PV SİSTEMLER İÇİN DAA TABANLI İZLEME ARAYÜZÜ TASARIM VE UYGULAMASI



Benzer belgeler
DOKUMA SALONU ORTAM BAĞIL NEM ORANININ DENETLEYİCİ ALAN AĞI İLE DENETİMİ

RF İLE ÇOK NOKTADAN KABLOSUZ SICAKLIK ÖLÇÜMÜ

DOKUMA TEZGAHLARINDAN DENETLEYİCİ ALAN AĞI İLE VERİ TOPLAMA

Algılayıcılar / Transmitter

OSI REFERANS MODELI-II

MODBUS PROTOKOLÜ ÜZERİNDEN KABLOLU VE KABLOSUZ ENERJİ İZLEME SİSTEMİ

Elektrik Enerjisi Güneşten Sağlanan Bir İş İstasyonunun Kablosuz Veri Takibinin Yapılması

Bir bölgede başka bir bölgeye karşılıklı olarak, veri veya haberin gönderilmesini sağlayan.sistemlerdir.

3 Fazlı Motorların Güçlerinin PLC ile Kontrolü. Doç. Dr. Ramazan BAYINDIR

PLC (Programlanabilir Kontrol Cihazı) TABANLI SİSTEMLERİN İNTERNET ÜZERİNDEN İZLENMESİ

Genel Bakış. Dünyanın yalnızca 30 dakika boyunca aldığı güneş ışınımı, dünya üzerinde harcanan toplam yıllık enerjinin tamamını karşılayabilir.

ETHERNET TEKNOLOJİSİ

Fotovoltaik Sahaların Uzaktan denetimi

DOD / DEPARMENT OF DEFENCE

Computer Networks 5. Öğr. Gör. Yeşim AKTAŞ Bilgisayar Mühendisliği A.B.D.

HABERLEŞME. izlenebilmekte ve komut alabilmektedir.

YILDIZ TEKNIK ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK - ELEKTRONİK FAKULTESİ ELEKLTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

İletişim Protokolleri (Communication Protocols)

Elbistan Meslek Yüksek Okulu Güz Yarıyılı

ETHERNET ÜZERİNDEN VERİ AKTARAN SICAKLIK/NEM ÖLÇÜM İSTASYONU TASARIMI VE UYGULAMASI

DCS DCS ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ & YAZILIM

Elektrik Enerjisi Güneşten Sağlanan Bir İş İstasyonunun Kablosuz Veri Takibinin Yapılması

ASANSÖR HABERLEŞME SİSTEMLERİNDE CANBUS HATA- TOLERANS MODU KULLANIMI

VIERO ARAÇ SAYIM SİSTEMİ

Elbistan Meslek Yüksek Okulu GÜZ Yarıyılı Kas Salı, Çarşamba Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU

VERĠ HABERLEġMESĠ OSI REFERANS MODELĠ

OG VE AG GENİŞBANT POWER LINE HABERLEŞME

Akıllı Şebekeler İçin Haberleşme Çözümü. A Communication Solution For Smart Grids

03/03/2015. OSI ve cihazlar. Ağ Donanımları Cihazlar YİNELEYİCİ (REPEATER) YİNELEYİCİ (REPEATER) Yineleyici REPEATER

PROFIBUS-DP AĞ TABANLI BİNA OTOMASYONU TASARIMI

RS-232'den RS-485'e Kullanıcı kılavuzu

Adres Yolu (Address Bus) Bellek Birimi. Veri Yolu (Databus) Kontrol Yolu (Control bus) Şekil xxx. Mikrodenetleyici genel blok şeması

Online teknik sayfa MCS100E CD SEOS ÇÖZÜMLERI

BİLGİSAYAR AĞLARI VE İLETİŞİM

Alçak Gerilim PV Sistemler için Akıllı Şebeke Kontrolcüsü

Bilgisayar Programcılığı

Ağ Temelleri. Murat Ozdemir Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bilgi İşlem Daire Başkanı 15 Ocak Ref: HNet.23

Kablosuz Sensör Ağı Uygulamaları İçin.Net Tabanlı Otomasyon Yazılımı Modeli

OG VE AG GENİŞBANT POWER LINE HABERLEŞME

Elbistan Meslek Yüksek Okulu GÜZ Yarıyılı Ara Salı, Çarşamba Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU

Doç. Dr. Ersan KABALCI. AEK-207 Güneş Enerjisi İle Elektrik Üretimi

VIERO, görüntü tabanlı analiz sayesinde, ortalama araç hızı bilgisi üretmekte ve araç yoğunluğunu da ölçmektedir. VIERO Araç Sayım Sistemi

Bilgisayar Ağları. Bilgisayar Ağları. Modelleri. Main-Frame Client/Server

Onur ELMA TÜRKIYE DE AKILLI ŞEBEKELER ALT YAPISINA UYGUN AKILLI EV LABORATUVARI. Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği

TARIM MAKİNALARI İÇİN BİR ELEKTRONİK İLETİŞİM PROTOKOLÜ (ISO 11783)

Doç. Dr. Cüneyt BAYILMIŞ

AĞ SĠSTEMLERĠ. Öğr. Gör. Durmuş KOÇ

Online teknik sayfa FLOWSIC300 GAZ SAYACI

AÇIK ARABİRİMLER. FV sistemine ait verilerin bir açık veri protokolü üzerinden özel olarak işlenmesi.

