T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ EYLEM PLANI

T T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ EYLEM PLANI 2009-2020 www.cevreorman.gov.tr

ÖNSÖZ İnsanoğlunun hayatında huzur ve sükunetin değeri hiçbir varlıkla değiştirilemeyecek kadar yüksektir. Günümüzde yaşadığımız çevrenin kalitesini hoş görüntüsünü ve insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen önemli faktörlerden biri de gürültüdür. Gürültüyü, insanların fizyolojik ve psikolojik dengesini bozan, iş başarısını azaltan, çevrenin sessizliğini azaltarak ya da yok ederek niteliğini değiştiren hoşa gitmeyen seslerden oluşan önemli bir çevre kirleticisi olarak tanımlayabiliriz. Özellikle ülkemizde plansız kentleşme, altyapısız ve düzensiz yerleşme, trafik yoğunluğunun artması, mekanik araçların ve donanımların günlük yaşamımıza girmesiyle birlikte gürültü meselesi artmakta ve giderek insanlarımızın dinlenebilecekleri, çalışabilecekleri kısaca huzurlu şekilde yaşayabilecekleri mekânların azalmasına sebep olmaktadır. Elbette ki, yaşam kalitemizi iyileştiren birçok teknolojik donanımın aynı zamanda yaşam kalitemizi düşürdüğünü de göz ardı edemeyiz. Çevre ve Orman Bakanlığı olarak gayemiz gürültünün kontrolü ve azaltılmasına yönelik hedef ve ilkeleri belirleyerek konu ile ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon ve işbirliği içinde belirlenen çevresel gürültü standartlarını sağlayacak şekilde çalışmalar yaparak halkın huzur ve sükûnunu sağlamaktır. Bu gaye doğrultusunda, Avrupa Birliği (AB) mevzuatına da uyumlu olarak çıkarılan 7 Mart 2008 tarihinde Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik çerçevesinde yerleşim yerleri, karayolları, demiryolları ve hava alanları için gürültü düzeylerini ve bu düzeylere maruz kalan konut, okul, hastane ve nüfusu sayısını gösteren gürültü haritaları hazırlanacak ve bu harita sonuçları esas alınarak, özellikle çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere yol açtığı yerler ile çevresel gürültü kalitesinin korunması gerekli olduğu yerlerde, gürültünün kontrol altına alınmasına yönelik eylem planları hazırlanarak uygulamaya konulacaktır. Gürültü kirliliğinin olumsuz etkilerinin anlaşılabilmesi için öncelikle ilgili kamu kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları olarak bu konuda bilinçli olunması gerekmektedir ki böylelikle gürültü meselesinin çözümüne yönelik etkin adımlar atabilelim. Bu farkındalığımızla şunu söyleyebiliriz. Öncelikle toplum olarak bilinçlenmeliyiz. Böylece Yönetmeliğin, insanlarımıza getireceği faydalar daha kolay özümsenecek ve bu hazırlanan eylem planını daha etkin ve verimli şekilde hayata geçirmiş olacağız. Çevre ve Orman Bakanlığı olarak; 2009-2020 Çevresel Gürültü Eylem Planı nın uygulanmasıyla birlikte insanlarımızın gürültüden uzak, sessiz ve sakin daha huzurlu, daha sağlıklı, kaliteli bir çevrede yaşamalarını gaye edinmekteyiz. Hoşunuza giden seslerle bezenen bir çevrede huzur ve sükûn dolu bir yaşam dileğiyle Prof. Dr. Veysel EROĞLU Çevre ve Orman Bakanı 2

ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN ÖNLENMESĠ VE KONTROLÜNE YÖNELĠK EYLEM PLANI 1. GÜRÜLTÜ KĠRLĠLĠĞĠ KONUSUNA GENEL BĠLGĠLER...4 2. GÜRÜLTÜNÜN ĠNSAN SAĞLIĞINA ETKĠLERĠ...6 3. TÜRKĠYE DE MEVCUT ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ DURUMU...7 4. ANA HEDEF...8 5. DENETĠM VE ĠZLEME 9 5.1 Yetki Devri- Mevzuat ve Mevcut Durum 5.2 Hedef 5.3 SANAYĠ TESĠSLERĠ...10 5.3.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 5.3.2 Hedef 5.4 EĞLENCE YERLERĠ.14 5.4.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 5.4.2 Hedef 5.5 SOKAK EĞLENCELERĠ..21 5.5.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 5.5.2 Hedef 5.6 MOTORLU TAġITLAR...22 5.6.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 5.6.2 Hedef 6. GÜRÜLTÜ HARĠTALAMA VE EYLEM PLANLARI..22 6.1 ULAġIM 6.1.1 Karayolu.23 6.1.1.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 6.1.1.2 Hedef 6.1.2 Demiryolu...25 6.1.2.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 6.1.2.2 Hedef 6.1.3 Havaalanları 27 6.1.3.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 6.1.3.2 Hedef 6.2 YERLEġĠM ALANLARI...29 6.2.1 Mevzuat ve Mevcut Durum 6.2.2 Hedef 6.3 Gürültü Haritalama ve Eylem Planlamasında Sorumlu...30 Kurum/ KuruluĢlar ve Yükümlülükleri 6.4. Gürültü Haritası ve Eylem Planlarının Hazırlanma Amacı 30 6.5. Gürültü Eylem Planının Diğer ġehir Planlarıyla Olan Bağlantısı...30 6.6. GÜRÜLTÜYÜ AZALTMAK ĠÇĠN ALINABĠLECEK...32 BASĠT TEDBĠRLER 7.BĠNALARDA GÜRÜLTÜ YALITIMI..33 7.1 Mevzuat ve Mevcut durum 7.2 Hedef 8. GÜRÜLTÜNÜN ÖNLENMESĠ VE KONTROLÜNE YÖNELĠK...35 BAKANLIĞIN YÖNLENDĠRĠCĠ ÇALIġMALARI 9. KURUMSAL KAPASĠTENĠN GÜÇLENDĠRĠLMESĠ..42 10. KAMUOYUNUN BĠLGĠLENDĠRĠLMESĠ VE BĠLĠNÇLENDĠRĠLMESĠ 45 11. EKLER 3

ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN ÖNLENMESĠ VE KONTROLÜNE YÖNELĠK EYLEM PLANI 1. GÜRÜLTÜ KĠRLĠLĠĞĠ KONUSUNDA GENEL BĠLGĠLER Çevre sorunları içinde bulunan gürültü kirliliği (akustik kirlilik) geliģmiģ ülkelerde sanayileģme sürecinin sonuçlarından biri olarak ve teknoloji artığı biçiminde ortaya çıkmıģ ve baģta ulaģım gürültüleri olmak üzere 1960 lı yıllardan sonra toplumun çeģitli kesimleri için büyük bir ilgi alanı durumuna gelmiģtir. Yapılan bilimsel araģtırmalar, gürültünün çevre faktörüne bağlı olarak insan ve toplum sağlığı üzerinde, büyük bir risk oluģturduğunu ve kentlerde gürültüden doğrudan etkilenen kiģi sayısının giderek arttığını ortaya koymaktadır Ses Nedir? Ses günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçasıdır. Bize müzik veya kuģların ötüģünü dinlemek gibi hoģ zevkleri tattırır. KonuĢarak anlaģabilmemizi sağlarken, kimi zaman da bizi tehlikelere karģı uyarır. Ses beģ duyudan biri olan iģitme duyu organı kulak aracılığı ile algılanır. Ses her insan tarafından tümüyle farklı algılanır. Bir insan damlayan bir musluk yüzünden rahatsız olurken, diğeri spor arabaların ya da müzik gösterilerinin kulak sağlığını tehdit edebilecek kadar yüksek gürültüsünden zevk alır. Gürültü Nedir? Gürültü; istenmeyen, rahatsız edici ya da sağlığı tehdit eden seslerdir. db(a) olarak ölçülmektedir. db(a) skalası logaritmik bir yapıya sahiptir. Duyma sınırı/eģiği 0 db(a) olup 120 130 db(a) ise ağrı eģiğidir. Yaklasık olarak bir ses 6 10 db(a) artırılırsa insan kulağı tarafından 2 kat olarak hissedilir. Trafik akıģındaki yoğunluğun yarıya düģürülmesi yaklaģık olarak 3 dblik bir azaltım sağlarken, yoğunluğun iki kat artırılması yaklaģık olarak 3 dblik bir artıģa neden olur. 4

GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI Karayolları, Demiryolları Hava alanları, Endüstri tesisleri, YerleĢim alanlarının yakınında yer alan; taģ ocakları, ĠnĢaat alanları, Konutların altında yer alan; kaset satıģ yerleri, matbaa, konfeksiyon ve ayakkabı atölyeleri ve marketler gibi iģyerleri, Tamirhaneler, satıģ yerleri, benzin istasyonları, otoparklar, Konutlarda; televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler ile jeneratör, havalandırma, yakma kazanları, Zamansız yapılan bakım ve onarımlar, Eğlence ve dinlenme yerlerinde kullanılan elektronik olarak yükseltilmiģ müzik sesleri, Megafonla, bağırarak veya korna çalarak satıģ yapılması, Konut içinde veya bahçede barındırılan hayvanlardan kaynaklanan gürültülerdir. 5

2. GÜRÜLTÜNÜN ĠNSAN SAĞLIĞINA ETKĠLERĠ A. Fiziksel Etkileri Geçici veya sürekli iģitme bozuklukları. B. Fizyolojik Etkileri Kan basıncının artması, dolaģım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atıģlarında yavaģlama, ani refleks. C. Psikolojik Etkileri DavranıĢ bozuklukları, aģırı sinirlilik ve stres. D.Performans Üzerine Olan Etkileri: ĠĢ veriminin düģmesi, konsantrasyon/yoğunlaģma bozukluğu, hareketlerin yavaģlaması, Gürültünün insan sağlığına etkileri gürültüye maruz kalma süresi ve gürültünün düzeyine bağlıdır. Gürültünün insan üzerindeki etkisinin nasıl değerlendirilmesi gerektiğini gösteren araģtırmalar yapılmıģtır. Sesin etkisiyle ilgili dayanak oluģturan değerler Ģunlardır: Tablo 1: Ses Düzeyi ve Etkileri Durum Ses düzeyi Etki 120 db(a) nın üstünde Kısa bir sürede duyma kaybı Askeri uçakların alçak uçuģu, yerde Diskoteklerin iç mekanları 120 db(a) Ağrı eģiği 100 db(a) 85 db(a) Uzun vadede duyma kaybı Gürültülü bir cadde 75 db(a) 65 db(a) Kalp-kan dolaģımı rahatsızlıkları 55 db(a) Rahatsızlık 45 db(a) Sohbet ederken, telefonda konuģurken, TV ve radyo dinlerken rahatsızlık >35 db(a) Uyku bozuklukları Sessiz bir odada 30 db(a) 0 db(a) Duyma eģiği 6

3. TÜRKĠYE DE MEVCUT ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ DURUMU Türkiye de; gürültü kaynaklarından (karayolu, demiryolu, hava alanı, endüstri, eğlence yerleri vb.) çevreye yayılan çevresel gürültü sorununu ortaya koyacak Ģekilde kapsamlı bir çalıģma yapılmamıģtır. Gerek Çevre ve Orman Bakanlığına ve Ġl Çevre ve Orman Müdürlüklerine, gerekse belediyelere intikal eden Ģikayetlerden; daha çok eğlence yeri gürültüsü, sokak düğünleri ve havai fiģek atımından kaynaklanan gürültüler ile iģyerlerinde bulunan jeneratör, klima ve fan gürültüsü ile mesken olarak kullanılan binaların kazan dairelerinden kaynaklanan gürültüler ve özellikle Ġstanbul ve Antalya da havaalanı gürültüsünden insanların rahatsız olduğu anlaģılmaktadır. ġekil 1: Gürültü ġikayetlerinin Kaynağa Bağlı Olarak Bölgelere Göre Dağılımı. Eğlence Yerleri ĠĢ yeri, atölye ve imalathane Sokak Düğünleri Maden ve taģ ocakları Karayolu Tabanca sesleri Havaalanları Çevresel gürültünün kontrol altına alınması için Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi (ÇGDY) Yönetmeliği AB Çevresel Gürültü Direktifine (2002/49/EC) uyumlu olarak 7 Mart 2008 tarihi itibari ile Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiģtir. 7

4. ANA HEDEF HEDEFE ULAġMAK ĠÇĠN; ANA HEDEF Çevresel gürültüye maruz kalınması sonucu kiģilerin huzur ve sükununun, beden ve ruh sağlığının bozulmaması için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayarak, kiģilerin gün içerisinde rahatsızlık ve gece boyunca uyku bölünmesi yaģamaması için sessiz ve sakin yaģam alanlarının oluģturulması Eylem Planlarının UYGULAMAYA KONULMASI EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI (Gürültü Haritalama Sonuçları Göz Önünde Bulundurularak) GÜRÜLTÜ HARĠTALARI HAZIRLANARAK Sorunun Belirlenmesi DENETĠM VE ĠZLEME Yapılarak Çevresel Gürültünün Kontrol altına Alınması Gürültü Kaynak Verilerinin Toplanması KURUMSAL KAPASĠTENĠN GÜÇLENMESĠ ġekil 2: Çevresel Gürültü Planlamasında Ana Hedefe UlaĢılacak Eylem Piramidi 8

5. DENETĠM VE ĠZLEME 5.1 Yetki Devri - Mevzuat ve Mevcut Durum Çevresel gürültü oluģturan kaynakların denetimi, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği çerçevesinde yapılır. Çevre Kanunu nun hükümlerine uyulup uyulmadığının denetleme yetkisi Çevre ve Orman Bakanlığına (Merkez ve taģra teģkilatı) aittir. Gerektiğinde bu yetki, Bakanlıkça; il özel idarelerine, çevre denetim birimlerini kuran belediye baģkanlıklarına, Denizcilik MüsteĢarlığına, Sahil Güvenlik Komutanlığına, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre belirlenen denetleme görevlilerine devredilebilir. Yetki Devri Yapan Ġdarelerin Yükümlülükleri ġikayetlere istinaden denetim yapmak. Programlı ve/veya programsız denetim yapmak. Ġhlalin tespiti halinde Çevre Kanunu kapsamında cezai müeyyide uygulamak. Gerekli kontrol tedbirlerini aldırtmak. Mevcut durumda, bugüne kadar toplam 11 i BüyükĢehir belediyesi olmak üzere toplam 67 belediye baģkanlığına yetki devri yapılmıģtır. (Ekler Tablo 2) 5.2 Hedef Özellikle Ģikayetlere mahallinde ve kısa sürede çözüm getirmek için nüfusu 10.000 ve üstü olan belediye baģkanlıklarına 2011 yılı sonuna kadar yetki devri yapılacaktır. Tablo 2: Yetki devri yapılacak Belediyeler Belediyeler BüyükĢehir belediye baģkanlıkları, il belediye 31.12.2009 baģkanlıkları ve nüfusu 100.000 den fazla olan belediye baģkanlıkları ile kıyı alanlarında turizmin yoğun olduğu belediye baģkanlıkları 50.000-100.000 nüfusu olan belediye baģkanlıkları 31.12.2010 50.000-10.000 nüfusu olan belediye baģkanlıkları 31.12.2011 Yıllar Ekler Tablo 3, Tablo 4 ve Tablo 5 te listeleri verilen yetki devri yapılacak belediye baģkanlıkları, yetki devri yapılmadan önce aģağıda belirtilen esasları sağlamıģ olacaklardır. Çevre Denetim Biriminin kurulması, Yeterli personel (Çevre ve Orman Bakanlığı nca belirlenmiģ Temel Akustik konularını içeren eğitim programını tamamlayan, en az dört yıllık üniversite mezunu bir personeli ve gözetiminde iki yıllık yüksek okul veya 9

