YAGIN KONYA, YANGIN DOLABI KONYA, YAGIN TESİSAT MALZEMELERİ KONYA, YANGIN TESİSATI KONYA YANGIN NEDİR? Türk Dil Kurumu sözlüğünde, Yangın: Zarara yol açan büyük ateş. Olarak tanımlanmaktadır. Bunu şu şekilde açarsak daha olur. Ortamda çıkan ateşleme sonucunda ortamda bulunan maddelerin yapısını değiştirecek şekilde zarara yol açan büyük ateş. YANMA : Yanma genellikle kimyasal bir olay olarak tanımlanır. Esası; yanıcı maddenin ısı yardımı ile oksijenle birleşmesi sonucu ortaya çıkan kimyasal olaydır. 1 / 61
YANMANIN ŞARTLARI : Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şartın bir arada olması gerekmektedir. Bu şartlar YANICI MADDE, ISI ve OKSİJEN dır. Şartlardan herhangi birisinin bulunmaması veya yeterli miktarda olmaması halinde yanma olayı meydana gelmez. Bu olay YANGIN ÜÇGENİ ile şu şekilde izah edilebilir. YANMA ÜRÜNLERİ VE YANMANIN UNSURLARI: Yanma olayının gerçekleşmesi için üç temel unsura gerek vardır. -Isı -Oksijen -Yanıcı Madde YANMANIN ÇEŞİTLERİ 1-Yavaş Yanma, 2-Hızlı Yanma, 3-Parlama, Patlama şeklinde yanma, 4-Kendi Kendine Yanma, 1- YAVAŞ YANMA Yavaş yanma şu durumlarda meydana gelir. Yanıcı maddenin bünyesi itibariyle, yanıcı buhar veya gaz meydana getiremediği halde, Yeterli ısının olmaması halinde, Yeterli oksijen olmaması halinde, Yavaş yanma meydana gelmektedir. Örneğin demir (F), Bakır (Cu) gibi metallerin havadaki oksijen ve hava ısısı ile oksitlenmesi olayında olduğu gibi, yanıcı madde buhar veya gaz çıkarmamakta dolayısıyla demir oksit (FeO) ve Bakıroksit (CuO) Sodyum (Na) alkali metali de çabuk okside olan bir elemandır. Canlıların hücre solunumu olayı da bir nevi yavaş yanma olayıdır. 2- HIZLI YANMA Yanmanın bütün belirtileri ile oluştuğu bir olaydır. Yanmanın belirtileri Alev, Isı, Işık ve korlaşmadır.bazı maddeler, katı halden önce sıvı hale daha sonrada buhar veya gaz haline geçerek yanarlar.(örneğin: Parafin, mum gibi)bazıları ise, doğrudan yanabilir ve buhar çıkarırlar. (Örneğin: Naftalin)Yine bazı maddeler doğrudan doğruya yanabilen gazlar çıkarırlar(örneğin: Odun, kömür gibi)meydana gelen bu yanıcı buhar veya gazlar oksijenle 2 / 61
birleşirken olay meydana gelir. 3- PARLAMA VE PATLAMA Parlama kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır. (Örneğin Benzin gibi) Patlama ise; tamamen bir yanma olayıdır. Burada dikkati çeken husus maddenin tamamının bir anda yanmasıdır. Bunda Maddenin cinsi, birleşimi, şekli, büyüklüğü ile küçüklüğü ve nihai oksijen oranının rolü büyüktür. Patlamada; bir anda parlayarak yanan madde çeşitli gazlar haline gelmekte ve son derece büyük bir hacim genişlemesine uğrayarak etrafını zorlamakta ve patlamalar olmaktadır. 4- KENDİ KENDİNE YANMA Yavaş yanmanın zamanla hızlı yanmaya dönüşmesidir. Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler normal hava ısısı ve oksijeni içinde kolaylıkla oksitlenmekte bu oksitlenme sırasında ise gittikçe artan bir ısı çıkmaktadır. Zamanla doğru orantılı olarak artan bu ısı, bir süre sonra alevlenmeye yetecek dereceyi bularak maddenin kendiliğinden tutuşmasına neden olmaktadır. Örneğin: Bezir yağına bulaştırılmış bir bez parçası yukarıda açıklandığı şekilde bir süre sonra alev alarak yanmaya başlayabilmektedir. YANGIN VE YANGIN SINIFLARI Yararlı ateş yakılan yerler dışında, kontrolü elden çıkmış yanma olayıdır. (Örneğin: Ormanda bir yanma olayı yangındır.akaryakıt depoların yanması bir yangındır.vs) 1-Yangın Çeşitleri ve Sınıflaması : Yangınları çeşitli gruplar altında toplamak için yapılan çalışmalar neticesinde en uygun ayrım yanıcı madde cinslerine göre yapılmıştır. Bu sınıflama aşağıda belirtildiği gibi dört ana grupta belirlenmiştir. A SINIFI : Katı yanıcı maddeler yangını; Çeşitli odun, kereste, ham ve mamul tekstil, maddeleri kağıt vb.maddeler. B SINIFI : Sıvı yanıcı maddeler yangını; Gazyağı, benzin, mazot, fuol-oil madeni yağlar, alkol, tiner, vernik, boyalar vb.maddeler. C SINIFI : Gaz haldeki yanıcı maddeler yangını; Likit petrol gazı (Tüp gaz havagazı, hidrojen vb. maddeler yangını. D SINIFI : Yanabilen hafif metaller yangını;alüminyum, magnezyum vb.maddeler. YANGINLARIN SEBEPLERI a-yangınlardan korunma önlemlerinin alınmaması, b-bilgisizlik, 3 / 61
c-ihmal ve dikkatsizlik, d-kazalar, e-sıçrama, f -Sabotaj, g-tabiat olayları a) KORUNMA ÖNLEMLERININ ALINMAMASI Mesela elektrik sistemiyle ilgili gerek tesisat gerekse sigorta sistemlerinin yeterli düzeyde yapılmaması, binalarda çatı kirişleri ile baca ilişkilerinin gereği gibi düzenlenmemesi, bacaların yeterli özenle sıvanmaması, Likit Petrol Gazı kullanırken tüp kullanımı ile ilgili gerekli önlemlerin alınmaması, soba ve kalorifer sistemlerinde gerekli tertibatın alınmayışı ve gerekli periyodik temizlik ve bakımlarının yapılmaması, nedenleriyle yangın çıkmaktadır. b) BILGISIZLIK Mesela tavan arası ve çatıya kolay ve çabuk tutuşabilecek eşyalar koymak, yakıt depoları veya yakıtla çalışan yerlerde kıvılcım çıkartacak etkenlerin bilinmemesi vb. Durumlarda yangının çıkması kaçınılmazdır. c) İHMAL Mesela ağaçlık yerlerde söndürülmeden