ELAZIĞ DA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SPOR

T.C. ELAZIĞ VALİLİĞİ ELAZIĞ DA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SPOR Yazarlar: Doç. Dr. Cengiz ARSLAN Ali Serdar YÜCEL Editör: Prof. Dr. Asaf VAROL Elazığ 2008 I

ATATÜRK VE SPOR Atatürk, beden eğitimi ve sporu Türk toplumuna mecburi kılan Dünya da ilk devlet başkanı olmuştur. Bunu Fransa'da yayınlanan L'Auto adlı gazetenin yayınladığı makaledeki şu satırlarda görmek mümkündür. Dünyada ilk defa beden eğitimini mecburi kılan devlet adamı o oldu. Yalnız kâğıt üzerinde ve nutuklarda değil, bunu bilfiil yerine getirdi. Stadyumlar ve çeşitli spor merkezleri tesis ettirdi. Halkevlerinin spor kollarını bizzat murakabe etti ve milletin mukadderatına hâkim olduğu günden itibaren Türkiye'de spor, gittikçe artan bir önem ve değer kazandı... II

İÇİNDEKİLER Elazığ Valisi Muammer MUŞMAL Editörden Prof. Dr. Asaf VAROL ÖNSÖZ XII XVI XVIII GİRİŞ 1 BÖLÜM I 1. TÜRK SPOR TEŞKİLATLANMASININ TARİHSEL GELİŞİMİ 3 1.1. Gençlik ve Spor İl ve İlçe Müdürlüklerinin Görevleri 4 1.2. İl Spor Teşkilatlanması Şeması 5 BÖLÜM II 2. ELAZIĞ İLİ SPOR TEŞKİLAT YAPISI 6 2.1. Gençlik ve Spor İl Teşkilat ının Kuruluşu 6 2.2. Gençlik ve Spor İl Müdürlerimiz 7 2.3. Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Personel Durumu 10 2.4. Cumhuriyetin Kuruluşundan Önceki 1900 lü Yıllarda Görev Yapmış Elaziz Mutasarrıfları (Valileri) 2.5. Cumhuriyetin Kuruluşundan Bugüne Elazığ İl Valileri ve İl Spor Başkanları 2.6. Elazığ Amatör Kulüpleri Federasyonu Kuruluş ve Amacı 2.7. Türkiye Futbol Antrenörleri Derneği (TÜFAD) Elazığ İl Teşkilatı Kuruluş ve Amacı 2.8. Faal Futbol Hakem ve Gözlemciler Derneği Elazığ İli Teşkilatı, Kuruluş ve Amacı 2.9. Futbol İl Tertip Komitesi Kuruluş ve Amacı 18 10 11 12 14 15 III

BÖLÜM III 3. ELAZIĞ VE HARPUT UN TARİHİ VE KÜLTÜREL YÖNDEN KISA BİR DEĞERLENDİRMESİ BÖLÜM IV 4. ELAZIĞ DA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR KÜLTÜRÜ 19 22 BÖLÜM V 5. GELENEKSEL OYUN KÜLTÜRÜMÜZ 38 5.1. Çocuk Oyunları ve Önemi 38 5.2. Çocuk Oyunlarında Sayışma Çeşitleri 39 5.3. Geleneksel Sportif Çocuk Oyunları 41 5.3.1. Atlama Oyunları 41 5.3.1.1. Durarak (Durduk) Atlamalar 41 5.3.1.2. Uzun (Gerilendik) Atlamalar 42 5.3.2. Sallama Oyunu 42 5.3.3. Çaput Topu Oyunu (Ayak Topu) 43 5.3.4. El Topu Oyunu 44 5.3.5. Tahta Topu Oyunu (Kale Oyunu) 44 5.3.6. Astık Mastık Oyunu 46 5.3.7. Şıngala Oyunu (Tekme Atma Oyunu) 47 5.3.8. Kiremit Devirme Oyunu 48 5.3.9. Çakmak Attım Oyunu 49 5.3.10. Gögercin Taklası Oyunu 51 5.3.11. Deveci Lebli Bacı Oyunu (Zincir Kırma) 51 5.3.12. Ebe Bizi Kurda Verme (Kurt-Kuzu) Oyunu 53 5.3.13. Çelik Çubuk Oyunu 54 5.3.14. Dıngla Fistik (Dankıla-Fişto) Oyunu 57 5.3.15. Za Gule Zaza Gule Oyunu 58 IV

5.3.16. Tek Ayak Eş Yakalama Oyunu 59 5.3.17. Çortun Eşek Oyunu 61 5.4. Güreş Oyunları 61 5.5. Koşu Oyunları 62 5.6. Yüzme Kültürü 63 5.7. Bisiklet Kültürü 68 5.8. Cimnastik Kültürü 69 5.9. Çember Çevirme Kültürü 70 5.10. Geleneksel Zihin Oyunları 71 5.10.1. Dokuz Taş Oyunu 71 5.10.2. Üç Taş Oyunu 72 5.10.3. Dama Oyunu 72 5.10.4. Aklında Bir Sayı Tut Oyunu 73 BÖLÜM VI 6. ELAZIĞ İLİ SPOR TESİSLERİ 74 6.1. Atatürk Stadyumu 74 6.1.1. Havalı Silahlar Atış Poligonu 77 6.1.2. Yapay Tırmanma Duvarı 77 6.1.3. Gençlik Merkezi 78 6.2. Ahmet Aytar Kapalı Spor Salonu 79 6.3. Abdullah Paşa Spor Salonu 80 6.4. Abdullah Paşa Olimpik Yüzme Havuzu 81 6.5. Hentbol Spor Salonu 82 6.6. Açık Tenis Kortu 83 6.7. Kamp Eğitim Merkezi 84 6.8. Boks Salonu 84 6.9. Doğukent Çim Futbol Sahası 85 6.10. Doğukent Toprak Futbol Sahası 86 V

