GIDA NAKLİYE MİMARLIK İNŞ. VE TAAH. BÜYÜKBAŞ HAYVAN BESİ TESİS KAPASİTE ARTIRIMI VE YUMURTA TAVUKÇULUĞU YETİŞTİRME TESİSİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ BAŞVURU DOSYASI (ÇED YÖNETMELİĞİ EK-III KAPSAMINDA ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ GENEL FORMATINA GÖRE HAZIRLANMIŞTIR.) KIRŞEHİR İLİ, MERKEZ İLÇESİ YOZGAT-YERKÖY YOLU, ÇUĞUN KÖYÜ MEVKİİ 7. KM SİM-ÇED SİCİMOĞLU MÜH. İNŞ. İNŞ MALZ. MAD. NAK. TİC. LTD. ŞTİ. SİVAS CAD. AHENK AP. NO:42/10 KAYSERİ Tel-Fax : 0 352 223 10 73 0 352 223 10 74 www.simcimoglugrup.com AĞUSTOS-2013
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE KURT TAVUKÇULUK BESİCİLİK GIDA NAKLİYE MİMARLIK İNŞ. VE TAAH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. OSMAN KAVUNCU CADDESİ KOCASİNAN/KAYSERİ TEL: 0 352 3362850 FAX: 0 352 3362857 BÜYÜKBAŞ HAYVAN BESİ TESİS 6.525.000 TL KIRŞEHİR İLİ, MERKEZ İLÇESİ YOZGAT- YERKÖY YOLU, ÇUĞUN KÖYÜ MEVKİİ 7. KM 1. Poligon; 2955 ve 2956 parseller içerisinde kalan 9120m 2 alandan oluşmaktadır. İçerisinde Yem Fabrikası ve İdari Bina yer almaktadır. NOKTA Koordinat Sırası : Sağa-Yukarı Koordinat Sırası : Enlem-Boylam ADI Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : Coğrafik D.O.M. : 33 D.O.M. : - ZON : 36S ZON : - Ölçek Faktörü : 6 Derecelik Ölçek Faktörü : - C1.1 C1.2 C1.3 C1.4 C1.5 C1.6 C1.7 C1.8 C1.9 C1.10 C1.11 C1.12 C1.13 C1.14 C1.15 C1.16 C1.17 C1.18 C1.19 599293.619131:4353756.120552 599297.076899:4353735.963551 599299.455087:4353704.775410 599294.709229:4353700.331130 599277.618588:4353706.002286 599228.047804:4353695.912164 599213.930701:4353693.038630 599212.798783:4353698.129679 599148.325139:4353690.007579 599146.653611:4353711.803012 599124.166743:4353707.025208 599112.715228:4353720.491705 599112.078898:4353733.878096 599128.419989:4353743.301003 599176.334443:4353744.920635 599219.892104:4353750.913846 599235.190512:4353753.018793 599273.732972:4353758.750066 599289.169550:4353759.395554 39.32686089:34.15193852 39.32667891:34.15197565 39.32639767:34.15199862 39.32635818:34.15194292 39.32641123:34.15174552 39.32632602:34.15116906 39.32630175:34.15100489 39.32634774:34.15099251 39.32628197:34.15024348 39.32647851:34.15022731 39.32643804:34.14996578 39.32656067:34.14983493 39.32668134:34.14982953 39.32676436:34.15002046 39.32677345:34.15057647 39.32682245:34.15108258 39.32683966:34.15126034 39.32688687:34.15170825 39.32689091:34.15188740 Alanı: 9120m 2 2
2. Poligon; 2957, 2458 ve 2498 parseller içerisinde kalan 43503m 2 alandan oluşmaktadır. İçerisinde Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi ve Müştemilatının inşası yapılacaktır. NOKTA Koordinat Sırası : Sağa-Yukarı ADI Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 33 ZON : 36S Ölçek Faktörü : 6 Derecelik C2.1 599627.745420:4353723.770484 C2.2 599602.338186:4353716.490159 C2.3 599545.716758:4353707.015301 C2.4 599511.264246:4353698.393281 C2.5 599503.845904:4353686.965911 C2.6 599519.495326:4353597.876595 C2.7 599474.162885:4353583.670560 C2.8 599461.448640:4353581.665694 C2.9 599426.391001:4353576.137574 C2.10 599372.123717:4353569.429259 C2.11 599341.914805:4353569.217343 C2.12 599334.813647:4353574.966043 C2.13 599324.989578:4353622.750921 C2.14 599315.308452:4353656.645358 C2.15 599311.050156:4353685.411847 C2.16 599307.006774:4353737.200123 C2.17 599303.728086:4353756.315474 C2.18 599304.907992:4353758.699595 C2.19 599333.453598:4353757.327059 C2.20 599378.892635:4353761.947319 C2.21 599427.373269:4353775.650581 C2.22 599445.478216:4353780.768023 C2.23 599470.732281:4353783.876303 C2.24 599486.768033:4353782.005482 C2.25 599525.790017:4353777.452959 C2.26 599607.375994:4353750.278449 Alanı: 43503m 2 Koordinat Sırası : Enlem-Boylam Datum : WGS-84 Türü : Coğrafik D.O.M. : - ZON : - Ölçek Faktörü : - 39.32653104:34.15580930 39.32646838:34.15551352 39.32638954:34.15485536 39.32631583:34.15445447 39.32621374:34.15436673 39.32540935:34.15453505 39.32528659:34.15400714 39.32526999:34.15385937 39.32522422:34.15345192 39.32517002:34.15282149 39.32517158:34.15247107 39.32522418:34.15238956 39.32565580:34.15228267 39.32596226:34.15217539 39.32622189:34.15213025 39.32668891:34.15209101 39.32686149:34.15205581 39.32688283:34.15206984 39.32686719:34.15240075 39.32690359:34.15292848 39.32702147:34.15349285 39.32706549:34.15370361 39.32709059:34.15399699 39.32707189:34.15418272 39.32702639:34.15463466 39.32677219:34.15557696 3. Poligon; 2960 nolu parsel içerisinde kalan 32277m 2 alandan oluşmaktadır. İçerisinde Büyükbaş Hayvan Besisi ve diğer yapılar (ev, depo vs.) yer almaktadır. Bu yapıların toplam alanı (açık ve kapalı dahil) yaklaşık olarak 18.857,2m 2 dir. NOKTA Koordinat Sırası : Sağa-Yukarı ADI Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 33 ZON : 36S Ölçek Faktörü : 6 Derecelik C3.1 599427.151395:4353561.314396 C3.2 599428.265008:4353528.360061 C3.3 599445.855856:4353354.951919 C3.4 599470.679744:4353359.076691 C3.5 599474.104345:4353338.831836 C3.6 599482.571902:4353271.577066 C3.7 599482.397159:4353266.584452 C3.8 599371.712299:4353263.095434 C3.9 599338.025466:4353273.577760 C3.10 599341.454878:4353326.598876 C3.11 599343.117718:4353447.264478 C3.12 599329.317504:4353542.995950 C3.13 599325.663643:4353543.295635 C3.14 599323.457474:4353557.723286 Alanı: 18857,2m 2 Koordinat Sırası : Enlem-Boylam Datum : WGS-84 Türü : Coğrafik D.O.M. : - ZON : - Ölçek Faktörü : - 39.32509059:34.15345855 39.32479359:34.15346659 39.32322937:34.15364495 39.32326367:34.15393349 39.32308090:34.15397021 39.32247404:34.15405846 39.32242908:34.15405570 39.32241037:34.15277141 39.32250868:34.15238225 39.32298594:34.15242986 39.32407280:34.15246699 39.32493680:34.15232108 39.32493992:34.15227874 39.32507015:34.15225529 3
PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) PTD/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI ÇED BAŞVURU DOSYASI/ÇED RAPORU/NİHAİ ÇED RAPORU SUNUM TARİHİ (GÜN,AY,YIL) EK-I Listesi, 20.a. Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar) EK-II Listesi, 30.a. Büyükbaş ve/veya küçükbaş hayvan besi tesisleri (500 5000 adet büyükbaş, 1000 10000 adet küçükbaş kapasiteli) SİM-ÇED SİCİMOĞLU MÜH. İNŞ. İNŞ MALZ. MAD. NAK.TİC.LTD.ŞTİ. SİVAS CAD. AHENK AP. KAT:42/10 KAYSERİ TEL : 0 352 223 10 73 FAKS : 0 352 223 10 74 05/08/2013 4
İÇİNDEKİLER DİZİNİ Sayfa No TABLOLAR DİZİNİ...6 EKLER DİZİNİ...6 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ...7 I.1 Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği....7 I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması....14 I.3 Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon v.b.)...16 I.4 Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi....23 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU...25 II.I. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler....25 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ...27 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER...29 IV.1. ÖNERİLEN PROJENİN AŞAĞIDA BELİRTİLEN HUSUSLARDAN KAYNAKLANMASI OLASI ETKİLERİNİN TANITIMI....29 IV.1.A) PROJE İÇİN KULLANILACAK ALAN...29 IV.1.B) DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI...30 IV.1.C) KİRLETİCİLERİN MİKTARI, (ATMOSFERİK ŞARTLAR İLE KİRLETİCİLERİN ETKİLEŞİMİ) ÇEVREYE RAHATSIZLIK VEREBİLECEK OLASI SORUNLARIN AÇIKLANMASI VE ATIKLARIN MİNİMİZASYONU....30 IV.2- YATIRIMIN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE KULLANILACAK TAHMİN YÖNTEMLERİNİN GENEL TANITIMI....32 IV.3- ÇEVREYE OLABİLECEK OLUMSUZ ETKİLERİN AZALTILMASI İÇİN ALINMASI DÜŞÜNÜLEN ÖNLEMLERİN TANITIMI....33 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI...34 V.1. PROJEDEN ETKİLENMESİ MUHTEMEL HALKIN BELİRLENMESİ VE HALKIN GÖRÜŞLERİNİN ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ ÇALIŞMASINA YANSITILMASI İÇİN ÖNERİLEN YÖNTEMLER...34 V.2. GÖRÜŞLERİNE BAŞVURULMASI ÖNGÖRÜLEN DİĞER TARAFLAR...34 V.3. BU KONUDA VEREBİLECEĞİ DİĞER BİLGİ VE BELGELER...34 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ...34 NOTLAR VE KAYNAKLAR...39 5
TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo 1. Sofralık Yumurta Üretim ve Tüketim Miktarları...9 Tablo 2. Sığır Besi Yemi Özellikleri...11 Tablo 3. Yapılar ve Durumları...15 Tablo 4. Kümes ve ahır hayvanları cinsinden, hayvan yeri sayısını canlı hayvan kütlesine dönüştürme faktörleri...21 Tablo 5. Yerleşim Birimleri ve Tesis Alanına Uzaklıkları...22 Tablo 6. Yerleşim Birimleri ve Tesis Alanına Uzaklıkları...25 Tablo 7. 1. Poligon Koordinatları...25 Tablo 8. 2. Poligon Koordinatları...26 Tablo 9. 3. Poligon Koordinatları...27 Tablo 10. Çuğun Köyü Nüfus Bilgileri...27 Tablo 11. Yerleşim Birimleri ve Tesis Alanına Uzaklıkları...29 Tablo 12. Yapılar ve Durumları...29 Tablo 13. Yerleşim Birimleri ve Tesis Alanına Uzaklıkları...35 Tablo 14. Yapılar ve Durumları...35 EKLER DİZİNİ Ek-1. Mülkiyete İlişkin Belgeler Ek-2. Mülga İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Görüşü Ek-3. Yer Bulduru Haritası Ek-4. Topoğrafik Harita (1/25.000 Ölçekli) Ek-5. Vaziyet Planı Ek-6. Uydu Haritası Ek-7. Proje Alanına Ait Fotoğraflar Ek-8. Protokol (Biyogaz Tesisi) Ek-9. İmar Planı Ek-10. Yeraltısuyun Kullanma Belgesi Ek-11. Yeterlik Belgesi ve ÇED Başvuru Dosyasını Hazırlayanların Tanıtımı 6
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ I.1 Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği. Proje Konusu Yatırımın Tanımı: Proje; Kırşehir İli, Merkez İlçesi Yozgat-Yerköy Yolu, Çuğun Köyü Mevkii 7. Km de Kurt Tavukçuluk Besicilik Gıda Nakliye Mimarlık İnş. ve Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından işletilmekte olan Büyükbaş Hayvan Besi Tesisinde kapasite artırımı yapılması ve faaliyet bünyesine Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi ilave edilmesini kapsamaktadır. Proje alanında mevcut durumda; - 32.303m 2 alana sahip 2960 nolu parselin tamamında Büyükbaş Hayvan Besiciliği faaliyeti yürütülmektedir. Parsel içerisinde 18.857,2m 2 lik açık- yarı açık ve ya kapalı alanda Büyükbaş Hayvan Besi Tesisi ve Müştemilatı yer almaktadır. Diğer alanları ise parsel içi yollar ve boş alanlar oluşturmaktadır. - 5.104m 2 alana sahip 2955 parselde Yem Fabrikası ve İdari Bina yer almaktadır. Bu yapıların toplam alanı yaklaşık olarak 900,5m 2 dir. Proje kapsamında mevcut bulunan bu yapılara ilişkin olarak, Mülga İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün, ÇED Yönetmeliği kapsamındaki görüşleri Ek-2 de sunulmuştur. Proje alanında mevcut bulunan Büyükbaş Hayvan Besi Tesisi bünyesinde yer alan ve açık