İnsan hijyenine yönelik işlenmiş eşyalar ve etki mekanizmaları Prof. Dr. Fikrettin ŞAHİN ULUSLARARASI KATILIMLI ULUSAL BİYOSİDAL KONGRESİ ANTALYA (19-22 Mart 2014)
Hijyen Sağlığın korunması için gerekli uygulama ve koşulların bütünü olarak tanımlanabilir. Modern tıpta hijyen standartları için bir çok kural ve kriterler belirlenmiştir. Ancak bu kural ve kriterlerin kabul ve uygulamasında farklı kültürler ve cinsiyetler arasında farklılıklar olabiliyor. Düzenli hijyen uygulamaları toplumlar tarafından iyi alışkanlıklar olarak ta kabul edilmektedir. Uygulanmama koşul ve durumları ise ihmal, saygısızlık veya tehdit olarak kabul edilmektedir.
Hijyenik Ürünler ve Uygulamaları Hijyenik ürünler ve uygulamaları, kullanılacak her türlü eşyanın ve ortamın insan sağlığına zarar verebilecek veya riske edebilecek mikroorganizmalardan arındırılmasını hedefler. Sanitasyon: Sağlıksız insan atıklarının (evsel atıklar, kanalizasyon, drenaj gibi) sivil otorite tarafından toplanması ve bertaraf edilmesi için yapılan uygulamalar hijyenik uygulamalar arasında yer alır.
Hijyen Uygulamaları Hijyen uygulamaları, insanların günlük yaşam ve çalışma ortamlarında hastalıkların yayılmasını önleyici tedbirleri kapsar. Temizlik ve hijyen uygulamaları zaman zaman birbirinin yerine kullanılmaktadır. Temizlik uygulamalarından farklı olarak hijyen sağlamaya yönelik yapılan uygulamalar, hastalık nedeni olan patojenik mikroorganizma ve ajanların kontaminasyon riskini ortadan kaldırmayı amaçlar. Hijyen uygulamalar, özellikle üretim sektöründe; gıda, ilaç, kozmetik gibi ürünlerin sağlıklı kullanıma uygun olması için mikrobiyolojik olarak kalite güvencesi sağlar.
Hijyen Uygulamaları Tıbbi hijyen: Hastalıkların yayılmasını önleyen veya sınırlandıran her türlü tıbbi bakım uygulamalarını içine alır. Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için hastalıklı kişilerin veya malzemelerin izolasyon veya karantinaya alınması. Cerrahi işlemlerde kullanılan aletlerin sterilizasyonu, Sağlık çalışanlarının çalışma ortamında giymek ve kullanmak zorunda oldukları (maskeler, önlük, kep, gözlük ve eldiven) gibi koruyucu giysi ve bariyerlerin kullanımı, Uygun bandajlama ve yaralanmaların pansumanı, Tıbbi atıkların güvenli bertarafı Sürekli kullanılan medikal ürünlerin (yastık, yastık, çarşaf, üniformalar) dezenfeksiyonu, Kontaminasyon riski olan her ortamda (özellikle bir ameliyathanede) sağlık çalışanlarının el yıkama ve dezenfeksiyonunun yapılması
Hijyen Uygulamaları Ev ve günlük hayat hijyeni: Ev içinde, sosyal ortamlarda, toplu taşımalarda, iş yerinde, halka açık yerlerde ve günlük yaşam ortamlarında, bireyler arasında hastalıkların yayılmasını önlemek veya en aza indirmek için alınan önlem ve uygulamaların tamamını kapsar. Ev ve günlük yaşam ortamlarında hijyen, patojenlerin yayılma yollarının belirlenmesi ile kritik noktalarında hijyen prosedürleri uygulanarak enfeksiyon zincirini kırılmasını hedeflenir. Evlerde enfeksiyonun ana kaynakları: insanlar (taşıyıcılar), besinler (özellikle çiğ gıdalar) ve su, evcil hayvanlar, lavabolar, tuvaletler, atık boruları, temizlik bezleri, giyim ve havlu gibi ev tekstili yoluyla yayılabilir. Evsel hijyen uygulamalarında, sabun veya deterjan kullanılarak mekanik temizleme yapılabileceği gibi antiseptik veya antimikrobiyal ürünler, ısı uygulamaları veya biyosidal" ürünler kullanılabilir.
