Ülkemizde İnternet in son kullanıcıya ulaşması 1996-97 yıllarında gerçekleşti. Bürokrasinin duyarsızlığı ve bilgisizliği, alt yapı eksikliği, sermaye yetersizliği Ne derseniz deyin İnternet le buluşmamız hayli geç oldu, geç olsun ama güç olmasın diye atasözümüz vardır, ama bizde işler hem geç hem de güç bela yürüyor çoğu zaman. Son kullanıcıya sunulan ilk bağlantı seçeneği, telefon hatları üzerinden modem ile dial-up bağlantı şeklindeydi. Zaman içinde İnternet e bağlantı seçeneklerimiz çeşitlendi, ancak belki de en uygun seçenek olan ADSL oldukça geç ve zahmetli şekilde kullanıma sunuldu. Bugün itibariyle gerek Türk Telekom gerekse özel sektör ADSL hizmeti vermeye başladı, önümüzdeki dönemde hem hizmet kalitesi, hem de fiyatlar açısından daha güzel gelişmeler bekleyebiliriz. ADSL binlerce kişinin tercih ettiği bağlantı türü olunca, bu teknoloji hakkında kapsamlı yazı hazırlamak gereği ortaya çıktı. Karşınızda oldukça kapsamlı ADSL yazısı var, ister ADSL almayı düşünüyor olun, ister halihazırda kullanıyor olun bu yazıda faydalı şeyler bulacağınıza inanıyorum. İsterseniz, ADSL i anlatmaya başlamadan önce İnternet e bağlanabilmek olan diğer seçenekleri kısaca inceleyelim: için elimizde Kiralık hat Bu seçenek sadece kurumsal kullanıcılar için geçerli. İş yerinizle servis sağlayıcı arasında Telekom un data hatları üzerinden sabit bağlantı sağlanıyor. Servis sağlayıcıya İnternet bağlantısı için ücret öderken, Telekom a da data hattı için ayrı ücret ödeniyor. Maliyetleri topladığınızda en düşük hızdaki bağlantılar için dahi 1 / 53
aylık yüzlerce dolar para ödenmesi gerekiyor, ayrıca bağlantı için alınacak özel modemler/yönlendiriciler de yine yüzlerce dolara mal oluyor. Kurumsal kullanıcılar için uzun süre bu tip bağlantı tek seçenek olarak görülüyordu ancak ADSL bu durumu değiştirebilir. Kiralık hatların ADSL e göre avantajı senkron olması, yani 128 kbps hat aldığınızda bu 128 kpbs gönderim ve alım yapabileceğiniz anlamına geliyor (oysa ADSL de indirim hızı yüksek ama gönderim hızları düşük 2048 / 512 gibi). Ayrıca kritik uygulamalarda kiralık hatlar daha güvenli, kere kolay kolay sorun yaşamıyorsunuz. çalışır hale gelince, 2 / 53
Uydu Uydu üzerinden İnternet çok yüksek hızları vaadetmesine rağmen bazı dezavantajları nedeniyle yeterli ilgiyi göremedi. Yakın zamana kadar uydu bağlantısı için kurulacak ekipman pahalıydı ve tek yönlü veri aktarımına izin veriyordu. Yani uydu üzerinden sadece veri indirebiliyordunuz. Veri gönderimi için yine telefon hattından ikinci bağlantınızın olması gerekiyordu. Ancak şu anda karasal hatlardan bağımsız, veri alıp gönderebilen uydu seçenekleri mevcut (www.dexar.com ). Ayrıca son dönemde rekabet ve yaygınlaşma sonucu fiyatlarda da önemli düşüşler meydana geldi. 3 / 53
Yüksek maliyetler ve uygulama zorluklarını yanı sıra uydunun kendine has bazı dezavantajları var. Gecikme bunlardan isidir. Size ulaşacak bilgi önce servis sağlayıcıdan uzaydaki uyduya, oradan da sizin çanak anteninize kadar uzun mesafe kat etmek zorunda. Bu durumda bazı uygulamalarda (on-line oyunlar gibi) problemler söz konusu olabiliyor. Ancak uydu bağlantısı size uydu ile haberleşme imkanı verdiği için takım ekstralara sahip. Örnek olarak, tüm uydu yayınlarını izleyebilme, kendi uydu yayınınızı yapabilme böylece sizin kanalınızı izleyenlere on-line eğitim ve benzeri hizmetleri sunabilme sayılabilir. 4 / 53