atılan kibrit, sigara izmarit gibi maddeler, Likit Petrol Gazı Tüplerinin kibritle kontrol edilmesi, prizde ütü ve ocak fişi unutulması, piknik tüpleri üzerine geniş tabanlı tencere, kazan konularak uzun süre ısıtılması, sigortaya gereğinde fazla tel sarılması vb. Yapılmaması bilindiği halde ihmal edilerek yapılan işler yangına sebep olur. d) KAZALAR Mesela trafik kazaları araç yangınlarına, iş kazaları makine ve bina yangınlarına soba vb. cihazlarda meydana gelen kazalar bina yangınlarına sebebiyet verirler. e) SIÇRAMA Mesela fabrika ve atölyelerde kaynak ve taşlama makinelerinden sıçrayan kıvılcımların etrafta bulunan benzin, mazot vb. maddeler üzerine düşmesi, sobadan sıçrayan yanan kömür parçalarının halı, kilim vs. Maddeler üzerine düşmesi sonucu çıkan yangınlar. f) SABOTAJ 4 / 61
Çeşitli amaçlar için bilerek ve isteyerek yangın çıkartılmasıdır. Mesela tarla, ev yeri açmak amacıyla ormanların yakılması bina, işyeri ve tesislerin kundaklanması gibi kasti olaylardan yangın çıkartılmasıdır. g) TABIAT OLAYLARI Tabii olarak kendiliğinden ortaya çıkan yangınlardır. Mesela Deprem,Yıldırım düşmesi, güneş ışınlarından meydana gelen yangınlar gibi. YANGIN ETKENLERI a)-bacalar b)-sigara Kibrit c)-kıvılcım d)-elektrik e)-benzin f)-likit Petrol Gazı,Doğal Gaz g)-hayvanlar h)-yıldırım ı)-güneş Işığı a) BACA YANGINLARI Birinci yol ilk iş olarak bacanın alt kısmından söndürmeye başlamak, bunda başarı elde edilmez ise ateşin eriştiği en yüksek noktanın üstünden ve bacadan açılacak delikten suyu sis olarak vermek. Sis halindeki, su ısı ile buharlaşması neticesi soğuma ve boğma yolu ile söndürmeyi sağlamak gerekir. İkinci bir yol ise; bacanın üst ve alt ağızlarının ıslak çuval ve kaba dokulu kalın kumaş parçalarıyla yıkanması neticesi söndürme sağlanmıştır. b) SIGARA VE KIBRIT Sigara ateşinin ortalama sıcaklık derecesi 800 Co civarında olduğu söndürülmeden atılan sigaranın yanıcı, patlayıcı ve parlayıcı maddelere teması neticesinde yangın çıkabilir. Eğer söndürmeden yere atılan bir sigaranın, rüzgar tesirli sürüklenerek temas ettiği yanıcı maddeyi tutuşturduğu bir gerçektir. c) KIVILCIM 5 / 61
Yanan bir kütleden koparak etrafa sıçrayan küçük parçacıklara kıvılcım dendiğini hepimiz bilmekteyiz. Bu parçacıkların yanar veya kor halde bulunması düştüğü yerdeki maddenin cinsine göre yanma olayının meydana gelmesine sebebiyet verir. Kıvılcımların kaynağı genellikle; 1.Mangallarda yanan ateşler, 2.Sobalarda yanan ateşler, 3.Bacalar, 4.Tren Bacaları, 5.Motorların egzozları, 6.Sönmemiş sigaralar, d) ELEKTRIK Elektrikten çıkan yangınların nedenlerini genel olarak iki ana gurupta toplayarak izah edebiliriz. (1) Elektrik enerjisini kullananların ihmal ve dikkatsizliğinden kaynaklanan yangınlar. (2) Elektrik tesisatından kaynaklanan yangınlar. e) BENZIN Benzinin alevlenme ısısı 40-41 derece olduğundan kapalı yerlerde patlama, açık yerlerde parlama şeklinde yanma meydana gelir. Benzinin hava ile karışımı % 1,5 veya 7,6 oranında ise Yanma olayı oluşabilir. Benzin buharı bulunan veya bulunabilecek yerlerde alev ve kıvılcım çıkartan alet, malzeme kullanılmamalıdır. f) LIKIT PETROLGAZI-LPG Sıvı petrol gazı da dediğimiz bu gaz petrol yan ürünlerindendir. Ham petrolün damıtılması sırasında elde edilen ürünlerin yanı sıra hidrokarbon sınıfı (etan, metan, propanbütan, etilen, metilen vb. gazlar) gaz maddelerde ortaya çıkmaktadır g) HAYVANLARIN SEBEP OLDUĞU YANGINLAR Açık ateş kullanılan yerlerde başıboş bırakılan hayvanlar yangın çıkarabilirler. Kedi, ve köpek gibi bilhassa evlerde bulundurulan hayvanların gaz lambası, gazocağı, ispirto ocağı ve mangal gibi şeyleri devirmeleri, suretiyle yangına sebebiyet vermeleri mümkündür. h) YILDIRIM 6 / 61
Yıldırım, bulutlarının taşıdıkları elektriklerin bir buluttan diğer buluta veya bir buluttan toprağa boşalma olayıdır. Birkaç kısma ayrılan yıldırım parlayıcı ve patlayıcı maddeye denk gelirse yangın çıkabilir. ı) GÜNEŞ ISISI Güneş ışığı doğrudan yangın çıkaran bir unsur olabileceği gibi yangının oluşumuna yardım eden bir etken olarak da incelenebilir. Güneş ışığı özellikle metal ve yansıtıcı olmayan (ışığı absorbe eden) yüzeyler üzerinde sıcaklık artışına neden olduğundan bu tip yüzeylerin altında bulunan kolay yanıcı maddelerin tutuşmasına veya buhar çıkarmasına neden olabilir. YANGIN TÜRLERİ 1- LPG Yangınları 2- Doğalgaz yangınları 3- Akaryakıt yangınları 4- Baca yangınları 5- Elektrik yangınları 6- Orman yangınları 7- Araç yangınları 8- Bina yangınları 1- LPG YANGINLARI Hava ile karışmadıkça yanmazlar,yanıcılık limitleri %2 ile 8 arasındadır. Teneffüs edilmesi halinde zehirsizdirler.1 litre sıvı LPG. 550 gram kadar ağırlıktadır. LPG. Hakikatte Renksiz ve kokusuzdur. Fakat emniyet mülahazası ile kerih esansı ilave edilir.kap içinde tazyik altında sıvı halde iken % 10 kadar hacim değiştirebilirler. LPG. Ekseriyetle propan ve bütan gazlarının karışımıdır. Bütan daha tembel fakat propan daha hareketli gazdır. Bir kova içinde sıvı LPG. aniden yere dökülecek olursa yerde henüz yayılma fırsatı bulmadan buharlaşır. Sıvı LPG. insan derisi ile temas ederse ciddi donmalar yapar.aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur. LPG EMNIYET KAIDELERI 7 / 61
