Nejat BOZKURT Marmara Üniversitesi 1
Adli Muhasebenin İçeriği Yıllar önce birilerine adli muhasebeci olduğumuzu söylemiştim, bize cesede bakar gibi baktılar. Artık bu gibi yorumları uzun süredir almıyorum. Cal Klausner, Managing partner of Klausner Dubinsky 2
Adli Muhasebenin İçeriği Al Capone ları Yakalamak Sayıların Arka Yüzüne Bakmak İstiyorsanız ADLİ MUHASEBECİ Olabilirsiniz Muhasebenin Dedektifi olmak 3
Adli Muhasebenin Tanımı Adli Muhasebe, muhasebe, denetim, finans, sayısal yöntemler, hukuk, davranış bilimleri, araştırma ve sorgulama gibi hünerlerin, kanıt toplama, analiz etme ve değerlendirmede kullanılması, bulguların raporlanması gibi hizmetlerdir. 4
Adli Muhasebenin İçeriği Hukuk Suç Bilimi Adli Muhasebe Denetim Muhasebe 5
Adli Muhasebenin İçeriği Analiz Hile Hukuk Aile Hukuku Zarar Suç Bilimi Adli Muhasebe Denetim İflas Kara Para Aklama Muhasebe Değerleme Sigorta Talepleri 6
Adli Muhasebenin Tanımı ÖZÜNDE; Adli muhasebe, muhasebenin yasal hedefler ve amaçlar için etkin bir biçimde kullanılmasıdır. 7
Adli Muhasebe Google Sonuçları, 11, Şubat, 2007 Forensic Audit, 208,000 hits Fraud Audit, 64,500 hits Fraud Examination, 74,800 hits Fraud Accounting, 45,200 hits Forensic Accounting, 1,050,000 hits Fraud Investigation, 932,000 Forensic Investigation, 512,000 Fraud Auditing, 83,500 8
Niye Adli Muhasebe Kurumlar ve bireyler arasında artan davalar, Karmaşık ticari işlemler, Artan hileler, yolsuzluklar ve bunların ortaya çıkartılmasındaki zorluklar, Büyük işletme başarısızlıkları, Avukat ve mahkemelerin birçok konuda uzman desteğine gerek duyması, 9
Kim Kimdir Adli Muhasebeci Bağımsız Denetçi Araştırmacı Muhasebeci Hile İncelemecisi Hile Denetçisi 10
Adli Muhasebeci Hilelerin Önlenmesi Hilenin Ortaya Çıkartılması Caydırıcılığın Sağlanması Dava Destek Danışmanlığı Uzman Şahitlik Hilenin Araştırılması ADLİ MUHASEBECİ 11
Dava Destek Danışmanlığı Her türlü yolsuzluk ve hile davaları İşletme Değerlemeleri Hasar ve Zarar Tahminleri Sigorta Anlaşmazlıkları İşletme ayrılma ve birleşmeleri İflas davaları Boşanma Davaları 12
Uzman Şahitlik Dava konusu ile ilgili olarak gerekli araştırmaları yaparak çeşitli verileri toplamak, Bu verilerden bir sonuca vararak bir kanıya ulaşmak, Oluşturduğu görüşünü mahkemede hakimlere ve avukatlara aydınlatıcı ve öğretici bir biçimde yansıtmak. 13
Hile Denetimi Araştırmacı Muhasebecilik İşletme çalışanlarının yaptıkları hileler Beyaz yakalı suçları Mali tablo hileleri Yatırım hileleri Rüşvet ve komisyonlar Elektronik hileler Bilgisayar Hileleri 14
Çapraz Sorgu Diğer Bilirkişi Türk mahkemelerinde CSI dönemi Hürriyet Gazetesinden Haber Ceza davalarında artık hem sanık hem de mağdur taraf, mahkemenin atadığı bilirkişi dışında kendi bilirkişilerini tayin edebiliyor. Özellikle hekimlerin çokça kullanılacağı, tıbbi dedektiflik olarak da tanımlanabilecek sistemde, taraf bilirkişileri mahkemeye çıkıp incelemelerini barkovizyon sunumuyla anlatabiliyor. Ünlü polisiye dizisi CSI sahnelerini aratmayan görüntüler artık Türk mahkemelerinde de görülüyor ve buna çapraz sorgu adı veriliyor 15
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi Eski Mısır da firavunların varlıklarının koruyucuları olarak, onların Gözü ve Kulağı olan adli muhasebecilerin atalarına rastlanıyor. Hercules De Cordes adında bir muhasebeci, Antwerp te üç ayrı olayda(1554, 1559, ve 1570 Tarihlerinde), normal şahitliğin ötesine geçerek, ticari tartışmaları çözmek amacıyla, nitelikli Uzman Şahitlik yapmıştır. 16