padoklarda besi işlemi yapılan büyükbaş hayvan sayısının, padokların ve padok alanlarının korunarak, padoklar içerisinde yer alan hayvan sayısında arıtıma gidilerek kapasite artırımı sağlanacaktır. Ayrıca faaliyet bünyesine Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisinin ilave edilecektir. Bu kapsamda alanda mevcut olan 450 büyükbaş hayvan sayısı 3.000 adete çıkarılacaktır. Ayrıca toplam alanları 43484m 2 olan 2957, 2458 ve 2498 parsellere yumurta tavukçuluğunun gerçekleştirilmesi amacı ile toplam kapalı alan kullanımı 8.500m 2 olan Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi inşası gerçekleştirilecektir. Söz konusu tesiste toplam 500.000 adet kanatlı hayvanın (400.000 tavuk ve 100.000 civciv) bulundurulması planlanmaktadır. Ömrü: Proje kapsamında kullanılmakta olun besi tesisi ve yem fabrikası ile inşası yapılacak olan Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisinin ömrü, tesisin işletilmesi sürecinin ileriki aşamalarında yapılacak olan teknolojik yenileme çalışmalarıyla 40 yıl olarak tahmin edilmektedir. Ancak gelişen teknoloji ve revizyon ile bu süre artırılabilecektir. Hizmet Amaçları, Önemi ve Gerekliliği: Türkiye de hayvancılık; artan nüfusun hayvansal protein ihtiyacının karşılanması, ihracatın arttırılması, sanayi sektörüne hammadde sağlanması, bölgeler ve sektörler arası dengeli kalkınma ve kalkınmanın istikrarı, gizli işsizliğin önlenmesi, sanayi ve hizmet sektörlerinde istihdam olanaklarının yaratılması ve kalkınma finansmanının öz kaynaklara dayandırılması açılarından önemli bir potansiyele sahiptir. 7
Tablo 1.2. Sığır Varlığının Irklara Göre Dağılımı Yıllar Sığır Kültür Sığır Kültür Melezi Sığır Yerli Manda 1991 1 253 865 4 033 375 6 685 683 366 150 1992 1 337 410 4 131 507 6 481 990 352 410 1993 1 442 000 4 342 000 6 126 000 316 000 1994 1 512 000 4 543 000 5 846 000 305 000 1995 1 702 000 4 776 000 5 311 000 255 000 1996 1 795 000 4 909 000 5 182 000 235 000 1997 1 715 000 4 690 000 4 780 000 194 000 1998 1 733 000 4 695 000 4 603 000 176 000 1999 1 782 000 4 826 000 4 446 000 165 000 2000 1 806 000 4 738 000 4 217 000 146 000 2001 1 854 000 4 620 000 4 074 000 138 000 2002 1 859 786 4 357 549 3 586 163 121 077 2003 1 940 506 4 284 890 3 562 706 113 356 2004 2 109 393 4 395 090 3 564 863 103 900 2005 2 354 957 4 537 998 3 633 485 104 965 2006 2 771 818 4 694 197 3 405 349 100 516 2007 3 295 678 4 465 350 3 275 725 84 705 2008 3 554 585 4 454 647 2 850 710 86 297 2009 3 723 583 4 406 041 2 594 334 87 207 2010 4 197 890 4 707 188 2 464 722 84 726 2011 4 836 547 5 120 621 2 429 169 97 632 2012 5 679 484 5 776 028 2 459 400 107 435 (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu) Hayvansal ürünlerin üretim ve tüketim miktarları, günümüzde gelişmişliğin bir ölçüsü olarak kullanılmaktadır. Türkiye, hayvan sayısı bakımından önemli bir potansiyele sahip olmasına rağmen; tüketilen hayvansal ürünler açısından gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında; Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre yıllık kişi başı kırmızı et tüketimi dünyada 41,2kg olarak belirlenmiş olup bu miktar gelişmiş ülkelerde 82,1 kg, ABD de 126,6 kg düzeylerindedir. Ülkemizde ise tüketim sadece 21,2 kg dır. 2030 yılında kırmızı et tüketiminin gelişmekte olan ülkeler için 37 kg a, sanayileşmiş ülkeler için ise 100 kg a ulaşması tahmin edilmektedir (Kaynak: İzmir Ticaret Odası, Hayvansal Ürünlerde Yeni Dönem: Hayvansal Ürünler Piyasa Düzenleme Kurumu, 2013). Türkiye de kişi basına tüketilen hayvansal ürünlerin düşüklüğü ve talebi karşılamak için hayvansal ithalata başvurulması sektördeki yetersizliğin önemli göstergeleridir. Özellikle AB ye uyum ve rekabet gücünün artırılabilmesine yönelik olarak hayvansal üretimin tarımsal üretim içerisindeki payının artırılması için gerekli çalışmaların yapılması gerektiği açık olarak görülmektedir.(saçlı, 2007, 3). Türkiye nin özellikle ülke insanının yeterli ve dengeli beslenebilmesi için, hayvancılık alanındaki mevcut potansiyelini ve sektörün sürdürebilirliğini sağlaması gerekmektedir. (Kaynak : GAP Bölgesi nde Hayvancılığın Gelişimi ve Türkiye İçindeki Konumu, Yrd.Doç.Dr.Cahit AYDEMİR Dr. Murat PIÇAK D.Ü. Diyarbakır Meslek Yüksekokulu D.Ü. Ziya Gökalp Egitim Fakültesi) Yumurta üretimi; beslenme ve ekonomik açıdan olmak üzere iki açıdan önemlidir. Günümüzde giderek artan dünya nüfusuna paralel olarak artış gösteren temel gıda maddelerine olan talebin karşılanmasında dengeli beslenme konusu önem arz etmektedir. Tavukçuluk sektöründe tavuk eti üretimi ile yumurta üretimi için ayrı ayrı tavuklar yetiştirilmektedir. Kısacası, etlik ve yumurtalık tavuklar ayrıdır. Bu nedenle, yumurta üretimini ayrı düşünmek ve incelemek gerekmektedir. 8