LPG tüpleri daima dik tutulur ve dik olarak depolanır. Gaz kaçıran tüpler araziye götürülerek akıtılır. LPG tüpleri tamamen doldurulmaz. % 10 genişleme payı olarak boş bırakılır. LPG tüpleri civarında tahta, kağıt, odun gibi yanıcı maddeler depo edilmez. Yanmakta olan LPG tüpünün civarındaki tüpler ve varsa yanıcı malzemeler devamlı olarak soğutulmalıdır. 2- DOĞALGAZ YANGINLARI Doğal Gazın Kullanım Alanları Doğalgaz ilk olarak yakacak amacıyla, Çin de (MS.221-263) tuz üretimi için kullanılmıştır. Bu yıllarda doğal gazın yataklardan kullanım yerine bambu kamışları ile taşındığı bilinmektedir. Doğal gazın ilk modern üretim ve tüketim tekniklerine ABD de rastlanmaktadır. Erie Gölü yakınlarında yaklaşık 10 m derinlikten 4 cm çapında borularla çıkarılan doğalgaz, Freodena şehrinin aydınlatılması için kullanılmıştır. İlk endüstriyel kullanım ise 1841 yılında yine ABD nin Batı Virginya eyaletindeki tuz üretim tesislerinde gerçekleşmiştir. Konutlarda geniş kapsamda kullanıma, 1880 yıllarında ABD nin Pennsylvania eyaletinde başlanmıştır. DOĞALGAZIN ÖZELLIKLERI Doğalgaz esas olarak Metan (CH4) ve Imetanagöre daha az oranda olmak üzere Etan(C4H10) ve Propan(C3H8) gibi Hidrokarbonlardan ve Azot (N2) Karbondioksit (Co2), Hidrojensülfür Hidrojensülfür (He) gazlarından meydana gelen renksiz, kokusuz ve havadan hafif bir gazdır. Ayrıca çok küçük yüzdelerde olmak üzere Oksijen ve Argon gazlarının bulunduğu doğalgaz kaynaklarına da rastlanabilir. Hidrojensülfür (H2S) zararlı bir bileşen olduğundan, doğalgaz kaynaklarına da rastlanabilir DOĞALGAZIN TEHLIKELERI Odalardaki Tehlikeler, Mutfaktaki Tehlikeler, Banyodaki Tehlikeler, Apartman Boşluğu WC lerdeki Tehlikeler, Kazan Dairesindeki Tehlikeler, Topraklama ile ilgili Tehlikeler, Doğal Gaz Tesisatının Korunması ile ilgili Tehlikeler. 3- AKARYAKIT YANGINLARI PARLAYICI SIVILAR YANICI SIVILAR Benzin Ağır dizel yakıtı Değişik ham petroller Ağır fuel -oil Solventler Yağlama yağı Gazyağı Sıvı parafin Hafif dizel yakıtı 8 / 61
BENZIN Benzin çok çabuk buharlaşabilen maddedir, dolayısı ile benzin buharı bulunan yerlerde alev ve kıvılcım çıkartan alet ve cihazların kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Benzinin parlama ısısı 40-41 santigrat derece olduğunda bir kıvılcım teması halinde kapalı yerlerde patlama, açık yerlerde parlama meydana gelir.ham petrol sıvı halde iken yanmaz ancak buhar haline geçip hava ile belli bir oranda karıştıktan sonra yanabilir. Tüm akaryakıtlar böyledir. Bir litre benzin buhar haline geçince 30 litre yanıcı buhar elde edilir. Akaryakıt Yangınları Nasıl Oluşur: Genel olarak akaryakıt yangınları şu şekillerde oluşur.açık kaplardaki akaryakıtın buharlaşarak çevreden ateş alması,temizlik nedeniyle benzin ve gazyağı gibi petrol ürünlerinin kullanılması nedeniyle benzin ve gazyağı gibi petrol ürünlerinin kullanılması oluşan buharların ateşle teması ile, akaryakıt tanklarının buharların ateşle teması ile,akaryakıt tanklarının temizlenme amacı ile kapaklarının açılması sonucu çevreye dağılan buharların ateşle teması, akaryakıt buharlarının bulunduğu yerlerde çalışan motorlardan çıkan kıvılcımlarla temas etmesi. 4- BACA YANGINLARI Bacanın iç yüzeyini kaplayan kurum saf karbondur ve son derece yanıcıdır. Kurum; kuru yağsız ve hidrojeni az olan yakıtlarda toz halinde, nemli yakıtlarda tabaka halinde, yağlı yakıtlarda zift halinde oluşur. Kurum yanma sıcaklığına ve yeterli oksijene ulaştığı anda baca yangını başlar. Baca yangınlarının söndürülmesi ise alt kısımlardan başlanarak hava ile irtibatı kesilir, bu işlem yeterli gelmez ise en üstten su sisi yaparak söndürülür. 5- ELEKTRIK YANGINLARI Kullanıcıdan kaynaklananlar: Elektrik enerjisinden ısı kaynağı olarak yararlanmak amacı ile yapılan cihazların kullanılmaları esnasında kullanma talimatlarına uygun kullanılmaması, İhmal ve tedbirsizlik sebebiyle kullanımlarının bitiminden sonra fişlerin çekilmemesi yukarıda bahsettiğimiz zaman ile orantılı olarak yangınların çıkmasına neden olurlar. Tesisattan kaynaklananlar: Elektrik tesisatların talimatlara uygun şekilde yapılmaması halinde büyük bir yangın tehlikesi arz eder, ısı nedeniyle elektrik kablolarında meydana gelen erimeler neticesinde tellerin birbirine teması (kısa devre) ile ortaya çıkan şiddetli akımın kolay yanabilen maddeleri tutuşturarak yangın çıkarması mümkündür. Kısa devreler elektrik nakil hatlarının kemirici hayvanlar tarafından tahribi neticesinde de oluşabilirler. 9 / 61