Ancak ortalama İnternet kullanıcısı için en ideal çözüm olmadığını görüyoruz. Bu en azından ülkemiz için şu anda böyle, ancak yurtdışında daha uygun fiyatlı uydu çözümleri mevcut. Uydu üzerinden çok yüksek hızlarda indirme (download) yapılabildiği için gelecekte yine uydu İnternet öne çıkabilir. Bu arada uydudan veri indirmekle ilgili noktayı açıklamak lazım. Uydu İnternet kullanmak için dijital uydu kartına (bilgisayara takılacak PCI kart), çanak anten ve LNB'ye ihtiyacınız var. Daha sonra bu hizmeti veren firmalara başvurup, parasını ödeyip abone olmanız gerekiyor. Bundan sonra normal olarak İnterneti kullanabilirsiniz. Ancak eğer dijital uydu kartınız ve uydu/lnb setiniz varsa, çeşitli programlar kullanarak, uydu İnternet servisini parasını vererek kullanmakta olan kullanıcıların indirdikleri dosyaları sizde kendi bilgisayarınıza kaydedebiliyorsunuz. Uydunun doğası gereği kullanıcıya gönderilen veri aslında o bölgedeki tüm uydu antenlere ulaşıyor. Siz de, sizin çanağınıza da gelen bu veriyi kendi bilgisayarınıza kaydedebiliyorsunuz. Ancak bunu İnternet bağlantısı olarak tanımlamak mümkün değil. Çünkü belli web sayfasını veya dosyayı seçip indirmeniz mümkün değil, sadece diğer kullanıcıların o anda indirmekte olduğu dosyaları sizde kendi bilgisayarınıza kaydedebiliyorsunuz. Bu konuya ilgi duyuyorsanız http://www.turkeyforum.com/satforum bakabilirsiniz. adresine Kablonet Türkiye'de Kablo TV yayınları 1991 yılında PTT tarafından dokuz büyük ilde başlatılmış (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Konya, Antalya, Gaziantep, Kayseri) ve kısa sürede yoğun ilgi görmüştür. Önceleri 22 televizyon kanalı, 4 radyo istasyonu ile yayınına başlayan Kablo TV, kısa sürede televizyon kanalı sayısını 35'e çıkarmıştır. Bu gün 45 televizyon kanalı Kablo TV sistemi üzerinden yayınlanmaktadır. 1997 yılında mevcut 9 bölgeye ilave olarak 21 yeni yayın bölgesinde Kablo TV Hizmetlerinin verilebilmesi için Türk Telekom Gelir Paylaşımı esasına göre ihaleye çıkmış, Kablo İletişim firmaları da bu bölgelerdeki yatırımlarını tamamlayarak Kablo TV hizmeti vermeye başlamışlardır. 5 / 53
Kablo İletişimcileri Derneği'nin web sitesinde ( http://www.kaider.org.tr ) Türkiye de kablotv şebekesinin tarihçesi böyle anlatılmış. Kablo TV, bölgede her binaya koaksiyel kablo çekilmesi ve TV yayınının bu kablo üzerinden verilmesidir. Yurt dışında, özellikle de ABD de çok geniş kablo tv şebekleri mevcuttur ve milyonlarca abonesi vardır. Tek kablo üzerinden yüzlerce tv kanalı çok net görüntüyle (antendeki gibi parazit olmaksızın) izlenebilir. Daha sonraları, Madem her eve kablo çekmişiz, niye aynı hat üzerinden İnternet erişimi de vermiyoruz? denilerek kablo tv şebekesinden İnternet bağlantısı sağlanmaya başlamıştır. Ülkemizde kablonet olarak adlandırılan bu hizmet bulunmaktadır (kablonet aynı zamanda bu işi yapan firmalardan isinin ismidir, ben genel manada kullanıyorum). Ancak öncelikle bölgenizde kablolu tv şebekesinin bulunması ve şebekeyi işleten firmanın İnternet hizmeti vermesi gerekmektedir. Yani evinizde kablo tv olması, kablonet kullanabileceğinizi garanti etmez. Kablonet için şebeke üzerinde takım değişiklikler yapılması gerektiği için yeterli abone olmayan yerlerde kablotv olsa bile kablonet olmayabiliyor. Kablonet için kablo modem denilen cihaz kullanılır. Kablonet in telefon hatlarıyla hiç ilgisi yoktur. 7/24 İnternet e bağlı kalabilirsiniz ve aylık sabit ücret ödersiniz. 6 / 53
Ancak evinizde/mahallenizde uygun Sadece de şebekesinin hızınızı indirme bağlananların Kazaa dan kablotv kendi şebekenin belli çıkışı en içinde çok fiyatına Kablonet in şebekesinin sonuna yapabilirsiniz. büyük anda 1 eleştiri Mbit İnternet 10sayısı indirebileceği rağmen şehirlerin Megabit olsun, kadar alan kaç çıkışı indirme İnternet ortak Böylece kullanıp, yönü eğer kablo çeşitli gibi bazı tüm dezavantajından yaptığında, sadece veri yüksek çıkışı tv arttıkça nedenlerle kullanıcılara İnternet semtlerinde 4-5 şebekesinin örneğin miktarı) arttırılarak kişi siz hızlarda ise performans çıkışı aynı hattı her 256 paylaşımlı kablo oldukça kablo söz bulunmaktadır. döşenmiş kbit kullanıyorsanız çözülebilir. kullanıcının tv etmek bağlantınız şebekesi düşmeye düşecektir. paylaştırılır. anda veri gerekiyor. sistem olması tvtransferi İnternet i bant şebekesi başlar. Örneğin satın olmasıdır. Tabii gerekiyor. genişliği Öncelikle Esasen aldığınız mümkündür. Mahallede çok sorunsuzca varsa mahalledeki bulunuyor. yaygınlaşamamıştır. Mahallenizdeki (yani kablotv 30kbit/sn ki bu aynı İnternet ten kullanabilir. Ancak Kablonet in problem, Ülkemizde şebekenin şebekesinin anda bağlantı hızında kablotv 100Ama belki kişi 7 / 53