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1817 de, Kanada da mahkeme kararlarında adli muhasebe izlerine rastlanıyor. Bir iflas davasında, ilgili hesapların incelenmesinde bir kişiye mahkemede şahitlik yapması görevi veriliyor. Gerekçe olarakta böyle bir incelemenin mahkeme tarafından yapılamayacağı gösteriliyor. Kanada Diplomalı Adli Araştırmacılar Birliği, kökenini bu davaya kadar görürmekte. 17
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1824 lerde İskoçya Glasgow Şehrinde, James McClelland adında genç bir muhasebeci, mahkemeler in kullanması için, İhtilaflı işlemlerde tabloların, raporların ve notların hazırlanması adında bir sirküler yayımlıyor. 18
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi Adli muhasebe ile ilgili ilk makalelerde Uzman Şahitliğe ağırlık verildiği görülüyor İlk yazılan makalelerde iki bölümleme dikkati çekmekte : Kanıt, Mahkeme Kararları Özellikle mahkemelerle ilgili makaleler 1883 yılında başlıyor 19
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1884 de hile ile ilgili makaleler görülüyor 1889 da araştırmaya yönelik makaleler yazılıyor 1898 de ilk uzman şahitlik makalesi çıkıyor. Kanıt nasıl elde edilir ve sunulur 20
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi Journal of Accountancy nin ilk yılında bir avukat, Şahit Olarak Muhasebeci isimli makalesini yayımlıyor. Bu makalede hakimlerin Uzman Şahitlerin karmaşık hesapların gerçek içeriklerinin ortaya çıkartılmasında yegane kişiler olduklarını düşündüklerini iddia ediyor. Bu alanda sertifikalı muhasebecilerin nitelikli bir güç olduklarını ortaya koyuyor. 21
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1925 Yılında ABD Vergi Mahkemesi Başkanı yaklaşık aşağıdaki ifadeyi kullanıyor : CPA lerin kanıtları değerlendirmedeki ustalıklarından dolayı, onlara tere satılamaz 22
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi Muhasebe mesleğinin özellikle adli muhasebecilik gibi farklı alanlarda gelişeceği öngörüsünü 1924 yılında bir konferansta Arthur Andersen aşağıdaki gibi ortaya koyuyor : Geçmişte kalan 10 yıllarda muhasebe mesleğinin kendi içine kapalı kalmayacağı konusunda bir fikrim vardı. Gelecek yıllarda muhasebeciler bakış açılarını genişleterek birçok alanda profesyonel olarak yerlerini alacaklardır. 23
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi Al Capone bir adli muhasebeci tarafından yakalanıyor. 1920 lerde IRS ve FBI birlikte çalışarak vergi kaçakçılığından dolayı Al Capone u yakalamışlardır. 215.080.48 USD vergi ödemediğinden dolayı 11 yıl hapis cezası almıştır. 24
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1946 Yılında yazar ve muhasebeci olan Maurice E. Pelaubet, ilk defa Adli Muhasebeci ismini kullanmıştır. "Forensic Accounting: Its Place In Today's Economy adlı yayınında önemli bir gelişim sağlanmıştır. Bu kullanım ile mesleğin kapsamı şahitlikten araştırmacılığa kadar genişlemiştir. 25
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1940 1950 li yıllarda ilgili makaleler giderek artmıştır. Muhasebe ile hukuk arasında daha sıkı bağlar kurulmaya başlanmıştır. Adli muhasebe eğitimine gereksinim olduğu konusunda yazılar görülmeye başlamıştır. Aynı zamanda giderek hile denetçilerine gerek duyulmaya başlamıştır 26
