POLİKİSTİK OVER SENDROMU Polikistik Over Hastalığı; PCOS; Stein Leventhal Sendromu; Polifolliküler Over; Hiperandrojenik Anovulasyon; Polikistik over sendromu kronik endokrin bir hastalıktır, kadınlarda görülür, karakteristik olarak hastalarda erkeklik hormonları yüksektir (androjenler), Kısırlık vardır, Obezite vardır, İnsülin direnci vardır, Yüz ve vücutta kıllanma artışı olur, Anovülasyon olur (overlerden olgunlaşmış yumurta salınamaz). Overler yumurtayı tutan ve olgunlaştıran folliküller yapar, olgunlaşan yumurtayı daha sonra döllenmek üzere dışarı salarlar daha sonra follikül ortadan kaybolur. Polikistik over sendromunda overler follikülleri yapar ancak ya yumurta olgunlaşamaz yada dışarı salınamaz. İşini bitiremeyen follikül ise kistleşir ( içi sıvı dolar ). Polikistik over sendromu hastaların overlerinde birçok kist görülür. Overlerde kist gelişmesinin tek sebebi polikistik over hastalığı değildir, birçok hastalık overlerde kist gelişmesine neden olabilir. Polikistik over sendromu bu hastalıklar içinde en sık görülenlerden birisidir. Polikistik over neden olur? Polikistik over sendromunun gerçek sebebi bilinmemektedir. Genetik yapı ve genetik meyil olduğu düşünülmektedir. İnsülin direncinin hastalıkta rol oynadığına dair bulgular vardır. Fazla İnsülin overlerden fazla androjen üretilmesine bununda ovülasyona engel olup kistleşmeye neden olduğu
düşünülmektedir. Polikistik over kimlerde görülür? Polikistik over sendromu gelişmesi aşağıdaki durumlarda yükselir: Obezite varlığında, Sedanter ( hareketsiz ) yaşam tarzında, Ailede polikistik over hastası var ise, Polikistik over gelişme şansı yüksektir. Hastalık genellikle 15 30 yaş arasında başlar. Polikistik over belirtileri nelerdir? Polikistik over hastalığı aşağıdaki şikayetlere neden olur: Adet düzensizliği yada adet yokluğu, Kısırlık, Yüz ve vücutta kıllanma, Kilo alma, Obezite, Akne, Koltuk altı, kasık ve ensede cilt koyulaşması, Nadiren seste boğukluk, Nadiren temporal bölgede saç dökülmesi ( erkek tipi saç dökülmesi ) görülür. Bu şikayetler sadece polikistik over hastalığına özgü şikayetler değildir, birçok sebebe bağlı olabilir. Polikistik over hastalarında aşağıdaki hastalıklar da sık görülür: Tip 2 diyabet ( İnsülin direncine bağlı olarak ortaya çıkar. Diyabet den önce metabolik sendrom gelişir), Hiperlipidemi ( kan yağları ve kolesterolün artması), Uterus iç tabakasının kalınlaşması ( endometriyel hiperplazi: kanserojen bir durumdur), Endometriyel kanser,
Hipertansiyon, Kalp hastalıkları, Metabolik sendrom ( Obezite + İnsülin direnci+ yüksek tansiyon + hiperlipidemi ve pıhtılaşma hastalıkları kombinasyonuna metabolik sendrom denir). Polikistik over teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve fizik muayene teşhise yardımcı olur. Adet düzensizliklerinin detaylı olarak doktora anlatılması gerekir. Ultrason incelemesinde polikistik görünün önemlidir. Kesin teşhis laboratuar testleri ile konur. Polikistik over şüphesinde aşağıdaki testlerin yapılması gerekir: Total testosteron, Serbest testosteron, DHEA-S, Prolaktin, Tiroid fonksiyon testleri; T3, T4, FT3, FT4, TSH, Açlık kan şekeri, Açlık İnsülin seviyesi, OGTT, Lipit profili, HOMA IR Polikistik over tedavisi: Polikistik over tedavisi gebelik isteyip istememeye göre farklılık gösterir. Tedavide ana amaç hastalığa eşlik eden İnsülin direnci ile mücadele etmektir. Tedavinin ana noktaları şunlardır: Şikayetlerin azaltılması, Kilo vermek, Egzersiz, İnsülin rezistansı, glikoz intoleransı ve metabolik