Türkiye de 2000-2012 yılları arasında sofralık yumurta üretim değerleri ve yumurta ihracatına ilişkin değerler sırasıyla tablolarda verilmiştir; Tablo 1. Sofralık Yumurta Üretim ve Tüketim Miktarları YILLAR Yumurta Üretimi (Milyon Adet) Nüfus Tüketim (adet/kişi) 2000 7245 67804 107 2001 8194 68896 119 2002 7809 69977 112 2003 9192 71041 129 2004 7819 72106 108 2005 8397 73200 115 2006 8401 73423 114 2007 10515 70587 149 2008 11258 71517 157 2009 11920 72561 164 2010 12737 73722 173 2011 13980 74724 187 2012 15677 75627 207 (Kaynak: Yumurta Üreticileri Bilgi Merkesi (Yum-Bir), Yumurta Tavukçuluğu Verileri 2012) 2004-2006 yılları arasında üretim ve kişi basına yıllık tüketim değerleri açısından bir gerileme görülmüştür. Bununla birlikte 2007 yılından itibaren üretim ve tüketim değerlerinde tekrar bir yükselme yaşanmıştır. Türkiye nin yumurta ihracatı 1980 yılından itibaren başlamış ve ihracatta genellikle Orta Doğu ülkeleri başı çekmiştir. Yumurta Tavukçuluğunun sayı ve kapasitelerinin artması yem sanayii, kuluçka ve diğer kümes ekipmanları sanayii, ilaç endüstrisi gibi tavukçuluk sektörünün tüm kollarındaki gelişme, her birinin ayrı iş kolu olarak büyümesi, bu sektördeki işçi istihdamını da gittikçe artıracaktır. Tavukçuluk sektörünün tüm kollarında yapılan üretimin iç ve dış ticaretteki etkinliği, ihracat imkanı, döviz gelirleri ile milli ekonomiye katkısı söz konusudur. Ürünlerin üretiminden tüketiciye sunulmasına kadar olan safhalarda kurulan pazarlama zinciri ile iş imkanları doğmaktadır. Tavukçuluk sektörünün gelişmesi, bu alandaki ziraat mühendisi, veteriner hekim, ziraat teknisyeni ve hayvan sağlık memuru istihdamını da artıracaktır. Ülkemizdeki hayvansal protein açığının kapatılabilmesi için hayvancılığın genel olarak geliştirilmesi gerekmekte olup, hayvancılık içerisinde tavukçuluğa özel bir yer ve önem verilmesi son derece isabetli görülmektedir. Tesiste, yumurta ve besi hayvanlarının öncelikle yurt içinde pazarlaması yapılacaktır. Pazar payının artırılması için üretilen yumurtanın komşu ülkelere ihracatı için gerekli bağlantılar sağlanacaktır. Böylelikle hem yurt içindeki hammaddeye olan talep karşılanacak hem de ihraç edilerek ülkemiz ekonomisine katkısı sağlayacaktır. Proje Kapsamında Yapılacak Olan Faaliyete İlişkin Bilgiler: Proje kapsamında Büyükbaş Hayvan Besisi ve Yumurta Tavukçuluğu faaliyeti gerçekleştirilecektir. Yapılacak bu faaliyetler sırasında kullanılacak olan yemin bir kısmının temini amacı ile alanda Yem Üretimi de gerçekleştirilecektir. Yapılacak olan bu faaliyetlere ait iş akım şemaları ve açıklamaları aşağıda verilmiştir. 9
1. Büyükbaş Hayvan Besisi: Proje kapsamında tesise dışarıdan getirilecek buzağıların beslenmesi işlemi ile 450-550kg arasında değişen ağırlıklarda kesimlik büyükbaş hayvan yetiştirilmesi ve kesimi işlemi yapılacaktır. Bu işlem sırasında tesiste dişi büyükbaş hayvanların besisinin gerçekleştirilmeyecek olması nedeni ile süt oluşumu söz konusu olmayacaktır. İşletmeye ait iş akım şeması aşağıda verilmiştir. 1.1. Büyükbaş Hayvan Besisi GENÇ HAYVAN DIŞARIDAN BÜYÜKBAŞ HAYVAN ALAMI BESLEME BÜYÜKBAŞ HAYVAN YEM SU BESLEME SIĞIR DIŞKI GÜBRE ÇUKURU SATIŞ Şekil 1. İş Akım Şeması BİYOGAZ TESİSİ (Kırşehir İl Özel İdaresine Ait) Tesiste besiye alınacak olan büyükbaş hayvanlar, sütten kesilmiş ve kuru yem ile beslenebilecek olan Genç Büyükbaş Hayvanların dışardan temin yolu ile tesis alanına getirilecektir. Tesise getirilerek kesimlik seviyeye gelinceye kadar (450-550kg ağırlık) beslenecek olan genç büyükbaş hayvanların tamamı, ortalama 200kg ağırlığındaki arasındaki büyükbaş erkek hayvanlardan oluşacaktır. Tesiste kesimlik hayvan yetiştirilecek olması nedeni ile, alanda dişi büyükbaş hayvan getirilmeyecektir. Bu kapsamda tesis bünyesinde süt üretimi, sağımhane ve doğumhane gibi bölümler de yer almayacaktır. Tesise getirilen büyükbaş hayvanlar yaş gruplarına göre oluşturulacak olan padoklara yerleştirilerek besi işlemine alınacaktır. Padoklarda, hayvanların beslenmesi amacı ile yem ve su kullanılacak ve bu işlem sonrasında atık olarak dışkı oluşacaktır. Bu işlem, hayvan ağırlığının 200kg dan ortalama 500kg a ulaşması aşamasına kadar yapılacaktır. Yem Tüketimi Hayvan beslemeye başlarken yeme alıştırılacaktır. Bu amaçla konsantre yemden azar azar arttırarak verilecektir. Bu aşamada canlı ağırlığın % 2-2,5 oranında kuru madde karşılığı yem tüketmesi gerekmektedir. Yem miktarı ve yemin ne kadarı kaba ne kadarı kesif olacağı besi dönemine göre değişir. Besiye alınacak hayvanların ırk, yaş ve ağırlık yönünden aynı özellikte olması sağlanacaktır. 10
Besiye alınan hayvanların bireysel özelliklerini takip edebilmek için her birine kulak numarası takılacak, her birine ait verim kayıt defteri tutulacaktır. Bu kayıt defterinde hayvanın sağlık durumu, işletmeye geldiğinde ağırlığı, besi süresince göstermiş olduğu ağırlık artışı gibi bilgiler yer alacaktır. Böylece hayvanlar daha iyi tanınacak gerekli işlemlerde daha başarılı olunacaktır. Tablo 2. Sığır Besi Yemi Özellikleri PARAMETER DEĞER Kuru madde (% en az) 88 Ham protein (% en az) 12 Ham selüloz (% en çok) 12 Ham kül (% en çok) 9 Metabolik enerji (K.kal/kg, en az) 2500 HCl de çözünmeyen kül (% en çok) 1 Kalsiyum ( % en az-en çok) 0,6-1,6 Fosfor (% en az) 0,4 Sodyum (% en az- en çok) 0,1-0,4 Vitamin A (IU/kg en az) 7000 Vitamin D3 (IU/kg en az) 700 Vitamin E (IU/kg en az) 25 Bir besi hayvanı günde canlı ağırlığının % 2,5 i kadar kuru madde tüketir. Yani 200 kg ağırlığındaki bir hayvan günde 5 kg, 500 kg ağırlığındaki bir hayvan 12,5 kg kuru madde tüketmelidir. Buna göre 200 kg olarak alınacak olan sığırların ortalama 500kg ağırlığa ulaşıncaya kadar ortalama tüketeceği yem miktarı; (5+12,5)/2 = 8,75kg/gün olacaktır. Tesiste beslenecek olan 3.000 adet büyükbaş