6.11. Elazığ Hipodromu (Yurtbaşı) 86 6.12. Hazar Gençlik ve İzcilik Kamp Merkezi (Sivrice) 88 6.13. Vali M. Lütfullah Bilgin Botanik-Kültür Parkı ve Spor Kompleksi (Keban) 89 6.14. Keban Kapalı Spor Salonu 90 6.15. Hazar Baba Kayak Tesisleri (Sivrice) 91 6.16. İlçelerdeki Diğer Mevcut Spor Tesisleri 93 6.15.1. Mehmetçik Stadyumu (Keban) 93 6.15.2. Palu Futbol Sahası 94 6.15.3. Sivrice Futbol Sahası 94 6.15.4. Maden Futbol Sahası 95 6.15.5. Karakoçan Futbol sahası 95 6.15.6. Gezin Futbol ve Basketbol Sahası 96 6.15.7. Kovancılar Futbol Sahası 96 6.15.8. Ağın Futbol Sahası 96 6.15.9. Baskil Futbol Sahası 96 6.15.10. İçme Futbol Sahası 96 6.15.11. Alacakaya Futbol Sahası 97 6.15.12. Arıcak Futbol Sahası 97 6.16. Köy Futbol Sahaları 97 6.17.Elazığ Spor Kompleksi 97 6.18. Elazığ Sporcu Kamp Eğitim Merkezleri ve Sağlıklı Yaşam Kompleksi (Elazığ 2023 Projesi) 100 6.19. Doğu Kent Spor Kompleksi 102 6.20. MİSLAND Spor Kompleksi 103 6.20.1.MİSLAND Kapalı ve Açık Yüzme Kompleksi 105 6.20.2.MİSLAND Buz Paten Pisti 106 VI

BÖLÜM VII 7. ELAZIĞ İLİ OKUL SPOR TESİSLERİ 107 7.1. Balakgazi Lisesi Spor Salonu 107 7.2. 75.Yıl I.M.K.B. Y.B.O. Spor Salonu 107 7.3. Hulusi Sayın Lisesi Spor Salonu 108 7.4. Mehmet Akif Ersoy Lisesi Spor Salonu 109 7.5. Anadolu Lisesi Spor Salonu 110 7.6. Anadolu Ticaret Lisesi Spor Salonu 111 7.7. Elazığ Anadolu Teknik ve End. Meslek Lisesi Salonu 111 7. 8. Gazi Anadolu Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Salonu 112 7. 9. Atatürk Lisesi Spor Salonu 112 7.10. Elazığ Lisesi Spor Salonu 113 7.11. Karşıyaka Lisesi Spor Salonu 114 7.12. Şehit A.Gaffar Okan Spor Salonu (Polis Okulu) 114 7.13. Özel Yavuz Selim ve Mustafa Sabuncu Okulu Salonu 115 7.14. Özel Bilgem Koleji Salonu 116 7.15. Özel Harput Koleji Salonu 117 7.16. Palu Y. İ. B. O. Spor Salonu 117 7.17. Palu M. E. T. E. M. Spor Salonu 118 7.18. Fırat Üniversitesi Spor Salonu 119 7.19. Fırat Üniversitesi Çim ve Toprak Futbol Sahaları 120 7.20. Fırat Üniversitesi Çok Amaçlı Kapalı Spor Salonu 121 BÖLÜM VIII 8. ELAZIĞ İLİ SPOR KULÜPLERİ 125 8. 1. Gençler Birliği 125 8. 2. Gürbüz Derneği 125 VII

8. 3. Elazığ İdman Yurdu 125 8. 4. Elazığ Türk Ocağı 125 8. 5. Halkevi Spor Komitesi 126 8. 6. Hazar Spor Gençlik Kulübü 126 8. 7. Borat Spor Gençlik Kulübü 127 8. 8. Harput Gençlik Spor Kulübü 127 8. 9. Elazığ Merkez Gençlik Kulübü 128 8.10. Bakır Spor Gençlik Kulübü 129 8.11. Karagücü 129 8.12. Güvenspor 130 8.13. Yolspor Kulübü 130 8.14. Mastarspor Gençlik Kulübü (Gençler Birliği) 132 8.15. Halköyü Spor Kulübü 134 8.16. Şekerspor Kulübü 135 8.17. DSİ Spor Kulübü 138 8.18. Altınova Çimentospor 141 8.19. Hazar Terim Gençlik Kulübü 142 8.20. Karakoçanspor 142 8.21. Sivrice Gençlik Kulübü 143 8.22. Elazığspor Kulübü 145 8.23. Maden Gençlik Spor Kulübü 152 8.24. Paluspor 152 8.25. Şafak Gençlik Spor Kulübü 154 8.26. Gezin İdman Yurdu (Gezin Belediye Spor) 155 8.27. Keban Tek Spor Kulübü 156 8.28. Fırat Tek Spor Kulübü 158 8.29. Ufuk Spor Gençlik Kulübü 160 8.30. Maden Karataş 160 8.31. Boks İhtisas Kulübü (Ring İhtisas Kulübü) 161 VIII