lise ve dengi okullardan mezun olmuģ bir personel olmak üzere en az iki personel) bulundurulması, Yönetmelik ile getirilen esas ve standartlara uygun ölçüm ekipmanının temin edilmesi. Nüfusu 10.000 den az olan belediye baģkanlıklarına da talep edilmesi halinde, uygun görülenlere yetki devri yapılacaktır Denetimden sorumlu Ġl Çevre ve Orman Müdürlükleri ve yetki devri yapılan belediyelerden 3 er aylık periyotlarla gelecek olan denetim sonuçları incelenip, değerlendirilecek, etkin uygulama için politikalar oluģturulacaktır. Gerek Ġl Çevre ve Orman Müdürlükleri gerekse yetki devri yapılan belediyelerin çevresel gürültüden sorumlu personelini bilgilendirmek ve karģılıklı görüģ alıģveriģi sağlamak için periyodik olarak toplantılar ve eğitimler düzenlenecektir. Öncelikle BüyükĢehir belediyeleri baģta olmak üzere, yetki devri yapılmıģ belediyeler yaptıkları çalıģmalara yönelik, Bakanlık ve Ġl Çevre ve Orman Müdürlükleri tarafından yerinde incelenecek ve çalıģmaları değerlendirilecektir. 5.3 SANAYĠ TESĠSLERĠ 5.3.1 Mevzuat ve Mevcut Durum Ülkemizde endüstriyel kaynaklı çevresel gürültü sorunu öncelikli olarak değerlendirilmesi gereken konular arasında yer almaktadır. ÇGDY Yönetmeliği endüstriyel tesisler konusunda bir takım düzenlemeler ortaya koymaktadır. Endüstriyel tesisler çevresel gürültü ile ilgili olarak iģletme aģamasında aģağıdaki tabloda belirtilen sınır değerleri sağlamak zorundadır. Tablo 3: Endüstriyel Tesisler için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Alan L gündüz (dba) L akģam (dba) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar 60 55 50 Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak 65 60 55 bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan iģyerlerinin yoğun olarak 68 63 58 bulunduğu alanlar Organize Sanayi Bölgesi veya Ġhtisas Sanayi Bölgesi içindeki her bir tesis için 70 65 60 L gece (dba) 10

Endüstriyel tesisler yukarıda belirtilen sınır değerleri sağlamakla birlikte, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin Ek VII Liste A ve B de yer alan tesisler Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi almakla yükümlüdür Tablo 4: Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi Vermekle Sorumlu KuruluĢlar ĠZĠN BELGESĠNĠN VERĠLMESĠNDE SORUMLULAR Liste A Liste B Çevre ve Orman Bakanlığı Ġl Çevre ve Orman Müdürlükleri Yetki devri yapılan belediyeler Tablo 5: Gürültü Kontrol Ġzin Belgesine Tabi Sanayi Tesisleri ve Bakanlığa Yapılan Müracaatlar Bakanlığa Gürültü Kontrol Gürültü Kontrol Ġzin Belgesine Ġzin Belgesi Ġçin Tabi Sanayi Sektörleri Müracaat Eden Sanayi Sektörleri Enerji Endüstrisi Enerji tesisleri Metal Üretimi ve ĠĢlenmesi Demir-çelik, alüminyum jant, Mineral, ĠnĢaat Malzemeleri Endüstrisi Çimento, kireç Kimya ve Petrokimya Endüstrisi Petrol Rafinerisi Atık Yönetimi Kağıt Endüstrisi Gıda Endüstrisi Tarım sektörü Tekstil Sektörü Diğer ġimdiye kadar 43 endüstri tesisi için Gürültü Kontrol Ġzin Belgesinin alınmasına yönelik Bakanlığa müracaat edilmiģtir. Ancak, bugün itibari ile Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi alan herhangi bir tesis mevcut değildir. 5.3.2 Hedef Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi alması gereken tesisler belirlenecek ve tesis sahiplerine yükümlülükleri bildirilerek Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi almaları sağlanacaktır. Ġzin Belgesi Süreci ġekil 3 te verilmektedir. Tablo 6: Planlanan ve Mevcut Tesislerin Ġzin Belgesi Alma Hedef Zamanları Tesis Eylem Hedeflenen zaman Yönetmelik Ek-VII Tesis isimlerinin ve sayılarının 2010 a kadar Liste A ve B deki mevcut tesisler belirlenmesi Mevcut Tesisler Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi 7 Mart 2011 Planlanan Tesisler (Kapasite artırımı hariç) Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi Faaliyete geçtikten sonra 6 ay içinde 11

ÇGDY Yönetmeliği nin yürürlüğe giriģ tarihinden önce ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin Yönetmelik çerçevesinde iģyeri açma ve çalıģma ruhsatı almıģ iģletmeler Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi almakla yükümlü değildir. Ancak, yetkili idare (Bakanlık, Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, yetki devri yapılan belediye) gerekli görmesi halinde iģletmelere Gürültü Kontrol Ġzin Belgesine esas Akustik Rapor hazırlatabilecektir. Bu duruma yönelik açıklamalar Bakanlıkça yapılacak ve duyurulacaktır. Ġzne tabi olan veya olmayan endüstri tesisleri, eğlence yerleri, imalathane, atölye ve iģyerlerinin açılma ve çalıģma ruhsatları verilirken Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin dikkate alınması gerektiği belediyelere bildirilecektir. Önemli Not: 29/4/2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken Ġzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik e uyumlu olacak Ģekilde Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği revize edilecek, Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi maddeleri ile yetkili idarenin görev, yetki ve sorumluluklarına yönelik maddeler yeniden düzenlenecektir. 12

GÜRÜLTÜ KONTROL ĠZĠN BELGESĠ SÜRECĠ ÇGDYY Ek VII de yer alan Tesisler Dilekçe ekinde Akustik Rapor MÜRACAT Liste A Çevre ve Orman Bakanlığı YETKĠ DEVRĠ YAPILMIġ ĠSE Belediye Evrak değerlendirme (60 gün) Evrak değerlendirme (60 gün) GÜRÜLTÜ KONTROL ĠZĠN BELGESĠ (UYGUN) UYGUN DEĞĠL Liste B YETKĠ DEVRĠ YAPILMAMIġ ĠSE ĠÇO Evrak değerlendirme (60 gün) ġekil 3: Gürültü Kontrol Ġzin Belgesi Süreci 13

5.4. EĞLENCE YERLERĠ 5.4.1 Mevzuat ve Mevcut Durum Ülkemizde gürültü konusundaki Ģikayetlerin baģında eğlence sektöründen kaynaklanan gürültü gelmektedir. Yaz sezonunun baģlaması ile birlikte sahil kentlerimizde özellikle açık ve yarı açık eğlence mekanlarından kaynaklanan çevresel gürültü problem olmaktadır. Eğlence yerlerinden kaynaklanan gürültünün önlenmesi ve kontrol altına alınması için mevzuat oluģturulmuģtur. 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve Bu Kanuna istinaden yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 5216 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Kanunu 5393 sayılı Belediye Kanunu 2803 Sayılı Jandarma TeĢkilat Görev ve Yetkileri Kanunu 2559 Sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu 2634 Sayılı Turizm TeĢvik Kanunu, Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine ĠliĢkin Yönetmelik, Turizm Yatırım ĠĢletme ve KuruluĢlarının Denetimi Hakkında Yönetmelik, ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin Yönetmelik Diğer taraftan, birden fazla eğlence yerinin bulunduğu alanlarda, Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü veya yetki devri yapılan belediye tarafından gerekli görülmesi halinde çevresel gürültü seviyesinin kontrol altına alınması maksadıyla gürültü seviyesinin sürekli ölçülmesine yönelik sistem kurulması veya kurdurulması mecburiyeti Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile getirilmiģtir. Ġstanbul BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı tarafından, birden fazla eğlence yerinin bulunduğu ve yoğun Ģikayetlerin geldiği Ġstanbul Boğazı BeĢiktaĢ Mevkiinde gürültüyü sürekli ölçmek ve izlemek üzere bir sistem kurulmuģtur. Sürekli gürültü ölçme ve izleme sisteminden geçen yaz dönemi (Haziran 2008) itibarı ile bazı istasyonların ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi neticesinde elde edilen grafikler ve değerlendirme sonuçları aģağıda verilmektedir. Değerlendirmelerde, eğlence yerlerinin faaliyette olduğu 23:00-04:00 saatleri arası ve insanların uykuda olduğu eğlence yerlerinin faaliyetinin sona erdiği gündüz aktivitelerinin henüz yoğun olarak baģlamadığı 04:00-06:00 ve 05:00-06:00 saatleri arası dikkate alınmıģ ve kaynak (eğlence yeri) gürültüsü ve arka plan (eğlence yerleri faaliyette olmadığı zaman) gürültüsü belirlenmiģtir. 7.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin Rekreasyon ve eğlence yerlerinin çevresel gürültü kriterleri baģlıklı 24. Maddesi (1). fıkrasının (a) bendi hükmü gereği çevresel gürültü seviyesi, Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dba dan ve 7 dbc den daha fazla aģamaz. Çok ve orta derecede hassas kullanımların içinde ise arka plan gürültü seviyesinin sağlanması gerekir. Birden fazla eğlence yerinin etkilediği alanlarda ise (b) bendi hükmü gereği eğlence yerlerinin bulunduğu alandan çevreye yayılan toplam gürültü seviyesi, çok hassas kullanım alanı dıģında arka plan gürültü seviyesini Leq gürültü göstergesi cinsinden 7-10 dba aralığından fazla aģamaz. 14