hayvan için tüketilecek toplam yem miktarı (tesiste bulunacak hayvanların tamamının 500kg olacağı kabulü ile); 3.000 Adet x 12,5kg/adet = 37.500 kg/gün =37,5 ton/gün olacaktır. Su İhtiyacı Sığırların su tüketimi; suyun sıcaklığına, hayvanın canlı ağırlığına, rasyon tipine, mevsime bağlı olarak değişiklik gösterir. Besiye alınacak büyükbaş hayvanlar günde ortalama 30 litre (Stallings, 1997.) su tükettikleri kabul edildiğinde; 3.000 adet x 30litre/gün-adet = 90.000 litre/gün = 90m 3 /gün olacaktır. Dışkı Oluşumu Yapılacak olan kapasite artırımı ile tesis bünyesinde 3.000 adete çıkarılacak olan büyükbaş hayvan nedeni ile de tesis bünyesinde dışkı oluşumu söz konusu olacaktır. Sığır basına 28,30 lt gübre alındığında oluşacak dışkı miktarı; Dışkı miktarı : Büyükbaş hayvan sayısı x dışkı miktarı : 3000 x 28,30 kg/gün : 84.900 lt/gün (84,9m 3 /gün) Yoğunluk : 0,96 ton/m 3 Dışkı Miktarı : 81,504 ton/gün dışkı oluşumu söz konusu olacaktır. 11
Hesaplamalarda kullanılan birim atık miktarları TÜBİTAK'ın Kümes ve Ahır Gübrelerinin Geri Kazanılması ve Bertarafı Projesinden alınmıştır. Proje kapsamında büyükbaş hayvan besisi sırasında oluşacak gübre padoklar içerisinde oluşacak ve dönemsel olarak sıyırma yolu ile padok içerisinden alınarak, römorklara yüklenecek ve gübre toplama çukuruna alınacaktır. Kafesler içerisinde oluşacak olan gübre; kafeslerin altında sürekli ilerleyen bant sistemi ile kümes dışında yer alan römorklara alınacak, römorklarda toplanan gübreler, Kafes dışına aktarılarak römorklar vasıtası ile gübre çukuruna alınacaktır. Projenin gerçekleştirileceği alanın yaklaşık olarak 600m kuzeydoğusunda Kırşehir İl Özel İdaresi tarafından gerçekleştirilmesi planlanmakta olan Kırşehir Biyogaz Tesisi projesi yer almaktadır. Söz konusu proje kapsamında bölgede oluşan hayvansal atıkların tesis bünyesinde biyogaz üretimi amacı ile kullanılması planlanmaktadır. Bu kapsamda faaliyet bünyesinde oluşacak olan Büyükbaş ve Kanatlı Hayvan dışkıları, her bir atık için oluşturulacak olan gübre çukurlarında toplanarak kapalı boru sistemi ile gerçekleştirilecek olan biyogaz tesisine sevk edilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda tesis bünyesinde oluşacak dışkının tamamı söz konusu biyogaz tesisine verilerek alandan uzaklaştırılması sağlanacaktır. Yapılacak bu işleme ilişkin olarak Kırşehir İl Özel İdaresi ile yapılan protokol Ek-8 de sunulmuştur. Tesis bünyesinde oluşacak dışkının yönetimine ilişkin yapılacak olan iş ve işlemlere ilişkin detaylı bilgi ÇED Raporu içeriğinde detaylı olarak irdelenecektir. 12
2. Yumurta Tavukçuluğu CİVCİVLERİN TESİS ALANINA AKTARILMASI ÖLÜ ÇUKURU KİREÇLEME CİVCİVLERİN YETİŞTİRİLMESİ (16-17 hafta) ÖLEN TAVUKLAR YETİŞTİRİLEN TAVUKLARIN KAFESLERE YERLEŞTİRİLMESİ OTOMATİK GÜBRE TOPLAMA VERİMİ DÜŞEN TAVUKLAR RENDERİNG TESİSİ BESLEME VE BAKIM SÜRECİ (18-20 ay) YUMURTALARIN TOPLANMASI GÜBRE ÇUKURU BİYOGAZ TESİSİ KIRIK VE ÇATLAK YUMURTALAR YUMURTALARIN SINIFLANDIRILMASI LİKİT TOZ YUMURTA TESİSİ YUMURTALARIN PAKETLENMESİ SEVKIYAT Şekil 1. Yumurta Tavukçuluğu İş Akım Şeması Yumurta tavukçuluğunda amaç; tesise getirilen civcivler, civciv kafeslerine alınarak yumurta verebilecek döneme kadar yetiştirilir. Yumurta tavuğu haline gelen kanatlı hayvanlar kafes sistemi kümes tipinde, kafesler içinde durur ve serbest gezinmelerine izin verilmez. Bu tip kümesler, yumurta üretimi yapan çiftlikler için idealdir. Kafes sisteminde yem kaybı azdır. Yumurtalar kendiliğinden yumurta kanallarına birikir. Fazla iş gücü gerektirmeyen bir sistemdir. Tavuklar kafesin içinde bir kaçı bir arada bulunur. Yem ve su önlerinde sürekli olarak hazırdır. Kafes sistemi ticari yumurta üretiminde en iyi kümes tiplerinden biridir. Kafes tabanının meyli % 15,8-17,6 olup bu meyilde yuvarlanan yumurtalar öndeki yumurta tablalarında toplanırlar. Kafes blokları arasındaki servis yolunun genişliği kafes tiplerine göre 60-75 cm arasında değişebilir. Kafes blokları kümes içerisinde birden fazla sıra halinde yerleştirilir. Her blokta kafesler tek veya çok katlı olarak dizilir. Bu dizilişler yatay, dikey veya kademeli olabilir. Yemleme, Yem arabalı sistem olup, bu sistemde silolardan 125 mm. çapındaki borulardan geçen spiral helezonlar sayesinde yem arabalarına otomatik olarak dağıtılır. Yem arabaları, kafeslerin üzerinde bulunan raylarda, elektrik motorları ve ithal çelik halatlar aracılığı hareket eder. Yemlikler, tavuk kafes sistemlerinde her kata eşit miktarda 13
yem dağıtmak ve yemin yemlik dışına taşmasını önlemek üzere dizayn edilir. Bu sistemin kullanımı ile yem israfı minimuma iner ve tavuklara taze yem sunulur. Sulama, kafes gözleri arasından, kafesi boydan boya geçen PVC borular üzerinde her iki göz için iki adet nipel bulunacaktır. Su içme borularının altında bulunan V şeklindeki damlalık kanal ile sıçrayan damlaların gübre bandına ulaşması engellenir. Her katta ve sırada bir adet su rezervuarı bulunacaktır. Gübre, her kafes sırası ve katının altında bulunan, kafes boyunca uzanan ve gübrenin kusursuz olarak temizlenmesine olanak tanıyan, Polipropilen (PP) gübre bantları ile gübre bandı hareket motorları sayesinde çekilerek temizlenir. Her katta bulunan merdane ve sıyırıcılar ile kümes sonundaki gübre boşaltma konveyörüne aktarılan