Program Çıktılarının Belirlenmesi Prof. Dr. Atila BARKANA Mart 2010
Öğrenme Çıktıları (Learning Outcomes) 2
Bologna Süreci: Eylem Alanları 1. Kolayca anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir yükseköğretim sistemi kurmak 2. Üç kademeli bir sistemi benimsemek 3. Kredi sistemini oluşturmak 4. Hareketliliği özendirmek 5. Kalite güvencesini teşvik etmek ve Avrupa da İşbirliği yapmak 6. Yükseköğretimde Avrupa boyutunu öne çıkarmak 3
1.1. Eylem Alanları (devam) 7. Yaşamboyu öğrenim 8. Üniversite ve öğrencilerin Avrupa Yükseköğretim Alanının kurulmasına ve şekillendirilmesine katılımları 9. Avrupa Yükseköğretim Alanını çekim merkezi haline getirmek 10.Avrupa Yükseköğretim Alanı ve Avrupa Araştırma Alanını Bilgi Toplumunun iki temel direği haline getirmek 4
Bologna Süreci: Eğitim-Öğretim Öğrenme Girdilerine Dayalı (Öğretici Merkezli) Öğrenme Çıktılarına Dayalı (Öğrenci Merkezli) 5
Öğrenen Merkezli Eğitim Ders amaçlarının standart biçimde ifade edilmesi Öğrenme çıktılarına dayalı öğretimin benimsenmesi Öğrenme çıktıları; Öğrencinin neleri bileceğinin ve neleri yapabileceğinin açık ifadeleridir Dersin içeriği ya da öğretim elemanının ne yapmak istediğini belirten ifadeler değildir 6
5.Ders Çıktıları Genel Amaç (Goal) 1-2 cümle Nihai amaç Öğrenme Çıktıları (Learning Outcomes) 3-8 çıktı Bu dersin sonunda öğrenci; ebilecektir. ( will be able to ) Alt Beceriler (Subordinate Skills) Her öğrenme çıktısı için en fazla 10 beceri Basit geniş zaman (...er/...ar/ ır/ gibi) 7
5. Ders Çıktıları (devam) Dikkat Edilecek Noktalar İfadeler öğretim üyesinin derste yapacaklarını değil öğrencinin ders sonunda sergileyeceği performansı içermelidir. Performans ifadeleri olabildiğince ölçülebilir ve gözlenebilir olmalıdır. 8
7. Bloom un Sınıflandırması Değerlendirme Sentez Analiz Uygulama Kavrama Bilgi Tablo 9
7. Bloom un Sınıflandırması Önerilen Yüklemler - Bilgi Önemli bilgiyi hatırlamak Tanımlamak (define) Tekrarlamak (repeat) Kaydetmek (record) Listelemek (list) Hatırlamak (recall) Adlandırmak (name) Anlatmak (tell) 10
7. Bloom un Sınıflandırması Önerilen Yüklemler - Kavrama Önemli bilgiyi açıklamak Aktarmak (translate) Bir başka şekilde/kendi cümleleriyle ifade etmek (restate) Betimlemek/Tasvir etmek (describe) İfade etmek (express) Saptamak/belirlemek (identify) Yerini belirlemek (locate) Rapor etmek (report) Özetlemek (Summarize) Tanımak (recognize) Açıklamak (explain) 11
7. Bloom un Sınıflandırması Önerilen Yüklemler - Uygulama Edinilen bilgiyi yeni duruma uyarlamak, yeni durumda kullanmak Yorumlamak (interpret) Uygulamak (apply) Kullanmak (employ/use) Göstermek (demonstrate) Dramatize etmek(dramatize) Örneklemek (illustrate) Çalıştırmak (operate) Takvim hazırlamak (schedule) Taslak hazırlamak (sketch) Uyarlamak (adapt) Yönetmek (manage) 12
7. Bloom un Sınıflandırması Önerilen Yüklemler - Analiz Bir olay/olgu/durumu ayrıntısıyla inceleyebilmek, çözümleyebilmek Ayırt etmek (distinguish) Çözümlemek (analyse) Hesaplamak (calculate) Deney yapmak (experiment) Test etmek/sınamak (test) Karşılaştırmak (compare) Eleştirmek (criticize) Denetlemek (inspect) Tartışmak (debate) Sorgulamak (question) İlişkilendirmek (relate) 13
7. Bloom un Sınıflandırması Önerilen Yüklemler - Sentez Özgün ürünler ortaya koymak, üretmek Birleştirmek/Oluşturmak/ Derlemek (compose) Planlamak (plan) Önermek (propose) Tasarlamak/Tasarımlamak (design) Formüle etmek (formulate) Düzenlemek (arrange) Parçaları birleştirmek/biraraya getirmek (assemble) Yapılandırmak/İnşa etmek (construct) Yaratmak (create) Kurmak (set up) Organize etmek (organize) Geliştirmek (Develop) Benzeterek yapmak / Simule etmek (simulate) 14
7. Bloom un Sınıflandırması Önerilen Yüklemler - Değerlendirme Bilimsel bilgiye dayalı eleştirel değerlendirme yapmak Yargılamak/Hüküm vermek/karar vermek (judge) Değer biçmek (appraise) Değerlendirmek (evaluate/ assess) Düzeltmek (revise) Tahminde bulunmak (estimate) 15
7. Bloom un Sınıflandırması ÖnerilMEYEN Yüklemler Öğrenmek Kavramak Bilmek Öğretmek Takdir etmek 16