00:00 00:57 01:55 02:52 03:50 04:48 05:45 06:43 07:40 08:38 09:36 10:33 11:31 12:28 13:26 14:24 15:21 16:19 17:16 18:14 19:12 20:09 21:07 22:04 23:02 00:00 00:57 gürültü seviyesi(dba) 00:00 01:12 02:24 03:36 04:48 06:00 07:12 08:24 09:36 10:48 12:00 13:12 14:24 15:36 16:48 18:00 19:12 20:24 21:36 22:48 00:00 01:12 gürültü seviyesi(dba) beylerbeyi istasyonu 2008 haziran ayı 81 78 75 72 69 66 63 60 57 54 51 48 45 zaman 01,6,2008 02,6,2008 03,6,2008 04,6,2008 05,6,2008 06,6,2008 07,6,2008 08,6,2008 09,6,2008 10,6,2008 11,6,2008 12,6,2008 13,6,2008 14,6,2008 15,6,2008 16,6,2008 17,6,2008 18,6,2008 19,6,2008 20,6,2008 21,6,2008 22,6,2008 23,6,2008 24,6,2008 25,6,2008 26,6,2008 27,6,2008 28,6,2008 29,6,2008 30,6,2008 arkaplan ort.(04:00-06:00)58,23 kaynak + arkaplan ortalama (23:00-04:00) 61,63 Ġstasyon, eğlence yerlerinin etkilediği yerleģim yerinde bulunmaktadır. Kaynak+arka plan Tüm Ölçüm Sonuçlarının Ort.Olarak Arka plan 80 RADDISON 2008 HAZİRAN 75 70 65 60 55 zaman 01.06.2008 02.06.2008 03.06.2008 04.06.2008 05.06.2008 06.06.2008 07.06.2008 08.06.2008 09.06.2008 10.06.2008 11.06.2008 12.06.2008 13.06.2008 14.06.2008 15.06.2008 16.06.2008 17.06.2008 18.06.2008 19.06.2008 20.06.2008 21.06.2008 22.06.2008 23.06.2008 24.06.2008 25.06.2008 26.06.2008 27.06.2008 28.06.2008 29.06.2008 30.06.2008 arkaplan ort.(04:00-06:00) 68,11 Kaynak +arkaplan) ort. (23:00-04:00) 73,11 Ġstasyonun hemen bitiģiğinde hassas yapı tanımına giren bir otel bulunmaktadır. Kaynak+arka plan Tüm Ölçüm Sonuçlarının Ort.Olarak Arka plan 15

00:00 00:57 01:55 02:52 03:50 04:48 05:45 06:43 07:40 08:38 09:36 10:33 11:31 12:28 13:26 14:24 15:21 16:19 17:16 18:14 19:12 20:09 21:07 22:04 23:02 00:00 00:57 01:55 gürültü seviyesi(dba) 00:00 00:57 01:55 02:52 03:50 04:48 05:45 06:43 07:40 08:38 09:36 10:33 11:31 12:28 13:26 14:24 15:21 16:19 17:16 18:14 19:12 20:09 21:07 22:04 23:02 00:00 00:57 01:55 gürültü seviyesi(dba) REINA 2008 HAZİRAN 100 90 80 70 60 50 zaman 19.06.2008 20.06.2008 21.06.2008 22.06.2008 23.06.2008 24.06.2008 25.06.2008 26.06.2008 27.06.2008 28.06.2008 29.06.2008 30.06.2008 arkaplan ort.(04:00-06:00)74,48 kaynak+arkapalan(23:00-04:00)85,79 Ġstasyonun hemen bitiģiğinde hassas yapı tanımına giren bir konut bulunmaktadır. Kaynak+arkaplan Tüm Ölçüm Sonuçlarının Ort.Olarak Arka plan 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 SAPPHIRE 2008 HAZİRAN zaman 01.06.2008 02.06.2008 03.06.2008 04.06.2008 05.06.2008 06.06.2008 07.06.2008 08.06.2008 09.06.2008 10.06.2008 11.06.2008 12.06.2008 13.06.2008 14.06.2008 15.06.2008 16.06.2008 19.06.2008 17.06.2008 20.06.2008 18.06.2008 21.06.2008 22.06.2008 23.06.2008 24.06.2008 25.06.2008 26.06.2008 27.06.2008 28.06.2008 29.06.2008 30.06.2008 arkaplan ort.(04:00-06:00) 63,58 (arkaplan+kaynak) ort. (23:00-04:00) 82,80 Ġstasyonun yakınında hassas yapı tanımına giren bir konut bulunmaktadır. Kaynak+arkaplan Tüm Ölçüm Sonuçlarının Ort.Olarak Arka plan 16

00:00 00:43 01:26 02:09 02:52 03:36 04:19 05:02 05:45 06:28 07:12 07:55 08:38 09:21 10:04 10:48 11:31 12:14 12:57 13:40 14:24 15:07 15:50 16:33 17:16 18:00 18:43 19:26 20:09 20:52 21:36 22:19 23:02 23:45 00:28 01:12 gürültü seviyesi(dba) 95 90 85 80 75 70 65 60 55 50 SORTIE 2008 HAZİRAN zaman 26.06.2008 27.06.2008 28.06.2008 29.06.2008 30.06.2008 arka plan ort. (04:00-06:00)61,84 (kaynak+arkaplan )ort. (23:00-04:00)78,84 Ġstasyonun hemen bitiģiğinde hassas alan tanımına giren bir dinlenme parkı bulunmaktadır. Kaynak+arkaplan Tüm Ölçüm Sonuçlarının Ort.Olarak Arka plan 2008 yılı yaz sezonu ve 2008 Haziran ayı itibarı ile Reina, Sapphire, Sortie ve KuruçeĢme arena istasyonlarından alınan ölçüm sonuçlarına göre eğlence yerlerinde oluģan gürültü seviyesi sınır değeri aģılmıģtır. Beylerbeyi ve Raddison Hotel istasyonu 2008 yılı yaz sezonu ve 2008 Haziran ayı itibarı ile ölçüm sonuçları dikkate alındığında sınır değeri sağlamaktadır. Ancak belirli günlerde belirli saatlerde eğlence yerlerinde gürültü seviyesi çok yüksek değerlere ulaģtığında Beylerbeyi istasyonundan alınan değer de yükselmektedir. Buna bağlı olarak yaz sezonu gürültü seviyesi ortalamasının üzerine çıkılan bu saatlerde meteorolojik Ģartların da etkisiyle (rüzgar hızının yüksek olması, sıcaklığın yer seviyesinde düģük olması gibi) Beylerbeyi istasyonunun olduğu bölgeden gelen Ģikayetler de artmaktadır. 5.4.2 Hedef 2009 yılından itibaren, ülke genelinde ve özellikle geçtiğimiz yaz aylarında yoğun olarak Ģikayete neden olan baģta, Ġstanbul Boğazındaki eğlence yerleri, Mersin, Antalya, Muğla, Aydın, Ġzmir, Balıkesir, Bursa gibi sahil kentlerimizdeki eğlence yerlerinin bulunduğu alanlardan baģlamak üzere gürültü kirliliğini önlemek için; ĠçiĢleri bakanlığı,turizm ve Kültür Bakanlığı, ilgili belediyeler, eğlence yeri sahiplerini de içine alacak Ģekilde çalıģmalar yapılacaktır. 17