gübre, buradan kümes dışına çıkarılacak ve Gübre Çukuruna verilerek Biyogaz Tesisine aktarılacaktır. Yumurtalar otomatik sistemle toplanılacaktır. Kafesler boyunca uzanan ve dönüş yapan ithal bez yumurta bantları, yumurta toplama başlıkları ile hareket ettirilir. Bez bantlar ve alt tel, yumurtaların çarpışmasını engelleyecek şekilde dizayn edilecektir. Asansörlü konveyör sisteminin aşağı yukarı hareketi sayesinde, her kattaki yumurtalar, yumurta bantlarından yumurta taşıma konveyörüne geçirilir. Asansörlü kaldırma sistemi ile yumurtalar, her kattan toplanarak istenildiği yere ve mesafeye ulaştırılır. Sistemde 90 derece + 90 derece viraj dönmek mümkün olduğundan, herhangi bir aktarmaya ihtiyaç duymadan yumurtaların kırılmaları engellenmekte ve sistem yumurta toplama ve tasnif makinelerine uygun olarak monte edilebilmektedir. Havalandırma; kümes içerisindeki CO 2, amonyak, kötü kokulu gazların, nemin ve tozun ortam dışına çıkarılmasıdır. Yetiştirilmekte olan tavuklar hangi yaşta olursa olsun havalandırma özel yer işgal eder. Kümeslerin bulunduğu bölgenin iklim şartları ve rüzgâr durumları dikkate alınarak havalandırma yapılır. Bu işlem ya tabii havalandırma bacaları ile veya pencerelerden istifade edilerek veya vantilatörler kullanılarak yapılır. Proje sahasındaki kümesler dâhilinde yer alan tavukların, yumurtlaması sonucunda elde edilecek yumurtalar, günlük olarak toplanacaktır. Tam otomatik bantlardan geçen yumurtalar kapalı sistem kümeslerden el değmeden toplanarak yumurta üretim ve paketleme tesislerine ulaşırlar. Üretim tesislerinde çatlak yumurtalar tespit edilir ve manüel olarak ayrılır. Makinelerde otomatik olarak ve el değmeden paketlenen yumurtalar sevkiyata hazır hale gelirler. Son ürün kalite kontrolü yapılarak güvenli, kaliteli ve hijyenik olarak tüketicilere ulaştırılır. Proje, 17.07.2008 Tarih ve 26939 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirilmesi Yönetmeliği, EK-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi; Madde 20.a. Tavuk veya piliç yetiştirme tesisleri (Bir üretim periyodunda 60.000 adet ve üzeri tavuk, 85.000 adet ve üzeri piliç veya eş değeri diğer kanatlılar) ve EK-II Listesi, Madde 30.a. Büyükbaş ve/veya küçükbaş hayvan besi tesisleri (500 5000 adet büyükbaş, 1000 10000 adet küçükbaş kapasiteli), kapsamında yer almaktadır. I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması. Proje; Kırşehir İli, Merkez İlçesi Yozgat-Yerköy Yolu, Çuğun Köyü Mevkii 7. Km de Kurt Tavukçuluk Besicilik Gıda Nakliye Mimarlık İnş. ve Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından işletilmekte olan Büyükbaş Hayvan Besi Tesisinde kapasite artırımı yapılması ve faaliyet bünyesine Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi ilave edilmesini 14
kapsamaktadır. Proje alanında mevcut durumda; - 32.303m 2 alana sahip 2960 nolu parselin tamamında Büyükbaş Hayvan Besiciliği faaliyeti yürütülmektedir. Parsel içerisinde 18.857,2m 2 lik açık- yarı açık ve ya kapalı alanda Büyükbaş Hayvan Besi Tesisi ve Müştemilatı yer almaktadır. Diğer alanları ise parsel içi yollar ve boş alanlar oluşturmaktadır. İlgili parsel tapu kayıtlarında alanın niteliği Betonarme Ev ve Su Deposu Açık Besi Alanı ve Arsası olarak görülmektedir. - 5.104m 2 alana sahip 2955 parselde Yem Fabrikası ve İdari Bina yer almaktadır. Bu yapıların toplam alanı yaklaşık olarak 900,5 2 dir. İlgili parsel tapu kayıtlarında alanın niteliği Fabrika Binası ve Arsası olarak görülmektedir. Proje alanında mevcut bulunan Büyükbaş Hayvan Besi Tesisi bünyesinde yer alan ve açık padoklarda besi işlemi yapılan büyükbaş hayvan sayısının, padokların ve padok alanlarının korunarak, padoklar içerisinde yer alan hayvan sayısında arıtıma gidilerek kapasite artırımı sağlanacaktır. Ayrıca faaliyet bünyesine Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisinin ilave edilecektir. Bu kapsamda alanda mevcut olan 450 büyükbaş hayvan sayısı 3.000 adete çıkarılacaktır. Ayrıca toplam alanları 43484m 2 olan 2957, 2458 ve 2459 parsellere yumurta tavukçuluğunun gerçekleştirilmesi amacı ile toplam kapalı alan kullanımı 8.500m 2 olan Yumurta Tavukçuluğu Yetiştirme Tesisi inşası gerçekleştirilecektir. Söz konusu tesiste toplam 500.000 adet kanatlı hayvanın (400.000 tavuk ve 100.000 civciv) bulundurulması planlanmaktadır. Söz konusu parsellerin tapu kayıtlarındaki niteliği Arsa olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda alan üzerinde yapılacak olan inşaat çalışmaları ilgili imar planı kapsamında E:0,4 ve H MAX =7,50m ve silo yapılaşma koşulu olan H MAX =27,50m koşullarına uygun olarak gerçekleştirilecektir (Bkz. Ek-9). Proje kapsamında yapılacak üretim sırasında kullanılacak olan yapılara ve alan kullanımlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Yapı Adı Tablo 3. Yapılar ve Durumları Alan Kullanımı (m 2 ) Açık Kapalı Toplam Durumu Ev - 146,80 146,80 Mevcut Kullanım Amacı Tesis Bünyesinde Çalışan Personelin konaklaması Kulübe - 45,00 45,00 Mevcut Su Deposu ve Bekçi Kulübesi Depo - 470,00 470,00 Mevcut Büyük Baş Hayvanlara Ait Yem Deposu Tesise Ait İdari Personel Bölümleri, İdari Bina - 170,50 170,50 Mevcut Yemekhane ve Diğer Sosyal Kısımlar Hasta Büyükbaş Hayvanların Bekletilmesi Karantina Alanı 437,50 300,00 737,50 Mevcut ve Tedavisi Padok -1 3312,50-3312,50 Mevcut Padok -2 3312,50-3312,50 Mevcut Padok -3 3312,50-3312,50 Mevcut Padok -4 2720,40-2720,40 Mevcut Padok -5 2280,00-2280,00 Mevcut Slaj Çukuru 1000,00-1000,00 Mevcut Slaj Depo Alanı Açık Depo Alanı 1520,00-1520,00 Mevcut Yem Fabrikası 130,00 600,00 730,00 Mevcut Kümes 1-4000,00 4000,00 İnşası Yapılacak Büyükbaş Hayvan Besi Alanı Büyükbaş Hayvanlar İçin Kullanılan Kuru Nitelikteki Otların Depolanması Büyükbaş Hayvan ve Kanatlı Hayvanlar İçin Yem Üretimi Civciv ve Yumurta Tavuğu Besisi 15