Türkçe Üretken 8. Genel Yeterlilikler (Generic Competencies) Özdeğerlerine saygılı Yaratıcı Sorgulayan Anadilini etkili kullanma Çevre duyarlılığı Bir yabancı dili etkili kullanma Farklı durumlara ve sosyal rollere uyum Takım halinde çalışabilme Eleştirel düşünebilme İngilizce Productive True to core values Creative Questioning Effective use of mother tongue Environmental awareness Effective use of a foreign language Adapt to different situations and roles Work in teams Critical Thinking 17
9. Öğretim Yöntem ve Teknikleri Türkçe İngilizce Anlatım Lecture Takım/Grup Çalışması Team/Group Work Gösterme Demonstration Deney Experiment Uygulama-Alıştırma Drill and Practice Örnek Olay İncelemesi Case Study Sorun/Problem Çözme Problem Solving Beyin Fırtınası Brain Storming Rapor Hazırlama ve/veya Sunma Preparing and/or Presenting Reports Proje Tasarımı/Yönetimi Project Design/Management Rol Oynama/Dramatize Etme Role Play/Dramatization 18
Öğrenci Merkezli Öğretim Ders 1 Öğrenme Çıktıları Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi Sektörel Yeterlilikler Ders 2 Öğrenme Çıktıları Program Çıktıları = Mezun Yeterlilikleri Uyuşuyor mu? Evet Ders N Öğrenme Çıktıları Hayır Sürdürülebilirlik
Neden Yapıyoruz? Yükseköğretim sistemleri arasında uluslararası ilişkilendirmeyi sağlamak (saydamlık) Yükseköğretim sistemlerinin birbirini tanımasını kolaylaştırmak (tanınma) Öğrenenlerin ve mezunların hareketliliğini artırmak (hareketlilik)
Neden Yapıyoruz? Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesinin Programlar Düzeyinde Uygulanması Pilot (Aralık 2010) Tüm Kurumlarda (Aralık 2012) Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (Ocak 2010)
Program Çıktıları Programı tamamlayan öğrencilerin sahip olması gereken bilgi, beceri ve tutumların listesidir İki tür program çıktısı vardır: Genel çıktılar (TYYÇ - 12 Adet) Programa özgü çıktılar
MÜDEK Ölçütlerinin Uyarlanması - Genel Çıktılar Malzeme Mühendisliği 1. Matematik, fen ve kendi dalları ile ilgili ve mühendislik konularında yeterli bilgiye sahip olma ve edindiği bilgileri uygulama becerisi
MÜDEK Ölçütlerinin Uyarlanması - Genel Çıktılar MÜDEK 1. Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini uygulama becerisi Elektrik-Elektronik Mühendisliği 1. Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini Elektrik- Elektronik Mühendisliği alanında kullanabilme becerisi
MÜDEK Ölçütlerinin Uyarlanması - Genel MÜDEK 6. Mesleki ve etik sorumluluk bilinci Elektrik-Elektronik Mühendisliği 6. Mesleki ve etik sorumluluk bilinci Malzeme Mühendisliği 6. Mesleki ve etik sorumluluk bilinci
Programa Özel Elektrik-Elektronik Mühendisliği 12. Proje planlama ve uygulama becerisi 13. Konuşulan İngilizceyi anlama ve İngilizceyi okuma seviyesinde kullanma becerisi 14. Mesleki özgüven 15. Sosyal, kültürel ve toplumsal sorumlulukları kavrama, benimseme ve uygulayabilme becerisi
Programa Özel Malzeme Mühendisliği 12. Proje tabanlı çalışma kültürünü benimsemiş mezunlar yetiştirmek
Genel ve Alana Özgü Çıktılar - İşletme - Genel Temel mesleki bilgiler Disiplinlerarası takımlarda çalışma becerisi Alana Özgü Bir işletmeyi kendi çevresi içinde inceleyebilecek araçları değerlendirebilmek ve kullanabilmek Bir işletmenin belirli bir alanında çalışabilmek ve kısmen uzmanlaşabilmek
İlk Kaynaklar YÖK, Türkiye Yükseköğretim Ulusal Yeterlikler Çerçevesi (Ocak, 2009) YÖK Alanlara Özgü Yeterlikler Çalışması TSE Mesleki Yeterlikler Çalışması Uluslararası Çalışmalar (Tuning Project) Avrupa Yükseköğretim Alanı Yeterlikler Çerçevesi (The Overarching Framework for Qualifications of EHEA) Avrupa Yeterlikler Çerçevesi (European Qualifications Framework)
TYYÇ - Kademeye Göre Genel Beceriler - Örnek Lisans Alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak verileri yorumlayabilme ve değerlendirebilme, sorunları tanımlayabilme, analiz edebilme, araştırmalara ve kanıtlara dayalı çözüm önerileri geliştirebilme. Yüksek Lisans Alanındaki edindiği bilgileri farklı disiplin alanlarından gelen bilgilerle bütünleştirerek yorumlayabilme ve yeni bilgiler oluşturabilme.