El, Solunum, Gıda Hijyeni El hijyeni, su ve sabun ile el ve tırnakların yıkanması veya susuz el temizliği (alkollü bir el jeli) olarak tanımlanır. El hijyeni, ev ve günlük yaşam ortamlarda bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için yapılır. Doğru solunum ve el hijyeni öksürme ve hapşırma, özellikle soğuk algınlığı ve grip mevsimi boyunca mikropların yayılmasını azaltır. El yıkama ya da alkollü el dezenfektanları kullanılarak el temizliği yapılabilir. Gıda hijyeni, gıda zehirlenmesini veya gıda orijinli patojenlerin kontaminasyonunu önlemek için gerekli hijyen uygulamaları kapsar. İnsanlar, hayvanlar, ve zararlılardan yayılan patojenlerin gıdalara bulaşmasının önlenmesi, Gıda patojenlerinin ısıl işlemler ile kontrol edilmesi, Gıdaların uygun sıcaklıkta depolaması veya saklanması, Gıda üretiminde sağlıklı su ve girdi kullanılması.
Su Hijyeni İçme, sulama ve yıkama amacıyla kullanılan sular, çeşitli mikrobiyal kontaminasyonlar nedeniyle bir çok enfeksiyon hastalığının nedeni olabilir. Bu nedenle suların güvenliği ve kalitesinin korunması ve iyileştirilmesinde su arıtma ve dezenfeksiyonu yöntemleri kullanılır. Klor veya Ozon uygulamaları Kaynama Filtrasyon Güneş dezenfeksiyon Solar dezenfeksiyon UV ışınlaması
Mutfak, Banyo ve Tuvalet Hijyen Mutfak, banyo ve tuvaletlerdeki (klozet, kapı ve musluk kolları, banyo ve lavabo) yüzeyleri enfeksiyon hastalıklarının yayılmasında önemlidir. Ayrıca bu alanların duvarlar, halılar, mobilyalar, yer karoları ve duş perdelerinin yüzeylerinde patojenleri bulunabilir ve enfeksiyon kaynağı olabilirler, koku oluştururlar ve yüzeylerin biyolojik bozulmasına neden olabilirler. Ayrıca hastalıklı bireylerin kullandıkları kişisel giyim veya ev tekstil ürünlerinin patojenler ile kontamine olması hastalıkların yayılmasında önemlidir. Bu ürünlerin içerisindeki veya yüzeylerindeki mikrobiyal kontaminasyon seviyelerini azaltmak yüksek sıcaklık koşullarında yüzey aktif molekülleri içeren çamaşır deterjanları ile yıkama veya temizlik yapılır.
Evde Tıbbi Hijyen Bağışıklık sistemi zayıf olan (bebek, otoimmune veya yaşlı) insanlar, hastaneden taburcu edilmiş bireyler, ağır antibiyotik veya kemoterapi alan hastalar ve özel bakım gerektiren yatalak hastalarda enfeksiyon riski daha yüksek olması nedeniyle evlerde özel tıbbi hijyen pratikleri uygulanır. Bu gibi hastaların ciltlerinde olabilecek her türlü kesik, yaraları ve sıyrıklardan sepsis e neden olabilecek bakterilerin girişini engellemek için antiseptikler uygulanır.
Kişisel Hijyen Bireylerin bedensel sağlığı için yapması gereken her türlü kişisel bakım ve iyi temizlik uygulamalarını içine alır. Kişisel hijyen uygulamaları bireylerin sağlıklı yaşamı, kişisel hastalıkların tedavisi ve/veya başkalarına bulaşmasının engellenmesine yönelik pratiklerdir. Düzenli banyo, el yıkama, kısa saç, temiz giysiler, diş fırçalama, parmak tırnaklarının düzenli kesilmesi, tuvaletlerin temiz tutulması, öksürük anında ağzın kapatılması, bayanların periyot dönemlerinde ped kullanımı ve bazı kültürlerde öpüşmek ve el sıkışmanın yasaklanması, tıraş gibi pratikler kişisel hijyen uygulamaları arasında yer alır.