İspanya'da Zuera II güneş parkındaki izleme sistemi uzun süreli verimi garantilemektedir.

KLEA 220P ENERJİ ANALİZÖRÜ

YÜKSEK KAPASİTELİ KURŞUN ASİT TİPİ BATARYA PARAMETRELERİNİN UZAKTAN İZLENMESİ

Uygulama 6. Sunum 5. Oturum 4. Taşıma 3. Ağ 2. Veri iletim 1

22/03/2016. OSI and Equipment. Networking Hardware YİNELEYİCİ (REPEATER) YİNELEYİCİ (REPEATER) Yineleyici. Hub

Öğr.Gör.Volkan ALTINTAŞ

ATC-3200 ZigBee to RS232/422/485 Çevirici Kullanıcı Kılavuzu

OSPF PROTOKOLÜNÜ KULLANAN ROUTER LARIN MALİYET BİLGİSİNİN BULANIK MANTIKLA BELİRLENMESİ

NETWORK BÖLÜM-5 OSI KATMANLARI. Öğr. Gör. MEHMET CAN HANAYLI CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ AKHİSAR MESLEK YÜKSEKOKULU 1/27

Online teknik sayfa MCS100E HW SEOS ÇÖZÜMLERI

Online teknik sayfa VICOTEC410 TÜNEL SENSÖRLERI

ÜRETİM SÜREÇLERİNİ GÖZLEMLEMEK VE KONTROL ETMEK İÇİN KABLOSUZ ÇÖZÜM

Sensör Kullanarak Servis Araçlarının Koltuk Doluluk Durumlarının Uzaktan İzlenmesi

Online teknik sayfa VISIC50SF TÜNEL SENSÖRLERI

BM-311 Bilgisayar Mimarisi. Hazırlayan: M.Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

ENDÜSTRİYEL TİP GAZ DEDEKTÖRLERİ. powered by

8 li Giriş Modülü Kullanım Kılavuzu

GÜNE ENERJ PV Sistemleri: PV uygulamaları

Online teknik sayfa VISIC620 GÖRÜŞ MESAFESI ÖLÇÜM CIHAZLARI

Elektronik Kontrol Paneli

Computer Networks 4. Öğr. Gör. Yeşim AKTAŞ Bilgisayar Mühendisliği A.B.D.

SOLAREX İSTANBUL Güneş Enerjisi & Teknolojileri Fuarı

Online teknik sayfa VICOTEC450 TÜNEL SENSÖRLERI

Elbistan Meslek Yüksek Okulu Güz Yarıyılı

Online teknik sayfa MCS100FT SEOS ÇÖZÜMLERI

Hızlı montaj le tasarruf sağlayın. Hızlı kurulum Kolay ve hatasız montaj.

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

SonoMeter 31 Kalorimetreler

KASIRGA 4. GELİŞME RAPORU

Protocol Mimari, TCP/IP ve Internet Tabanlı Uygulamalar

Ek bilgi Internet:.../cecx

S Ü L E Y M A N D E M İ R E L Ü N İ V E R S İ T E S İ M Ü H E N D İ S L İ F A K Ü L T E S İ O T O M O T İ V M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ P R O G R A M I

BM-311 Bilgisayar Mimarisi

Electronic Letters on Science & Engineering 5(1) (2009) Available online at

Algılayıcılar (Sensors)

TCP / IP NEDİR? TCP / IP SORUN ÇÖZME

Denetleyici Alan Ağı Üzerinden Mekatronik Bir Sistemin Kontrolü

Online teknik sayfa FLOWSIC30 GAZ SAYACI

YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİM SETİ

THE RAINBOW SCADA D-500

ANAKART (MOTHERBOARD)

8 li Giriş Modülü Kullanım Kılavuzu

ORANSAL ve ON / OFF KONTROL MÜHÜRLEME KONTROL ÜNİTESİ

İşletim Sistemlerine Giriş

Kablosuz Algılayıcı Ağları ile Yangın Tespit Sistemi

İŞLEMCİLER (CPU) İşlemciler bir cihazdaki tüm girdilerin tabii tutulduğu ve çıkış bilgilerinin üretildiği bölümdür.