TYYÇ - Kademeye Göre Genel Beceriler Örnek Doktora Bilime yenilik getiren, yeni bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulama geliştirebilme ya da bilinen bir düşünce, yöntem, tasarım ve/veya uygulamayı farklı bir alana uygulayabilme, özgün bir konuyu araştırabilme, kavrayabilme, tasarlayabilme, uyarlayabilme ve uygulayabilme.
Paydaşlar Öğretim Elemanları Öğrenciler Mezunlar Uzmanlar Sektör Temsilcileri Mesleki Kuruluş Temsilcileri İşverenler
Çalışma Takvimi İlk Kaynakların İncelenmesi Taslak Program Çıktılarının Belirlenmesi Paydaşlara Sunulması Yeterliklere Son Halinin Verilmesi 15 Şubat 28 Şubat 1-30 Mart 15 Nisan Program ve Ders Çıktıları Matrisinin Hazırlanması Ders Programının Matris Bağlamında Güncellenmesi Ders Programına Son Halinin Verilmesi 15 Mayıs 30 Mayıs 30 Haziran
Örnek Program ve Ders Çıktıları Matrisi Elektrik-Elektronik Mühendisliği
Program ve Ders Çıktıları Matrisi 1=Alt Seviyede Destekliyor - 2=Orta Seviyede Destekliyor - 3= Üst Seviye Destekliyor Çıktılar PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ N Ders 1 3 1 1 2 Ders 2 2 1 3 Ders 3 1 1 3 3 Ders 4 1 Ders 5 1 3 Ders 6 2 1 1 Ders N 3 1 3 1
Matris 1=Alt Seviyede Destekliyor - 2=Orta Seviyede Destekliyor - 3= Üst Seviye Destekliyor Çıktılar PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ N Ders 1 3 1 1 2 Ders 2 2 1 3 Ders 3 1 1 3 3 Ders 4 1 Ders 5 1 3 Ders 6 2 1 1 Ders N 3 1 3 1 Yeterli düzeyde üzerinde durulmuş
Matris 1=Alt Seviyede Destekliyor - 2=Orta Seviyede Destekliyor - 3= Üst Seviye Destekliyor Çıktılar PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ N Ders 1 3 1 1 2 Ders 2 2 1 3 Ders 3 1 1 3 3 Ders 4 1 Ders 5 1 3 Ders 6 2 1 1 Ders N 3 1 3 1 Yeterli düzeyde odaklanılmamış
Matris 1=Alt Seviyede Destekliyor - 2=Orta Seviyede Destekliyor - 3= Üst Seviye Destekliyor Çıktılar PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ N Ders 1 3 1 1 2 Ders 2 2 1 3 Ders 3 1 1 3 3 Ders 4 1 Ders 5 1 3 Ders 6 2 1 1 Ders N 3 1 3 1 Fazlaca odaklanılmış çıktı
Matris 1=Alt Seviyede Destekliyor - 2=Orta Seviyede Destekliyor - 3= Üst Seviye Destekliyor Çıktılar PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ N Ders 1 3 1 1 2 Ders 2 2 1 3 Ders 3 1 1 3 3 Ders 4 1 Ders 5 1 3 Ders 6 2 1 1 Ders N 3 1 3 1 Yabancı dil, takım çalışması ya da araştırma gibi birçok derste yer alabilecek çıktı
Matris 1=Alt Seviyede Destekliyor - 2=Orta Seviyede Destekliyor - 3= Üst Seviye Destekliyor Çıktılar PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ N Ders 1 3 1 1 2 Ders 2 2 1 3 Ders 3 1 1 3 3 Ders 4 1 Ders 5 1 3 Ders 6 2 1 1 Ders N 3 1 3 1 Farklı çıktılara farklı düzeyde hizmet eden bir ders
Matris 1=Alt Seviyede Destekliyor - 2=Orta Seviyede Destekliyor - 3= Üst Seviye Destekliyor Çıktılar PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ N Ders 1 3 1 1 2 Ders 2 2 1 3 Ders 3 1 1 3 3 Ders 4 1 Ders 5 1 3 Ders 6 2 1 1 Ders N 3 1 3 1 Yalnızca bir çıktıya sınırlı düzeyde hizmet eden bir ders
Teşekkürler