8.32. Aksaray Gençlik Spor Kulübü 162 8.33. Azotspor 162 8.34. Ağın Gençlik Spor Kulübü 163 8.35. Sitespor 164 8.36. Ferrokrom Spor Kulübü 165 8.37. Hankendi Belediyespor Kulübü (Hankendi Ay Spor) 167 8.38. Akçakiraz- Sağlıkspor-Yolçatı Spor Kulübü 167 8.39. İçme Belediyespor 169 8.40. Yurtbaşı Belediyespor 169 8.41. Tayfunspor 170 8.42. Rızaiye Amatör Spor Kulübü 170 8.43. Köy Hizmetleri Spor 171 8.44. Kovancılarspor 173 8.45. Sürsürüspor 174 8.46. Telekomspor 175 8.47. Orman Spor 176 8.48. Kamuspor Kulübü 177 8.49. İşitme Engelliler Spor Kulübü 178 8.50. Polisgücü Spor 179 8.51. Elazığ Amatör Spor Kulübü 181 8.52. Maden Spor Kulübü 182 8.53. Çocuk Islahevi Spor 183 8.54. Fırat Üniversitesi Gençlik ve Spor Kulübü 184 8.55. Elazığ Belediye Başkanlığı Spor Kulübü 189 8.56. Kesrik Hilal Spor Kulübü 193 8.57. Tadımspor 195 8.58. Harput Yetiştirme Yurdu Spor Kulübü 195 8.59. Maden Belediyespor Kulübü 196 8.60. Alacakaya Belediyespor Kulübü 197 IX

8.61. Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Spor Kulübü 197 8.62. Tenis İhtisas Kulübü 200 8.63. Atletizm İhtisas Kulübü 200 8.64. Hilalkent Spor Kulübü 201 8.65. Masa Tenisi İhtisas Spor Kulübü 201 8.66. Görme Engelliler Spor Kulübü 202 8.67. Hazar İş Okulu Spor Kulübü 202 8.68. Çatal Çeşme Spor Kulübü 202 8.69. Metin Spor Kulübü 203 8.70. Elazığ İhtisas Spor Kulübü 203 BÖLÜM IX 9. ELAZIĞ DA GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SPOR DALLARI VE BAŞARILI SPORCULAR 204 9. 1. Cirit ve Atlı Sporlar 204 9. 2. Avcılık ve Atıcılık 213 9. 3. Okçuluk 9. 4. Futbol 221 223 9. 5. Atletizm 229 9. 6. Badminton 246 9. 7. Basketbol 252 9. 8. Dağcılık 255 9. 9. Boks 263 9. 10. Güreş 276 9.11. Hentbol 283 9.12. Judo 286 9.13. Karate 289 9.14. Kayak 291 9.15. Masa Tenisi 294 9.16. Taekwondo 298 9.17. Tenis 304 X

9.18. Voleybol 305 9.19. Bilardo 309 9.20. Su Sporları 311 BÖLÜM X 10. EKLER: İstatistik ve Tablolar 314 Tablo 1: Elazığ İli Spor Branşlarına Göre Sporcu Sayıları 314 Tablo 2. Elazığ İli Yıllara Göre Lisanslı Sporcu Sayıları 315 Tablo 3. Branşlara Göre Elazığ İlindeki Antrenör Sayısı 315 Tablo 4. Elazığ İlindeki Branşlarına Göre Hakem Sayıları 316 Tablo 5: Doğu Anadolu Bölgesi İlleri Kulüp Sayıları 316 Tablo 6. Doğu Anadolu Bölgesi İlleri Sporcu Sayıları 317 Tablo 7: Elazığ İli Basketbol Hakem Listesi 317 Tablo 8: Elazığ İli Hentbol Hakem Listesi 319 Tablo 9: Elazığ Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Antrenörleri 319 Tablo 10: Elazığ İli Satranç Hakem Listesi 320 Tablo 11: Elazığ İli Taekwando Hakem Listesi 320 Tablo 12: Elazığ İli Masa Tenisi Hakem Listesi 321 Tablo 13: Elazığ İli Güreş Hakem Listesi 323 Tablo 14: Elazığ İli Voleybol Hakem Listesi 324 Tablo 15. Elazığ İli Badminton Hakem Listesi 326 Tablo 16: Elazığ İli Atletizm Hakem Listesi 326 Tablo 17: Elazığ İli Karate Hakem Listesi 328 Tablo 18: Elazığ İli Halk Oyunları Hakem Listesi 328 Tablo 19: Elazığ Mahalli Futbol Lig Şampiyonları 328 Tablo 20: Elazığ TÜFAD Futbol Antrenör Listesi 330 Tablo 21: Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri 331 Tablo 22: Elazığ İli Özel Spor Salonları 332 11. KAYNAKLAR 333 12. İNDEKS 340 ÖZGEÇMİŞ 345 XI

ELAZIĞ BULUŞUYOR - 2023 Valiliğimizce; Elazığ Belediyesi, Fırat Üniversitesi, ETSO ve Sivil Toplum Örgütlerinin de desteğiyle, Türkiye Cumhuriyetinin 100. yılı olan 2023 te, Elazığ ın olması gereken yeri belirlemek için 2006 yılında başlatılan Elazığ Buluşuyor 2023 Projesi çerçevesinde 19 21 Aralık 2008 tarihleri arasında Elazığ Buluşuyor Zirvesi düzenlenecektir. Zirvenin amacı; Elazığ ilinin 2023 yılını hedef alarak sektörler bazında önceliklerini belirleyerek vizyonunu ortaya koymak, Türkiye ve dünyanın diğer ülkelerinde yaşayan Elazığ kökenli veya Elazığ sevdalısı kişilere ulaşarak, Elazığ İlinin sosyo-ekonomik gelişimini hızlandırmak, maddi ve manevi potansiyele sahip Elazığlıların mevcut durumlarını belirlemek ve ileride bu kişilerin Elazığ'a ne tür katkılarının olabileceği hususunda stratejiler geliştirmek, planlar yapmak, yapılabilecek yatırımlar için 2023 yılına kadar uzanan bir yol haritasını çizmektir XII