LEVELUPS. 96% Yüksek Verim 3 UPS. SERİSİ kva FAZ kva ONLINE UPS 3:3 3:1 FAZ VFI TYPE. Yeni Nesil 3 Level Teknolojisi

Online teknik sayfa MCS100FT-C SEOS ÇÖZÜMLERI

Doç. Dr. Cüneyt BAYILMIŞ

Ağ Donanımları NIC. Modem. Modem. Ağ Cihazları (Aktif Cihazlar) Repeater (Yineleyici)

SENTEZ GEA İnşaat mühendisliğinde sarsıntı ölçümleri için yeni çözümler

Transkript:

5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 09), 13-15 Mayıs 2009, Karabük, Türkiye PV SİSTEMLER İÇİN DAA TABANLI İZLEME ARAYÜZÜ TASARIM VE UYGULAMASI DESIGN AND APPLICATION OF CONTROLLER AREA NETWORK BASED MONITORING INTERFACE FOR PV SYSTEMS Aydın Çetin a* ve Bedri Bahtiyar b a Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye, E-posta: acetin@gazi.edu.tr b Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye, E-posta: bedribahtiyar@pau.edu.tr Özet Bu çalışmada, fotovoltaik (PV) sistem verilerinin denetleyici alan ağı (DAA) tabanlı olarak ölçümü ve izlenmesi için arabirim tasarlanmıştır. Tasarlanan sistemde ışınım, ortam nemi, ortam sıcaklığı, rüzgâr hızı, rüzgâr yönü, PV panelin ürettiği toplam enerji ve yük üzerinde harcanan toplam enerji ölçümleri yapılmaktadır. Ölçülen büyüklüklere ilişkin olarak elde edilen sayısal veriler, veri güvenliği dikkate alınarak DAA üzerinden bilgisayara iletilmektedir. Sistemde kullanılan algılayıcılar ve dönüştürücülerin her biri MODBUS, 1-wire ve seri çevresel ara yüz (SPI) gibi farklı iletişim kuralları farklı iletişim protokollerinden birini kullanacak şekilde imal edilmiştir. Çalışmada bu yönüyle farklı iletişim kuralları kullanan algılayıcılar ve dönüştürücüler DAA altında toplanmıştır. Anahtar kelimeler: Fotovoltaik sistem, DAA, MODBUS, SPI, 1-WIRE, veri toplama Abstract In this paper, a controller area network (CAN) based interface card designed for measurement and monitoring of photovoltaic (PV) system s data. In designed system; irradiation, humidity, temperature, wind speed, wind direction, total energy produced by PVs and total energy consumed by the load can be measured. All measured data transmitted to a computer via CAN by taking data reliability into consideration. The sensors and transducers and measurement units in system use different communication protocols such as MODBUS, 1-wire and serial peripheral interface (SPI). All these sensors and transducers that use different communication protocols are gathered under CAN. Keywords: Photovoltaic system, CAN, MODBUS, 1-Wire, data acquisition 1. Giriş Fotovoltaik (PV) sistemi oluşturan her birimin ve sistemin tümden veriminin arttırılması çalışmalarında sistemin izlenmesi büyük önem taşımaktadır. Sistemin başarımında birincil etken olan güneş ışınımı günlük, mevsimlik ve yıllık tabanda çok farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle olağan güneş ışınımı değerlerine verdikleri tepkiyi görmek amacıyla, sistemdeki her birimin en az birkaç yıl izlenmesi gerektiği söylenebilir. Böylece yaklaşık olarak aynı şartlarda çalışan farklı özelliklere sahip birimlerin birbirlerine göre üstünlükleri bu şekilde tespit edilebilir. Ayrıca izlemenin yapıldığı şartlar için en uygun sistem modeli bu sayede geliştirilebilir. Bir fotovoltaik (PV) sistemin izlenmesinde ve denetiminde sisteme ait meteorolojik ve elektriksel parametrelerin ölçümü ve güvenli bir şekilde iletimi gerekmektedir. Fotovoltaik enerji sistemlerinin başarım ve durum analizlerini gerçekleştirmek için sisteme ilişkin parametrelerin izlenmesi ve değerlendirilmesi sürecinde izlenecek parametrelerin başlıcaları olarak ışınım, ortam sıcaklığı ve nemi, panel sıcaklığı, fotovoltaik panellerin akım ve gerilim değerleri, sistemin yapısına bağlı olarak evirici (invertör) çıkışındaki AA akım ve gerilim değerleri sayılabilir. Ölçülen her büyüklük veri olarak bilgisayara veya depolama ünitesine gönderilir ve orada işlenir. Bir veri toplama sisteminde, verilerin doğru iletilmesi en önemli hususlardan biridir. Uygulamada veri iletimi için sistemin yapısına bağlı olarak küçük sistemlerden büyük şebekelere kadar farklı yöntemler gerçekleştirilmektedir[1, 2]. Literatürde veri iletimi için uzak mesafelere bilgi aktarımı amacıyla değişik yöntemler yer almaktadır [3,4]. Sistem verilerinin global olarak gözlemlenmesi için Avrupa Birliği 5. Çerçeve programı kapsamında PVSAT-2 projesi ile farklı sistem verilerinin global olarak izlenmesi hedeflenmiştir [5]. Gerçekleştirilmiş olan çalışmalarda yer alan ölçüm ve izleme yöntemleri uygulamaya özgü yapıda olup standartları birbirinden faklıdır. Bu ölçüm düzeneklerin veya sistemlerinin üniversal yapıda olmamaları berberinde farklı PV sistem verilerinin ölçümü ve değerlendirilmesi konusunda uygulamada zorluklara sebep olmaktadır. Bu zorlukları aşmak amacıyla farklı iletişim protokolleri kullanan algılayıcı ve dönüştürücülerden veya ölçüm sistemlerinden elde edilen verilerin mikro denetleyici tabanlı olarak bir veri ağı üzerinden veri merkezine gönderilmesinde fayda bulunmaktadır. Fotovoltaik sistem ölçme ve izleme birimlerinde sistemin özelliğine bağlı olarak farklı çözümler ortaya konulabilir [6]. Gerçek zamanlı veri alma ve izleme amaçlı olarak DAA, ProfisbusDp ve Modbus kullanılabilir. Çizelge 1 de verilen değerler gözden geçirildiğinde her birinin diğerine göre üstünlükleri ve sakıncaları görülmektedir. Çizelge 1 den MAC verimi ve uç birim bağlantı sayısında teorik olarak bir sınırlama olmadığı görülmektedir. Çok birimli iletim ağlarında en önemli sorunlardan biri veri çakışmasıdır. DAA da veri çakışması ihtimalinin olmamasının yanı sıra, farklı hata kontrolü düzenekleri ile de güvenilirliği arttırılmıştır. IATS 09, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye

Çizelge 1. DAA, ProfibusDP ve MODBUS OSI katmanları DAA ProfibusDP MODBUS Uygulama Katmanı Protokol Tanımsız Tanımsız Modbus Veri Bağlantı Katmanı MAC Hata token token çözümleme Bağlantı uç Teorik olarak 127 64 nokta sayısı sınırsız MAC verimi 1 1< 1< Veri kodlama 0.8 0.727 0.833 verimi Fiziksel Katman Arayüz Özel denetleyici RS-485 RS-485 Maksimum uzunluk 1000m 1200m 450m Maksimum bit hızı Uzunluğa göre<1mb/s Uzunluğa göre<12mb/s 1Mb/s DAA 1980 li yıllarda geliştirilmiş olan elektronik kontrol birimlerinin birbiriyle bağlantılarını gerçekleştiren çoklu dağıtım paylaşımlı seri iletişim standardıdır. DAA özellikle elektromanyetik gürültü bulunan ortamlarda güvenle çalışmak üzere tasarlanmış olup elektromanyetik gürültü bulunan ortamlarda örgü kablo kullanımı ile güvenirliği daha da artmıştır. Başlangıçta otomobil uygulamaları için geliştirilmiş olmasına karşın günümüzde farklı endüstriyel uygulama alanlarında kullanılabilmektedir. 30 metre hat uzunluğunda 1 Mbit/s iletim hızına sahip (Çizelge 2.) olan DAA, özellikle veri bağlantı katmanı özelliklerinin belirlendiği ISO 11898-1 (2003) standardı ile tanımlanmıştır. Veri bağlantı katmanı, Mantıksal Bağlantı Katmanı, Ortam Erişim Denetimi ve ISO/OSI Referans Modelin Fiziksel katmanlarına ilişkin özelliklerden oluşur. Diğer tüm iletişim kuralları tasarımcıların seçimine bırakılmaktadır. 2. Veri Alma Sistemi Genel Yapısı Şekil 1. de veri alma sistemine ait genel yapı yer almaktadır. Sistemde yer alan her bir PV sisteme ait ölçme ve veri gönderme birimi verileri denetleyici alan ağına aktarmakta ve DAA denetleyici ve arayüz aracılığıyla paralel port üzerinden veriler bilgisayara aktarılmaktadır. Sisteme ait ölçme ve veri gönderme birimi Şekil 2 de görülmektedir. Sistem MicroChip firmasının PIC16F877 mikro denetleyicisi ile yönetilmektedir [7]. Işınım ölçümü için ApoGee Instruments firmasının PYR-S dönüştürücüsü, ortam sıcaklığı ve ortam nemi için Sensirion firmasının SHT71 algılayıcısı, panel sıcaklığı ölçümü için Maxim- Dallas firmasının DS18B20 algılayıcısı, rüzgâr hızı ve yönü için Thies firmasının 4.3519.00.000 kodlu rüzgârgülü ve 4.3129.00.173 kodlu rüzgâr yönü dönüştürücüsü, DA enerji verileri için mikro denetleyicinin örneksel sayısal dönüşüm girişleri ve yük üzerinde harcanan AA enerji verileri için Entes firmasının MPR53S kodlu güç çözümleyicisi kullanılmıştır. Şekil 1. Sistemin genel yapısı Çizelge 2. Bit Hızlarına Göre Kablo Uzunlukları Bit Hızları Hat Uzunluğu(m) Bit Zamanı ( s) 1 Mbps 30 1 800 kbps 50 1.25 500 kbps 100 2 250 kbps 250 4 125 kbps 500 8 62.5 kbps 1000 20 20 kbps 2500 50 10 kbps 5000 100 Bu çalışmada, PV sistem verilerinin denetleyici alan ağı DAA tabanlı olarak ölçümü ve izlenmesi için arabirim tasarlanmıştır. Tasarlanan sistemde ışınım, ortam nemi, ortam sıcaklığı, rüzgâr hızı, rüzgâr yönü, PV panelin ürettiği toplam enerji ve yük üzerinde harcanan toplam enerji ölçümleri yapılmaktadır. Bu şekilde farklı iletişim protokolleri kullanan algılayıcı ve dönüştürücüler ile ölçüm sistemlerinden elde edilen PV sistem verilerini güvenirliği de baz alınarak DAA tabanlı bir arayüz tasarlanmıştır. Şekil 2. Ölçme ve veri gönderme birimi Mikro denetleyici SHT71 algılayıcısı ile SPI protokolü, DS18B20 algılayıcısı ile ONEWIRE protokolü ve MPR53S cihazı ile MODBUS RTU protokolü kullanılarak iletişim kurmaktadır. DA enerji verileri elde etmek amacıyla akım ve gerilim değerleri, rüzgâr yönü ve ışınım bilgileri örneksel