Biyosidal Ürünler Hijyen uygulamaları için geliştirilen ve kullanıma sunulan kimyasal ve biyolojik ürünlere Biyosidal deniliyor. Biyosidal Ürün: Bir veya birden fazla aktif madde içeren, kullanıma hazır halde satışa sunulmuş, kimyasal veya biyolojik açıdan herhangi bir hedef organizma üzerinde kontrol edici etki gösteren veya hareketini kısıtlayan, zararsız kılan, yok eden aktif madde ve preparatları ifade eder. Biyosidal ürünler, kullanım amacı, yeri ve hedef canlı grubuna göre 4 ayrı grupta 23 farklı ürün tipine ayrılmıştır.
BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 27.01.2005 tarih ve 25709 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Biyosidal Ürünlerin Kullanım Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 31.12.2009 tarihli 27449 4. sayılı BİYOSİDAL ÜRÜNLER YÖNETMELİĞİ üzerinde bazı değişiklikler yapılmış ve 21.05.2011 tarih ve 27940 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Daha sonra Biyosidal Ürünler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 12 Mart 2014 tarihli 28939 saylı resmi gazetede yayımlanmış ve yayım tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu değişiklik yönetmeliği ile 31 Aralık 2009 tarih ve 27449 (4.Mükerrer) sayılı Biyosidal Ürünler Yönetmeliği nde bazı değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı; biyosidal ürünlerin piyasaya arz edilmeden önce insan, hayvan ve çevre sağlığı ile ilgili riskleri değerlendirebilecek şekilde üretimi ve ithali ile ruhsatlandırılmasına ve tescil edilmesine, piyasaya arz edilmesine, ambalajlanmasına, etiketlenmesine, sınıflandırılmasına, denetlenmesine ve biyosidal ürünlerle ilgili diğer hususlara ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Biyosidal Ürünler 1. ANA GRUP: Dezenfektanlar ve genel biyosidal ürünler (1-5) 2. ANA GRUP: Koruyucular (6-13) 3. ANA GRUP: Haşere Kontrolü için kullanılan biyosidal ürünler (14-19) 4. ANA GRUP: Diğer biyosidal ürünler (20-23) 27.3.2014 13:35
1. ANA GRUP: Dezenfektanlar ve genel biyosidal ürünler (1-5) 1. Ürün Tipi: İnsan hijyeni ile ilgili biyosidal ürünler. Bu gruptaki biyosidal ürünler insan hijyeni için kullanılan ürünlerdir. 2. Ürün Tipi: Kişisel alanlarda ve umumi alanlarda kullanılan dezenfektanlar ve biyosidal ürünler. Hava, yüzey, eşya, ekipman ve mobilyaların dezenfeksiyonunda kullanılan (hastane yüzey dezenfektanları ve yosun öldürücü ürünler dahil olmak üzere kişisel, umumi ve sınai alanlarda) gıda ve yemlerde doğrudan kullanılmayan ürünlerdir. Kullanım alanlarına yüzme havuzları, akvaryumlar, banyo suları ve diğer sular; klima sitemleri, sağlık kuruluşları ve diğer kurumlardaki duvar ve yerler, kimyasal tuvalet malzemeleri, atık sular, hastane atıkları, toprak ve diğer substratlar (oyun sahalarında) dahildir. 3. Ürün Tipi: Veteriner hijyenine yönelik biyosidal ürünler. Bu gruptaki biyosidal ürünler veteriner hijyeni ve hayvanların tutulduğu, taşındığı ya da yaşadığı yerlerde kullanılan ürünlerdir. 4. Ürün Tipi: Gıda ve yem alanlarında kullanılan dezenfektanlar. Ekipmanların, saklama kaplarının, tüketim aletlerinin, yüzeylerin ve üretimle bağlantılı olan boru hatlarının, insan ve hayvanlar için gıdanın, yemlerin ya da içeceklerin taşınması, depolanması ya da tüketiminde kullanılan aletlerin dezenfeksiyonunda kullanılan ürünler. 5. Ürün tipi: İçme suyu dezenfektanları İçme sularının dezenfeksiyonunda kullanılan ürünlerdir. (insan ve hayvanlar için)
