Question İslam ın Tebliğ Yöntemi Nasıldı?
Answer: Tebliğ mesaj iletmek anlamındadır. Tüm ilahî peygamberlerin ve özellikle de yüce İslam Peygamberinin misyonu insanları karanlıklardan nura yöneltmek olduğundan, İslam da tebliğ Allah ın mesajını kullarına ulaştıran bir vesile olarak çok önemlidir. İslam da tebliğ yöntemleri sözlü, yazılı ve amelî olarak üç kısma ayrılabilir. Bu her üç kısmın da değişik türleri vardır. Sözlü yöntem konuşma, matem, münazara, iyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmak gibi türleri içerir. Yazılı yöntem mektup, davetname, vb. türleri kapsar. Amelî yöntem ise ayrıntılı cevapta değinilecek olan bir takım türlere sahiptir. Ayrıntılı Cevap: Tebliğ uygun ve etkili araçlardan istifade ederek mesaj ulaştırmaya denir. Tarih boyunca kendi mesajını başka insanlara ulaştırmak isteyen tüm mektep ve bireyler değişik yöntem ve araçlardan istifade etmiştir. Bugünkü dünyada da insanları muhtelif fikir ve inançlara kazandırmak için kapsamlı propagandalar yapılmaktadır. Mekteplerin müntesipleri uygun bir tebliğden istifade ederek insanları sahip oldukları düşünce, fikir ve inançlarıyla aşina kılmak ve kendi takipçikleri yapmak istemektedir. En son ve en kamil din sıfatıyla İslam ebedi ve evrensel bir misyon taşıması nedeniyle, insanlara (dini) tebliğ etmek, onları ilahi hüküm ve öğretiler ile tanıştırmak ve yanı sıra müjdeleyip uyarmak çok önemlidir. Çünkü İslam hidayet dinidir ve hidayeti çok değerli saymıştır. İnsanlar İslam öğretileri ve inançlarına aşina olmadıkları sürece onların hidayete ermesi mümkün değildir. Tebliğ yöntemleri sözlü, yazılı ve amelî olarak üç kısma ayrılabilir. 1- Sözlü Tebliğ: Bu yöntem çok değişik olup konuşma, hutbeler, ezan, dualar, Kur an-ı Mecid in nurani ayetlerini tilavet etmek, bayramlarda sevindirici merasimler ve gam ve hüzün günlerinde de matem merasimleri düzenlemek, münazara, iyiliği emretmek ve kötülükten sakındırmak gibi hususları içerir. 2- Yazılı Tebliğ A. Kur an Ayetleri Aracılığıyla: Her zaman yazılı bir eser sıfatıyla tüm insanların yanında olan nurani Kur an ayetleri insanları hidayete erdirmede önemli değere sahiptir. Onun hatta zamanımızda bile hidayet edici olduğu hususunda hiçbir şüphe yoktur. Nitekim şöyle buyuruyor: İşte size Allah tan bir nur ve apaçık bir kitap (Kur an) gelmiştir. Allah, onunla rızası peşinde olanları selâmet yollarına iletir ve onları izniyle, karanlıklardan aydınlığa çıkarıp kendilerini dosdoğru bir yola iletir. [1] B. Peygamber (s.a.a) Ve İmamlardan Gelen Değerli Hadisler. C. Mektup G ndermek:
Mektup göndermek, çağrısının başladığı ilk günlerden itibaren Hz. Peygamber (s.a.a) tarafından önemsenmiştir. Hz. Peygamberin (s.a.a) Habeşistan kralı Necaşi ye gönderdiği mektup bunun bir numunesidir. Hudeybiye barışından ve müşriklerin saldırılarının durmasından emin olunduktan sonra, Hz.Peygamber (s.a.a) Hicaz dışında tebliğ etme düşüncesini hayata geçirdi ve elçi yollayarak ve mektup göndererek herkesi tek ilaha tapmaya ve İslam dinini kabul etmeye davet etti. Bu kapsamlı çağrı, kendisi dünyadan göçünceye dek devam etti. Büyük krallar, Hıristiyanlığın dinsel yöneticileri ve meşhur kabile reisleri bu mektupların asıl muhataplarıydı.[2] 3- Amelî Tebliğ: İslam bu yönteme çok önem vermiştir. Kur an şöyle buyurmaktadır: Siz Kitab ı (Tevrat ı) okuyup durduğunuz hâlde, kendinizi unutup başkalarına iyiliği mi emrediyorsunuz? [3] Bir başka yerde ise şöyle buyuruyor: Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz?[4] İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: İnsanları söz dışında başka bir şeyle Allah ın dinine davet edin [5] İslam Peygamberi ve temiz imamlar (a.s) İslam yolunda bu yöntemden çok yararlanmışlardır; zira söylenenlerin etki etme şartı bir tebliğcinin söylediği şey ile amel etmesidir. Aynı şekilde Hz. Peygamber (s.a.a) ve imamların (a.s) yapabildiği ve diğer insanların yapmaktan aciz kaldığı mucize ve kerametler de bir tür amelî tebliğdir ve halkın İslam a yönelmesinde çok etkili olmuştur. Buna ek olarak, İslam tebliğde zarif nokta ve değişik şartları gözetmiştir. Bunlara riayet etmek tebliğsel faaliyetlerin eser bırakması ve mahsul vermesinde ve de neticede İslam ın ilerlemesinde çok etkili olmuştur. Bu bağlamda aşağıdaki hususlara işaret edilebilir: 1. Tebliğ Mekânının Önemi: Uygun mekânlarda dinsel meseleleri tebliğ etmek ve ilahi buyrukları kullara ulaştırmak daha çok etki bırakacaktır. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) Allah ın mesajını ve İslam ın çağrısını hac günlerinde halka ulaştırmaktaydı. İmam Hüseyin (a.s) Kerbela ya hareket etmeden önce hacıların gelmesi ve de kendi misyonunu ve Yezid in cinayetlerini Allah ın evini ziyarete gelen kimselere anlatmak için Mekke de kaldı ve onlardan her birinin bu mesajı kendi bölge halkına ulaştırmasını hedefledi. İmam Sadık (a.s) Arafat çölünde hacılar topluluğu arasında durur, dört tarafına bakar ve her tarafta üç defa şöyle buyururdu: Ey insanlar sizin önderiniz Peygamber (s.a.a), ondan sonra Ali b. Ebu Talib (a.s), ondan sonra Hasan ve Hüseyin, onlardan sonra Ali b. Hüseyin, ondan sonra Muhammed b. Ali idi ve şimdi ise benim. [6] Mekke ve mescit gibi yerler tebliğ için uygun yerlerdir. Tarih boyunca mescit ve minber yan yana olmuşlardır. Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurmuştur: Allah ın mescitlerinin birinde oturan, Allah ın kitabını okuyan ve kendi aralarında onu inceleyen hiçbir topluluk yoktur ki kendilerine