giriş olarak mikro denetleyiciye gönderilmektedir. Uygulamada DC taraf ile AC taraf arasındaki bağ PV akım ve gerilim ölçümünde ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle ölçüm sisteminde DC akım ve gerilim girişini yalıtmak gerekmektedir. Yalıtım amacıyla ölçmenin hassasiyeti göz önüne alınarak Clare firmasına ait LOC110 lineer optocoupler kullanılmış ve optocoupler 10 bit örneksel/sayısal (A/D) çevrim yapabilecek şekilde foto-iletim modunda çalıştırılmıştır. Panellerin ürettiği enerji verileri mikro denetleyicinin örneksel sayısal dönüştürücüsü kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Elde edilen hesaplamalar sonucunda üretilen 1 bayt büyüklüğünde DA akım, büyüklüğünde DA gerilim ve 5 bayt büyüklüğünde KWH cinsinden üretilen toplam enerji verisi elde edilmiştir. Işınım ölçümünü gerçekleştiren PYR-S dönüştürücüsü her 5w/cm2 için 0,2mV çıkış gerilimi üretmektedir. Dönüştürücünün en fazla ışınım için 220mV gerilim üretmektedir [8]. Mikro denetleyicinin örneksel girişlerinin 5V referans giriş gerilimi değerlendirebilmesi için PYR-S dönüştürücü çıkışı 20 kat yükseltilerek mikro denetleyicinin A/D dönüştürücü girişine gönderilmiş ve ölçülen değer bu şekilde sayısal veriye dönüştürülmüştür. Bu uygulama ile ölçme aralığı arttırılmış ve mikro denetleyici de gerçekleştirilen düzenleme ile büyüklüğünde ışınım verisi elde edilmiştir. Ortam nemi ve ortam sıcaklığı ölçümünü gerçekleştiren SHT71 kendi içine gömülü işlemci ile ölçümü gerçekleştirip elde ettiği sonuçları SPI protokolü ile sayısal olarak iletebilmektedir [9]. Mikro denetleyici, ilgili komutları kullanmak suretiyle yaptığı sorgulama ile algılayıcıdan elde ettiği ölçüm sonuçlarını sayısal veri olarak almaktadır. Bu sonuçlar üzerinde gerçekleştirilen ayarlama hesaplamalarından sonra büyüklüğünde ortam nemi ve büyüklüğünde ortam sıcaklığı verisi elde edilmektedir. Panel sıcaklığı ölçümü için kullanılan DS18B20 algılayıcısı (-55ºC)-(+125ºC) arasında ölçüm gerçekleştirebilmektedir[10]. DS1820 kullanımı ile ölçüm sonucu elde edilen analog veriler sayısal veriye dönüştürüldükten sonra 1-wire protokolü ile iletilmektedir. Bu protokol tek kablo üzerinden iletişim sağlar ve hat uzunluğu 200m ye kadar çıkabilir [11]. Mikro denetleyici, gerekli komutları kullanmak suretiyle yapılan sorgulama ile algılayıcıdan elde ettiği ölçüm sonuçlarını sayısal veri olarak alır. Panel sıcaklığı veri büyüklüğü olarak alınmıştır. Rüzgâr hızı ölçümü için kullanılan rüzgârgülü rüzgâr hızını frekansa dönüştürmektedir. Mikro denetleyici donanım sayacı ile rüzgârgülünün ürettiği darbeleri saymakta ve gerekli ayarlama hesaplamaları sonucunda 1 bayt büyüklüğünde rüzgâr hızı verisi elde edilmektedir. Rüzgâr yönü ölçümü için kullanılan dönüştürücü rüzgâr yönü bilgisini doğrusal değişimli bir ayarlı direnç ile direnç değerine dönüştürmektedir. Dönüştürücü çıkışı mikro denetleyicinin örneksel sayısal dönüştürücü girişine uygulanmak suretiyle sayısal veriye dönüştürülmektedir. Gerekli ayarlama hesaplamaları sonucunda büyüklüğünde rüzgâr yönü verisi elde edilmektedir [12]. Yük üzerinde harcanan AA enerji verileri MPR53S cihazından elde edilmektedir. Bu cihaz elde ettiği ölçümlere ilişkin sayısal verileri, RS485 fiziksel yapısı üzerinden MODBUS protokolü ile sorgulanmak suretiyle mikro denetleyiciye aktarmaktadır. Bu şekilde 1 bayt