sendrom ile mücadele ), Oral anti diyabetiklerin kullanılması Metformin, Glukofaj vb, Oral kontraseptif kullanımı ( adet düzensizlikleri için Ovülasyon indüklemesi ( gebelik için ), Komplikasyonların izlenmesi, Anti androjen ilaçlar. Polikistik over sendromu tedavisinde yaşam tarzı değişiklikleri: Kolesterol ve hiperlipidemi seviyesini düşürmek, tip 2 diyabet gelişimini durdurmak, hipretansiyon gelişimini ve kalp problemlerini engellemek amacıyla polikistik over hastalarının yaşam tarzlarına dikkat etmeleri gereklidir. Özellikle Diyabet, kolesterol ve yüksek tansiyon açından düzenli Check Up ve kontrol, Düzenli egzersiz, Düşük yağlı diyet, İdeal kiloyu sağlamak bu hastalıkların ortaya çıkışını ve kontrolünü sağlamak açısından önemlidir. Polikistik overde hormon tedavisi: Doğum kontrol hapları adet düzensizliklerini ortadan kaldırır ve uterus epitelinin düzenli yenilenmesini sağlayarak kanser gelişme riskini azaltır. Doğum kontrol hapları aynı zamanda aşırı kıllanmayı azaltır, androjeni baskılayarak akne gelişimini engeller. Progestin gibi diğer hormonlarda adet düzensizlikleri için kullanılabilirler. Gebe kalmak isteniyor ise hormonlar ile ovülasyon indüklemesi yapılabilir. Polikistik overden korunma: 10 lu yaşlardan itibaren ailede polikistik over şikayeti olan, obezite ye meyilli olan, adet düzensizliği olan çocukların dikkatle izlenmesi gerekir. Bu çocuklarda kilo alımının
engellenmesi, düzenli egzersiz, diyet ve erken teşhis ile polikistik over ve buna bağlı şikayetlerin engellenmesi, azaltılması mümkündür. Referanslar: 1. The American Congress of Obstetricians and Gynecologists http://www.acog.org/ 2. The International Council on Infertility Information Dissemination, Inc. http://www.inciid.org/ 3. Polycystic Ovarian Syndrome Association http://www.pcosupport.org/ 4. The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada http://www.sogc.org/ 5. Womens Health Matters http://www.womenshealthmatters.ca/ 6. American College of Obstetrics and Gynecologists. American College of Obstetrics and Gynecologists website. Available at: http://www.acog.org. Accessed June 15, 2008. 7. American College of Obstetricians and Gynecologists Practice Bulletin: polycystic ovary syndrome. Obstet Gynecol. 2002;100:1389-1402. 8. The American Fertility Association. The American Fertility Association website. Available at: http://www.theafa.org/. Accessed June 15, 2008. 9. Baillargeon JP. Use of insulin sensitizers in polycystic ovarian syndrome. Curr Opin Invetig Drugs. 2005:6:1012-1022. 10. Dambro MR, Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult. 1999 ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; 1999. 11. The InterNational Council on Infertility Information Dissemination. The International Council on Infertility Information Dissemination website. Available at: http://www.inciid.org. Accessed June 15, 2008. 12. Polycystic ovary syndrome. American Academy of Family Physicians website. Available at: http://familydoctor.org/online/famdocen/home/women/reproductiv
e/gynecologic/620.html. Published September 2000. Updated June 2005. Accessed June 15, 2008. 13. Polycystic Ovarian Syndrome Association. Polycystic Ovarian Syndrome Association website. Available at: http://www.pcosupport.org. Accessed June 15, 2008. 14. Stadmauer L, Oehninger S. Management of infertility in women with polycystic ovary syndrome: a practical guide. Treat Endocrinology. 2005;4:279-292. 15. Stout DL, Fugate SE. Thiazolidinediones for treatment of polycystic ovary syndrome. Pharmacotherapy. 2005;25:244-252. 16. Vibikova J, Cibula D. Combined oral contraceptives in the treatment of polycystic ovary syndrome. Hum Reprod Update. 2005;11: 277-29 AKNE Sivilce; Acne; Acne Vulgaris; Pimples; Sivilce kıl köklerinin tıkanması ve iltihaplanmasıdır. Tıkalı kıl kökleri kara noktalar, ak noktalar veya sivilceler olarak ortaya çıkabilirler. Tüm bu görünümler kıl köklerinin tıkanması ile başlar. Akne gençlerde daha sık görülse de bazı çeşitleri ileri yaşlarda da ortaya çıkar. Akne neden olur? Akne cildin yağ bezlerinde başlar. Cildin yağ bezleri sebum adı verilen yağlı salgıyı üretir. Sebum kıl follikülünden çıkarak cilde yayılır. Bazen sebum katılaşır, kıl follikülündeki ölü dokular ve bakteriler ile karışır ve follikülden dışarı çıkamaz ise akneler oluşmaya başlar.