Türkiye genelinde mevcut eğlence yerlerinin iģyeri açma ve çalıģma ruhsat durumları ile canlı müzik yayını izin durumları ve turizm teģvik kapsamında olan eğlence yerlerinin turizm iģletme belgesi durumları belirlenecektir. Ġzinli ve iģletme belgeli olarak çalıģmaları sağlanacaktır. Ġstanbul Boğazı eğlence yerlerinden kaynaklanan gürültü problemini çözmek için aģağıda belirtilen termin planı hazırlanmıģtır. Tablo 7: Ġstanbul Boğazı Eğlence Yerlerinden Kaynaklanan Çevresel Gürültünün Kontrol Altına Alınması Ġçin Yapılması Gereken ÇalıĢmaları Ġçeren Zaman Çizelgesi YAPILACAK ĠġLER TARĠH 1.1 Çevre ve Orman Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı,Ġstanbul 13 Ocak 2009 Ankara BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı, BeĢiktaĢ Belediye BaĢkanlığı, Toplantısı Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığının katılım sağladığı bir toplantı düzenlenmesi, 1.2 Çevre ve Orman Bakanlığı, Ġstanbul Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ġstanbul BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı, Boğaziçi Ġmar Müdürlüğü, BeĢiktaĢ Belediye BaĢkanlığı, BeĢiktaĢ Ġlçe Emniyet Müdürlüğü ve eğlence yeri sahiplerinin de katılım sağladığı ikinci bir toplantı düzenlenmesi ve tarafların talimatlandırılması. 2. ġikayete neden olan eğlence yerleri için Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporlarının hazırlatılması ve yetkili idareye sunulması.(çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporlarının hazırlanmasına esas olacak ölçümlerin; İl Çevre Orman Müdürlüğü, Yetki devri yapılan belediye/büyükşehir belediye başkanlığı, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı veren belediye başkanlığının personelinden oluşan bir komisyonun gözetiminde, ön yeterlik/yeterlik verilen kurum ve kuruluşca yapılması.) 3. Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporunun yetkili idareye (Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve/veya yetki devri yapıldı ise yetki devri yapılan belediye) sunulması, yetkili idare tarafından incelenmesi ve değerlendirilmesi. 4. Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporunda belirtilen kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesi. 5. Ruhsatı ve canlı müzik yayın izni olmayan iģlemelerin ruhsatlarını ve izinlerini almaları ve Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne uygun olarak çalıģtırılmasının sağlanması. 6. Belirlenen tarihe kadar ruhsatı ve canlı müzik yayın izni olmayan iģletmeler için mevzuat çerçevesinde gereğinin yapılması. 7. Birden fazla eğlence yerlerinin bulunduğu ve etkilediği alan için, BüyükĢehir belediye baģkanlığı sınırları ve mücavir alanı içinde olması halinde BüyükĢehir Belediyesi, aksi takdirde ilgili Ġl/Ġlçe belediyesi tarafından gürültü haritasının çıkarılması ve harita sonuçlarına göre gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayacak eylem planının hazırlanması ve uygulamaya konması. 13 ġubat 2009 Ġstanbul Toplantısı 15.05.2009 a kadar Belediye Kanunu ve/veya 2872 sayılı Çevre Kanunu Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporunun yetkili merciye sunulması, incelenmesi ve uygun görülmesinden sonra en kısa sürede gürültü haritasının hazırlanması. 18

8. Alınacak tedbirlere rağmen sınır değerler sağlanamayacaksa, ses yükseltici ile müzik yayınının kaldırılması gibi faaliyet türünün değiģtirilmesi veya saat sınırlaması getirilmesi veya eğlence yerinin belirlenen baģka alanlara taģınmasına yetkili idare tarafından karar verilmesi. 9. Planlanan eğlence yerlerinin yerleģim yeri içerisinde konut, okul ve hastane gibi çok hassas yapıların bulunduğu alanlarda kurulmasına, ilgili belediye tarafından izin verilmemesi. Belediye Kanunu ve/veya 2872 sayılı Çevre Kanunu. 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Belediye Kanunu Balıkesir (Ayvalık), Bursa (Mudanya,Gemlik), Ġzmir (Bornova, Konak, Balçova, ÇeĢme), Muğla (Bodrum, Marmaris, Fethiye), Aydın (KuĢadası, Didim), Antalya (Side, Alanya), Mersin (Mezitli,Erdemli), NevĢehir (Ürgüp) için de aģağıda verilen iģ termin planı hazırlanmıģtır. Tablo 8: Balıkesir (Ayvalık), Bursa (Mudanya,Gemlik), Ġzmir (Bornova, Konak, Balçova, ÇeĢme), Muğla (Bodrum, Marmaris, Fethiye), Aydın (KuĢadası, Didim), Antalya (Side, Alanya), Mersin (Mezitli,Erdemli), NevĢehir (Ürgüp) te ġikayete Neden Olan Eğlence Yerlerinden Kaynaklanan Çevresel Gürültünün Kontrol Altına Alınması Ġçin Yapılması Gereken ÇalıĢmaları Ġçeren Zaman Çizelgesi YAPILACAK ĠġLER TARĠH 1.1 Çevre ve Orman Bakanlığı, ilgili; Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, yetki devri yapılan büyükģehir belediye baģkanlığı, 11 Mayıs 2009 Ankara Toplantısı yetki devri yapılsın, yapılmasın ilçe belediye baģkanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığının katılım sağladığı bir toplantı düzenlenmesi, 1.2 Her bir il/ilçe için; Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, yetki devri yapılan büyükģehir belediye baģkanlığı, eğlence yerlerine iģyeri açma ve çalıģma ruhsatı ve canlı müzik yayın izni veren ilgili belediye baģkanlığı, Fen ĠĢleri 15 Haziran 2009 Müdürlüğü, Ġl Ġmar Müdürlüğü, Ġlçe Emniyet Müdürlüğü, polisin görev sahası dıģında ise Ġlçe Jandarma Komutanlığı ve eğlence yeri sahiplerinin de katılım sağladığı ikinci bir toplantı düzenlenmesi ve tarafların talimatlandırılması. 2. ġikayete neden olan eğlence yerleri için Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporlarının hazırlatılması ve yetkili idareye sunulması. (Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporlarının hazırlanmasına esas olacak ölçümlerin; İl Çevre Orman Müdürlüğü, 15 Ekim 2009 a kadar Yetki devri yapılan belediye/büyükşehir belediye başkanlığı, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı veren belediye başkanlığının personelinden oluşan bir komisyonun gözetiminde, ön yeterlik/yeterlik verilen 19

kurum ve kuruluşca yapılması.) 3. Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporunun yetkili idareye (Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve/veya yetki devri yapıldı ise yetki devri yapılan belediye) sunulması, yetkili idare tarafından incelenmesi ve değerlendirilmesi. 4. Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporunda belirtilen kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesi. 30 Kasım 2009 a kadar 5. Ruhsatı ve canlı müzik yayın izni olmayan iģlemelerin ruhsatlarını ve izinlerini almaları ve Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne uygun olarak çalıģtırılmasının sağlanması. 6. Belirlenen tarihe kadar ruhsatı ve canlı müzik yayın izni olmayan iģletmeler için mevzuat çerçevesinde gereğinin yapılması. 7. Birden fazla eğlence yerlerinin bulunduğu ve etkilediği alan için, BüyükĢehir belediye baģkanlığı sınırları ve mücavir alanı içinde olması halinde BüyükĢehir Belediyesi, aksi takdirde ilgili Ġl/Ġlçe belediyesi tarafından gürültü haritasının çıkarılması ve harita sonuçlarına göre gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayacak eylem planının hazırlanması ve uygulamaya konması. 8. Alınacak tedbirlere rağmen sınır değerler sağlanamayacaksa, ses yükseltici ile müzik yayınının kaldırılması gibi faaliyet türünün değiģtirilmesi veya saat sınırlaması getirilmesi veya eğlence yerinin belirlenen baģka alanlara taģınmasına yetkili idare tarafından karar verilmesi. 9. Özellikle açık ve yarı açık planlanan eğlence yerlerinin yerleģim yeri içerisinde konut, okul ve hastane gibi çok hassas yapıların bulunduğu alanlarda kurulmasına, ilgili belediye tarafından izin verilmemesi. Belediye Kanunu ve/veya 2872 sayılı Çevre Kanunu Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporunun yetkili merciye sunulması, incelenmesi ve uygun görülmesinden sonra en kısa sürede gürültü haritasının hazırlanması. 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Belediye Kanunu gereği. 2872 sayılı Çevre Kanunu ve Belediye Kanunu gereği. 20