Ayrıca duyuyoruz, Diğer durum. ADSL varsa kablotv husus ancak fiyatlarını şebekesi dabu fiyat durum karşılaştırıp elbette. üzerinde teknolojiyle Eğer çeşitli ona bulunduğunuz göre nedenlerle değil, karar uygulama vermeniz çok bölgede sık arıza hemve kablonet hizmet gerekiyor. olduğunu kalitesiyle sık hem ilgili sıkde Çevirmeli Ağ (Dial-Up) Ülkemizde hala en çok kullanılan bağlantı şekli çevirmeli ağdır. Hepimizin evinde telefon hattımız var. Modemler ise 10 dolara kadar düşen fiyatlarıyla adeta her PC nin vazgeçilmez parçası haline geldi. Aslına bakarsanız, ADSL veya kablonet kullansanız bile, zaman zaman dial-up bağlanmak isteyebileceğiniz durumlar olacaktır. Tabii ki çevirmeli ağ İnternet in nimetlerinden tam olarak faydalanmak için yeterli çözüm değil. En önemli problem hız; çevirmeli bağlantı ile ulaşabileceğiniz 8 / 53
maksimum hız 56000 bit/saniyedir. Bu ise, saniyede (yaklaşık olarak) 7 Kilobayt la download yapabilirsiniz demektir. Ancak bu en iyi koşullarda geçerli hesaplamadır. Ortalama İnternet kullanıcısı 43000-50000 Bit/Saniye arası hızla bağlanır ve download lar 5 K yı geçmez. Böyle bağlantı üzerinden radyo dinlenebilir ancak canlı tv yayınlarının kesintisiz izlenmesi pek mümkün olmaz. Girdiğiniz sitelerde html versiyon üzerine tıklamak, flash versiyon üzerine tıklamaktan daha akıllıca hareket olur, çünkü 500k lık flash dosyasının yüklenmesi dakikalar alacaktır. İnternetin sunduğu onlarca özellik, dial-up la anlamsızlaşmaktadır. Örneğin ben sürekli bağlı değilsem ICQ kullanmanın ne mantığı var? Eğer ikide de bağlantım kopacaksa dosya indirmenin, hele film veya mp3 indirmenin neresi zevkli diye düşünebilirsiniz ve bence haklısınız. Dial-up ın böyle dezavantajları olsa da hala en yaygın kullanılan süre daha bu böyle sürecek diyebiliriz. bağlantı şekli ve GPRS Cep telefonunuz üzerinden İnternet e bağlanmak ister misiniz? Doğrusu ben isterim. Alırım laptop ımı, çıkarım dağlara tepelere, yandan manzara, yandan da chat yaparım 9 / 53
göndermeye yaptıktan Telsim olan anda göre belli GPRS zamanda seçenekleri Ancak, dolaşıp bağlantısı durumunda Bilgi için bu ücretlendiriyorlar. tüm veya özelliği ortalama GPRS in fiyat ücret, : sonra dial-up tan cep dönem ve http://www.telsim.com.tr/servisler/operator_servisleri/gprs/index.php çıkabilir, olabiliyor. General veren, yarayan genellikle telefonu olan ücret 7/24 tam çok GPRS telefonunuzu ev/ofis sipariş fiyat bile Packet İnternet e kişiyi ödüyorsunuz. teknolojinin şebekesi Yani, web kurtarıcı bağlantısını daha olarak kullanıcısı alan dial-up tabanlı Radio yavaş. plasiyer işletmecileri bilgisayarınıza olduğu ismidir. yerine Service, gene aylık için Ancak bağlısınız. tipi uygulamalar ADSL GPRS uygun GSM sabit 7/24 elamanlar cep ileride uygulama ve hattınızı bağlısınız, telefonu kullanmaya benzeri ücretle çözüm GPRS dagprs e bağlıyorsunuz. yok şebekesi üzerinden çözümlere veriyordu, değil. ancak daha hizmetini değil. için,yüksek veri üzerinden veri sevk yaklaşması indirdikçe, indirilen Pocket Gerekli girişi Pahalı açtırdıktan hızlarda etmişti. Örneğin oldukça en pc, veri ayarlamaları ve kilobayt kolay ise GPRS Ancak bağlantı miktarına aynı bayileri sonra, zor. veri düşük çözüm şu başına alıp ISDN Integrated Services Digital Network ün kısaltması olan ISDN aslında salt İnternet bağlantısından veya veri aktarımından daha fazlasını sunan teknolojidir. ADSL