Tablo 3. Yapılar ve Durumları (Devamı) Yapı Adı Alan Kullanımı (m 2 ) Açık Kapalı Toplam Kümes 2-4000,00 4000,00 Yumurta Toplama Bölümü - 500,00 500,00 Yem Silosu - 113,60 113,60 Toplam 18025,40 10345,90 28371,30 Durumu İnşası Yapılacak İnşası Yapılacak İnşası Yapılacak Kullanım Amacı Civciv ve Yumurta Tavuğu Besisi Civciv ve Yumurta Tavuğu Besisi Civciv ve Yumurta Tavuğu için yem deposu Proje alanda mevcut yapıları ve ilave yapılacak yapıları gösterir vaziyet planı Ek- 5 de, 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-4 de sunulmuştur. Proje kapsamında mevcut yapıların dışında kalan Yumurta Tavukçuluğu yetiştirme Tesisinin teşkili amacı ile alanda inşaat çalışması yapılacaktır. Bu kapsamda inşaat alanının toplam büyüklüğü 8500m 2 olacaktır. I.3 Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon v.b.) Projenin inşası sürecinde, yumurta tavukçuluğu ve civciv yetiştiriciliğinin gerçekleştirilmesi amacı ile toplam alanı 8500m2 alanda inşaat çalışması gerçekleştirilecektir. Ayrıca bu süreçte Yem Üretim Tesisinde yem üretimine ve büyükbaş hayvanları besi işlemine devam edilecektir. Bu kapsamda projeden kaynaklanabilecek etkiler aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır. Hafriyat Miktarı: Proje alanında 2 adet ilave kümes, 1 adet toplama bölümü ve 4 adet yem silosu inşası gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda yapılacak kazı nedeni ile alanda hafriyat alımı işlemi yapılacaktır. Buna göre kazı yapılacak alanlar (kapalı alan çevresi) aşağıda açıklanmıştır; Kazı Yapılacak Alan : 8500m 2 Kazı yapılacak olan temel çukurunun derinliği 1,0 m olacağı öngörülmektedir. Buna göre tesisten oluşacak hafriyat miktarı yaklaşık 8500m 3 olacaktır. Oluşacak hafriyat inşa aşamasında proje alanı içerisinde belirlenecek uygun bir alana depolanacaktır. Depolanan hafriyat malzemesi projenin inşaatı çalışmalarında dolgu ve çevre düzenlemesi için kullanılacaktır. Artan hafriyat ise belirlenecek olan alana İl Özel İdaresinden alana gerekli izinler alındıktan sonra 18.03.2004 Tarih ve 25406 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre dökülecektir. Atıksu: Projede, su kullanımı inşaat ve işletme aşamasında ise personel ve proses amaçlı olarak kullanılacaktır. Tesis alanında mevcut durumda kullanma ve içme suyu, mevcut olan sondaj kuyusundan temin edilecektir (Bkz. Ek-10). İnşaat Aşaması: Proje kapsamında mevcut çalışmakta olan 15 kişilik personele (dönemsel olarak 16
personel sayısı azalabilmektedir) ilave olarak proje kapsamında yapılacak kümeslerin inşaatı faaliyetinde çalışmak üzere 10 kişi bulunacaktır. Bu nedenle projenin inşaatı çalışmaları sırasında tesis alanında toplam 25 kişi istihdam edilecektir. Buna göre evsel amaçlı günlük su tüketiminin kişi başına 150 lt./kişi.gün ( Su Temini ve Çevre Sağılığı, Doç. Dr. Mehmet Karpuzcu, İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Müh. Bölümü, 1985) kabul edildiğinde evsel amaçlı su kullanım ihtiyacı aşağıdaki gibi hesaplanır: Q Atıksu = ( q ) x ( N ) Q Atıksu : Atıksu debisi (lt/gün), q=birim su tüketimi (lt/kişi gün ), N= Kişi sayısı olmak üzere; Q Atıksu = 25 kişi x 150lt/kişi gün = 3.750 lt/gün = 3,75 m 3 /gün olacaktır. İşletme Aşaması: Mevcut tesiste yapılacak olan kapasite artırımı ile birlikte toplam 25 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Buna göre evsel amaçlı günlük su tüketiminin kişi başına 150 lt./kişi.gün ( Su Temini ve Çevre Sağılığı, Doç. Dr. Mehmet Karpuzcu, İTÜ İnşaat Fakültesi Çevre Müh. Bölümü, 1985) kabul edildiğinde evsel amaçlı su kullanım ihtiyacı aşağıdaki gibi hesaplanır: Q Atıksu = ( q ) x ( N ) Q Atıksu : Atıksu debisi (lt/gün), q=birim su tüketimi (lt/kişi gün ), N= Kişi sayısı olmak üzere; Q Atıksu = 25 kişi x 150lt/kişi gün = 3.750 lt/gün = 3,75 m 3 /gün olacaktır. 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği İkinci Bölüm Madde 3.A ya göre oluşacak evsel nitelikli Atıksu miktarı, temiz su miktarına eşit kabul edilir. Buna göre tesisin inşaatı ve işletme aşamalarında personel tarafından kullanılan suyun tamamı atıksu olarak tesis içerisinde oluşacaktır. Tesisin inşaatı ve işletilmesi aşamasında oluşacak atıksular için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Madde 23; Nüfusu 84 kişinin altında olan otel, motel, tatil köyü, tatil sitesi ve yazlık siteler ve sanayi tesislerinin evsel atık suları 19/3/1971 tarihli ve 13783 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine göre yapılacak olan sızdırmaz nitelikteki fosseptikte toplanır ve vidanjör vasıtası ile atıksu altyapı tesislerine verilir. hükümlerine istinaden alanda bulunan sızdırmasız fosseptikte atıksuların toplanması işlemi yapılacak ve toplanan atıksular belirli periyotlarla Kırşehir Belediyesi tarafından alınarak tesis alanından uzaklaştırılacaktır. 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği 12.02.2008 tarihli ve 26786 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ve 30.03.2010 tarih 27537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 17