sükûnet inmesin ve kendilerini rahmet kuşatmasın. [7] 2. Tebliğ Zamanı: Tebliğ için uygun zamanı seçmek tebliğcinin başarılı olmasında etkili amillerdendir. Kur an ayetleri ve masum imamların dualarına bir göz atmayla işlerde ve özellikle de tebliğsel ا ن ا}[ 8 ] etmiştir. hareketlerde zamanın rolü kavranabilir. Yüce Allah Kur an ı Kadir gecesi nazil Kur an ın indirilmesi için bu zamanın seçilmesi, onun önemini {ا ن ز ل ن اه فى ل ي ل ة ال ق د ر artırmaktadır. Zira Kadir gecesi de en güzel zamanda yani mübarek Ramazan ayında yer almaktadır. Allah Resulü nün (s.a.a) gönderilmesinden üç yıl sonra şu ayet nazil olmuştur: Ey Muhammed! Şimdi sen, sana emrolunanı açıkça ortaya koy ve Allah a ortak koşanlara aldırış etme. [9] Bu ayetin üç yıl sonra nazil olması, ondan önce Allah ın dinini aşikâr olarak ilan etmek ve de müşrik ve kâfirlerden uzak olmak için altyapı ve şartların hazır olmadığını göstermektedir. Kureyş inkârcıları, Allah Resulü nün tebliğini engellemek istedikleri zaman, Hz. Peygamber (s.a.a) haram aylardan istifade etmekte, Ukaz, Micne ve Zilmecaz gibi pazarlara gitmekte, yüksek bir yere çıkmakta ve halkı İslam dinine davet etmekteydi.[10] Çünkü inkârcıların inancına göre bu aylarda savaş ve kan akıtmak haram idi ve bu yüzden Hz. Peygambere (s.a.a) bir zarar gelmiyordu. 3. Allah ın Adıyla Başlamak: Her işte gerçek müessir Allah olması ve her amelin başarılı olması tam olarak O nun isteğine bağlı bulunması nedeniyle söz O nun adıyla başlamalıdır. Bu şekilde söz ilahî bir dayanak bulacak ve halka direkt etki edecektir. Hz. Peygamberin (s.a.a) Allah tarafından aldığı ilk emir mesajı ve sözüne Allah ın adıyla başlamasıydı. Yaratan Rabbinin adıyla oku! [11] 4. İlahî Vahiy İle İletişimde Olmak: İlahi vahiy ile iletişimde olma dışında insan sözü hiçbir zaman hatadan yoksun değildir. Tebliğci, Allah Tebarek ve Taala nın yüce elçisine vahyettiği şeylere sarılmalıdır. Bu doğru yoldur. Aksi takdirde sapma tehlikesi öndedir: Öyle ise sana vahyedilene sımsıkı sarıl. Şüphesiz sen doğru bir yol üzeresin. [12] Vahiy kaynağıyla iletişim içinde olan Peygamberin (s.a.a) söz ve tebliği arzu ve hevesten uzaktır. O, nefis arzusu ile konuşmaz. (Size okuduğu) Kur'an ancak kendisine bildirilen bir vahiydir. [13] Bu onun etkili olmasının sırlarından biridir. 5. Delilli Ve Mantıklı Konulardan Yararlanmak Ve Çürük, Payesiz Ve Edep İle İnsaniyete Aykırı Konulardan Uzak Durmak: Kur an-ı Kerim değişik ayetlerde konularını burhan ve delille beyan etmiş ve takipçilerine kâfirlerle en güzel şekilde tartışmalarını emretmiş[14] ve şöyle buyurmuştur: Onların, Allah ı bırakıp tapındıklarına sövmeyin, sonra onlar da haddi aşarak, bilgisizce Allah a söverler. [15] Kur an hatta kendi muhaliflerinden bile iddiaları için delil getirmelerini istemekte ve şöyle