6- ORMAN YANGINLARI Orman yangınlarının oluşmasında en önemli etken insan ve yıldırımdır. Orman yangınlarının meydana gelmesi temelde sıcaklık, oksijen ve yanıcı madde etmenlerinin bir araya gelmesi yada getirilmesiyle ortaya çıkan oksidasyon olgusudur. Bu etmenlerin nitelikleri ve nicelikleri yangınların şiddeti ve yayılma gücü üzerinde etkili olmaktadır. Orman Yangınlarının Çeşitleri:Orman yangınları meydana gelişlerine ve ormanda yaktıkları kısımlara göre esasen üç kısma ayrılır. Örtü Yangını, Tepe Yangını, Gövde Yangını ORMAN YANGINI ÇEŞITLERI Örtü Yangını; Örtü yangınları toprağı örten ot, funda, yaprak, dal, kütük, ibre, yosun, çalı ve devriklerin yanması ile meydana gelen yangındır. Tepe Yangını: Örtü yangınlarına zamanında müdahale edilmezse, tepe yangınına dönüşür, örtü yangınında meydana gelen yüksek hararet neticesi ağaçların üst kısımları da tutuşur ve tepelerine kadar sirayet eder. Gövde Yangını: Gövde yangınları ağaçlara yıldırım düşmesi sonucu veya ağaçlardaki balları almak için ateş ve tütsü yakılması sonucu ağaçların gövdelerinde meydana gelir 7- ARAÇ YANGINLARI Araçlarda meydana gelen yangınlar genellikle kısa devreden kaynaklanabileceği gibi;isınmış motor üzerine karbüratörden sızan benzin. Açık unutulan radyo ve teypler Güneş altında park edilen araçların camlarının önüne konulan çakmak ve kibrit. LPG li araçların gaz sıkışması gibi nedenlerden yangınlar çıkmaktadır. ARAÇ YANGINLARINI SÖNDÜRME USULLERI Mümkünse akü kutup başları çıkarılmalı.ilk anda KKT söndürücü ile müdahale edilmeli, önlenemediği taktirde su ile müdahale edilmeli. Binek araçlarının söndürme mesafesi 15mt. Akaryakıt tankerlerinde gaz patlaması emniyet mesafesi sınırı 100 Metredir. 8- BİNA YANGINLARI : Binalarda ortaya çıkan yangınlar çöp veya kağıt kutusunun tutuşması, elektrik kontağı, soba, baca gibi etkenlerledir. Genel olarak ahşap yangınlarını her türlü söndürme vasıtası ve söndürme cihazları ile söndürebiliriz. Yangın çıkmış binanın öncelikle keşfinin yapılması, binanın yapım şeklinin, içinde bulunan malzemenin niteliğinin tespit edilmesi zorunluluğu vardır. 10 / 61
Tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangında yanan katların enkazlarının aşağı katlara dökülmesi ihtimali olabileceğinden söndürmede kullanılan suyun ağırlığı da buna eklenince enkazın yıkıldığı katın tabanında çökme tehlikesi belirecektir. Beton kirişli duvarları taş ve tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangınlarda çoğu kez döşeme ve kiriş başlarının yanmasına neden Bacanın iç yüzeyini kaplayan kurum saf karbondur ve son derece yanıcıdır. Kurum; kuru yağsız ve hidrojeni az olan yakıtlarda toz halinde, nemli yakıtlarda tabaka halinde, yağlı yakıtlarda zift halinde oluşur. Kurum yanma sıcaklığına ve yeterli oksijene ulaştığı anda baca yangını başlar. Baca yangınlarının söndürülmesi ise alt kısımlardan başlanarak hava ile irtibatı kesilir, bu işlem yeterli gelmez ise en üstten su sisi yaparak söndürülür. PROJE HAZIRLAMA ESASLARI Mekanik Tesisat Proje Tasarımı Tesisat Mühendisliğinin özünü içerir. Bir yapının tasarımının tekniğine uygun olarak yapılabilmesi için Kanun, Yönetmelik, Standartlar ve teknolojiyi yakından takip edip, çok yönü ve doğru bir şekilde tasarımı gerçekleme yeteneğine sahip olmalıdır. Proje düzenlenir iken; rapor ve hesaplar bir arada, kat planı, kolon şemaları ve boru izometriğinin bir arada olması esastır. Yangından korunma ve söndürme projeleri diğer tesisat projelerinin rapor ve hesaplarından ayrı hazırlanacak, projelerde diğer tesisat projelerinden ayrı düzenlenecektir. Ancak iklimlendirme ve havalandırma tesisatı ile birlikte yapılacak duman kontrolünde duman kontrolü projeleri de yangından korunma ve söndürme projelerine ilave edilecektir. Rapor ve hesaplar, asgari üçer (3) nüsha olarak düzenlenecektir. Proje ön sayfasının düzeni A4 formunda hazırlanacak, ilk sayfa şu şekilde olacaktır. Birinci sayfa - 4708 sayılı kanun uygulanan illerde: Sol taraf proje sorumlusu, sağ taraf denetim uzmanının onayına ayrılır. - 4708 sayılı kanun dışında kalan yerler için: Sol taraf proje sorumlusu, Sağ taraf TUS onayı için ayrılır. - Birinci sayfa ikinci satır sol tarafı MMO (vize) onayı, sağ tarafı Belediye onayına ayrılır. Orta kısım proje sorumlusunun, firma, adres, telefon ve vergi numarası ile mekanik tesisat projesinin cinsi bilgileri yazılacaktır. Alt kısım arsanın ortak mesleki denetim esaslarına göre bilgileri ve mekanik tesisat projesinin proje sorumlusu ve TUS ya da denetim sorumlusunun adı, soyadı, oda sicil numarası, büro tescil numarası ve imza bölümleri düzenlenmiştir. İkinci sayfada ise 1/500 ölçekli bina vaziyet planı, kesit planı ve yön bulunacaktır. Yangından korunma ve söndürme projesi tasarımı onaylı mimari projeye yapılacaktır. Yangından korunma ve söndürme projesi yapılmadan önce mimar, müteahhit ve mal sahibinden yangın tahliye projesi ve yangın güvenli bölgeler ile pasif koruma bilgileri alınacak. Projede gösterilen cihazların ve boruların, MMO çizim tekniğine uygunluğu aranacaktır. Pis Su Boruları 0.8-1.0 mm Yangın Suyu Boruları 0.4 mm Soğuk Su-Sıcak Su Boruları 0.3 mm Cihazlar 0.4-0.5 mm Mimari Proje 0.12-0.2 mm 11 / 61