başlığı altında daha ayrıntılı inceleyeceğimiz gibi, evimiz/ofisimiz ile telefon santrali arasında kalan bakır kablo çifti (local loop, last mile) telefon şebekesinin en zayıf ama aynı zamanda en yaygın ve kısa zamanda değişmesi (bakırın fiberle değiştirilmesi gibi) mümkün gözükmeyen kısmıdır. Kullanıcı ile telefon santrali arasında haberleşme analog olarak gerçekleşmektedir ve bunun ileride anlatacağımız gibi çok kısıtlayıcı yönü bulunmaktadır. İşte ISDN ile, veri, daha henüz kullanıcı tarafında iken dijitale çevrilmektedir. Bunun sonucu olarak eğer ISDN hattınız varsa; 8 taneye kadar farklı cihazı (telefon, faks, bilgisayar) tek ISDN hattına bağlayabilirsiniz ve aynı bakır hatta bağlı olmalarına rağmen bu cihazların farklı telefon numaraları olabilir. Aynı anda bu cihazlardan 2 tanesi veri alışverişi yapabilir (Basic Rate denilen ve ev/işyeri tipi kullanıcılar için önerilen ISDN tipi için). 10 / 53
ISDN üzerinden 128/128 Kbps veri aktarımı yapılabilir. Aynı anda üzerinden konuşma yapmanız da mümkündür. da telefon hattınız ISDN hattınıza özel ISDN cihazları bağlayabileceğiniz gibi aparatla normal analog telefonunuzu ve hatta analog modeminizi bağlayabilirsiniz. ISDN hattında normal hat gibi karşı tarafın telefon numarasını çevirir ve konuşur/nete bağlanırsınız. Bağlı kaldığınız süre için para ödersiniz. ISDN de iki kanal mevcuttur. Her kanal 64 Kbps hızındadır. Sizin hız talebinize göre önce ilk kanal, sonra da otomatik olarak ikinci kanal devreye girer. İkinci kanalın devreye girmesiyle 2 katı kontör atmaya başlayacaktır. 11 / 53
Gördüğünüz gibi ISDN evimizdeki telefon hattının dijitale çevrilmesiyle ilgili İnternet i aşan çerçeveye sahip. İnternet bağlantısı açısından bakılırsa, ADSL in olmadığı ve kontör ücretlerinin kabul edilebilir olduğu durumlarda uygun seçenek olabilir. Ancak 128 Kbps gibi çok düşük hız sağlaması (ADSL in 2 Mbit e kadar alınabildiği göz önüne alınırsa) ISDN i ADSL karşısında zayıf bırakıyor. Bu arada bizim bahsettiğimiz ISDN BRI denilen ev/işyeri için önerilen ISDN tipi. ISDN PRI denilen ve yaklaşık ADSL hızında İnternet hızı sunabilen diğer ISDN çeşidi daha var. ISDN PRI ancak yüzlerce telefon hattına den ihtiyaç duyan büyük şirketler, ISS ler, üniversiteler vb. gibi yerler için, İnternet bağlantısının ötesinde, çok hatlı telefon hizmeti almak için tercih edilebilecek seçenek durumunda. Bilgi için http://satis.superonline.com/onlinesatis/isdn.php ADSL Ayrıntısıyla inceleyeceğimiz ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line / Asimetrik Sayısal Abone Hattı) teknolojisi aslında xdsl diye adlandırılan iletişim teknolojisi ailesinin üyesidir. xdsl ailesi uzak mesafeler arasında sıradan bakır kablolar (telefon hatları) üzerinden yüksek miktarda veri aktarımı yapmayı mümkün kılan teknolojiye verilen genel isimdir. Farklı türleri vardır ve baştaki x harfi bunu ifade eder (ADSL, VDSL vb.). 12 / 53
Yukarıda kısaca değişik bağlantı şekillerini inceledik. Olayı kısaca orada İnternet var uzakta ve bizim ona bağlanmamız lazım... şeklinde özetleyebiliriz. Mesele evimiz/işyerimizle bize İnternet hizmeti veren (kendisi çok hızlı hatlarla genel İnternet ağına bağlı) İnternet servis sağlayıcı (ISS) arasındaki veri aktarımının nasıl yapılacağıdır. Bunun için uydu, kablotv veya telefon hatlarını kullanabiliyoruz. Telefon hatları her yerde olması sebebiyle aslında en uygun seçenek. Herkesin evinde çift telefon teli var, yolları kazıp yeni kablo döşemek (kablotv- çok pahalı ve zahmetli) veya uydu gibi pahalı yöntem yerine bu telefon hatlarını kullanmak en uygun seçenek gibi gözüküyor. Ancak ufak problem var. POTS (Plain Old Telephone Service Düz Eski Telefon Hizmeti) denilen ve şu anda kullanmakta olduğumuz telefon şebekesi en başta sadecesesimizi taşımak üzere tasarlanmıştır. Şimdi bunu az