büyüklüğünde anlık gerilim verisi, büyüklüğünde anlık akım verisi ve KWH cinsinden 5 bayt büyüklüğünde toplam harcanan AA enerji verisi elde edilmiştir. Sistemin DAA bağlantısı, mikro denetleyicinin yönetiminde, MicroChip MCP2515 bağımsız (Stand Alone) DAA denetleyici birimi ve MCP2551 DAA alıcı-verici (transceiver) birimi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. MCP2515 ile iletişim SPI protokolü kullanılarak gerçekleştirilmektedir [13,14,15]. Verilerin toplanacağı ana merkezde bilgisayarın DAA bağlantısı bilgisayarın paralel portu üzerinden yönettiği MCP2515 ve MCP2551 üzerinden sağlanmıştır. 3. Sistemler Arası Veri Ağı Veri ağı DAA kurularak oluşturulmuştur. DAA yüksek güvenilirlik sağlamaktadır. Bunun nedenlerinden en belirgin olanı, ağ üzerindeki birimlerin aynı anda ileti göndermeye başlaması durumunda ileti çakışmasının oluşmamasıdır. Böyle bir durum oluştuğunda DAA iletilerinin tanımlayıcı numaraları arasında hattı alma yarışı başlar. Bu yarışı ileti numarası küçük olan ileti kazanır ve ağ üzerinde herhangi bir ileti çakışması hatası durumu olmaz. Aynı olay diğer iletişim protokollerinin kullanıldığı hatlarda gerçekleştiğinde, ileti çakışması hatası durumu oluşur ve birimlerin bu durumu algılayıp yeniden sistemin normal iletişim haline dönmesi için belirli bir süre geçmektedir. Bu nedenle ileti çakışmasını önlemek amacıyla birçok iletişim protokolü sorgu cevap yöntemi kullanır. Fakat bu yöntem kullanıldığında ana birimin ilk uzak birimden başlayarak son uzak birime ulaşıncaya kadar gerçekleştirmek zorunda olduğu sorgu döngüsü uzun zaman almaktadır ve uzak birim sayısı arttığı sürece bu süre de artmaktadır. DAA için böyle bir durum söz konusu değildir. Uzak birimler iletilerini sorgu beklemeden, gereklilik doğduğu anda gönderebilmektedir. Tüm birimlerin aynı anda ileti göndermeye teşebbüs ettikleri düşünüldüğünde, ileti numarası en büyük olan iletinin diğer iletilerin tamamlanmasını beklemek durumunda olmasına rağmen, sorgu cevap yöntemine göre daha hızlı bir iletişim sağlanmış olmaktadır. Burada DAA protokolünün tek olumsuz yönü bir ileti çerçevesi içinde ancak 8 bayt büyüklüğünde veri gönderilebilir olmasıdır. Sistemde iletilerin sayısı ve oluşma sıklığı, hat üzerindeki ileti trafiğini olumsuz yönde etkilemeyecek kadar az ise bu durum da sorun olmaktan çıkmaktadır. Geliştirilen sistemde elde edilen verilerin toplam büyüklüğü 26 bayt büyüklüğe ulaşmıştır. Oysa DAA üzerinden bir seferde gönderilebilecek veri 8 bayt büyüklüğündedir. Bu nedenle bir sistemin göndereceği verilerin gruplandırılması gerekmektedir. Bu gruplandırma ileti tanımlayıcı numarası üzerinde gerçekleştirilmiştir. 11 bitlik ileti tanımlayıcı numarasının düşük 3 biti ileti gruplaması için, diğer 8 biti sistem adresi olarak belirlenmiştir. Böylece iletilerin gruplandırılması yapılmış ve bununla birlikte her sistemin aynı ileti numarası ile ileti göndermesi de engellenmiştir. Çizelge 3 de gruplandırılmış ileti numaraları, içerikleri ve veri büyüklükleri görülmektedir. DAA ile mikro denetleyici arasındaki iletişimi DAA denetleyici sağlamaktadır. Mikro denetleyici, göndereceği ileti bilgisini DAA denetleyicisinin gönderici ara belleğine aktardıktan sonra, bu ara belleğin denetleyici yazmacına gönderme isteğini bildiren bilgiyi aktarmakta ve bu şekilde iletiler DAA ağına aktarılmaktadır.