2. ANA GRUP: Koruyucular (6-13) 6. Ürün Tipi: Konserve koruyucuları. Gıda ya da yem malzemelerinden farklı olarak üretilmiş ürünlerin konserve olarak korunmasında mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak raf ömrünü garanti etmek için kullanılan ürünlerdir. 7. Ürün Tipi: Film koruyucular. Boya, plastik, yalıtım malzemeleri, duvar zamkı, bağlayıcı, kâğıt, sanat eseri gibi malzemelerin ve eşyaların filmlerin ya da kaplamaların korunması amacıyla mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayarak yüzey özelliklerinin korunması için kullanılan ürünlerdir. 8. Ürün Tipi: Ahşap koruyucuları. İnsanlar tarafından kullanılan her türlü ahşap malzemeye zarar veren organizmaların kontrolünde ve ahşapların genel korunmasında kullanılan ürünlerdir. Bu ürün tipine önleyici ve iyileştirici etkisi olan ürünler dâhildir. 9. Ürün Tipi: Elyaf, deri, lastik ve polimer maddeler. Deri, lastik, kâğıt, tekstil ürünleri gibi lifli ya da polimer maddelerde mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayabilmek için kullanılan ürünlerdir. 10. Ürün Tipi: Duvarcılık koruyucuları. Duvarcılık ya da ahşap olmayan diğer yapı malzemelerinin korunmasında ve iyileştirilmesinde mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayabilmek için kullanılan ürünlerdir. Boyalar bu gruptadır. 11. Ürün Tipi: Sıvı soğutucu ve arıtma sistemleri koruyucuları. Su ve diğer sıvıların soğutulmasında ve arıtma sistemlerinde mikrop, yosun ve midye gibi zararlı organizmaların kontrolünde kullanılan ürünlerdir. İçme suların korumasında kullanılan ürünler bu ürün tipine dâhil değildir. 12. Ürün Tipi: Slimicidler/ Salyangoz Önleyicileri. Sanayi işlemlerinde kullanılan malzemelerin, ekipmanların ve yapıların üzerinde salyangoz sümüğünü önlemek ve kontrol etmek için kullanılan ürünlerdir. 13. Ürün Tipi: Sıvı metal işleme koruyucuları. Metal işleme sıvılarının korunmasında mikrobik bozulmanın kontrolünü sağlayabilmek için kullanılan ürünlerdir.
3. ANA GRUP: Haşere Kontrolü için kullanılan biyosidal ürünler (14-19) 14. Ürün Tipi: Rodentisitler - Fare, sıçan ya da diğer rodentlerin kontrolünde kullanılan ürünler. 15. Ürün Tipi: Avisisitler - Kuşların kontrolünde kullanılan ürünler. 16. Ürün Tipi: Mollusisitler - Mollusca grubu canlıların kontrolünde kullanılan ürünler. 17. Ürün Tipi: Pisisitler -Balıkların kontrolünde kullanılan ürünler, bu ürünlere balıkhastalıklarında kullanılan tedavi ürünleri dâhil değildir. 18. Ürün Tipi: Insektisitler, akarisitler ve diğer artropodların kontrolünde kullanılan ürünler. 19. Ürün Tipi: Kovucular ve Çekiciler Zararlı organizmaların kontrolünde kullanılan ürünler (pire gibi omurgasız, ya da kuş gibi omurgalı), kovma ya da çekme özelliğinden dolayı, insan ya da hayvan hijyeninde dolaylı ya da dolaysız olarak kullanılan ürünlerdir.