Çok uzaklarda görünüyor olsa da stratejik Elazığ Vizyonu için hedef olarak Cumhuriyetimizin yüzüncü kuruluş yıldönümüne rastlayan 2023 yılının seçilmesi kitlelere hedef göstermek, motivasyon sağlamak bakımından son derece önemlidir. Elazığ Buluşuyor çalışması eğitimden tarıma, sanayiden kültürel yenilenmeye, yabancı yatırımlardan bilgi ekonomisine, su sorunundan kent planlamasına kadar uzanan geniş bir alanda değişen dünyanın, Türkiye nin ve Elazığ ımızın fotoğrafını çekmek, geleceğe dönük görüş ve önerileri, kestirimleri paylaşmak için bir fırsattır. 2006 yılında başlattığımız Elazığ Buluşuyor projesi kapsamında Elazığ ın 2023 yılı vizyonu şekillenmiştir. Elazığ Buluşuyor Zirvesi nin gerçekleşeceği 19-21 Aralık 2008 tarihinde de Elazığ ın sektörel bazdaki 2023 yılı hedeflerini gösteren ve uzun süren çalışmalar sonucunda hazırlanan kitap ve raporlar kamuoyu ile paylaşılacaktır. Hepimizin sevindiği bir gelişme de Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah GÜL ün himayelerinde, Cumhuriyetimizin 100. yılı olan 2023 te ülkemizin olması gereken yer ve hedeflerle ilgili çok kapsamlı bir projenin ülkemizde başlamış olmasıdır. Kamu üst bürokrasisine, STK lara ve kamuoyuna yönelik gerçekleştirilecek çok boyutlu stratejik özel bir eğitim ve etkileşim projesinin Aralık 2008-Haziran 2009 tarihleri arasında Türkiye nin bütün illerinde tüm kurumlar ve vatandaşların katkıları ile ülke sathında bir gelecek vizyonu tartışması Çalıştaylar şeklinde yapılacaktır. Elazığ ilinde Valiliğimizin öncülüğünde Elazığ ımızın 2023 yılı vizyon hedefleri; yaklaşık iki yıl süren ve Valilik, Üniversite, Belediye, Sanayi kuruluşları, STK lar başta olmak üzere oluşturulan çok geniş sektör konseyleri çalışmaları sonucu hazır hale gelmiştir. Dolayısı ile Elazığ, Türkiye 2023 projesine de şimdiden hazır hale gelen ender illerimizdendir. Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanan yönetişim kavramı, yöneticiler ile yönetilenler arasındaki iletişimin önemini ortaya koyması açısından değer taşımaktadır. İyi yönetişim kavramının XIII

içerisinde diyalog ve uzlaşma yer almakta ve halk, STK lar ve toplumun çeşitli kesimleri yöneticiler ile yakın bir iletişim içerisinde bulunarak kamusal kararlara dolayısı ile yönetime katılabilmektedirler. İşte; Elazığ Buluşuyor projesi de özetle birlikte yönetmek anlamına gelen yönetişim zihniyeti çerçevesinde tüm kesimlerin katkıları ile oluşmuş bir Elazığ Vizyonu nu temsil etmektedir. Valiliğimizce Türkiye de ilk sayılabilecek bir şekilde Elazığ ilinde uluslar arası rekabet avantajı bulunan sektörler analiz ettirilerek Elazığ da Kümelenme Tabanlı Bölgesel Kalkınma Projesi gerçekleştirilmiş ve rekabet avantajının bilimsel olarak saptandığı sektörlerde Elazığ İli Mermer ve Su Ürünleri Kümelenme Analizi hazırlattırılarak kitap şeklinde bastırılmıştır. 2006 yılından bugüne tüm sektörlerin çalışmalarının birleşmesinden oluşan elinizdeki Spor 2023 kitabı ile birlikte; El Sanatları 2023, Su Ürünleri 2023, Elazığ Buluşuyor 2008 Genel Değerlendirme-Elazığ 2023 sektör kitapları da Valiliğimizce bastırılmıştır. Tüm bu eserler geniş bir katılımla hazırlanarak ortaya konmuş ve Elazığ sevdalıları ile paylaşılmıştır. Yukarıda da bahsettiğim gibi Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Himayelerinde Aralık 2008-Haziran 2009 tarihlerinde tüm Türkiye de gerçekleştirilecek olan Türkiye 2023 Vizyon Çalıştayları başlamadan Elazığ olarak sonuçlandırdığımız Elazığ 2023 Vizyon Projesinin gelişerek devam edeceğine inancım tamdır. İnanıyorum ki Elazığ Buluşuyor Zirvesi Elazığ için kısa vadeli somut bazı projeleri de beraberinde getirecek ve yeni yatırımları Elazığ ımıza kazandıracaktır. Elazığ a gönül verenlerin Elazığ 2023 vizyon projesinde yer alarak katkı sağlayacağına yürekten inanıyor, emeği geçen herkese teşekkür ediyorum. Muammer MUŞMAL Elazığ Valisi Aralık-2008 XIV