5.5. SOKAK EĞLENCELERĠ (NiĢan, Düğün, Kutlama, Havai FiĢek v.b.) 5.5.1 Mevzuat ve Mevcut Durum Özellikle yaz sezonunda sokaklarda ve mahalle aralarında düğün, niģan, eğlence, kutlama gibi organizasyonlar düzenlenmekte, bu organizasyonlarda davul-zurna veya elektronik olarak ses yükseltici kullanılarak müzik yayını yapılmakta, maytap, havai fiģek vb. patlayıcı maddeler kullanılarak kiģilerin huzur ve sükunu bozulmaktadır. Bu konuda gerek Bakanlığa gerekse Ġl Çevre ve Orman Müdürlükleri ve yetki devri yapılan belediye baģkanlıklarına konuya iliģkin çok sayıda Ģikayet intikal etmektedir. ġikayetleri ortadan kaldırmak için, 2009 yılından baģlamak üzere toplu merasimlere ve bu merasimlerde ve merasimler dıģında havai fiģek atımlarına izin veren, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığını da içine alan bir çalıģma baģlatılacaktır. 5.5.2 Hedef Tüm ilgili kurum /kuruluģlara; Çok hassas kullanım alanları olarak değerlendirilen; konutlar, eğitim, kültür alanı ve yapıları, sağlık tesisleri, otel ve dinlenme tesisleri, parklar gibi kullanım alanlarında her ne ad altında olursa olsun düğün, kutlama vb. gibi elektronik olarak ses yükselticidavul- zurna, havai fiģek vs. kullanılarak yapılan açık hava aktivitelerine kesinlikle izin verilmemesi, Bu faaliyetlere ancak ve ancak çok hassas kullanımların olmadığı yerlerde yapılması halinde veya ilgili belediyece çok hassas kullanımların dıģında belirlenecek yerlerde Yönetmelikte getirilen kriterlere uyulması Ģartıyla izin verilmesi hususlarını içerecek bir genelge gönderilecek olup, bu genelge Valiliklere, kaymakamlıklara, BüyükĢehir belediyelerine, il ve ilçe belediyelerine, kolluk kuvvetlerine, muhtarlıklara, vatandaģlara duyurulacak ve titizlikle uygulanması için gerekli tedbirlerin alınması sağlanacaktır. Halkı bilgilendirmek ve bilinçlendirmek için broģür, afiģ, ilan v.b. enstrümanlar hazırlanacak ve dağıtılacaktır. 21

5.6. MOTORLU TAġITLAR 5.6.1 Mevzuat ve Mevcut Durum Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile; trafikte seyreden motorlu taģıtlar için Susturucu ve ses giderici diğer parçaları olmadan bir motorlu kara taģıtın trafiğe çıkmasına izin verilmemesi, motorlu taģıtların üzerinde veya içinde, korna veya ses çıkaran baģka bir cihazın gereksiz yere kullanılmaması, radyo- televizyonmüzik seti ve her türlü müzik aletlerinin kiģileri rahatsız edecek Ģekilde toplu taģıma araçlarında kullanılmaması yönünde esaslar belirlenmiģtir. 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 12 nci maddesi çerçevesinde 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Belirlenen Denetleme Görevlilerine, Karayolları Trafik Kanununun 72 ve 73 üncü maddelerindeki esaslar dikkate alınarak Bakanlığın 19 Haziran 2006/16 sayılı Genelgesi ile denetleme ve idari yaptırım kararı verme yetkisi verilmiģtir. Bu kapsamda; Karayolları Trafik Kanununa Göre Belirlenen Denetleme Görevlilerince, Çevresel gürültü kapsamında 2007 yılında 36215, 2008 yılı ilk beģ ayında 21946 adet olmak üzere genelgenin yürürlüğe girmesinden bu yana toplam 58161 adet idari para cezası karar tutanağı tanzim edilmiģtir. 5.6.2 Hedef Motorlu taģıtlardan kaynaklanan gürültünün kontrol altına alınması için; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Belirlenen Denetleme Görevlilerince, yapılan denetimler ve sonuçları periyodik olarak istenecek ve değerlendirilecektir. 2009 yılından baģlamak üzere 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Belirlenen Denetleme Görevlileri (Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü), Milli Eğitim Bakanlığı ve ilgili kurum, kuruluģ, birlik ve derneklerle bilgilendirme ve karģılıklı görüģ alıģveriģi sağlayacak toplantılar yapılacaktır. Sürücüleri bilgilendirmek ve bilinçlendirmek için broģür, afiģ, ilan v.b. materyaller hazırlanacak ve dağıtılacaktır. 6 GÜRÜLTÜ HARĠTALAMA VE EYLEM PLANLARI Türkiye genelinde gürültü sorununun belirlenmesi ve gerekli kontrol tedbirlerinin alınabilmesi için gürültü haritalarının ve harita sonuçlarına göre eylem planlarının hazırlanması gerekmektedir. 22

6.1. ULAġIM 6.1.1 Karayolu 6.1.1.1 Mevzuat ve Mevcut Durum Yılda 3 000 000 un üzerinde araç geçiģinin olduğu karayolları için gürültü haritalarının hazırlanması ve harita sonuçlarına göre gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik eylem planlarının yapılması gerekmektedir. Tablo 9: Karayolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Alanlar Planlanan/Yenilenmiş/Onarı lmış yollar Mevcut yollar Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin ağırlıklı olduğu alanlar L gündüz L akşam L gece L gündüz L akşam L gece (dba) (dba) (dba) (dba) (dba) (dba) 60 55 50 65 60 55 Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar 63 58 53 68 63 58 Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar 65 60 55 70 65 60 Endüstriyel alanlar 67 62 57 72 67 62 UlaĢtırma Bakanlığından alınan 2007 verilerine göre Karayolları Genel Müdürlüğü nün sorumluluğundaki yol ağı uzunlukları; Yılda 6 000 000 dan fazla taģıt trafiği yaklaģık olarak toplam 1783,8 km devlet karayolu ve otoyolu mevcuttur. Yılda 3 000 000-6 000 000 arası taģıt trafiği olan yaklaģık olarak toplam 3335,2 km devlet karayolu ve otoyolu mevcuttur. Bu yol ağlarından; YerleĢim yeri olarak tanımlanan bölgelerde bulunan (Ekler Tablo 8 ve Tablo 9) ve belediye sınırı ve mücavir alan içinde olan karayollarının gürültü haritasının hazırlanmasından ilgili belediye, Belediye sınırı ve mücavir alan dıģında bulunan karayollarının gürültü haritasının hazırlanmasından Karayolları Genel Müdürlüğü sorumludur. YerleĢim yeri olarak tanımlanan bölgelerde bulunan (Ekler Tablo 8 ve Tablo 9) ve belediye sınırı ve mücavir alan içinde olan karayollarının gürültü haritasının hazırlanmasında kullanılacak kaynak verilerinin elde edilmesi ve ilgili belediyeye iletilmesinden Karayolları Genel Müdürlüğü sorumludur. 23