4. ANA GRUP: Diğer biyosidal ürünler (20-23) 20. Ürün Tipi: Gıda ya da yem stokları koruyucuları Zararlı organizmaların kontrolü ile gıda ya da yem stokların korunmasında kullanılan ürünlerdir. 21. Ürün Tipi: Bozunmayı önleyici ürünler Tekne, su kültürü ekipmanları ve suda kullanılan diğer yapılar üzerinde yapı bozucu organizmaların (mikrop ve daha yüksek bitki ve hayvan türleri) büyümesini ve yerleşmesini kontrol etmek için kullanılan ürünlerdir. 22. Ürün Tipi: Mumyalama ve hayvan postu doldurma sıvıları İnsan ya da hayvan cesetlerinin korunmasında ve dezenfeksiyonunda kullanılan ürünler. 23. Ürün Tipi: Diğer omurgalıların kontrolü Zararlı böcek ya da hayvanların kontrolünde kullanılan ürünlerdir.
Biyosidal/İnsan Hijyen Ürünleri/ İşlenmiş Eşyalar Biyosidal ürünlerden direkt insan cilt yüzeyi ile temas edecek şekilde kullanılan ürünlere ise insan hijyen ürünleri deniliyor. İşlenmiş eşyalar: Eğer işlenmiş eşyanın içeriğinde bulunan biyosidal aktif madde işlenmiş eşyanın (ürünün biyolojik bozunumunu önlemek amacıyla değil de) kullanımından kaynaklanacak zararlı organizmaları kontrol etmek amaçla üretilen ürün yada eşyaları içine alır. Genel dezenfektan iddiası olan mendiller (çocuk ve hasta altı temizlemek için), kateterler, sontalar, bandajlar, yara bantları, peçler, kadın pedleri, çocuk bezleri, hasta veya yaşlı bezleri, diş fırçaları, çocuk emzikleri, antimikrobiyal ve/veya insektisidal özelliği olan giysiler, maskeler, kişisel bakım ürünleri (kozmetik).
Biyosidal/İnsan Hijyen Ürünleri/ İşlenmiş Eşyalar El dezenfektanları, dezenfektan sabun, antiseptik sabun, bakterisidal ya da antimikrobiyal sabun, antimikrobiyal temizleme jeli veya solüsyonu, Biyosidal aktivite oluşturmak için kullanılan deterjanlar ve temizlik ürünleri Antiseptik oral solüsyonlar (tıbbi olmayan iddialar) Bazı Kozmetik Ürünler: İnsan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar ve dış genital organlar gibi değişik dış kısımlarına, dişlere ve ağız mukozasına uygulanmak üzere hazırlanmış, tek veya temel amacı bu kısımları temizlemek, koku vermek, görünümünü değiştirmek ve/veya korumak amacıyla üretilmiş biyosidal iddiaları olan her türlü ürün.
İnsan Hijyen Ürünlerinin/İşlenmiş Eşyaların Üretiminde Kullanılan Biyosidal Ürünler ve Etki Mekanizmaları
İnsan Hijyen Ürünlerinde Kullanılan Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Dezenfektanlar/Antiseptikler: İnsanlarda hastalık yapma özelliği olan mikroorganizmaların fiziksel (ısıl işlemler, radyasyon) ve kimyasal mekanizmalar ile öldürülmesine dezenfeksiyon denir. Dezenfeksiyon işleminde kullanılan ve genellikle kimyasal içerikli maddelere Dezenfektan denir. Canlı dokuların üzerindeki veya içindeki mikroorganizmaları ortadan kaldırmak için kullanılan kimyasal maddelere antiseptik adı verilir. Kimyasal dezenfektanlar patojenleri (funguslar, bakteriler, mayalar, virüsler) öldürmek veya inaktifleştirmek için kullanılan ürünlerdir. Bir ürünün dezenfektan olması her türlü mikroorganizmayı öldüreceği anlamına gelmez. Bakterileri öldüren ürünlere bakterisidal; fungusları öldüren fungusidal; bakteri sporlarını öldüren sporisidal ve virüsleri inaktive edenlere ise virüsidal dezenfektan adı verilir. Pestisitler (insektisit/akarisit): Sivrisinek, bit ve pire gibi ektoparazitlerin uzaklaştırılması veya kontrolüne yönelik ürünler (repellentler, şampuan, losyon, sprey, pestisit etkili elbiseler).
Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Alkoller Membran hasarı yapar, mikroorganizma proteinlerini denatüre eder ve sonuçta hücre metabolizmasına engel olur. Etanol, isopropanol Table 7.6
Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Fenoller Bakterisidal, fungusidal ve virüsidal etkiye sahiptirler. Hücre zarını parçalar. Bis-fenollerden triklozan özellikle gram pozitif bakterilere etkilidir. Yeni formülasyonlarları sınırlıda olsa gram negatif bakteriler ve mayalar üzerin dede etkisi vardır. Bisfenollerden olan diğer bir madde hekzaklorofen dir. Aktif transport sistemlerinin işlevlerinin azalması veya bozulması. Figure 7.7
Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Aldehitler Gluteraldehit, Formaldehit Fonksiyonel gruplar arasında çapraz-bağlanmalara neden olurlar ve proteinleri inaktive ederler. (-NH 2,-OH,-COOH,-SH). Aldehitler, bakterilere, virüslere, bakteri sporlarına, küflere ve mayalara karşı geniş bir etki spektrumuna sahiptir. Formaldehit sıvı ve gaz şeklinde kullanılabiliyor. Gaz formu boş odaların dezenfeksiyonu için kullanılır. Canlılarda toksik ve kansorejendir.
Biguanidler Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Klorhekzidin, Aleksidin, Polimerik Biguanidler Pozitif yüklü bir katyonu olarak mikroorganizmaların hücre duvarlarındaki negatif yüklü moleküllere bağlanarak hücrelerin plazma membranlarına zarar verirler. Klorhekzidin deri ve mukozada tahriş edici özelliği yoktur. Klorhekzidin dezenfektanlar (deri ve el dezenfeksiyonu ), kozmetikler (kremler, diş macunu, deodorantlar ve ter önleyiciler için katkı maddesi) ve farmasötik ürünler (göz koruyucu sargı bezleri ve yara antiseptik gargara) olarak kullanılır. Klorhekzidin gram -pozitif ve gram- negatif bakteri, maya, fungus ve azda olsa virüslere karşı etkilidir.
Halojenler Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Kloramin, Sodyum Hipoklorit ve Iyodoforlar Flor (F), Klor (Cl), Brom (Br), İyot (I) ve Astatin (At) gibi ametal elementler bulundukları ortamlarda oksidasyona neden olurlar. Özellikle klor ve iyot halojenleri 19 yy beri dezenfektan (iyot tentürü) olarak kullanılırlar. Hücre zarı proteinlere ve yağ asitlerine bağlanırlar yapısal değişimlere neden olurlar. Bakteri, spor, maya, fungus ve virüslere karşı etkilidirler. Potasyum iyodür ve organik klor biliştiği olan kloramin T ve dikloramin T hem dezenfektan hem de antiseptik olarak kullanılmaktadır. Iyot tentürü deriyi boyaması ve mukozadaki irritasyon etkisinden dolayı son yılarda polimer iyodofarlar tercih edilmeye başlanılmıştır.
Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Ağır Metaller (Ag, Hg, Cu): Hücresel protein ve enzimlerdeki fonksiyonel gruplara bağlanarak (NH 2,-COOH,-SH) proteinleri denatüre eder ve metabolik enzimleri inaktive ederler. Bu etki mekanizması oligodinamik etki olarak bilinir. Daha çok bakteriler üzerinde toksik olsa da yosun, funguslar, sporlar, virüsler, ve ökaryotik mikroorganizmalar üzerinde de etkilidir. Pozitif yüklü metal iyonları DNA ve RNA ya bağlanarak hücresel aktivitelerini inhibe ederler.