YANGIN SÖNDÜRME TESİSATI VE DUMAN TAHLİYE PROJELERİ HAZIRLAMA ESASLARI YANGIN SÖNDÜRME TESİSATI VE DUMAN TAHLİYE PROJELERİ HAZIRLAMA AKIŞ ŞEMASI 1. Proje ön sayfa dizaynı ve yazımı 2. Vaziyet planı ve kesit 3. Kat planları Bodrum kat Zemin kat- Normal kat 4. Kolon şeması ve boru izometriği 5. Sabit boru tesisatı tasarımı 6. Yangın dolapları tesisatı tasarımı ve hesabı 7. Bina dışı yangın hidrant tesisatı tasarımı 8. Otomatik sulu yangın söndürme tesisatı tasarımı, hesabı ve çizimi 9. Yangın suyu deposu ve tesisatı tasarımı 10. Yangın pompa dairesi 1/20 ölçekte detay çizimi 11. Duman kontrol ve yönetim sistemi tasarımı ve hesabı 12. Merdiven basınçlandırma tasarımı ve hesabı 13. Mutfak davlumbaz söndürme tesisatı tasarımı ve hesabı 1. PROJE ÖN SAYFA DİZAYNI VE YAZIMI Proje ön sayfasının düzeni A4 formunda hazırlanacaktır. Yazı standardı 0,4 mm olacaktır. Proje ön sayfa tasarımı standart olacaktır. Birinci sayfa: - 4708 sayılı kanun uygulanan illerde: Sol taraf proje sorumlusu, sağ taraf denetim uzmanının onayına ayrılır. - 4708 sayılı kanun dışında kalan yerler için: Sol taraf proje sorumlusu, Sağ taraf TUS onayı için ayrılır. - Birinci sayfa ikinci satır sol tarafı MMO (vize) onayı, sağ tarafı Belediye onayına ayrılır. Orta kısım proje sorumlusunun, firma, adres, telefon ve vergi numarası ile mekanik tesisat projesinin cinsi bilgileri yazılacaktır. Alt kısım arsanın ortak mesleki denetim esaslarına göre bilgileri ve mekanik tesisat projesinin proje sorumlusu ve TUS ya da denetim sorumlusunun adı, soyadı, oda sicil numarası, büro tescil numarası ve imza bölümleri düzenlenmiştir. Yapının özellikleri bölümüne binanın tehlike sınıfı ve binaya en yakın itfaiye birimi yazılacaktır. Bilgiler eksiksiz ve tam olarak doldurulup imzalanacaktır. 2. VAZİYET PLANI VE KESİT 12 / 61
Vaziyet planı sayfa düzeni A4 formunda hazırlanacaktır. Vaziyet planında yön belirtilecektir. Vaziyet planı çizgi kalınlığı 0,2 mm olacaktır. Yazı standartı 0,3 mm olacaktır. Yapının 1/500 ölçekli plan veya büyük ve yaygın yapılarda uygun bir ölçekte olması ve kat sayısını belirten kesit çizilmesi gereklidir. Birden fazla yapı olması durumunda bloklar arası boru bağlantısı, zon vana yerleri, bina dışı hidrant yerleri ve pompa dairesi yeri gösterilecek. Yangın suyu deposu ve itfaiye bağlantı ağzı yeri gösterilecek. İtfaiye teşkilatı şehir hidrantı ölçek dahilinde ise vaziyet planında gösterilecektir. 3. KAT PLANLARI 3.1 BODRUM KAT Ölçek 1/50 olacak. Bodrum kat planı onaylı mimariden 0,2 mm çizgi kalınlığı ile çizilecek. Mimari projeyi ilgilendiren detaylar çizilmeyecek. (Kapı, pencere, merdiven, duvar, bina boyut ölçüleri ile kapılar çizilmeyecek) Yangın pompa dairesi 1/50 ölçekte kat planında gösterilecektir. Hidrolik hesaplarda veya hesap tablosundan belirlenen boru çapları projede gösterilecektir. Yangın dolapları, zon vanaları, check-valf, akış anahtarları, test ve drenaj vanası ve izleme anahtarlı hat kesme vanası, drenaj bağlantısı projede gösterilecektir. Bodrum kat tavanında yapılacak boru hattında hareketli kelepçe ve sabit konsollar olacak, depreme karşı önlem olacaktır. Proje tasarımında boru güzergahı belirlenir iken, mimardan istenecek kolon ve kiriş detayına göre tasarımın gerçeklenmesi gerekmektedir. Kolon boruları yerleri belirlenip numaralanacak, daire içinde (YG1, YG2,...) gibi yazı standartı 4 mm olacaktır. Test ve drenaj vanası en yakın pis su hattına akış gözlenebilir şekilde bağlanacaktır. Sabit boru tesisatı bodrum kata tasarlanacaktır. 3.2 ZEMİN-NORMAL KAT Ölçek 1/50 olacak. Zemin kat ve normal kat planı onaylı mimariden 0,2 mm çizgi kalınlığı ile çizilecek. Kolon veya perde betonların mekanik tesisat projesinde gösterimi 0,8 mm çizgi kalınlığında olacaktır. Mimari projeyi ilgilendiren detaylar çizilmeyecek. (Kapı, pencere, merdiven, duvar, bina boyut ölçüleri ile kapılar çizilmeyecek) Kat planında ki mahallerin adları (Banyo, hol, mutfak, oda, salon v.s.) 0,3 mm ile yazılacak. Hidrolik hesaplarda veya hesap tablosundan belirlenen boru çapları projede gösterilecektir. Yangın dolapları, zon vanaları, check-valf, akış anahtarları, test ve drenaj vanası ve izleme anahtarlı hat kesme vanası, drenaj bağlantısı projede gösterilecektir. 13 / 61
Yangın boru sabitlemeleri yangına dayanıklı ve kolon tesisatında da depreme karşı önlem olacaktır. Proje tasarımında boru güzergahı belirlenir iken, mimardan istenecek kolon ve kiriş detayına göre tasarımın gerçeklenmesi gerekmektedir. Kolon boruları yerleri belirlenip numaralanacak, her kat planında daire içinde (YG1, YG2,...) gibi 4 mm yazı standardında olacaktır. Test ve drenaj vanası en yakın pis su hattına akış gözlenebilir şekilde bağlanacaktır. Sabit boru tesisatı, sprinkler tesisatı ve yangın dolapları zemin ve kat planında gösterilecek ve boru çapları yazılacaktır. Duvar, döşeme ve perde geçişlerinde yangın sızdırmazlığı sağlanmalıdır ibaresi yer alacaktır. Yangından korunma ve söndürme projelerinde her paftada alttaki bilgiler (projeye göre) yer alacaktır. 