve aile hayatının mahremiyeti gibi nedenlerden dolayı kullanılamamaktadır. Suudi Arabistan da ofis açma icra edilecek olan işe göre farklı kurallara bağlanmıştır. En fazla kullanılan yöntem kendi ofisini kurabilecek olan ve ticaret sicilini yaptırabilecek bir acenta ya da distribütör tayin edilmesidir. Acente/distribütör anlaşmasının Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından tescil edilmesi gerekmektedir. Başka bir yöntem ise, Suudi Arabistan Yatırım Kurumu (Saudi Arabia General Investment Authority - SAGIA) dan bir sanayi ya da sanayi dışı proje için lisans alınması yöntemidir. Suudi firmalarıyla anlaşma imzalama aşamasındaki firmalarımızın dikkat etmesi gereken konu, söz konusu anlaşmaların tamamen Suudi Arabistan yasalarına göre düzenlendiği ve uygulamada doğabilecek görüş ayrılıklarının uluslararası tahkim yerine mahalli mahkemelere sevk edildiğidir. Tüketici Tercihleri Suudi Arabistan ekonomisi gelir bakımından güçlü bir devlet varlığına sahip olmasına rağmen petrol ürünleri, petrokimya ürünleri, elektrik, su, haberleşme ve hava taşımacılığı hizmetleri dışında ihtiyaç duyulan mal ve hizmetler özel sektörce üretilmekte veya ithal edilmekte ve
yurt içinde satılmaktadır. Oldukça gelişmiş bir perakende piyasası mevcuttur. Çok sayıda hipermarketler zinciri, dünyaca tanınmış markaların yerel mağazaları, dev alışveriş merkezleri ve çok sayıda küçük dükkandan oluşan bir perakende piyasası mevcuttur. Piyasa oldukça zengin, serbest ve vergisiz olduğundan, sermaye bolluğu ve ucuz yabancı emek sebebiyle tüketici fiyatları başka ülkelere göre düşük olup, oldukça az tüketilen malları bile piyasada bulmak mümkündür. Tüm perakendeciler geniş bir ürün grubu ve makul fiyatlarla satış yapmaktadırlar. Orta gelir düzeyinde yer alan tüketiciye yönelik indirim ve promosyonlar dikkat çekmektedir. Kalabalık nüfusu ve yüksek GSMH ile Suudi Arabistan ekonomisi yatırımcılar için büyük potansiyel taşımaktadır. Yüksek petrol fiyatları, Suudilerin gelir ve tüketimlerini artırmakta, işsizlik oranının yüksek olmasına rağmen tüketici pazarı büyümektedir. Suudiler ortalama harcanabilir gelir düzeyi açısından bölgede 4 üncü sıradadırlar. Nüfus genç olup; 2006 yılı itibariyle nüfusun %70 ini oluşturan 27 milyon kişi 30 yaşın altındadır. Yüksek doğum oranları, bebek ve çocuklara yönelik harcamaları artırmaktadır. 2005 yılında DTÖ ye verilen üyelik taahhütleri neticesinde Mart 2007 de dağıtım sektöründe yabancı yatırımlara da izin verilmiştir. Reklam ve Promosyon Resmi kanallar fazla popüler olmayıp, halkın daha ziyade başka ülkelerden yapılan yayınları seyrettiği söylenmektedir. Uydu televizyonları aracılığıyla reklam verilmesi yaygınlaşmaktadır. Ancak, reklamların etik ve dini kurallara uygun olması gerekmektedir. Gazete reklamları ise gazete okuma oranındaki düşüklüğe paralel olarak etkin değildir. Ticaret fuarları Eylül Haziran ayları arasında gerçekleşmekte olup, önemli fuarlar Riyad, Cidde ve Dhahran şehirlerinde düzenlenmektedir. Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme Paketleme, ambalajlama ve etiketleme uygulaması, gelişmiş ülkelerdeki asgari kurallardan fazla değildir. Etiketleme şartı Suudi Arabistan a ihraç edilen tüm ürünler için zorunludur. Suudi Arabistan Standardizasyon Kurumu (SASO) etiketleme ile ilgili kuralları oluşturmakla görevlidir. Etiketleme özellikle gıda ürünleri, kişisel bakım ürünleri, sağlık ve eczacılık ürünleri için önem arz etmektedir. Gıda ürünleri için etiketin Arapça olması ve ürünün içeriği, menşei, üreticisi, raf ömrü, kullanma talimatı gibi bilgilerin etikette yer alması gerekmektedir. Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri İstanbul-Riyad arası inşaat malzemeleri taşıması için 20 tona kadar nakliye komple TIR fiyatı 4 000 $ - 5 000 $ arasında değişim göstermektedir. Akreditif Kullanımı Suudi ithalatının ödemelerinin çoğu irrevocable letter of credit (L/C) sistemiyle gerçekleşmekle birlikte open account, cash in advance ve documentary collection yöntemleri de kullanılabilmektedir. İthalatta maksimum veya minimum kredi koşulları mecburiyeti yoktur. Satışlarda tahsilat süresi genelde 3-4 ay civarındadır.