Biyosidal Ürünler/Etki Mekanizmaları Peroksitler Perasetik Asit, (CH 3 COO), Perasetik asit, düşük konsantrasyonlarda dahi sporosidal, bakterisidal, virüsidal ve fungusidal olmasından dolayı hidrojen peroksitten daha güçlu bir biyosid olduğu düşünülmektedir. Perasetik asitin protein ve enzimleri denatüre ettiği ve hücre duvarına zarar verir. Direk teması deride yanma ve irritasyona neden olur. Ozon (O 3 ), Gaz formunda mikroorganizmaların hücre duvarına bağlanarak oksitler ve öldürür. Özellikle su dezenfeksiyonu amaçıyla kullanılır. Hidrojen Peroksit (H 2 O 2 ) Peroksiler serbest hidroksil radikallerin ürettiği için güçlu okside edici bir ajandır. Serbest hidroksil radikallerinin DNA, lipit, protein gibi hücre bileşenlerine saldırdıkları ve özellikle sülfidril grupları ve çift bağları hedef aldıkları ileri sürülmektedir. Hidrojen peroksit virüs, bakteri, maya, bakteri sporlarına karşı genis yelpazede bir etkinlik gösterir. Kontak lens dezenfeksiyonu için çok amaçlı solüsyonlar hidrojen peroksit içerir.
Yüzey Aktif Dezenfektanlar Yüzey gerilimini azaltan, ıslatıcı ve çözücu özellikleri iyi olan maddelerdir (deterjanlar ve sabunlardır). Bu maddeler iyonlaşma özelliklerine göre katyonik (kuaterner amonyum bileşikleri), anyonik (sodium lauryl sülfat, sabunlar) ve noniyonik olmak üzere 3 ayrılırlar. Yüzey aktif dezenfektanlar hücre sitoplazma zarının yapısını değiştirerek hücrenin aktif transportunu ve enerji metabolizmasını bozarak bakteriler, virüsler, funguslar ve alglere etkilidirler. M. tuberculosis, Pseudomonas cinsi bakterilere, hepatit virüsu ve sporlara etkisi yoktur. Kuarterner amonyum bileşikleri:. Benzetonyum klorür, domifen bromür, alkil dimetil benzil amonyum klorür, stilpridinyum klorür gibi bileşikleri antiseptik veya dezenfektan dezenfektan olarak kullanılmaktadır.
Yeditepe Üniversitesinde Geliştirilen ve İnsan Hijyenine Yönelik Ürün veya Eşyalar ANTİMİKROBİYAL TEKSTİL ÜRÜNLER
Antimikrobiyal Tekstil Escherichia coli Pseudomonas aeruginosa Staphylococcus aureus Bakterisidal
Antimikrobiyal Tekstil Candida albicans Candida glabrata Fungisidal
Antimikrobiyal Tekstil Aspergillus niger Penicillium vinaceum Fusarium oxysporum Fungisidal
Antimikrobiyal Renklendirilmiş Tekstil Bacillus pumilus(bakteri) Candida glabrata(fungus)
Antimikrobiyal Renklendirilmiş Tekstil Aspergillus niger (fungus) Penicillium vinaceum (fungus)
ANTİMİKROBİYAL YARA BANTLARI
Antimikrobiyal Yara Bantları Bacillus pumilus Escherichia coli Staphylococcus aureus Bakterisidal
Antimikrobiyal Yara Bantları Candida glabrata Candida albicans Fungisidal
Antimikrobiyal Yara Bantları Fusarium oxysporum Aspergillus niger Penicillium vinaceum Fungisidal
ANTİMİKROBİYAL HİJYEN PEDLERİ & TAMPONLAR
Antimikrobiyal Hijyen Pedi Bacillus pumilus Escherichia coli Staphylococcus aureus Bakterisidal
Antimikrobiyal Hijyen Pedi Candida albicans Candida glabrata Fungisidal
Antimikrobiyal Hijyen Pedi Fusarium oxysporum Aspergillus niger Penicillium vinaceum Fungisidal
Antimikrobiyal Hijyen Pedi Fusarium oxysporum Aspergillus niger Penicillium vinaceum Fungisidal
Antimikrobiyal Tamponlar Fusarium oxysporum Aspergillus niger Penicillium vinaceum Fungisidal
Antimikrobiyal Bandaj