Elazığ Buluşuyor Zirvesi adına sahibi: MUAMMER MUŞMAL Elazığ Valisi Yayın Kurulu: Muammer MUŞMAL Prof. Dr. Asaf VAROL Prof. Dr. Yasemin AÇIK Yrd. Doç. Dr. A. Tevfik OZAN Yrd. Doç. Dr. Hüsamettin KAYA Mehmet TOPAL Mahir CİHANGİROĞLU Tahsin ÖZTÜRK Seyfettin BAHÇECİ Öğr.Gör.Dr. Tamer KAVURAN Öğr.Gör. Recep BAĞCI Öğr.Gör. Memduh YAĞMUR Elazığ Valisi Dönem Genel Koordinatörü, Editör Dönem Genel Koordinatör Yrd. Dönem Genel Sekreteri Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi Gazeteci-Yazar Elazığ Tic. ve Sanayi Odası (ETSO) İl Kültür ve Turizm Müdürü ELASKAV F.Ü. Teknik Bilimler, MYO, Grafik Bölümü Fırat Üniversitesi, İletişim Fakültesi Fırat Üniversitesi, İletişim Fakültesi XV

EDİTÖRDEN Elazığ Buluşuyor Zirvesi spor sektörü çalışmalarının bir ürünü olan Elazığ da Geçmişten Günümüze Spor isimli bu kitap, gelecek nesillere spor alanında kaynak teşkil edecek belgesel özellikli bilgiler içermektedir. Elazığ daki spor alanı esas alındığında, bu eserin kendi alanında yapılmış en kapsamlı bir araştırma olduğunu ve güncel bilgiler içerdiğini rahatlıkla söyleyebilirim. Doç. Dr. Cengiz ARSLAN ve Beden Eğitimi Öğretmeni Ali Serdar YÜCEL birlikte büyük emek vererek bu eseri ortaya çıkarttılar. Ülkemizde her türlü spora yeterince önem verildiğini ve gerekli modern tesislerin kurulduğunu söylemek, şu aşamada çok zor. Spor XVI

alanındaki faaliyetlerde de ABD de olduğu gibi Üniversitelerimiz önderlik etmeli ve bu amaçla üniversitelerimizin modern spor komplekslerine sahip olmaları sağlanmalıdır. Eldeki bu kitap geçmişten günümüze ve geleceğe, Elazığ ve yöresindeki spor etkinliklerinin manzarasını sergilemektedir. Bu kitabı okuyarak çeşitli spor faaliyetlerine başlamak isteyecek gençler mutlaka çıkacaktır. Şayet sayıları çok az da olsa, bazı gençlerimiz bu eserden ilham alarak spora başlayacak olurlarsa ve geçmişteki ata sporlarımızın gelecek nesillere aktarılması kültüründe elçilik görevlerini yerine getirebilirlerse, o zaman arzulanan hedef yakalanmış olacaktır. Kitabın hayırlı olmasını diliyor ve Elazığ Buluşuyor Zirvesi kapsamındaki diğer kitapların da hizmete sunulması için, her türlü çabayı harcayacağımızı ve bu konularda desteklerinizi beklediğimizi takdirlerinize sunuyorum. Kasım 2008 Prof. Dr. Asaf VAROL Elazığ Buluşuyor Zirvesi Dönem Genel Koordinatörü ve Editör XVII

ÖNSÖZ Spor, toplumun vazgeçilmez bir unsuru olarak, kişilerin ve toplumların düşünce ve davranışlarını şekillendirmekte ve diğer kültür unsurlarını etkileyerek milli özellikler kazandırmaktadır. Bu nedenle toplumlar, coğrafi konumlarına, geleneklerine, kültür birikimlerine ve kültür özelliklerine göre farklı spor dallarına ağırlık vermektedirler. Örneğin, Japonya da judo, sumo, Türklerde güreşe duyulan ilgi, diğer ülkelere göre daha fazladır. Günümüzde spor kültürü; Sporcu açısından; kazanmaya dönük teknik ve fiziki bir çaba, Seyirci Açısından; yarışmaya dayalı estetik bir süreç Toplum açısından; yerine göre o toplumun çelişki ve özelliklerini olduğu gibi yansıtan bir ayna, yerine göre onu yönlendirebilen etkili bir amaç ve en önemlisi bir toplumsal kurumdur. XVIII

