NARENCİYE DIŞ PAZAR ARAŞTIRMASI Asya kökenli olan turunçgillerin (narenciye), çağdaş anlamda üretimi 19. yüzyılda ABD`de başlamış ve hızla yayılmıştır. Narenciye (narenciye) yetiştiriciliği dünyada 40 derece kuzey enlemi ile 40 derece güney enlemi arasında yapılmaktadır. Turunçgiller(narenciye) dünyada en çok yetiştirilen ve tüketilen meyve grubudur. Turunçgiller (narenciye); portakal, limon, mandalina(mandarin) ve greyfurt (altıntop) gibi "Citrus" cinsine ilişkin türleri içermektedir. Bu bitkilerin meyvelerinden gıda olarak yararlanıldığı gibi kabuklarından, yapraklarından ya da çiçeklerinden parfümeride koku vermekte kullanılan uçucu yağlar da elde edilmektedir. Manavgat İlçesinin narenciye üretimi hem Antalya ve İlçeleri ölçeğinde hem Türkiye ölçeğinde detaylı bir şekilde incelenmiş, Hem ilçemizin hem ilimizin hem de ülkemizin dünya üretim pazarındaki payı araştırılmıştır. 1
Aşağıdaki tablolarda Manavgat ın narenciye üretimi narenciye türlerine ve yıllara göre İl/İlçe/Türkiye bazı karşılaştırılmıştır.(tablo A-B-C) Kaynak:TÜİK ve İl ve İlçe Tarım Müdürlükleri Tablo:A Tablo:B 2
Tablo:C Aşağıdaki Tabloda (Tablo: C) Narenciye Üretimi TON bazında karşılaştırılmıştır Tablo: C Narenciye Üretimi-Ton 2012 2014 Değişim-% Türkiye 3.475.024 3.783.517 8,9 Antalya 602.390 614.188 2 Manavgat 24.864 43.776 76,1 3
Finike 183.233 179.065-2,3 Alanya 33.638 35.041 4,2 Kemer 20.383 22.182 8,8 Kumluca 118.867 106.283-10,6 Serik 36.655 37.722 3 TABLO ANALİZİ Türkiye de 2012 yılında narenciye üretimi 3.475.024 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 8,9 artarak 3.783.517 tona ulaşmıştır. Antalya da 2012 yılında narenciye üretimi 602.390 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 2 artarak 614.188 tona ulaşmıştır. Manavgat ta 2012 yılında narenciye üretimi 24.864 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 76,1 artarak 43.776 tona ulaşmıştır. Meyve vermeyen yaştaki ağaç sayısı ile Toplam Manavgat ta narenciye ağaç sayısı 2012 yılına göre 2014 yılında yaklaşık % 10,5 artmıştır. Portakalda meyve veren ağaç sayısı ise 2012 yılında yaklaşık 230 bin iken bu rakam 2014 yılında yaklaşık % 64,8 artarak yaklaşık 379 bine ulaşmıştır. 2012 yılında toplam 22.920 ton portakal üretilirken bu rakam 2014 yılında yaklaşık % 79,7 artarak 41.178 tona ulaşmıştır. Portakaldaki bu artış da narenciye toplam üretimine yansımıştır. Finike de 2012 yılında narenciye üretimi 183.233 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 2,3 azalarak 179.065 tona düşmüştür. Alanya da 2012 yılında narenciye üretimi 33.638 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 4,2 artarak 35.041 tona ulaşmıştır. Kemer de 2012 yılında narenciye üretimi 20.383 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 8,8 artarak 22.182 tona yükselmiştir. Serik te 2012 yılında narenciye üretimi 36.655 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 3 artarak 37.722 tona yükselmiştir. Kumluca da 2012 yılında narenciye üretimi 118.867 ton iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 10,6 azalarak 106.283 tona gerilemiştir. Aşağıdaki tabloda Manavgat Antalya ve Diğer İlçeler bazında Narenciye Ekim 4
Alanları ve Değişim Oranları karşılaştırılmıştır. Tablo: Narenciye Ekimi-Dekar 2012 2014 Değişim-% Türkiye 1.256.696 1.304.973 3,9 Antalya 159.605 158.299-0,8 Manavgat 13.766 14.631 6,3 Finike 34.385 34.213-0,5 Alanya 16.205 15.581-3,9 Kemer 8.222 8.078-1,8 Kumluca 32.845 31.047-5,5 Serik 14.742 15.305 3,8 TABLO ANALİZİ Türkiye de 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 1.256.696 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 3,9 artarak 1.304.973 dekara ulaşmıştır. Antalya da 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 159.605 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 0,8 azalarak 158.299 dekara düşmüştür. Manavgat ta 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 13.766 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 6,3 artarak 14.631 dekara yükselmiştir. Finike de 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 34.385 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 0,5 azalarak 34.213 e düşmüştür. Alanya da 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 16.205 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 3,9 azalarak 15.581 e düşmüştür. Kemer de 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 8.222 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 1,8 azalarak 8.078 e düşmüştür. Serik te 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 14.742 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 3,8 artarak 15.305 e yükselmiştir. Kumluca da 2012 yılında narenciye ekilen alan miktarı 32.845 dekar iken bu rakam, 2014 yılında yaklaşık % 5,5 azalarak 31.047 ye gerilemiştir. 5
DÜNYA ÖLÇEĞİNDE NARENCİYE ÜRETİMİ Tablo D- Dünyada Yıllara Göre Narenciye Üretimi Yıllar Alan (Bin ha) Üretim (Bin ton) 2000 7.440 105.714 2001 7.492 105.379 2002 7.696 107.869 2003 7.757 106.802 2004 7.965 113.732 2005 7.907 111.910 2006 8.240 118.090 2007 8.590 116.081 2008 8.602 125.908 2009 8.826 126.577 2010 8.929 127.337 2011 8.702 131.412 2012 8.786 131.283 Kaynak: FAO FAO verilerine göre 2012 yılı itibariyle dünyada yaklaşık 9 milyon hektar alanda, 131 milyon ton narenciye üretilmekte olup, toplam üretimin %52`si portakal, %21`i mandarin, %12`si limon ve %6`sı greyfurttur (Tablo E). Tablo E- