SÛRELERİMİZİ tefekkürle ÖĞRENİYORUZ 5. KUREYŞ SÛRESİ ا ا 1 ا ل ا يل ف ق ر يش الشت ا ء يلف ه م ر ح ل ة 3 ف لي ع ب دوا ر ب ه ذا الب ي ت 2 الص ي ف و 4 وع و ا من ه م م ن خ و ف الذ ي اط ع م ه م م ن ج ÖĞRENELİM ANLAMI Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıyla. 1. Kureyş in kavuştuğu güvenlik ve kolaylıklar için, 2. Kış ve yaz yolculuklarında kendilerine sağlanan, güvenlik ve kolaylıklar için, 3-4 K endilerini açlıktan kurtarıp doyuran ve korkudan emin kılan bu evin (Kâbe nin) Rabbi ne kulluk etsinler. 88
Benim adım Kureyş sûresi. Kâbe çevresine yerleşerek hayatlarını burada sürdürenlere Kureyş adı verilmiş. Bazı bilginler Kureyş kelimesinin kirş ; yani köpek balığı adından geldiğini söylemişlerdir. Köpek balığının diğer balıklara üstünlüğü gibi, Kureyş de diğer kabilelere karşı üstün kabul edilmiştir. O dönemde Mekke ye ziyarete gelenlerden fakir olanlara yardım ettikleri için de bu adın verildiği söylenir. Kur an da yüz altıncı sûreyim. Mekke de indirildim. İndiriliş sırasına göre ise yirmi dokuzuncu sûre yim. Dört âyetten oluşmaktayım. Bazı âlimler beni Fil sûresinin devamı sayarlar. Bu yönden Fil sûresinde Allah Teâlâ Kureyş i nasıl koruduğunu anlatırken, benim âyetlerimde ise Kureyş e verdiği nimetlerden ve onları güvenli bir ortamda yaşattığından bahsetmektedir. Kureyş in saygınlığı, Kâbe ye ve ziyarete gelen misafirlere hizmet etmeleri sebebiyledir. KUREYŞ SÛRESİ - ÖĞRENELİM Kureyş kabilesi, Kabe ye hizmet ettiği için diğer Arap kabileleri onlara büyük saygı gösterirdi. Özellikle Kâ be yi yıkmaya gelen fil ordusunun helâk edilmesi üzerine Kureyşliler in saygınlığı iyice artmıştı. Başkaları çöllerde haydutlar tarafından saldırılara uğrarken Kureyşliler güven içerisinde yazın Tâif in serin yaylalarına giderlerdi. Kışın da Yemen e seyahatlerde bulunarak büyük kazançlar elde ederlerdi. Ayrıca Kureyş in ticaret kervanları kış ay larında Somali ye ve Habeşistan a, yaz aylarında da Suriye, Mısır, Irak ve İran a giderlerdi. Hac mevsiminde Mekke de panayırlar kurulurdu. Bu panayırlar ticaretin canlanmasını sağlardı. İşte sûrede Allah ın onlara lütfettiği bu imkânlar hatırlatılarak, Şu evin (Kâbe nin) Rabbi ne kulluk etsinler. buyurulmaktadır. (Hayrettin Karaman v.d., Kur ân Yolu; V/655-656.) AÇIKLAMA Kureyşliler putlara tapıyorlardı. Allah a inandıkları hâlde putları O nun yardımcısı kabul ediyorlardı. Bunun için onlara Allah a ortak koşanlar anlamında müşrikler denilmiştir. Yüce Allah, peygamberine Kureyş sûresini indirerek Kureyşliler i uyardı. Onların görevi aç insanları doyurmak, Kâbe nin Rabbi ne ibadet etmek ve insanların rahatlıkla ibadet etmesine ortam hazırlamaktı. 89
SÛRELERİMİZİ ÖĞRENİYORUZ Allah onlara verdiği nimetleri hatırlatarak, yakınında bulundukları Kâbe nin Rabbi ne; yani Allah a ibadet etmeleri gerektiğini bildirdi. Kureyşliler, Allah ın bu uyarısına zaman içerisinde cevap verdiler. Başlangıçta bir kısmı yanlış inancında dirense de sonunda Mekke nin fethi ile Müslüman oldular. İslâm ı yaymak için ön saflarda yer aldılar. Yüce Allah, bu sûrede Kureyşliler e seslenmekle birlikte aslında onların durumunda olan herkese seslenmektedir. Onlar gibi siz de günümüzde güvenli ve kolay bir şekilde yolculuk yapmıyor musunuz? Dördüncü âyette açlığın tehlikesine dikkat çekilmekte, barış ve güven ortamından bahsedilmektedir. Peygamberimiz bir hadisinde açlıktan Allah a sığınmıştır. Allah ım, açlıktan sana sığınırım diye dua etmiştir (Ebû Dâvud, İstiâze, IV,-346, nr. 1323). UNICEF`in Afrika`da Çocukların Durumu Raporu beş kıtada açıklanırken, hak savunucuları hükümetlere daha fazla çaba çağrısında bulundu. Kuzey Afrika`da ilerleme olsa da, Sahra altında yüzbinlerce çocuk beş yaşına gelemeden ölüyor. (http://www.bianet.org./bianet/dunya/111109-sahra-alti-afrikada-cocuklar-icin- hayatta-kalmak-zor) Açlık iki türlüdür. Biri mânevî, biri maddîdir. Manevi açlık, Kur an dan, hadisten, zikirden, ibadetlerden yoksun olmaktır. Maddî açlık ise bilinen bir şeydir. Günümüzde her gün açlıktan ölen insanlar var. Bu âyetten açlık felaketine yakalanmamanın, güven ortamına kavuşmanın, Kâbe nin Rabbi ne ibadet etmeye bağlı olduğu anlaşılır. Dünyada barışın sağlanması, güvenin oluşması için Allah a kulluk şuuru içinde ticarete sarılmak ve elde edilen kazançla yoksulların imdadına koşmak gerekir. Kâbe nin Rabbi ne kulluk edenler başka şeylere, nefislerinin arzularına, maddî imkânlara kulluk etmezler. 90
a. Kendimize Uyarlayalım UYGULAYALIM Soruları Kureyş Sûresi ile ilgili yukarıda geçen bilgilerden yararlanarak cevaplayınız. 1. Kureyş in kavuştuğu güvenliğin ve kolaylıkların benzeri günümüzde geçerli midir? 2. Allah, kimleri manevî ve maddî açlıktan doyurur ve korkudan emin kılar? 3. Kâbe ve kalp arasında nasıl bir ilişki vardır? 4. Camiler niçin önemlidir? Yazalım KUREYŞ SÛRESİ - UYGULAYALIM b. Anlamının Zıddını Bulalım Sorular: 1. Kimler yaşadıkları kolaylıkların ve güven ortamının Allah tan olduğunu düşünmezler? 2. Kâbe nin Rabbi ne kulluk etmeyenler, nelere kulluk yaparlar? 3. Gönül incitenler hangi özelliklere sahiptir? 91
Yazalım SÛRELERİMİZİ ÖĞRENİYORUZ c. Duaya Çevirelim 1. Duanızın birinci kısmını Kendimize Uyarlayalım bölümünde yazdıklarınızdan yararlanarak yapınız. 2. Duanızın ikinci kısmını Anlamının Zıddını Bulalım bölümünde yazdıklarınızdan yararlanarak yapınız. Yazalım 92