1. Tasarım standartı 2. Bina tehlike sınıfı 3. Sistem türü 4. Sistem su talebi (debi,basınç) 5. Sprinkler özellikleri 6. Sprinkler koruma alanı 7. Toplam koruma alanı 8. Su uygulama süresi 9. Olası yangın sınıfı 4. YANGIN POMPA DAİRESİ 1/20 ÖLÇEKTE DETAY ÇİZİMİ Ölçek 1/20 olacak. Pompa dairesi kat planı onaylı mimariden aydıngere 0,2mm çizgi kalınlığında çizilecek. Boru çap ölçüleri mm olacak ve 2 mm şablonla yazılacaktır. Diğer yazılar 4 mm olacaktır. Mimari projeyi ilgilendiren detaylar çizilmeyecek. (kaçış yerleri gösterilecek) Yangın pompa dairesi cihaz iç tasarımı yapılacak. Cihaz çizgi kalınlığı 0,4 mm olacaktır. Dizel pompa ekzost borusu 0,3 mm olacaktır. Yangın pompa tesisat boru donanımı çizilecek, boru donanımı çizgi kalınlığı aşağıdaki gibi olacaktır. Yangın Borusu Aralıklı Y yazılı düz çizgi 0,4 mm çizgi kalınlığında Yakıt gidiş ağır yakıt borusu Aralıklı FG yazılı düz çizgi 0,3 mm çizgi kalınlığında Yakıt gidiş mazot borusu Aralıklı MG yazılı düz çizgi 0,3 mm çizgi kalınlığında Yakıt dönüş ağır yakıt borusu Aralıklı MD yazılı düz çizgi 14 / 61
0,2 mm çizgi kalınlığında Yakıt dönüş ağır yakıt borusu Aralıklı FD yazılı düz çizgi 0,2 mm çizgi kalınlığında Basınç Rahatlatma Borusu Düz çizgi 0,6 mm çizgi kalınlığında ve basınç hissetme yazılı olacak Basınç Hissetme Hattı Kesikli noktalı çizgi 0,6 mm çizgi kalınlığında ve basınç hissetme yazılı olacak Su borusu Düz çizgi 0,2 mm çizgi kalınlığında Pompa-boru tesisat armatürleri 0,3 mm çizgi kalınlığında olacaktır. Yangın pompa dairesi diğer tesisattan ayrı bir bölümde olmalı ve tehlike sınıfına göre minimum 60 dakika yangına dayanıklı olmalıdır. Pompa odası veya pompa istasyonunda elektrik motor tahrikli pompalar için +4 C ve dizel motor tahrikli pompalar için +10 C üzerinde sıcaklığın sürekli sağlanabilmesi için uygun gereçler sağlanır. Yangın pompa dairesinde servis, muayene ve ayar gerektiren cihazların çalışma alanı etrafında acil aydınlatma sağlanacaktır. Zemin yeterli bir drenaj için eğimli olarak hazırlanarak pompa, sürücü ve kontrol panosu gibi kritik cihazlardan suyun uzaklaştırılması sağlanacaktır. Gerekirse pis su çukur, pis su pompa ve tesisatı tasarlanmalıdır. Dizel pompa imalatçısının değerlerine göre yeterli havalandırma yapılacaktır. Yangın pompa dairesi yüksekliği en az 2,10 m olacaktır. Kapı girişi minimum 61 cm x 2 m olacaktır. Yangın pompa dairesindeki cihazlara servis, muayene ve ayar yapılabilmesi için minimum 75 cm çalışma alanı olacaktır. Pompa ağırlığını taşıyabilecek minimum 40 cm yüksekliğinde (altında titreşim sönümleyici plaka olan) pompa şasesinden 15 20 cm daha uzun beton kaide yapılacaktır. Yangın pompa dairesi cihaz ve ekipmanların montaj ve demontajını yapabilecek şekilde tasarımı yapılacaktır. 5. KOLON ŞEMASI VE BORU İZOMETRİĞİ Kolon şeması, kat planında tasarımı yapılıp çizilen mekanik tesisat proje çiziminin dikey kesitte çizilmesidir. Kolon şemasında cihazların yerden yüksekliği bir tablo halinde belirtilecektir. Yangın dolapları, sabit boru tesisatı ve sprinkler zon hatları kolon şemasına çizilecek. Yağmurlama projesi boru izometrisi olarak çizilecektir. Kolon şemaları aynı paftada çizilebilir. Boru izometrisi ise ayrı paftada çizilmelidir. Kolon şeması 1/50 ölçekli olacaktır. Kolon şemasında bilinmesi gerekenler sırası ile ; net kat yüksekliği, kat adedi (bodrum, zemin kat, 1.kat, 2.kat, 3.kat,...), taban döşeme kalınlığı, döşeme kalınlığı, su basmandan itibaren katların kotları mimari projeden alınacak. 15 / 61
Döşeme-tavan 0,2 mm çizgi kalınlığında paralel iki çizgi olarak çizilecek. Kolon şeması tasarımı kat planı ile koordineli olacaktır. Bütün cihaz ve ekipmanlar ve boru dağılımının kat planları ve kolon şemasında aynı olması gerekmektedir. Tasarım tamamlandıktan sonra kritik devre seçimi yapılacaktır. Kritik devre seçiminde dikkat edilecek en önemli nokta kat planı kolon şemasının çok iyi etüt edilmesidir. Yatay planda en uzak, düşey planda en yüksek sprinkler boru hattı kritik devre olarak seçilecektir. Ancak proje tasarımına yangın dolabı ve sabit boru tesisatı da tetkik edilmeli, toplam debi pompa seçiminde ve ana dağıtımda dikkate alınmalıdır. Kritik devre en uzak ve yüksek noktadan yangın pompası (dahil) na kadar olan yangın tesisat boru sistemidir. Kolon şeması 1/50 ölçekli yangın pompası ve ekipmanları çizilecektir. Branşman ve kolon hattı boru çapı, kat yüksekliği boyunca her bölüme yazılacaktır. Boru çapları boru izometrisine yazılacaktır. Kolon şemasında yangın dolabı tipi, adedi, ve su talebi ile basınç değerleri yazılacaktır. Boru izometrisin de boru çapları yazılacak ve altta ki bilgiler tablo halinde belirtilecektir. 