daha açıklayalım. Telefonla konuşurken telefon ahizesindeki mikrofon sesimizi elektrik sinyaline çevirir (amanın çok derin girdik, buradan İnternete nasıl geleceğiz bakalım). Bu elektrik sinyali analog sinyaldir, yani konuşurken yükselip alçalan, değişik tonlar alan sesimiz e elektrik sinyaline çevrilir. Bu sinyal telefon cihazından telefon hattına, oradan da bağlı olduğumuz telefon santraline kadar ulaşır. Şimdi, eğer aynı santrale bağlı diğer abone ile konuşuyorsak sesimiz hemen diğer abonenin hattına aktarılır, eğer diğer santrale bağlı abone ile görüşüyorsak, sesimizin diğer santrale aktarılması gerekir. 13 / 53
Windows taki Dijitale formatta bağlı zaman insan görülmüş bahsettiğimiz (dijitale, olmaktadır kaydetmek Dial-up bulunmaktadır. duyduğumuz modem taraftaki Ses çevirir. santralde maksimum tüm Yok, yani fazla Bir dosyanın açık aktarımında, gönderip/almaya indirilirken, çıktığını sıkıştırabilmesi Günümüzde (pratikte sıkıştırma 28.000 Neyse Evimize yaptığı Hemen hani? a) b) c) Telefon hat bağlanıyor. gidip buraya ben word çok haline modem sinyalleri yaklaşık da veri olduğu sesinin sorusu bizim iyi çevrilen fiber da bps modemler, aklımıza, elinizi olsa etkili tarafından santralinde sistemi hattımız yani gelen görebilirsiniz, modem sağlanan dosyasını aktarımı anlatamadım, boyutu ve direkt kadar teknikleri, getirilip, işte (Windows tamamen veri hızındaki optik üreticileri asıl telefon satılan olabilir. 1 modeminiz yok 3 sesler) 4000 ses analogdan bu yüzünüzü gelebilir, bakır bu ve Kilobayt'dır, ve 28.800 ses, tasarlanırken dosya filtrelenmekte merkez okuduklarınızı ise adsl e konumuz 4 yüksek daha şaka ama 40 a mümkün toplamda bağlantı kaydedici khz lik ses işte önce Herzt gibi). KHz lik sesimiz tüm bu kablo sistemi gönderilen bundan Zaten kablo) karşı tekst bağlantı çevrilmektedir), ucu aslında gönderirken, tabii küçük sinyaline bu bit/saniye dir. santral gelmiyorsa; vıyyjjj, açılırsa, santrale başka yıkayın, dial-up normal, kapasiteli dijitale Santral frekansında çalışır. aralık eski 4 aslında taraftaki bölümün sıkışıtırılmış hızları ki, olmuştur. aynı ancak (analog buna KHz gönderilen/alınan olduğu ile sadece ses dosyayı yani üzerinde, cıvvvj, olan yalan evet tarafında sisteme anlamadınız, her çevrim modemler içinde mikrofondan (analog) anda gönderilir. Ancak sonrada çay aktarılan tarafında aralıkta santral göre kaynaktan kaydedici daha çok sonradan veri yok DSL modemle şey fiziki veriyi elektrik söylemektedir, üstündeki için sonra, için, ses çok binlerce indirdiğinizde daha olmak tasarlanmıştır. olmaktadır. hatlarıyla işlemi modeminizin gönderilen düşük teknolojileri, 4sınır tarafında daha ses çevrilir, belli iletimi tv zipleyip fazla KHz in veriyi 4 56.000 zip Bu diğer sinyali seyredin, de, yüksek Khz geliştirilen tekrar haberleşirler.bilgisayardaki sinyalleri Bunun fışşşş zorundadır, 28.800 bu olsa hızlı dosyası yöntemle telefon web kayba (POTS), örnekleme göz sıkıştırma daha diğer frekansın üstündeki telefon oranda üstündeki binlerce göndermeyi bps evimizden halindeydi) dosya da). okuyun, gittiğini modemlerini şeklindeki frekanslarda sitesinde hızın önüne üstünde konuyu bps sesimizi 4000 sonra fazla uğramadan santrale hızında veri göndererek 3 frekanslarda sıkıştırma İşte diğer tek Kilobayt/saniye (bit çünkü türüne telefon teknikleriyle üstünde miktarının ayarını 4 alındığından, frekansları veri Hz frekanslar modemler tekrar dağıtmayalım açık KHz lik per gelen veri gezerken, Bu ucu kaydetmek sesleri denerseniz, görüşmesi çalışabilmektedir veya veya kablo göndermek alıp göre hatlarından veri second-bit/saniye) sıkıştırarak sebeple, aktarımı görüşmesiyle den ise 4000 görürsünüz. kalan veri 4 bu tekst kafalarına tekrar den bu DSLAM KHz yokeden dijitale sıkıştırarak aralıkta çok kısacası Hertz üstündeki aktarımı 