Elazığ Buluşuyor Zirvesi kapsamında Cumhuriyetin 100. kuruluş yılı olan 2023 yılında spor, sporcu ve tesis yönünden Elazığ da spor sektörünün nerede olduğu, ileriye yönelik stratejik planlamaları ve bu planların hayata geçirilmesini kapsayacak şekilde yürütülmektedir. Elazığ a yeni bir spor vizyonu kazandırmak, spor tesis ve ekipmanları yönünden Elazığ da yapılabilecek yatırımlar için bir yol haritası çalışmalarına başlamak, stratejiler belirlemek, planlar yapmak ve ileri nesillere yazılı ve görsel dokümanlar aktarmak, bu projenin öncelikli amacını oluşturmaktadır. Bu zirve kapsamında hazırlanan Elazığ da Geçmişten Günümüze Spor adlı yayın ile İlimizde geçmişten günümüze yapıla gelen bazı geleneksel spor dalları, bunların yerel kültürle ilişkileri ve bu çerçevede kurulan spor kulüpleri ve yapılan sportif etkinlikler, mevcut saha ve tesisler hakkındaki bilgiler, halkımızın ve ilgi duyan herkesin bilgisine sunulmaya çalışılmıştır. Bu bütünlük içerisinde ele alınmış herhangi bir çalışma olmaması nedeniyle de alanında ilktir. İlk olması sebebiyle kitapta, araştırma süresince bilgilerine ulaşılamadığımız bazı eksik bilgi, resim ve detay olabilir. Bunun içinde halkımızın hoş görüsünü bekler, bu kitabın ilgi duyan herkese faydalı olmasını dilerim. Elazığ için bir milat olan 2023 projesinin gerçekleşmesinde olağanüstü desteğinden ötürü Sayın Valimiz Muammer MUŞMAL a ve bu eserin hazırlanmasında teşvik ve desteklerini esirgemeyen Dönem Başkanı Prof. Dr. Asaf VAROL a ve bu konu kapsamında yardımı olan herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Doç. Dr. Cengiz ARSLAN Spor Sektörü Başkanı Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğretim Üyesi XIX

G İ R İ Ş Tarihi süreç içerisinde insanlık tarihinin başlangıcı ile birlikte spor değişik formlarıyla insanın yaşantısına girmiştir. Sporun tarihi, insanın tabiat koşulları ile tanışarak, kendisini korumak için tek araç olan vücudunu ve adalelerini geliştirmesiyle başlar. İlk insanlar doğa güçlerine karşı mücadele ederken barınmak, beslenmek ve korunmak Resim 1: Ok ve Yay için içgüdüsel olarak koşmak, atlamak, kaçmak, avlanmak vb. gibi hareketlerle günümüzdeki sporların ilk davranışlarını sergilemişlerdir (Resim 1-2-3). Spor, kişilerin ve toplumun kültür yapılarını etkilemekte ve biçimlendirmektedir. Bu etkin konumu ve özelliği nedeniyle spor, çok önemli bir kültür unsurudur. Spor, kültürün bir unsuru olarak, kişilerin ve toplumların düşünce ve davranışlarını şekillendirmekte ve diğer kültür unsurlarını etkileyerek milli özellikler kazandırmaktadır. Resim 2: Avcı Günümüzde spor sosyal, biyolojik, psikolojik ve sanatsal işlevi olan, kültürel ve ahlaki bir olgu olarak görülmektedir. Spor gerek yarışma, gerek rekreasyon, gerek sağlık ve gerek se izleyici bazında dünya kültürünün bir parçasıdır. Spor giderek daha çok kişi tarafından doğrudan ya da dolaylı olarak ilgi görmeye başlamış, daha organize hale gelmiş ve uluslararası saygınlık kazanma konumuna gelmiştir [1]. Başlangıçta sporun insanların fazla enerjilerini boşaltmak, sağlıklarını ve güzelliklerini geliştirip korumak, boş zamanlarını değerlendirmek, barışa katkıda bulunmak ve ticari yararlar sağlamak gibi amaçlar için yapılmadığı kesindir. İlk çağlardan kalma resimler incelendiğinde, çoğu savaş ile yakından ilgilidir. Avını yakalamak veya düşmandan kaçmak için koşma, atlama, tırmanma gibi başlangıçta kendini koruma içgüdüsüyle ilgili faaliyetler, spora atletizmin 1 Resim 3: Atlet

çeşitli dalları olarak geçmiştir (Resim 3). İnsanların başka kişiler ya da hayvanlarla, araca gerek duymadan doğrudan beden güçleriyle yaptıkları mücadele ise güreşin (Resim 4), boksun doğmasına neden olmuştur [2]. Savaşların beden gücüne dayandığı çağlarda spor, savaşa hazırlık dönemi oluşturmakta idi. Türkler de bu dönemlerde savaşa yönelik işlevleri olan sporları yapmışlar ve desteklemişlerdir. Bu güne gelindiğinde spor faaliyetleri savaşa hazırlık olmaktan çıkmış, milletlerin kültürel iletişim olanaklarını geliştiren, milletlerarası bunalımları hafifleten, milletleri birbirine Resim 4: Güreş yaklaştıran bir özellik kazanmıştır. Bunun yanında, çağımızda spordan, milletlerarası politikada siyasi etkiyi artırıcı bir propaganda aracı olarak yararlanılmaktadır [1]. Elazığ da spor çalışmalarının başlangıcı oldukça eskidir. Güreş, binicilik ve cirit oyunları çevrede büyük ilgi görmüştür. Usta biniciler ve ciritçiler yetişmiştir. Osmanlı İmparatorluğunun son yıllarına değin süren cirit oyunları unutulmaya başlanmıştır (Resim 5). Yöre av için elverişli olması sebebiyle avcılık, atıcılık sporunun gelişmesine yol açmıştır. Resim 5: Cirit Oyunu Eski bir kültür ve eyalet merkezi olmasından dolayı özellikle Harput ta çeşitli yabancı okul ve kolejler bulunmaktaydı (Resim 4). Harput un bu özelliğinden dolayı halk her alanda olduğu gibi spor alanındaki gelişmeleri de yakından takip edebilmiştir. Elazığ Buluşuyor Zirvesi kapsamında hazırlanan bu kitap ile Elazığ da geçmişten günümüze intikal etmiş spor kültürü ve alışkanlıklarından başlayarak, bu çerçevede kurulan spor kulüpleri ve yapılan sportif etkinlikler, mevcut saha ve tesisler hakkında bize ve bizden sonra gelecek nesillere ışık tutacak bilgilerin hepsinin bir arada verilmesi amaçlanmıştır. 2