1. Tasarım standardı 2. Bina tehlike sınıfı 3. Sistem türü 4. Sistem su talebi (debi, basınç) 5. Sprinkler özellikleri 6. Sprinkler koruma alanı 7. Toplam koruma alanı 8. Sprinkler adedi 9. Su uygulama süresi 10. Olası yangın sınıfı 6. SABİT BORU TESİSATI 6.1 Sabit boru tesisatı sistem tasarımı Tesisatın amacı, bina içinde yangın ile mücadelede güvenilir ve yeterli suyun sağlanmasıdır. Bunun için, bina içinde itfaiye su alma hattı ve yangın dolapları tesis edilir. İtfaiye su alma hattı; yangın ile mücadelede, itfaiye personeli ve eğitilmiş personel tarafından kullanılmak üzere tesis edilir. İtfaiye su alma hattı tesisinde aşağıda belirtilen şartlara uyulur: Yüksek binalar ile kat alanı 1000 m2 den fazla olan alışveriş merkezlerinde, otoparklarda ve benzeri yerlerde ıslak veya kuru sabit boru sistemi üzerinde, itfaiye personelinin ve eğitilmiş personelin kullanımına imkân sağlayan bağlantı ağızları bırakılması veya bu bağlantı ağızlarının kaçış merdiveni veya yangın güvenlik holü gibi korunmuş mekânlarda olması şarttır. Herhangi bir noktadan su alma ağzına olan mesafe 60 m den fazla olamaz. Sabit boru tesisatı üzerinde bulunan bütün hortum bağlantıları, itfaiyenin kullandığı normlarda storz tip 50 mm veya 65 mm çapında olur. Bağlantı ağızlarının, binanın yağmurlama ve yangın dolapları sistemine suyu sağlayan sabit boru tesisatında bırakılması hâlinde, bu bağlantıların ana kolonlar üzerinden doğrudan yapılması gerekir. Sabit boru tesisatı sistem tasarımı 5 türlü yapılabilir. 1. Islak sabit boru sistemi: Bu sistemde su kaynağı ile sistem arasındaki vana açık olup, devrede her an basınçlı su bulunmaktadır. Şayet sistem sprinkler olarak tasarlanmış ise uyarı 16 / 61
sıcaklığında sprinklerlerin açılması ile su püskürtme yapılacaktır. Yangın sisteminin kapatma, besleme vanası yardımı ile olacaktır. 2. Otomatik beslenen sabit boru sistemi: Bu sistem tasarımında normal halde donma tehlikesine karşı borular hava ile doldurulur. Vana açıldığında veya sprinkler uyarı sıcaklığında açılırsa boru devresindeki hava basıncı düşerek sistem otomatik olarak su ile beslenir. 3. El ile çalışan sabit boru sistemi: Bu sistemde her yangın hortum dolabında bulunan el ile kumandalı bir şalterin açılması ile suyun devreye girmesi sağlanır. 4. Kuru sabit boru sistemi: Bu sistemde devrede su yoktur. Islak boru sistemine yardımcı tesisattır. İtfaiye teşkilatı tarafından yapılan bağlantı ile su sağlanır. 5. Kendiliğinden kapanan tekrarlamalı söndürme sistemi: Yanmaz kablolu ve dedektörlü algılama yolu ile çalışır. Yangın söndüğünde otomatik olarak kapanır. Tasarım müzeler, arşivler, değerli eşya depoları ve endüstriyel tesisler için yapılacaktır. Sabit boru tesisatı itfaiye ve eğitilmiş personelin kullanımına olanak sağlayan her katta bağlantı ağızları bırakılmalı ve bu bağlantı ağızları yangın merdiveni veya yangın güvenlik hacmi gibi korunmuş mekanlar da olmalıdır. Bağlantı ağızları yapının sprinkler ve yangın dolapları sistemine de suyu sağlayan sabit boru tesisatında bırakılması durumunda, bu bağlantılar ana kolonlar üzerinden yapılacaktır. Sabit boru tesisatı bina dışına çıkarılacak ve itfaiye bağlantı ağzı olacaktır. 6.1.1 SABİT BORU TESİSATI DETAY VE ÇİZİMİ Yerden 130 cm Sabit Boru Tesisatı Örneği Storz Bağlantı Ağzı ve Kapağı 7. YANGIN DOLAPLARI TESİSAT SİSTEM TASARIMI Yangın dolapları tesisatı; bina içindeki kişilerin yakındaki küçük bir yangını kontrol etmesini ve söndürmesini sağlayabilmek üzere, bina içine tesis edilen sabit bir tesisatı ifade eder. Tesisat, duvarlar üzerine veya kabinler içine monte edilmiş ve kalıcı olarak bir su temin tesisatına bağlanmış olan sabit birimlerden oluşur. Yangın dolaplarının tesisinde aşağıdaki şartlara uyulur: 1. Yüksek binalar (Bina yüksekliği(binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan mesafeyi veya imar planında ve bu Yönetmelikte öngörülen yüksekliği) 21.50 m den, yapı yüksekliği (Bodrum katlar, asma katlar ve çatı arası piyesler dâhil olmak üzere, yapının inşa edilen bütün katlarının toplam yüksekliğini) 30.50 m den fazla olan binaları,) ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m2 den büyük imalathane, atölye, depo, konaklama, sağlık, toplanma amaçlı ve eğitim binalarında, alanlarının toplamı 600 m2 den büyük olan kapalı otoparklarda ve ısıl kapasitesi 350 kw ın üzerindeki kazan dairelerinde yangın dolabı yapılması mecburîdir. 17 / 61
2. Yangın dolapları her katta ve yangın duvarları ile ayrılmış her bölümde aralarındaki uzaklık 30 m'den fazla olmayacak şekilde düzenlenecektir. 3. Yangın dolapları mümkün olduğu kadar koridor çıkışı ve merdiven sahanlığı yakınına kolaylıkla görülebilecek şekilde yerleştirilecektir. Binanın yağmurlama sistemi ile korunması ve katlara itfaiye su alma ağzı bırakılması halinde yangın dolapları, ıslak tip yağmurlama branşman hattından beslenebilir ve aralarındaki uzaklık 45 m'ye kadar çıkarılabilir. 4. Hortumların saklandığı dolap ve kabinler gerekli cihazların döşenmesine izin verecek büyüklükte olacaktır. Bunlar yangın sırasında hortum ve cihazların kullanılmasını zorlaştırmayacak şekilde tasarlanacak ve sadece yangın söndürme amacı için kullanılacaktır. 5. Hortumlar, serme ve bağlama gibi becerilere sahip eğitilmiş personel veya itfaiye görevlisi olmayan yapılarda, yuvarlak yarı-sert hortumlu yangın dolapları TS EN 671-1'e uygun olmalıdır. Hortum, yuvarlak yarı- sert TS EN 694 normuna uygun, çapı 25 mm olmalı ve hortum uzunluğu 30 m'yi aşmamalıdır. Nozul (lüle) veya lansı kapama, püskürtme ve/veya fiskiye yapabilmelidir. 6. İtfaiye su alma ağzı olmayan yuvarlak hortumlu yangın dolap dizayn debisi 100 1/dak ve lans girişindeki basınç 400 kpa olmalıdır. Basıncın 900 kpa'ı geçmesi durumunda basınç düşürücüler kullanılmalıdır. 