Çizelge 3. İleti numaraları ve içerikleri İleti numarası İleti içeriği 2...0 arası bitler 000 Ortam Nemi Ortam Sıcaklığı Panel Sıcaklığı 001 Yük Gerilimi Yük Akımı Yükte Harcanan Güç (KWh) 010 Panel Akımı Panel Gerilimi Panellerin Ürettiği Toplam Güç (KWh) 011 Rüzgâr Yönü Rüzgâr Hızı Işınım Veri Büyüklüğü 1 bayt 5 bayt 1 bayt 5 bayt Bu işlem sırasında tüm denetleme işlemlerini DAA denetleyicisi gerçekleştirmektedir. İleti gönderimi ile ilgili gerekli bilgiler iç yazmaçlara aktarılmaktadır. Mikro denetleyici bu yazmaçları sorgulayarak gönderim isteğinde bulunduğu iletiye ait durumu öğrenebilir. Eğer ileti bir hat alma yarışına girmiş ve bu yarışı kaybetmiş ise bu durum iç yazmaçlarda belirtilmektedir. MCP2515 bu durum için iki ayrı şekilde kullanılabilir. İstenirse MCP2515 devamlı gönderim kipine ayarlanarak yarışı kaybetme durumunda iletiyi gönderene kadar hattın boş olduğu anlarda kendi kendine gönderimi tekrarlaması sağlanabilir. Bununla birlikte mikro denetleyicinin bu durumu iç yazmaçlardan öğrenerek kendi karar vermesi de sağlanabilir. İleti alma işlemi öncesinde filtreleme ve maskeleme işlemi uygulanmaktadır. Bu şekilde, DAA üzerindeki bir birimin sistemdeki hangi iletileri kabul edeceği böylece baştan belirlenerek, her bir birim kendisi ile ilgili olmayan iletilerle ilgili gereksiz işlem yükünden kurtulması sağlanmaktadır. Filtreleme ve maskeleme işlemlerinden başarıyla geçmiş olan iletiler kabul edilerek alıcı ara belleğe aktarılmaktadır. Mikro denetleyici bir ileti geldiğini, gerekli durum yazmaçlarını sorgulayarak ya da önceden tanımlanmış olması durumunda ileti geldiğinde oluşacak ileti geldi kesmesi vasıtasıyla öğrenebilir. İleti geldi kesmesi MCP2515 biriminin dış ayaklarına bilgi olarak aktarılır ve bu durum mikro denetleyiciye donanım kesmesi yaratacak bir dış ayağa bağlanır. Bu durumda ileti geldi kesmesi mikro denetleyici için de bir kesmenin oluşmasına neden olur. Böylece gelen iletinin en kısa sürede değerlendirilmesi sağlanmış olur. Geliştirilen sistem verilerin toplanıp ana merkeze aktarılmasına yönelik olduğundan uzak birimlerin veri kabul etmesi büyük oranda engellenmiştir. Sadece genel amaçlı olarak ana merkezden yapılacak bir müdahale için tanımlayıcı numarası sıfır olan iletiyi kabul edecek şekilde ayarlanmıştır. Uygulamada gerçekleştirilen haliyle DAA ağı ile ilgili tüm denetleme işlemlerini MCP2515 DAA denetleyicisi yürütmektedir. Bu durum iletişim protokolünün uygulanmasında bir standardizasyon getirirken, mikro denetleyicinin iş yükünü de büyük oranda hafifletmektedir. Diğer iletişim protokolleri için standart çalışma sağlayan denetleyici ya da işlemciler yoktur. Bu işlemler mikro denetleyici programına yapılan eklemeler ile yürütülmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde DAA denetleyicisi kullanan bir mikro denetleyicinin işlem yükü azalmakta ve sistemi denetlemek için daha çok zaman kalmaktadır. Bu sistemin daha etkin yönetimini sağlamaktadır. Diğer yandan, İletim ağları için önemli bir parametre de hat uzunluğudur. DAA için hat uzunluğunda iletişim hızına bağlı bir sınırlama bulunmaktadır. Bu durum çok uzak mesafeler için DAA kullanımını olumsuz etkilemektedir. Her ne kadar düşük iletim hızları gerektiren sistemler için hat mesafesi artsa da her 500m de hatta güçlendirici bağlanmasında yarar bulunmaktadır. Resim 1 de Ölçme ve veri gönderme biriminin, Resim 2 de DAA denetleyici ve ara yüzü ve Resim 3 de AA denetleyici ve ara yüzü bilgisayar bağlantı fotoğrafları görülmektedir. Resim 1. Ölçme ve veri gönderme birimi fotoğrafı Resim 2. DAA denetleyici ve ara yüzü fotoğrafı Resim 2. DAA denetleyici ve ara yüzü bilgisayar bağlantı fotoğrafı