Yetişkin ve/veya Hasta Bezi Projesi İdrar kaçırma, tutamama, hastalık nedeniyle hareketsiz kalma ve akıl sağlığının yitirilmesi gibi durumlarda kullanılan bezlerdir. Yetişkin ve/veya hasta bezlerinin kullanım amacı yaş grubuna, cinsiyete ve rahatsızlık nedenlerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Yetişkin ve/veya Hasta Bezi Neden gerekli???? Yetişkin bezleri, yaşam kalitesini arttırmaktadır. Ürün formları: Geleneksel bebek bezi (diaper) formunda İç çamaşırı (underpants) formunda Hijyenik ped (incontinence pads) formunda
YETİŞKİN/HASTA BEZLERİNDE HİJYENİN ÖNEMİ İdrar kaçırma sorunu yaşayan insanların profesyonel bakıma ihtiyaç duyarlar Yaşlı ve hastalarda bedenin temizliği ve cildin bakımı daha zordur. Yaşlıların ciltleri gençlere oranla daha hassasdır. Hasta gaita ve idrar boşaltımlarını beze yaptıktan sonra hasta cilt sağlığı için bezin hemen değiştirilmesi gerekmektedir,
Ciltlerde bulunan açık yaralarda başlayan enfeksiyonlar önce yüzeysel, daha sonra kas, tendon ve kemiğe kadar ilerleyen ölümcül hastalıklara neden olabilirler. YETİŞKİN/HASTA BEZLERİNDE HİJYENİN ÖNEMİ Bu bireylerin temizlik ve kişisel hijyen bakımlarının iyi olmadığı durumlarda vücut nemli ortamda dışkı ve üreyle temas halinde kalır. İdrar cildi tahriş eder ve altındaki dokularla birlikte zedelemeler sonucu kızarıklıklar, pişikler ve yaralar olabilir. Bu nemli ve sıcak ortamda bulunan mikroorganizmalar idrarı ve dışkıyı besin kaynağı olarak kullanarak hızla çoğalırlar. Bu çoğalma sonucu cildi tahriş eden, yıpratan ve keskin bir kokusu olan amonyak oluşur Bu tip yaralara yatak yarası, basınç yarası ya da cilt ülseri denir
PROJENİN AMACI Bu proje yeni ve hijyenik yetişkin ve hasta bezlerinin geliştirilmesini amaçlar. Bu proje kapsamında; Yetişkin/hasta bezlerinin üretimi için antimikrobiyal ve anti-allerjik formulasyon geliştirilmesi, Kullanım sonucunda oluşan kötü kokunun yok edilmesi, Ciltte oluşan yaraları ve pişikleri önleyebilen bir ürün geliştirilmesi, Tüketiciye kullanım rahatlığı sağlayacak özel dizayn ürün üretilmesi, Tasarlanan yetişkin / hasta bezlerinin biyolojik uyum ve performans testlerinde başarı oranının belirlenmesi ve ticari üretimi hedeflenmektedir.
DÜNYA YETİŞKİN BEZİ MARKETİ Dünya nüfusundaki yaşlılık oranı giderek artış göstermektedir.
DÜNYA YETİŞKİN BEZİ MARKETİ Rakamlarla nüfustaki yaşlılık oranı artışı: Dünyada 65 yaşının üzerinde 600 milyon insan yaşamaktadır ve bu rakam dünya nüfusunun yaklaşık % 9 u kadardır. Bunların 1/3 ü yetişkin bezine (korunmaya) ihtiyaç duymaktadır. 2025 yılı itibariyle dünyada 70 yaşın üzerindeki kişi sayısında % 78 lik bir artış beklenmektedir. Yetişkin bezi (hasta bezi) pazarında ciddi bir büyüme gerçekleşeceği düşünülmektedir.
TÜRKİYE YETİŞKİN BEZİ MARKETİ Ülkemizde 50 yaş ve üzeri nüfus toplam nüfusun % 20 sini oluşturmaktadır. 2020 yılında bu oranın % 26 ya; 2040 yılında ise % 40 a ulaşması beklenmektedir. 30 yaşından sonra her 4 kadından 1 inde idrar kaçırma sorunu görülmektedir. Fazla doğum yapmış olan ve menapoza girmiş olan kadınlarda bu oranın daha da arttığını söylemek mümkündür. Erkeklerde ise 50 yaşından sonra her 10 erkekten 1 inde idrar kaçırma sorunu gözlemlenmektedir.
TEŞEKKÜRLER