Akne oluşumunda şu faktörler yer alır: Erkek hormonları ( androjen ) seviyesi, Sebum yapımının artması, Kıl follikülünde değişiklikler, Bakteriler. Akne oluşumun arttıran risk faktörleri nelerdir? Yaş: 12-24 yaş arası gençler, Beyaz ırk, Hormonal değişiklikler; Püberte, Gebelik, Menses öncesi dönem, Stres, Bazı ilaçlar; Androjen içeren ilaçlar, Lityum, Barbituratlar, Birtakım kozmetik ilaçların kullanımı akne gelişme riskini arttırırlar. Akne ne şikayete neden olur? Akne bazen çok şiddetli ve cilt, cilt altı dokulara zarar verecek derecede yaygın olabilir. En sık karşılaşılan şikayetler: Cidde aşır yağlanma, Ciltte siyah noktacıklar, Sık sivilceleşme, Papül ( büyük ve hassas sivilce ), Püstül ( içi irin dolu etrafı kızarık apse), Nodül ( cilt altına doğru uzanan hassas iri, içi irin dolu ağrılı apse), Kist ( ağrılı ve içi dolu birleşmiş püstüller. İz bırakarak iyileşirler).
Akne teşhisi: Yüz, alın, boyun, sırt, göğüs ve omuzlar aknenin en sık görüldüğü alanlardır. Hastanın şikayetleri ve görünüm tanı koydurur. Akne tedavisi: Akne çok yönlü tedavi gerektiren bir durumdur. Birçok tedavi modalitesi birkaç hafta sürer. Akne de ilaç tedavisi: Her yerde bulunabilen ve reçetesiz satılan krem, losyon, temizleyici ilaçların amacı cildin yağ oranı ve bakterilerin sayısını azaltarak akne gelişimini durdurmaktır. İçlerinde Benzoyl peroksit, Salisilik asit, Sülfür, Resorcinol vb. maddeler içerirler. Reçete ile satılan akne ilaçları, temizleyici kremler ve losyonlar da ciltteki yağ miktarını azaltmayı, bakteri sayısını azaltmayı ve akne gelişimini durdurmayı amaçlar. İçlerinde genellikle: Antibiyotik ( klindamisin, eritromisin ), Tretionin, Adaptalene, Azelaic acid, Tazarotene, Dapsone bulunan ilaçlardır. Antibiyotikler: ciltteki bakteri sayısını azaltarak akne gelişimini azaltmaya çalışırlar. Bu amaçla kullanılan antibiyotikler; Doksisiklin, Minosiklin, Tetrasiklin, Eritromisin, Klindamisin,
Amoksilin, Sefalosporinler, Trimetoprim/ sulfametaksazol. Antibiyotikler lüzum halinde kullanılmalıdır. Androjen seviyesini düşürerek akne gelişimini azaltan ilaçlar: Doğum kontrol ilaçları, kombine Östrojen ve Progesteron içeren ilaçlar akne tedavisinde çok kullanılırlar, Sprinolakton, Retinoidler: sebase glandların salgısını ve sayısını azaltarak akne gelişimini durdururlar. Son derece sıkı kontrol altında satılan ilaçlardır. Çok ciddi kistik akne vakaları dışında kullanılmazlar. Hamile veya 2 yıl içinde hamile kalmak isteyenlere verilmemelidir çünkü çocukta ciddi sakatlıklara neden olur. İzothreonin Bu gurup içinde kullanılan maddedir. Akne tedavisinde uygulanan prosedürler: Kortizon enjeksiyonu: kist içine kortizon enjeksiyonu sadece büyük iltihabi kistlere iz bırakmaması için uygulanır, Akne cerrahisi: nadir kistik vakalarda kistin cerrahi olarak boşaltılması