12-15 sıkıştırma yapılmaktadır. tüm teknikleriyle gibi dosyayı yaptığını aktarılabileceği az deneyin. (modem ile hat mümkün dijital santralin artmasıdır. gönderilir, gönderdiği taşıyabilir. üzerinden önce çevrilir. düşünülebilir. örneklenmektedir sinyaller adı filtreleniyordu getirip içindeki KB/Sn'ye vurabilirsiniz beraber gönderilebilecek Siz her dijital hızında normal yapmaktır. bilgi verilen ayırıcı çok frekanslar zip'li filtre az zip'lide iddia bağlanırken türlü olmaktadır. Bu sesimizi daha haline yada bilgi iyi iptal karşı dijital için DSL in (çoğu işlem eden ile cihaza veri olsa, iki Böylece bunun xdsl ulaşıyor. buna manyak önüne download a daha ev kullanıcısının üstündeki alan azdır ilk bahane iletim 4mühendisler, daha (mail KHz lik teknolojileri gibi bulamam, frekanslar fazla göndermek, İnternet ve mp3, frekans sesimizi 4divx ailesidir khz nin oise sebepten vs. aralığı web bize taşıyan indiririz. üstünde demiştik, sitesi DSL kullanım bırakmışlar teknik frekans bağlantısını yapıyorsak Buna kalan ADSL alışkanlığı bandı karşın alanı buupload ayrıntıya ailenin eski asimetrik İnternete daha vetelefon etmek ADSL sağlayan çok girelim doğru download vb.). doğmuş. haşarı daha DSLAM veri olarak sistemine gönderimimiz iyi. eğilimlidir. çocuğudur Şimdi cihazına bölmüşler, Bunugiderken, ortalama göz Yani desem biz 14 / 53
Bunun ve Yukarıdaki khz lik az aralığı, burada bağlantımız görüşmesi 2048/512 boşluk aralığı alan, sonucu az görüyoruz. Şimdi yaptığımız grafikte telefon söz dediğimiz bırakılmış gibi de olarak, konusu. download/upload ADSL in Çünkü bakır konuşması boşluk frekans ADSL gibi, telefon İnternet e ses avantaj POTS ve bağlantısı aralığı ve ve için diğerlerinden telinin veri ve UPSTREAM olarak hızları ayrılan bağlıyken İnternet dezavantajlarını iletimi taşıdığı seçenekleri yani farklı alana farklı daha dahi frekans yani hiç frekanslarda telefon geniş 128/32, veri girmiyor, için özetleyelim: ses aralığını olarak gönderimi ayrılandan görüşmesi iletimi 256/64, DOWNSTREAM karşımıza yapılıyor. içiniçin kullanılıyor. farklı. yapabildiğimizi aynı kullanılan görüyorsunuz. çıkmaktadır. şekilde, 512/128, yaniinternet Daha frekans veri telefon 1024/256 indirimi sonra İlk 4 Avantajlar - Yüksek hızda İnternet bağlantısı. 7/24 kesintisiz bağlantı. Daha düşük ping süreleri (On-line oyunlarda daha iyi sonuç). Telefon hattından bağlanmasına rağmen, İnternet i kullandığınız anda dahi telefonunuz meşgul gözükmez, hem İnternet i hem de telefonu aynı anda kullanabilirsiniz. İlk yatırım maliyeti diğer hızlı İnternet seçeneklerine göre düşüktür (Uydu v.b). Ülke genelinde ve dünyada en yaygın ve en basit seçenektir. Dezavantajları Dial-up a göre pahalıdır, ancak her gün belli saatin üstünde bağlandığınız zaman kara geçebilirsiniz. Telefon hatları üzerinden sağlanan hizmettir ve takım sınırlamaları vardır. Eğer eviniz/iş yeriniz telefon santraline belli mesafeden daha uzaksa (dolayısı ile aranızdaki telefon teli daha uzunsa), telefon teli düşük kalitede veya bazı noktalarında hasar görmüşse bağlantı sağlanamaz veya sık sık problem yaşanır. Halen bazı bölgelerde Telekom bu hizmeti verememektedir. 15 / 53
ADSL e Nasıl Bağlanılır Adsl bağlantısına sahip olabilmek için öncelikle telefon hattımızın olması gerekiyor. Daha sonra telefon hattımızın bağlı olduğu telekom santralinde ADSL hizmetinin veriliyor olması gerekiyor. http://www.turktelekom.com.tr/webtech/default.asp?sayfa_id=194 bu adrese girip, telefon numaranızı yazarsanız, bağlı olduğunuz santralde ADSL hizmetinin verilip verilmediğini görebilirsiniz. Bu sayfada olumsuz yanıt alsanız bile, bağlı olduğunuz santrale gidip sormakta fayda var. Daha sonra hangi hızda bağlantı istediğinize karar veriyorsunuz. Tabii herkes en hızlı bağlantıyı ister ancak siz yine de aşağıdaki tablodan bütçenize uygun seçenek bulsanız iyi olur. http://www.turktelekom.com.tr/webtech/default.asp?sayfa_id=152 Normal ev kullanıcısı için 256/64 bağlantı seçeneği oldukça yeterli görünüyor. Aslında yakın zamana kadar 49 milyona yalnızca 128/32 bağlantı alabiliyorsunuz. Ancak Telekom 128/32 seçeneğini iptal edip, aynı fiyata 256/64 Kbps hızını vermeye başladı. 16 / 53