4. Sonuç Çalışmada, PV sistem verilerinin DAA tabanlı olarak ölçümü ve izlenmesi için arabirim tasarlanmıştır. Tasarlanan arabirim farklı yapısal özelliklere sahip PV sistemlere kolaylıkla uygulanabilecek yapıdadır. Kullanılan DAA veri ağı ile ağdaki veri güvenliği önemli ölçüde garanti altına alınmıştır. Mevcut ağ yapısının kullanımı ile farklı sistemlerden ölçülen veriler kolayca merkez bilgisayara aktarılabilir. ww1.microchip.com/downloads/en/devicedoc/21801d. pdf Kaynaklar [1] Benghanem, M., Data Acquisition System For Photovoltaic Systems Performance Monitoring, IEEE Transactions on Instrumentation and Measurement, Vol 47, No. 1, p.30-33, 1998. [2] Aristizabal, J., Hernandez, J., Moreno, W., Gordillo, G., Development of a System for Measuring the Parameters Determining the Quality of the Electrical Power Generated by Grid-Connected PV Systems Photovoltaic Specialists Conference 2005, p. 1738-1741, Jan 5-7 2005. [3] Karauter, S., Depping T., Monitoring of remote PVsystems via satellite, Photovoltaic Energy Conversion 2003, Vol.3, p. 2202-2205, 12-16 May, 2003. [4] Yoshioka, K., Saitoh, T., Yamamura, T., Performance Monitoring of a Building-Integrated Photovoltaic System in an Urban Area, Photovoltaic Energy Conversion, 2003, Vol.3, p.2362-2365, 12-16 May, 2003. [5] Drews, A., vd., Intelligent Performance Check of PV System Operation Based on Satellite Data, EUROSUN 2004 ISES Europe Solar Congress, 2004 [6] Çetin, A., Bahtiyar, B. ve Tenruh, M., Fotovoltaik Sis tem Verilerinin Can Üzerinden Toplanması İçin Ağ Modelleri, III. Ege Enerji Sempozyumu Ve Sergisi, 22-26 Mayıs, 2006 Muğla [7] PIC16F87X Datasheet, MicroChip, ww1.microchip.com/downloads/en/devicedoc/30292c. pdf [8] Silicon Pyranometer Specifications, ApoGee Instruments Inc. http://www.apogeeinstruments.com/pyr_spec.htm [9] SHT1x/SHT7x, Humidity&Temp. Sensor, Sensirion, http://www.sensirion.com/images/getfile?id=25 [10] DS1820 Digital Termometer,Maxim-Dallas, http://pdfserv.maxim-ic.com/en/ds/ds1820- DS1820S.pdf [11] Guidelines for Reliable 1-Wire Networks, Maxim- Dallas, http://www.maximic.com/appnotes.cfm/appnote_number/148 [12] Wind Transmitter Compact, Thies, http://www.thiesclima.com/compacte.htm [13] Tenruh, M., CAN cut-trough bridging, CAN over ATM and CAN based ATM field bus, PhD thesis, The University of Sussex, 2001 [14] SPI, Overview and Use of the PICmicro Serial Peripheral Interface, Microchip, ww1.microchip.com/downloads/en/devicedoc/spi.pdf [15] MCP2551, High Speed CAN Tranciever, MicroChip,ww1.microchip.com/downloads/en/DeviceD oc/21667d.pdf [16] MCP2515, Stand Alone CAN Controller with SPI Interface,MicroChip,