gerekebilir, Akne de skar revizyonu: akne izlerinin düzeltilmesi amacıyla yapılır, bu amaçla en sık; Kimyasal peeling: glikolik asit yada diğer hafif asitler ile cildin soyulmasıdır. Hem akne izlerini azaltır hem akne gelişimini azaltır, Dermabrazyon: cildin mekanik olarak zımparalanmasıdır, Skar eksizyonu: skarlı dokunun cerrahi olarak alınmasıdır, Kollajen dolgu: skar nedeniyle çökmüş alanların kollajen ile doldurulmasıdır, Lazer resurfasing: cildin lazer ile üst dokusunun
yakılarak alınmasıdır. Hem skar dokusunun düzeltir hem de akne gelişimini azaltır. Fototerepi: ciltdin ultraviyole ışık ile tedavisidir. Akne gelişimini azaltır. Bu prosedürlerden bir çoğu skar gelişimini arttırma ve enfeksiyon nedeniyle risk taşır. Akneden korunma: Akne nedeni olan faktörleri kontrol etmek zor olduğundan akne gelişiminden korunmak da kolay değildir. Ancak birtakım basit önlemler akne gelişimini azaltmakta etkilidir. Yüzün günde en fazla 2 kez hafif bir sabunla yıkanması fazla yağı alır, cildi keselemek yada mekanik olarak fazla ovalamak, sık sık yıkamak akne gelişimini arttırır, Yüz yıkanırken; Ellerinizi kullanın, Hafif sabunlar kullanın, Yüzünüze losyon vb. uygulamadan önce iyice kurumasını bekleyin, Sivilceleri sıkmayın, Cildinizdeki porları tıkamayan losyon sabun ve kozmetikleri kullanın bunlar üzerinde Non Comedogenic diye uyarılar bulunmalıdır. Akne ilaçlarını yerinde ve dozunda kullanın, aşır ıkullanım akneyi azdırır, Stresten uzak durun ve stres ile mücadeleyi öğrenin, Koruyucu güneş kremlerini yıl boyunca kullanın özellikle bazı sivilce tedavisi ilaçları cildi güneşe karşı daha da hassas yapar. Akne (sivilce) tedavisi olan bir hastalıktır. Akne ile kendi bildiğiniz şekilde başa çıkmaya çalışmak durumu daha da kötüleştirip kalıcı izler bırakır. Referanslar:
1. The Acne Resource Center Online http://www.acne-resource.org/ 2. The American Academy of Dermatology http://www.aad.org/ 3. Canadian Dermatology Association http://www.dermatology.ca/ 4. Dermatologists.ca http://www.dermatologists.ca/ 5. Questions and answers about acne. National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases website. Available at: http://www.niams.nih.gov/hi/topics/acne/acne.htm. Accessed June 4, 2008. 6. Safer D. Phototherapy. EBSCO Health Library website. Available at: http://www.ebscohost.com/thistopic.php?marketid=15topicid=81. Updated November 2008. Accessed October 20, 2009. 7. What is acne? American Academy of Dermatology website. Available at: http://www.skincarephysicians.com/acnenet/index.html. Accessed June 4, 2008. 8. 9/2/2009 DynaMed Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Arowojolu A, Gallo M, Lopez L, Grimes D, Garner S. Combined oral contraceptive pills for treatment of acne. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(3):CD004425