Dial-up kullanıcısı iseniz ve ADSL i düşünüyorsanız, şu an ödemekte olduğunuz ortalama telefon faturasından İnternet bölümünü çıkarıp (telefon faturasında, ayrıntı bölümünde, yurtdışı, GSM, İnternet gibi bölümler var), 49 milyonu eklerseniz, her ay ödeyeceğiniz toplam ücreti bulabilirsiniz. Demek istediğim, bu 49 milyon sadece ADSL için vereceğiniz ücret, telefon görüşmeleriniz için ayrıca ücret ödemeye devam edeceksiniz. Sadece daha önce dial-up için ödediğiniz ücreti artık ödemenize gerek kalmayacak. İlk bağlantıda sitede belirtilen bağlantı ücretini seferlik ödüyorsunuz. Eğer komşularınızı ikna edebilirseniz, 2-3 hatta daha fazla komşu araya gelip, daha yüksek hızda seçeneğe abone olabilir ve ADSL i ortak kullanabilirsiniz. Örneğin üç komşunuz daha ADSL kullanmak istiyor, siz kendi adınıza, 512/128 kbps seçeneğine abone olursunuz. Bina içinde ağ kurarsınız. Sizin daireden diğer üç komşunuza ağ kablosu çekip, de harici router görevi gören ADSL modem alırsınız. Böylece siz dahil 4 kişi istediği an İnternet i kullanabilir. Aylık faturayı da 4 e bölerseniz, daire başı çok daha düşük ücret ödersiniz. Çoğu zaman hepiniz aynı anda kullanmayacağınız için, daha ucuza üstelik daha yüksek hızda İnternet bağlantınız olmuş olur. 17 / 53
Başvurudan sonra hattınız ADSL e açılınca, ADSL modem almanız gerekiyor. Alacağınız modem fiyat, üstündeki özellikler, marka ve buna benzer daha çok farklı yönden incelenebilir. Şimdi modem tiplerini, artı ve eksileriyle inceleyelim ve buna göre kararınızı verin. Modemler ADSL hizmeti ilk verilmeye başlandığında sadece tek markanın kaç modeli bulunabiliyor ve çok pahalıya satılıyordu. Ancak şimdi çok marka ve model seçeneği var ve fiyatlar da makul seviyelere indi. Modem seçiminizi belirleyecek iki kriter söz konusu, nasıl kullanacağınız ve bütçeniz. Şimdi seçenekleri avantaj ve dezavantajlarıyla inceleyelim. PCI ADSL Modem En ucuz, en basit, çoğu zamanda en sorunsuz modem tipi budur diyebiliriz. Bu tip modemler bilgisayarın PCI slotuna takılır, driver yüklendikten sonra çevirmeli bağlantı olarak kurulumu yapılır. Bir PCI kart olduğu için kasanın içinde durur, ele ayağa takılmaz, harici güç beslemesi istemez. Bu kart sizi sadece nete bağlar, firewall, paylaşım gibi olayları kendi bilgisayarınız üzerinde yazılımlarla halletmeniz gerekir. Dolayısı ile, kendi kendinize en ucuz ve sorunsuzca, tek pc yi ADSL e bağlamak istiyorsanız bu seçenek sizin için uygun olabilir. 18 / 53
USB ADSL Modem Bilgisayarın USB portundan bağlanan bu tip modemler bilgisayarın kasasının dışında bulunurlar. Bazı modeller güç beslemesi gerektirirken, bazıları usb portundan aldığı elektrikle yetinirler. 19 / 53
en ucuz usb zamanda Bu için yöntemlerle noktaya tasarlanmış teknolojisi Bu harici entip kadar bu sık ADSL modemler, uzun bağlatıyı modellerdir. arıza incelediğimiz süreli modem yapan paylaşmak yani veri Ancak modemler tipini aktarımlarına sadece modem oluştururlar. yine dausb mümkündür. tipleri de,portundan aynı uygun esasen Kurulumları olarak dial-up bilgisayara tek tecrübe da olmadığı bilgisayarı nispeten edilmiştir. bağlantısı bağlanan için bumodemler gibi tip modemler yazılımsal nete kolaydır. çıkarmak Ancak aynı USB+Ethernet Modem Bu tip modemlerde usb bağlantı yanı sıra, Ethernet üzerinden bağlantı imkanı da 20 / 53