BÖLÜM I 1. TÜRK SPOR TEŞKİLATLANMASININ TARİHSEL GELİŞİMİ Türk spor teşkilatı, ilk olarak 17 Mayıs 1903 tarihinde kurulan İstanbul Futbol Birliği ile kurumsallaşmaya başlamıştır. 1908 yılında kurulan Osmanlı Olimpiyat Cemiyeti yerini, 1921 yılında İstanbul da bulunan 16 spor kulübünün bir araya gelmesiyle 14 Temmuz 1922 tarihinde Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı adı verilen birliğe bırakmıştır. 1922 yılında Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi kurulmuş, daha sonra 1935 yılındaki Spor Konseyinin kararı ile 1936 yılında Türk Spor Kurumu kurularak faaliyete geçmiştir. Atatürk ün emri ile hazırlanan ve 16.07.1938 tarihinde kurulan Beden Terbiyesi Genel Direktörlüğü Kanunu ile ilk defa sportif çalışmalar, devletin gözetim ve denetimine girmiştir (3). 1938 yılında 3530 sayılı beden terbiyesi kanunu ile Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü kurulmuş ve bu kanunun verdiği yetkiler doğrultusunda başbakanlığa bağlı olarak, bir Devlet kuruluşu statüsünde hizmete başlamıştır. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü 1942 yılında Milli Eğitim Bakanlığı na, 1960 yılında ise tekrar Başbakanlığa bağlanmıştır. 03 Kasım 1969 tarihinde Gençlik ve Spor Bakanlığı nın kurulması üzerine 06 Şubat 1970 tarih ve 3/707 sayılı Cumhurbaşkanlığı tezkeresiyle bu bakanlığa bağlanmıştır. 14.12.1983 gün ve 18251 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 179 sayılı kanun hükmündeki kararname gereğince, Milli Eğitim ile Gençlik ve Spor Bakanlıklarının birleştirilmesi sonucu, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı na bağlanmıştır (4). Genel Müdürlük 28 Mayıs 1986 tarihinde yürürlüğe giren 3289 sayılı Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri hakkındaki kanun hükümleri doğrultusunda yeniden teşkilatlanmış, yapısal değişikliğe uğramış, maddi imkanları arttırılmış ve adı Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. 02 Mart 1989 tarihine kadar Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı na bağlı olarak faaliyetini yürüten Genel Müdürlük, 3

356 sayılı kanun hükmünde kararname ile yeniden Başbakanlığa bağlanmış ve adı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü olmuştur. 14 Mart 1991 tarihinde yayınlanan 3703 sayılı kanunla Genel Müdürlüğün hizmet ve faaliyetlerine yeni yasal düzenlemeler getirilmiştir (4). Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü; Merkez Üniteler, Federasyon Başkanlıkları, İllerde Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, İlçelerde Gençlik ve Spor İlçe Müdürlüğünden oluşmaktadır. İllerde Vali, İlçelerde Kaymakam aynı zamanda Gençlik ve Spor İl başkanıdır. İllerde ayrıca, Valilerin sorumluluğu ve Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü altında, o ilde uygulanmakta olan spor dallarının ilgili federasyonları ile uyumlu çalışabilme ve federasyonların taşra bağlantılarını sağlayabilme amacıyla fahri birer spor dalı temsilcisi bulunmaktadır. Gençlik ve Spor İl Müdürlükleri, hizmetlerin niteliklerine göre şubeler ve bu şubelere bağlı bürolardan ve mevzuata göre kurulmaları öngörülen kurullardan meydana gelir. Bu teşkilatın hizmetleri İllerde İl Gençlik ve Spor Müdürü, İlçelerde İlçe Müdürü tarafından yürütülür. Hizmetlerin yürütülmesinden dolayı İl Müdürü Valiye, İlçe Müdürü Kaymakama karşı birinci dereceden sorumludur. 1.1. Gençlik ve Spor İl ve İlçe Müdürlüklerinin Görevleri: 1. Tüm vatandaşların spor yapmalarını temin etmek, kitle sporunun yaygınlaştırılmasını sağlamak, 2. Serbest zamanlarını işi ve okulu dışında geçiren gençliğin spor alanlarına ve faaliyetlerine yönelmesini sağlamak, 3. Yetenekli, başarılı ve gelecek için ümit vadeden sporcuların tespiti ve seçilmesi için çalışmalar yapmak, 4. Yarışma sporları içinde yer alan sporcuların form ve performanslarının üst düzeyde tutulmasını sağlayıcı antrenman programlarının uygulanmasını takip etmek, 5. Okul spor faaliyetleri ile ilgili olarak milli eğitim müdürlükleri ve okullarla koordinasyon sağlamak, 6. Antrenör, monitör ve hakem müesseselerini faal ve verimli çalışmaları için takip etmek, 7. Spor faaliyet ve organizasyonlarını düzenlemek, 4

1.2. İl Spor Teşkilatlanması Şeması Vali Yardımcısı Gençlik ve Spor İl Başkanlığı (Vali) Gençlik ve Spor İl Müdürü Gençlik ve Spor İlçe Başkanlığı (Kaymakam) Personel Şube Müdürü Mali İşler Şube Müdürü Spor Şube Müdürü Tesisler Şube Müdürü Gençlik Merkez Müdürlüğü İlçe Müdürleri Personel Servisi Muhasebe Servisi Spor Servisi Spor Tesisleri Gençlik Merkez Müdürü Tahakkuk Servisi Ayniyat Servisi Sicil Lisans Servisi İşletme Servisi Sağlık Servisi Sivil Savunma İlçe Müdürleri Bakım ve (İlçe sayısına göre) Yemekhane Onarım Servisi Evrak Servisi Santral Protokol Trübünü Garaj 5