Katı Atıklar: Projede tesisin inşaatı ve işletilmesi aşamasında katı atık oluşumu söz konusu olacaktır. Proje kapsamında ilave edilecek olan yapıların inşaatı aşamasına mevcut 15 kişilik personel ile birlikte toplam 25 kişi çalışacaktır. İşletme aşamasında toplam 25 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Tesiste çalışacak personelin sosyal ihtiyaçları tesis içerisine inşa edilmiş olan yemekhane, soyunma odası vs. yerlerden karşılanacaktır. Bir işçinin bir günde oluşturduğu katı atık miktarı 1,34 kg civarındadır. Buna göre inşaat ve işletme aşamasında 33,5 kg/gün katı atık oluşacaktır. Herhangi bir kimyasal ve toksik madde içermeyecek olan söz konusu evsel nitelikli katı atıklar, çalışanların yiyip içtikleri gıda maddesi ve meşrubatların ambalajlarına ait kağıt, cam ve metal gibi yeniden değerlendirilebilir malzemeler ile yemek, sebze ve meyve artıklarına ait çöp niteliğindeki organik yapılı malzemeleri içerecektir. Oluşan atıklardan geri kazanımı mümkün olan (kağıt, cam vb.) ve geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek artıkları vb. organik atıklar) ayrı ayrı olacak şekilde ağzı kapalı çöp konteynırlarında biriktirilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar Kırşehir Belediyesine ait çöp depolama alanına gönderilecektir. Geri kazanımı mümkün olanlar ise lisanlı geri dönüşüm tesislerine gönderilecektir. Gübre Oluşumu: Tesiste mevcut durumda bulunan 450 adet büyükbaş hayvan nedeni ile dışkı oluşumu söz konusu olmaktadır. Mevcut durumda alanda bulunan 450 adet büyükbaş hayvan nedeni ile: Sığır basına 28,30 kg gübre alındığında oluşacak dışkı miktarı; Dışkı miktarı : Büyükbaş hayvan sayısı x dışkı miktarı : 450 x 28,30 kg/gün : 12.735 kg/gün Yoğunluk : 0,96 ton/m 3 Dışkı Miktarı : 12.225,6 m 3 /gün dışkı oluşumu söz konusudur. Yapılacak olan kapasite artırımı ile tesis bünyesinde 3.000 adete çıkarılacak olan büyükbaş hayvan ve 500.000 adet kanatlı hayvan (400.000 tavuk ve 100.000 civciv) nedeni ile de tesis bünyesinde dışkı oluşumu söz konusu olacaktır. Sığır basına 28,30 lt gübre alındığında oluşacak dışkı miktarı; Dışkı miktarı : Büyükbaş hayvan sayısı x dışkı miktarı : 3000 x 28,30 kg/gün : 84.900 lt/gün (84,9m 3 /gün) Yoğunluk : 0,96 ton/m 3 Dışkı Miktarı : 81,504 ton/gün Yumurta üretimi amacıyla beslenen tavukların günlük dışkı miktarları; 1 tavuk için (0,095-0,160lt) arasında değişmektedir. Buna göre kapasite artırımı sonrası oluşacak olan gübre miktarı; Civciv yetiştiriciliğinde (tavuk dışkısı oluşumunun yarısı olarak alınmıştır); 18
Gübre miktarı : Civciv sayısı x dışkı miktarı : 100.000 x (0,0475+0,080)/2 : 6.375lt/gün (6,375 m 3 /gün) Yoğunluk : 0,96 ton/m 3 Gübre Miktarı : 6,12 ton/gün Tavuk yetiştiriciliğinde; Gübre miktarı : Tavuk Sayısı x dışkı miktarı : 400.000 x (0,095+0,16)/2 lt/gün : 51.000 lt/gün (51.000 m 3 /gün) Yoğunluk : 0,96 ton/m 3 Gübre Miktarı : 48,96 ton/gün Toplam Gübre = 81,504 ton/gün + 6,12 ton/gün + 48,96 ton/gün = 136,584 ton/gün Hesaplamalarda kullanılan birim atık miktarları TÜBİTAK'ın Kümes ve Ahır Gübrelerinin Geri Kazanılması ve Bertarafı Projesinden alınmıştır. Proje kapsamında büyükbaş hayvan besisi sırasında oluşacak gübre padoklar içerisinde oluşacak ve dönemsel olarak sıyırma yolu ile padok içerisinden alınarak, römorklara yüklenecek ve gübre toplama çukuruna alınacaktır. Kafesler içerisinde oluşacak olan gübre; kafeslerin altında sürekli ilerleyen bant sistemi ile kümes dışında yer alan römorklara alınacak, römorklarda toplanan gübreler, Kafes dışına aktarılarak römorklar vasıtası ile gübre çukuruna alınacaktır. Projenin gerçekleştirileceği alanın yaklaşık olarak 600m kuzeydoğusunda Kırşehir İl Özel İdaresi tarafından gerçekleştirilmesi planlanmakta olan Kırşehir Biyogaz Tesisi projesi yer almaktadır. Söz konusu proje kapsamında bölgede oluşan hayvansal atıkların tesis bünyesinde biyogaz üretimi amacı ile kullanılması planlanmaktadır. Bu kapsamda faaliyet bünyesinde oluşacak olan Büyükbaş ve Kanatlı Hayvan dışkıları, her bir atık için oluşturulacak olan gübre çukurlarında toplanarak kapalı boru sistemi ile gerçekleştirilecek olan biyogaz tesisine sevk edilmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda tesis bünyesinde oluşacak dışkının tamamı söz konusu biyogaz tesisine verilerek alandan uzaklaştırılması sağlanacaktır. Yapılacak bu işleme ilişkin olarak Kırşehir İl Özel İdaresi ile yapılan protokol Ek-8 de sunulmuştur. Tesis bünyesinde oluşacak dışkının yönetimine ilişkin yapılacak olan iş ve işlemlere ilişkin detaylı bilgi ÇED Raporu içeriğinde detaylı olarak irdelenecektir. Hayvan Ölümlerinden Kaynaklanacak Katı Atık: Tesiste yapılacak olan büyükbaş hayvan besisi sırasında, tesise genç buzağıların getirilerek besisi gerçekleştirilecektir. Bu nedenle büyükbaş hayvanların tesisteki besisi sırasında ölüm oranı düşük seviyede kalacaktır (%1-2). Büyükbaş hayvan besisi sırasında bir üretim periyodunda beklenen ölü büyükbaş hayvan miktarı aşağıda hesaplanmıştır. 19