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1940 lı yıllarla birlikte muhasebecilerin araştırma çalışmalarına yönlenmeleri ile FBI muhasebeci istihdam etmeye başlamıştır. Bu dönemde 600 adet muhasebeci, Özel Ajan Muhasebeci olarak görev yapmıştır. 1940 1941 döneminde özel ajan muhasebeciler 538 Milyon USD lik finansal işlemi gözlemiş ve incelemişlerdir. 1960 larda, FBI ın 6000 ajanının 700 tanesi adli muhasebe kapsamında çalışmaya başlamıştır. 27
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi Adli muhasebe ile ilgili ilk kitap 1982 de Francis C. Dykman tarafından yazılmıştır. Kitabın ismi Forensic Accounting: The Accountant as an Expert Witness dir 1986 da Araştırmacı Muhasebe isminde ikinci bir kitap yayımlanmıştır. 28
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 1980 1990 döneminde artan rekabet ile denetimden alınan ücretler % 50 ler civarında düşmüştür. Bunun sonucu olarak denetçiler maliyetlerini azaltmak için, iç kontrol sistemlerine daha fazla güvenerek inceleme alanlarını azaltmışlardır. Bu sonuç, tepe yönetimlerinin iç kontrol sistemlerini aşarak hesapları daha fazla manipüle ederek, hileli mali raporlamaya yönlenmelerine varmıştır. 29
Adli Muhasebenin Tarihsel Gelişimi 2000 li yıllardaki büyük şirket skandallarına gelinmiş, Bu yıllarda SOX ve SAS 99 gibi tüm gelişmiş ülkeleri de etkileyen düzenlemeler gelmiştir. Yaşanan bu gelişmeler adli muhasebe mesleğine yoğun bir gereksinim doğurmuştur. Adli muhasebe eğitimleri ve sertifikaya bağlanma dönemi başlamıştır. 30
Adli Muhasebe ve Türkiye Gelişimi 2000 li yıllardan itibaren 3 4 civarında makale, Yüksek lisans ve doktora tezleri, Yüksek lisans düzeyinde bazı program ve dersler, Bazı denetim şirketleri ve özel kurumlarda uygulamalar 31
Adli Muhasebe ve Türkiye Gelişimi 2009 Yılında İSMMMO Akademi de, Bağımsız Adli Muhasebe Uzmanlık Programı faaliyete geçti. 32
Adli Muhasebe ve Türkiye Gelişimi 360 Saatlik, Uluslar arası adli muhasebe eğitimi araştırmaları temel alınarak hazırlanmış, Sertifika Programı. 33
Bağımsız Adli Muhasebe Programı İleri Muhasebe Uygulamaları Mali Tablo Analizi Denetim Teorisi Kurumsal Yönetim İlkeleri İşletme Etiği Ve Kültürü Hile Teorisi İç Kontrol Uygulamaları
Bağımsız Adli Muhasebe Programı Yolsuzluk ve Suç Gelirlerinin Aklanması Çalışan Hileleri Dijital Hile İncelemesi Temel Davranış Bilimleri Mali Tablo Hileleri Adli Bilişim Bilgi Teknolojileri
Bağımsız Adli Muhasebe Programı Kriminoloji Adli Bilimler Sahte Belge İncelemesi Gözetleme ve İz Sürme Delil ve Bilirkişilik Görüşme ve Sorgulama Teknikleri Dolandırıcılık ve Araştırma
Bağımsız Adli Muhasebe Programı Sanal Alem ve Bilgisayar Suçları Kriminal Uygulamalar Adli Muhasebe Uygulamaları Mahkemeye Yönelik Uygulamalar Sahtecilik ve Araştırma Teknikleri Proje Çalışmaları İşletme Değerlemesi
Bağımsız Adli Muhasebe Programı 2 Adet Adli Tıpçı 3 Adet Emniyet Kökenli 7 Adet Akademisyen Toplam 17 Hoca 5 Adet Diğer Uygulama Alanlarından 38
Kimlerin Adli Muhasebeye İhtiyacı Var Emniyet Güçleri Mahkemeler Kamu Kurumları Adli Muhasebe Avukatlar Özel Sektör Kuruluşları 39
TÜRKİYE DE ÇÖZÜLMESİ GEREKEN İKİ ADET SORUN Yoğun Eğitim Gereksinimi Farkındalık Yaratma TÜRKİYE UYGULAMASI 40