BÖLÜM II 2. ELAZIĞ İLİ SPOR TEŞKİLAT YAPISI 2.1. Gençlik ve Spor İl Teşkilatı nın Kuruluşu 1938 yılında 3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu ile Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü kurulmuş [3] ve bu kanunun verdiği yetkiler doğrultusunda İllerde bir Devlet Kuruluşu statüsünde teşkilatlanmaya başlamasına rağmen, Elazığ İl Teşkilatı 1964 Yılında ilk Müdür Burhan GİRAY ın göreve atanmasıyla, resmi olarak hizmete başlayabilmiştir. Bu yıldan önceki dönemlerde Vali veya görevlendirdiği bir devlet memuru, o yıllardaki adıyla Beden Terbiyesi Bölge Başkanlığı görevini üstlenerek fahri olarak görev yapmaktaydı. 1938 yılında kurulan Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğünün Elazığ İl Başkanlığını 1940 lı yıllarda ilk olarak Valilik tarafından İstanbul Teknik Üniversitesi mezunu bir mühendis, 1952 yılından sonra fahri olarak İhsan TİPİGİL bu göreve getirilmiştir. Resim 6: Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü İl Teşkilat Binası (2004) 6

03 Kasım1969 yılında Gençlik ve Spor kurulmasıyla, bu bakanlığa bağlı olarak hizmet vermeye başlamıştır. Daha sonra 14 Aralık 1983 yılında Milli Eğitim ile Gençlik ve Spor Bakanlıklarının birleştirilmesi sonucu, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlanmış ve Milli Eğitim Gençlik ve Spor İl Başkanlığı adını almıştır [4]. 28 Mayıs 1986 yılında, 3289 sayılı kanun hükümleri doğrultusunda yeniden teşkilatlanmış ve adı Beden Terbiyesi ve Spor İl Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. 02 Mart 1989 Tarihinden itibaren Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ne bağlı olarak Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü adıyla (Resim 6) ilimizde hizmet vermektedir. Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü nün amacı İl de, Gençlik ve Spor faaliyet ve organizasyonlarını yapmak ve tüm spor dallarının ilgili federasyonların taşra bağlantılarını sağlayabilmektir. Ayrıca, Anayasamızın 58. ve 59. uncu maddeleri gereğince, her yaştaki vatandaşlarımızın bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı yetişmeleri için önlemleri almak, teşvik etmek, yaygınlaştırmak, milli ve uluslararası alanda başarılı sporcu yetiştirmektir. 2.2. Gençlik ve Spor İl Müdürlerimiz 2.2.1. Burhan Giray (1957-1977) 1914 yılında Elazığ Akçakiraz köyünde doğmuştur. Ortaokul mezunu olan Burhan GÜRAY, Elazığ Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüğünü 1957 yılından 1964 yılına kadar fahri olarak, 1964-1977 yılları arasında ise Resim 7: Burhan Giray resmi atanarak görev yapmıştır. Görev yaptığı yıllar içerisinde Elazığ da birçok spor tesisi yapımında emek ve gayreti vardır. Atatürk Stadyumu, Ahmet Aytar Kapalı Spor Salonu, Sivrice Hazar Gölü Spor ve Dinlenme Tesislerini sayabiliriz. 1996 yılında vefat etmiştir (Resim 7). 7

2.2.2. İbrahim Demirel (01.03.1977-30.10. 2000) 1947 yılında Elazığ da doğmuştur. İlk, Orta ve Lise tahsilini Elazığ da tamamlamış, 1971 yılında Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun olmuş ve Elazığ Lisesi Din Bilgisi Öğretmenliğine atanmıştır. Daha sonra 1977 yılında Elazığ Beden Terbiyesi Bölge Müdürü olarak atanmıştır. Kısa bir zaman Malatya ve Ankara Gençlik ve Spor İl Resim 8: İbrahim Demirel Müdürlüklerinde çalıştıktan sonra, Elazığ Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü görevini 2000 yılına kadar sürdürmüştür. Kasım 2000 den itibaren Sakarya Gençlik ve Spor İl Müdürü olarak görev yapmaktadır. İbrahim Demirel uzun hizmet süresi ile En Kıdemli Müdür unvanını taşımaktadır. Basketbol ve Voleybol branşlarında Hakemlik, Futbol Federasyon gözlemciliği ve Federasyon temsilciliği görevlerinde bulunmuştur. Evli ve iki çocuk babasıdır (Resim 8). 2.2.3. Muhammet Kaymaz (04.10.1997-26.03.1999) 1956 yılında Elazığ da doğmuş, İlk ve Orta tahsilini Elazığ da tamamladıktan sonra Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden 1978 yılında mezun olmuştur. Bingöl, Elazığ, Ordu, Nevşehir illerinde çeşitli liselerde Edebiyat Öğretmeni olarak görev yapmıştır. 1997 yılında tedviren Elazığ Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü görevine Resim 9: Muhammet Kaymaz getirilmiş ve 1999 yılı Mart ayında tekrar eski görevine geri dönmüştür. Evli ve 3 çocuk babasıdır (Resim 9). 8