Tablo 10: Yıllık TaĢıt Sayısı ve Yol Ağı Uzunlukları Karayolu Yıllık taģıt sayısı 3 000000 6 000000 6000000 ve üzeri Otoyollar 554,2 km 538,8 km Devlet Yolları 2781 km 1245 km Toplam Yol Ağı Uzunluğu ( km) 3335,2 1783,8 6.1.1.2 Hedef Tablo 11: Çevresel Gürültü Kapsamında Karayollarına ĠliĢkin Hedefler EYLEM GÜRÜLTÜ KAYNAĞI HEDEFLENEN ZAMAN SORUMLU KURULUġ LĠSTELERĠN BELĠRLENMESĠ Yılda 6 000 000 dan fazla aracın geçtiği ana karayolları En geç 30/6/2011 ( Haziran 2009 tarihi itibarı ile Listeler belirlenmiģtir. DeğiĢiklik olması halinde güncelleme yapılacaktır.) Karayolları Genel Müdürlüğü, Belediye, Çevre ve Orman Bakanlığı Yılda 3 000 000 dan fazla aracın geçtiği ana karayolları En geç 30/6/2014 ( Haziran 2009 tarihi itibarı ile Listeler belirlenmiģtir. DeğiĢiklik olması halinde güncelleme yapılacaktır.) GÜRÜLTÜ HARĠTASI Yılda 6 000 000 dan fazla aracın geçtiği ana karayolları En geç 30/6/2013 Yılda 3 000 000 dan fazla aracın geçtiği ana karayolları En geç 30/6/2018 EYLEM PLANI Yılda 6 000 000 dan fazla aracın geçtiği ana karayolları En geç 18/7/2014 Belediye, Ġl Özel Ġdaresi Yılda 3 000 000 dan fazla aracın geçtiği ana karayolları En geç 18/7/2019 24

6.1.2 Demiryolu 6.1.2.1 Mevzuat ve Mevcut Durum Yılda 30 000 den fazla tren geçiģinin olduğu ana demiryolları için gürültü haritalarının hazırlanması ve harita sonuçlarına göre gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik eylem planlarının yapılması gerekmektedir.. Tablo 12: Raylı UlaĢım Sistemlerinde Çevresel Gürültü Sınır Değeri Lgündüz 65 LakĢam 60 Lgece 55 Ulaştırma Bakanlığından alınan bilgilere göre; Yılda 60 000 fazla trenin geçtiği toplam 42 km ana demiryolu (HaydarpaĢa- Gebze) hattı mevcuttur. Marmaray Projesi çerçevesinde, bu hattın Haziran 2009 da iģletmeden kalkacağı planlanmaktadır. Yılda 60 000-30 000 arasında trenin geçtiği toplam 64 km ana demiryolu (Halkalı-Sirkeci; Sincan-Ankara;Ankara-KayaĢ) hattı mevcuttur. Marmaray Projesi çerçevesinde Halkalı-Sirkeci 27 km lik hattın Haziran 2009 da iģletmeden kalkacağı planlanmaktadır. Ana demiryolları dıģında, yerleģim yeri olarak tanımlanan bölgelerde bulunan (Ekler Tablo 8 ve Tablo 9) demiryollarının da gürültü haritasının hazırlanması gerekmektedir. Tablo 13: 30.000 in üzerinde yıllık tren sayısı olan hatlar (2007 Yılı) KAPASĠTE ĠġLEYEN TREN SAYISI Tren/yıl HAT KESĠMLERĠ KM Tren/yıl TOPLAM HALKALI-SĠRKECĠ 27 65 700 Banl. Eksp. Yolcu Yük 56 940 HAYDARPAġA- 42 62 780 Banl. Eksp. Yolcu Yük 60 225 GEBZE SĠNCAN-ANKARA 25 89 790 Banl. Eksp. Yolcu Yük 56 575 ANKARA-KAYAġ 12 64 970 Banl. Eksp. Yolcu Yük 54 385 ġekil 4: 2020 yılı Ġçin Hedeflenen yüksek Hızlı ve Konvansiyonel Tren Hatları 25

E G E D E N İ Z İ HEDEFLENEN TCDD (2020) Yüksek Hızlı ve Konvansiyonel Tren Hatları K A R A D E N İ Z Kapıkule Kırklareli Pityon Uzunköprü Pehlivanköy Mandıra Çerkezköy (Sirkeci) İSTANBUL İzmit Adapazarı Zonguldak Karabük Çankırı Samsun Amasya Kars Bandırma Balıkesir Aliağa BURSA Kütahya OSMANELİ ESKİŞEHİR Alayunt ANKARA Polatlı Irmak Yerköy Yozgat SİVAS Erzincan Divriği Erzurum İZMİR Manisa Uşak AFYON KAYSERİ MALATYA Elazığ Muş Batman Van Gölü Tatvan Van Kapıköy Aydın Denizli Isparta Burdur ANTALYA KONYA Karaman Mersin ADANA Kahramanmaraş Narlı Gaziantep Diyarbakır Mardin Nusaybin Kurtalan İskenderun Meydanekbez HATTI UZUNLUK (km) Ankara-Ġstanbul 533 Ankara-Konya 212 Ankara-Sivas 460 Ankara-Ġzmir 606 Bursa-Osmaneli 106 Ankara Kayseri 150 Halkalı - Kapıkule 230 TOPLAM 2.297 KONVANSİYONEL HATLAR TEKĠRDAĞ-MURATLI KÜTAHYA-ALAYUNT TECER-KANGAL KEMALPAġA-TURGUTLU KARS-TĠFLĠS TOPLAM 31 km 10 km 48 km 27 km 76 km 192 km Mevcut Çift Hatlar : 440 km Planlanan Çift Hatlar : 813 km PLANLANAN HIZLI TREN HATLARI YAPIMI DEVAM EDEN HIZLI TREN HATLARI YAPIMI DEVAM EDEN KONVANSİYONEL HATLAR 6.1.2.2 Hedef Tablo 14: Çevresel Gürültü Kapsamında Demiryollarına ĠliĢkin Hedefler EYLEM GÜRÜLTÜ KAYNAĞI HEDEFLENEN ZAMAN SORUMLU KURULUġ LĠSTELERĠN BELĠRLENMESĠ Yılda 60 000 den fazla trenin geçtiği ana demiryolları Yılda 30 000 den fazla trenin geçtiği ana demiryolları En geç 30/6/2011 ( Haziran 2009 tarihi itibarı ile Listeler belirlenmiģtir. DeğiĢiklik olması halinde güncelleme yapılacaktır.) En geç 30/6/2014 ( Haziran 2009 tarihi itibarı ile Listeler belirlenmiģtir. DeğiĢiklik olması halinde güncelleme yapılacaktır.) Devlet Demiryolları ĠĢletmesi Genel Müdürlüğü, Çevre ve Orman Bakanlığı GÜRÜLTÜ HARĠTASI Yılda 60 000 den fazla trenin geçtiği ana demiryolları En geç 30/6/2013 Yılda 30 000 den fazla trenin geçtiği ana demiryolları En geç 30/6/2018 EYLEM PLANI Yılda 60 000 den fazla trenin geçtiği ana demiryolları En geç 18/7/2014 Belediye, Ġl Özel Ġdaresi Yılda 30 000 den fazla trenin geçtiği ana demiryolları En geç 18/7/2019 26

6.1.3.Havaalanları 6.1.3.1 Mevzuat ve Mevcut Durum Yılda 50.000 den fazla iniģ-kalkıģın olduğu ana havaalanları için gürültü haritalarının hazırlanması ve harita sonuçlarına göre gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik eylem planlarının yapılması gerekmektedir. Alanlar Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin ağırlıklı olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan iģyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar Tablo 15: Havaalanları Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Küçük hava alanları (yılda elli binin altında iniģ/ kalkıģın olduğu hava alanları) L gündüz (dba) L akģam (dba) UlaĢtırma Bakanlığından alınan verilere göre ; L gece (dba) Büyük hava alanları (yılda elli bin ve üstü iniģ/ kalkıģın olduğu hava alanları) L gündüz (dba) L akģam (dba) 63 58 53 65 60 55 65 60 55 68 67 62 57 72 67 62 Endüstriyel alanlar 70 65 60 75 70 65 L gece (dba) Türkiye de 50.000 den fazla iniģ-kalkıģın yapıldığı gürültü haritalaması yapılacak Ġstanbul, Ankara, Ġzmir ve Antalya da olmak üzere 4 adet havaalanı mevcuttur. Ana havaalanları dıģında, yerleģim yeri olarak tanımlanan bölgelerde bulunan (Ekler Tablo 8 ve Tablo 9) havaalanlarının da gürültü haritasının hazırlanması gerekmektedir. Tüm havaalanlarının listesi Ekler Tablo 6 da verilmektedir. 63 58 27