buyurmaktadır: Eğer doğru söyleyenler iseniz (iddianızı ispat edecek) delilinizi getirin. [16] (Kâfirlere), Kesin delilinizi getirin deriz. Onlar da gerçeğin Allah a ait olduğunu bilirler ve (Allah a ortak diye) uydurdukları şeyler kendilerini yüzüstü bırakıp kaybolup gitmişlerdir. [17] 6. Müjde Ve Teşvik: Kur an-ı Kerim insanları infak etmeye davet için birçok müjde vermiştir: Mallarını Allah yolunda harcayanların durumu, yedi başak bitiren ve her başakta yüz tane bulunan bir tohum gibidir. Allah, dilediğine kat kat verir. Allah, lütfü geniş olandır, hakkıyla bilendir. [18] Bir başka yerde insanları salih amele ve namaz kılmaya teşvik etmek için şöyle buyuruyor: Şüphesiz iman edip salih ameller işleyen, namazı dosdoğru kılan ve zekâtı verenlerin mükâfatları Rableri katındadır. Onlara korku yoktur. Onlar mahzun da olmayacaklardır.[19] 7.Uyarı: Kur an insanları iyi amele teşvik eder ve kötü amelden sakındırır. Hz. Peygamberin (s.a.a) en belirgin yönlendiriciliklerinden biri insanları her türlü arzu pereselikten sakındırmasıydı. Birçok ayette şiddetli azap vaadi verilerek kâfir ve günahkârlar uyarılmış ve şöyle buyrulmuştur: Şüphesiz, Allah ın ayetlerini inkâr edenler için şiddetli bir azap vardır. Allah, mutlak güç sahibidir, intikam sahibidir. [20] 8. Dinî Öğretileri Tebliğ Ederken Korkmamak: Kur an-ı Kerim tebliğ işinde Allah tan başka kimseden korkmayan doğru tebliğcileri övmüş ve şöyle buyurmuştur: Daha önce gelip geçen o peygamberler, Allah ın vahiylerini tebliğ eden, Allah tan korkan, başka hiç kimseden korkmayan kimselerdir. Allah, hesap görücü olarak yeter. [21] Bu zarif noktalara dikkat edilmesi ve masum önderler ile onların gerçek taraftarları tarafından bunların uygulanması, İslam ın hızlı bir şekilde yayılmasını sağlamıştır.refrence: [1] Maide, 15 ve 16. [2] Taberi, İbn. Cerid, Tarih-i Taberi, c. 2, s. 882, Tahkik: Nohbetün Mine l-ulemai l-ecilla, Müessese-i Elem i Beyrut. [3] Bakara, 44. [4] Saf, 2; Kur an Ve Tebliğ, Muhsin Kıraati, İntişarat-ı Dershayi Ez Kur an dan iktibas edilmiştir. [5] Biharu l-envar, c. 5, s. 197, ه ار ون ع ن اب ن ص د ق ة ع ن ا ب ي ع ب د الله ع ا ن ه ق ال ک ون وا د ع اة الن اس ب ا ع م ال ک م و ل ا ت ک ون وا د ع اة ب ا ل س ن ت ک م [6] Kuleyni, Muhammed b. Yakub, Furu-i Kafi, c. 4, s. 466, Daru l-kütübi l-islamiye, Tahran. [7] Nuri Tabersi, Hacı Mirza Hüseyin, Müstedrekü l-vesai, c. 3, s. 363, Çaphane-i İslamiye, Tahran.
[8] Kadir, 1. [9] Hicr, 94. [10] Hz. Ayetullah Sübhani, Cafer, Furuğ-ı ebediyet, c. 1, s. 326, Hedef. 1360 ş. [11] Alak, 1. [12] Zuhruf, 43. [13] Necm, 3 ve 4. [14] Nahl, 125, اد ع ا ل ى س ب يل ر ب ك ب ال ح ك م ة و ال م و ع ظ ة ال ح س ن ة و ج اد ل ه م ب ال ت ي ه ي [15] Enam, 108, و لا ت س ب وا ال ذ ين ي د ع ون م ن د ون الله ف ي س ب وا الله ع د و ا ب غ ي ر ع ل م [16] Bakara, 111. [17] Kasas, 75. [18] Bakara, 261. [19] Bakara, 277. [20] Ali İmran, 4. [21] Ahzab, 39, ال ذ ين ي ب ل غ ون ر س ال ات الله و ي خ ش و ن ه و ل ا ي خ ش و ن ا ح د ا ا ل ا الله و ك ف ى ب الله ح س يب ا ------------------------------ Kaynak:www. islamquest.net Sunulan cevaplar zorunlu olarak Ehl-i Beyt (a.s) Kurultayı nın görüşünü yansıtmamaktadır