7. Yetişmiş yangın söndürme görevlisi bulundurmak zorunda olan yapılarda kullanılabilecek yassı hortumlu yangın dolapları TS EN 671-2 nolu standartlara uygun olmalıdır. Yassı hortum anma çapı 50 mm'yi ve hortum uzunluğu 20 m'yi geçmemelidir. Nozul (lüle) veya lansı kapama, püskürtme ve/veya fiskiye yapabilmelidir. Dolap dizayn debisi 400 l/dak ve lans girişindeki basıncı 400 kpa olmalıdır. Basınç 900 kpa'ı geçmesi durumunda basınç düşürücü kullanılmalıdır. 8. Binalarda bulunan yangın dolaplarının ve hortum makara sistemlerinin TS EN 671-3 standardında belirtilen periyodik bakımlarının, bina sahibi, yönetici veya sorumlu bina yetkilisi tarafından yaptırılması mecburidir. Yangın dolap yerleşiminde yangın dolap hortumunun bütün alanlara ulaşabileceği dikkate alınmalıdır. Yangın Dolabı Tipleri Hortum Çeşitleri Dış Saha Yangın Dolabı Çeşitli Dağıtım Türleri Kolon Şemaları 18 / 61
8. BİNA DIŞI YANGIN HİDRANT TESİSATI SİSTEMİ Yapıların yangından korunmasında, ilk müdahalede söndürülemeyen yangınlara dışarıdan müdahale edebilmek için mümkün olduğunca yapının veya binanın tüm çevresini kapsayacak şekilde tesis edilecek hidrant sistemi bünyesinde yerleştirilecek hidrantlar, itfaiye ve araçlarının kolay yanaşabileceği ve bağlantı yapabileceği şekilde düzenlenmelidir. İçerisinde her türlü kullanım alanı bulunan ve genel yerleşme alanlarından ayrı olarak planlanan yerleşim alanlarında yapılacak binaların taban alanları toplamının 5000 m2 den büyük olması halinde dış hidrant sistemi yapılması mecburîdir. Hidrant sistemi dizayn debisi en az 1900 l/dak olmalı ve debi yapının risk sınıfına göre arttırılmalıdır. Hidrant çıkışında 700 kpa basınç olmalıdır. Hidrantlar arası uzaklık çok riskli bölgelerde 50 m, riskli bölgelerde 100 m, orta riskli bölgelerde 125 m ve az riskli bölgelerde 150 m alınmalıdır. Yangın hidrantları mümkün mertebe köşe başlarına ve tepe noktalarına gelecek şekilde tasarlanmalı, yangından büyük zarar görecek binaların civarında daha sık yerleştirilmelidir. Yangın hidrantlarının trafik kazalarında az etkilenmesini sağlamak için hidrantlar kuytu yerlere ve kaldırım taşından takriben 60 cm iç tarafa konulmalıdır. Normal şartlarda hidrantlar korunan binalardan ortalama 5-15 m kadar uzağa yerleştirilmelidir. Hidrant üzerindeki hortum bağlantı yerleri yerden en az 40 cm yükseklikte olmalı ve 110 cm den yüksekte kalmamalıdır. Hidrant sistemine suyu sağlayan boru donanımında ring sistemi mevcut değil ise, kullanılabilecek en düşük borunun çapının 100 mm olması ve hidrolik hesaba göre belirlenmesi gerekir. Sistemde kullanılacak hidrantlar yer üstü yangın hidrantı olmalı ve TS 2821 nolu standarda uygun olacaktır. Hidrant sisteminde, hidrant yenilenmesini ve bakım işlemlerinin yapılmasını kolaylaştıracak uygun noktalarda ve yerlerde yer altı ve/veya yer üstü hat kesme vanaları temin ve tesis projelendirilecektir. Sorumluluk bölgelerinde hizmette bulunan araçların giremeyeceği ya da manevra yapamayacağı İkinci Kısım Birinci Bölümde öngörülen hususlara uygun ulaşım imkanı olmayan yerleşim mahalleri olan belediyeler buralarda meydana gelebilecek yangınlara etkili bir müdahale bakımından bu yerleşim yerlerinin uygun yerlerine yerüstü yangın hidrantları veya pompa ile teçhiz edilmiş yeterli kapasitede yangın havuzları ve sarnıçları yaptırmak zorundadırlar. Yer Üstü Hidrant Türleri Tipik Yerüstü Hidrant Montajı Yer altı Hidrantı 19 / 61
9. YANGIN SUYU DEPOSU VE TESİSATI TASARIMI 1. Sulu söndürme sistemlerinde en az bir güvenilir su kaynağı bulunmalıdır. 2. Sulu söndürme sistemleri için kullanılacak su depolarının yangın rezervi olarak ayrılmış bölümleri başka amaçlar için kullanılmayacak, sadece söndürme sistemlerine hizmet verecek şekilde düzenlenecektir. 3. Sulu söndürme sistemleri tasarımında Ek-1/A, 1/B ve 1/C de belirtilen bina tehlike sınıfları dikkate alınır. Su deposu hacmi, düşük tehlike için 30 dakika, orta tehlike için 60 dakika ve yüksek tehlike için 90 dakika esas alınarak bulunur. Ek-1 Bina Tehlike Sınıflandırması Ek-1/A Düşük Tehlike Kullanım Alanları Düşük yangın yüküne sahip, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2 den büyük bölümü olmayan mekânlar. Okullar ve diğer eğitim kurumları (belirli alanları* ), bürolar (belirli alanları* ), hapishaneler * Kullanım alanları, Ek-1.b ve Ek-1.c kapsamına girmeyen alanlar. Ek-1/B Orta Tehlike Kullanım Alanları KULLANIM TÜRÜ Orta Tehlike -1 Orta Tehlike -2 Orta Tehlike -3 Orta Tehlike -4 Cam ve seramikler Cam Fabrikaları Kimyasallar Çimento İşleri Fotoğraf laboratuvarları, Fotoğraf film fabrikaları Boyama işlemleri, sabun fabrikaları Mum ve balmumu fabrikaları, kibrit fabrikaları, boyahaneler Mühendislik Metal levha üretimi Otomotiv fabrikaları, tamirhaneleri Elektronik fabrikaları, buzdolabı ve çamaşır makinesi fabrikaları Yiyecek ve içecekler Mezbahalar Mandıralar Fırınlar, bisküvi, çikolata, şekerleme imalathaneleri, bira fabrikaları Hayvan yemi fabrikaları, meyve kurutma, suyu 20 / 61