vardır. Eğer harici modemim olsun, tek bilgisayara bağlıyacağım Ethernet bağlantısı kullanmak istiyorum derseniz seçeceğiniz ve USB yerine modem tipi budur. Bu tip modemlerde, modemi isterseniz USB porttan bilgisayara bağlayabileceğiniz eğer Ethernet kartınız varsa, Ethernet portundan da bağlayabilirsiniz. gibi, Bu tip modemi varolan yerel ağınızdaki hub/sviçe takıp, bu hub'a bilgisayarların da nete çıkmasını sağlayabilirsiniz. bağlı tüm Ethernet Switch Çıkışlı ADSL Modemler Birden fazla bilgisayarın ADSL modem üzerinden zahmetsizce nete çıkmasını 21 / 53
istiyorsanız, tercih etmeniz gereken modem tipi budur. Bu tip modemlerde arka tarafta aynı hub gibi 4-5 tane Ethernet portu bulunur. Bu portlara bağladığınız bilgisayarlar nete çıkabilirler. Bu tip modeller ADSL modemler arasında en fazla seçeneği sunan, dolayısı ile de en pahalı modellerdir. Birden fazla bilgisayarın bu cihaz üzerinden nete çıkacağı düşünülürse, firewall, routing, port forwarding ve bunun gibi ekstra özelliklerin bu tip modemlerde bulunması gerekir. Bu şekilde modeme bağlı bilgisayarlar aynı ağın üyesi olurlar, yani zamanda hub/sviç olarak görev yapar. modem aynı Kablosuz ADSL Modemler 22 / 53
Evinizde yatağa uzanmış veya mutfakta kahvenizi yudumlarken, İnternet te sörf yapmak ister misiniz? Kablosuz ağ kartı olan notebook/pc ve kablosuz destekli ADSL modem ile bu reklam sahnesini sizin de yaşamanız mümkün olabilir. Bu tip ADSL modemler üzerinde kablosuz bağlantıyı sağlayan antenlerin kablolu ethernete bağlanmak için Ethernet portu da bulunur. yanı sıra 23 / 53
Kablosuz teknoloji her geçen gün gelişiyor ve daha yüksek hızları desteklemeye başlıyor. Ancak ilk yatırım maliyeti, yani kablosuz cihazların fiyatları hala oldukça yüksek. Kablosuz destekli ADSL modemlerde bu aile içinde en yüksek fiyata sahip olan ürünlerdir. Bağlantı şekilleri ADSL modem tiplerini inceledikten sonra sıra geldi kaç bağlantı senaryosunu incelemek, böylece kafanızdaki olası soru işaretlerini tamamen ortadan kaldırabiliriz. Evimde/işyerimde tek bilgisayarı bağlamak istiyorum Bu durumda en ucuz seçeneği, yani PCI adsl modemi tercih edebilirsiniz. 24 / 53
Ama kullanmasın sık Bu de geliyor, harcamanız elektrik duymamış Ethernet durumda modemin eğer adaptörü ancak harici çıkışı gerekebilir. diyorsanız, da yerini olursunuz. Ethernet sadece olan değiştireceğim cihaz kartınız usb Sadece boş olsun, gerektirmezler, model üzerinden PCIolmayabilir çok slotum alabilirsiniz. diyorsanız, çokbağlanan kalmadı, az usb böylece dahi üzerinden Usbolsa kasayı elektrik bugün ve model bilgisayarın harici 8-10 bağlanan açmak prizinde veya dolar da model üzerinde tüm modeller ekstra Ethernet bilgisayarlarda tercih istemiyorum CPU sunu genellikle yuvaya edebilirsiniz. kartıhem için ihtiyaç standart harici veya usbsık hem Ama benimyapacaksanız, indirmeler etmenizdir. size tavsiyem,ethernet özellikleüzerinden de uzun süre de bilgisayarı bağlanabilen açık bırakacak modeli tercih ve büyük 25 / 53
Evimde/işyerimde den fazla bilgisayarı bağlamak istiyorum Bu durumda seçim yapmak az zorlaşıyor. Birden fazla bilgisayarın olduğu ortam genellikle ofis ortamı demek oluyor ve güvenlik, İnternet servisleri sağlamak (kendi web/mail sunucunuza sahip olmak gibi) vb. konuları da hesaba katmak gerekiyor. Ama öncelikle en basit seçeneği inceleyelim. Yukarıda bahsettiğimiz tek kullanıcı için olan modem tiplerini kullanarak da den fazla bilgisayarı nete çıkarabilirsiniz. Eğer PCI veya USB bağlantıyı kullanıyorsanız, İnternet e bağlanan bilgisayar üzerinde paylaşım programı kullanarak (ICS, Winroute, ISA vb.) sizinle aynı ağa bağlı diğer bilgisayarların sizin üzerinizden nete çıkmasını sağlayabilirsiniz. İkinci seçenek olarak da, eğer tek Ethernet çıkışı olan modem almışsanız, bu Ethernet çıkışından bilgisayarın Ethernet portuna değil de, ağınızdaki bilgisayarların bağlı olduğu hub a bağlantı yaparsanız bu hub a bağlı tüm bilgisayarlar nete çıkabilirler. 26 / 53