ġekil 5: Yılda 50 000 den Fazla ĠniĢ-KalkıĢın Olduğu Havaalanları Ġstanbul Atatürk Havaalanı Ġzmir Adnan Menderes Havalimanı Antalya Havaalanı Ankara Esenboğa Havalimanı 6.1.3.2 Hedef Tablo 16: Çevresel Gürültü Kapsamında Havayollarına ĠliĢkin Hedefler EYLEM LĠSTELERĠN BELĠRLENMESĠ GÜRÜLTÜ HARĠTASI GÜRÜLTÜ KAYNAĞI Yılda 50 000 den fazla hareketin gerçekleģtiği ana hava alanları HEDEFLENEN ZAMAN En geç 30/6/2011 ( Haziran 2009 tarihi itibarı ile Listeler belirlenmiģtir. DeğiĢiklik olması halinde güncelleme yapılacaktır.) SORUMLU KURULUġ Devlet Hava Meydanları ĠĢletmesi Genel Müdürlüğü, Çevre ve Orman Bakanlığı Yılda 50 000 den fazla hareketin gerçekleģtiği En geç 30/6/2013 28

EYLEM PLANI ana hava alanları En geç 18/7/2014 Belediye, Ġl Özel Ġdaresi 6.2.YERLEġĠM ALANI 6.2.1 Mevzuat ve Mevcut Durum ÇGDY Yönetmeliği nde YerleĢim Alanı: Nüfusu yüz binden fazla olan, ĢehirleĢmiĢ alan olarak kabul edilen ve nüfus yoğunluğunun kilometre kare baģına 1000 kiģiden fazla olduğu alanlar olarak tanımlanmıģtır. YerleĢim alanları için hazırlanacak gürültü haritaları; kara yolu, demir yolu, hava yolu trafik gürültüsü ile limanlar, sanayi alanları, atölye-imalathane-eğlence yerleri ve benzeri iģletmelerin bulunduğu alanlar için ayrı ayrı yapılması gerekmektedir. 2007 nüfus sayımı sonuçları ve nüfus yoğunluğu dikkate alınarak Türkiye genelinde, gürültü haritaları ve eylem planları yapılması gereken yerleģim alanları belirlenmiģ ve Ekler Tablo8 ve Tablo 9 da verilmiģtir. 6.2.2 Hedef Tablo 17: Çevresel Gürültü Kapsamında YerleĢim Yerlerine ĠliĢkin Hedefler YERLEġĠM ALANI EYLEM HEDEFLENEN ZAMAN LĠSTELERĠN BELĠRLENMESĠ En geç 30/6/2011 (2007 nüfus sayımına göre belirlenmiģtir. Yıllar itibarı ile yerleģim yerlerinin nüfusu ve nüfus yoğunluğu dikkate alınarak güncellenecektir. ) 250 000 den fazla yerleģik nüfusu olan yerleģim alanları GÜRÜLTÜ HARĠTASI En geç 30/6/2013 EYLEM PLANI En geç 18/7/2014 100 000 den fazla yerleģik nüfusu olan yerleģim alanları LĠSTELERĠN BELĠRLENMESĠ En geç 30/6/2014 (2007 nüfus sayımına göre belirlenmiģtir. Yıllar itibarı ile yerleģim yerlerinin nüfusu ve nüfus 29

yoğunluğu dikkate alınarak güncellenecektir. ) GÜRÜLTÜ HARĠTASI En geç 30/6/2018 SORUMLU KURULUġ EYLEM PLANI En geç 18/7/2019 6.3. Gürültü Haritalama ve Eylem Planlamasında Sorumlu Kurum/ KuruluĢlar ve Yükümlülükleri Gürültü haritaları ve eylem planlarının hazırlanmasından sorumlu kurum, kuruluģlar ve yükümlülükleri Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile belirlenmiģtir. Ġlgili kurum/kuruluģ ve yükümlülükleri Ekler Tablo 10 da verilmektedir. 6.4. Gürültü Haritası ve Eylem Planlarının Hazırlanma Amacı Haritalar Ġçin; Belediye, UlaĢtırma Bakanlığı Çevre ve Orman Bakanlığı Eylem Planları Ġçin; Belediye, Ġl Özel Ġdareleri Çevre ve Orman Bakanlığı Akustik planlamanın yapılabilmesi, YerleĢim alanları içinde sakin alanların oluģturulması, Açık arazideki sakin alanların oluģturulması için; Gürültü haritaları, Eylem planlarının yapılması gerekmektedir. Yapılan harita ve planlar; Çevre ve Orman Bakanlığı, Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı, Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler tarafından Çevre Düzeni Planları, Nazım Ġmar Planları ve Uygulama Ġmar Planlarında plan eki olarak istenecek ve plan kararlarında esas alınacaktır. 6.5. Gürültü Eylem Planının Diğer ġehir Planlarıyla Olan Bağlantısı Gürültü azaltım planı yatay kesit odaklı bir planlamadır. Gürültü azaltım planı bir belediyenin hazırlayıcı ve bağlayıcı nitelikteki imar planlarıyla dönüģümlü olarak iç içe olmalı, gürültünün önlenmesine ve gürültünün azaltılmasına yönelik Ģevk ve sevk edici olmalıdır. Gürültü eylem planları çerçevesinde onaylanan konseptlerin, oluģturulacak diğer planlara da katılması ve bu planların sonuçlarının kontrol edilmesi gerekmektedir. Çevre düzeni planlarına gürültü azatlım planlarının da dahil edilmesi hedeflenmelidir. Stratejik planların oluģturulması aģamasında gürültü seviyesine iliģkin planlamaların da bu planlara 30

entegre edilmesi gerekmektedir. Böylelikle, yerleģim ve konaklama yerleri ve kamusal alanlardaki gürültü seviyelerinde hissedilebilir bir iyileģme sağlanabilecektir. Gürültü kontrol tedbirleri, ulaģım güvenliği ve temiz hava kontrol planlarıyla ilgili önlemler ile sinerji içerisinde etki etmektedir. Çünkü söz konusu önlemler, yerleģim yeri ve daha küçük yerleģim yerlerinden geçen ana kara yollarında trafiği etkileyen bir faktör olarak görülmektedir. Bunun gerekçesi ise, hava kirliliğine (sınır değerlerin aģılması) dair mevzuat, gürültü kontrol tedbirlerinin uygulanmasını da genellikle desteklemektedir. Örneğin 30 km/s hız uygulanması ile trafiğin çok yoğun olduğu yollarda, gürültü ve hava kirliliği azaltılabilmektedir. Bunun dıģında kaza sıklığı ve kazanın Ģiddeti de azaltılabilmektedir. Bu sinerjiler birçok durumda, önleme karģıt veya önlem lehine belirleyici gerekçeler olup, önlemlerin uygulanmasını hukuki ve siyasi bakımdan kolaylaģtırmaktadır. AĢağıda gürültü azaltım planlamasının, diğer teknik planlamalarla olan bağlantısı (birleģimi) gösterilmektedir. 31

Önlem planlaması - Taslak planlama - Yenileme planlaması - Yol yapımı - Toplu taģıma teģviki Vs. Gelişim planlaması - Ülke geliģim planı - ġehir geliģim planları - Yararlanma konseptli bölgesel geliģim planları GÜRÜLTÜ AZALTIM PLANLAMASI Çevre planlaması -Kırsal bölge programı - Kırsal bölge planı - YeĢil alan düzenleme planı - Temiz hava planı Vs. Trafik gelişim planı - Ana karayolu ağı - Park alanları iģletme konsepti - ġehir içi yükün azatlım konsepti - Hız konsepti - Toplu taģıma ağı - Bisiklet güzergah ağı - TIR güzergahı Şehirsel yapı planlaması - Alan kullanım planlaması - Yapım yönetim planlaması - ġehir yenilemesi - Blok bina konsepti (bitiģik sıra binalar) - ġehirsel yapı taslağı ġekil 6: Gürültü Azaltım Planlamasının ġehir Planlamalarına Entegrasyonu 32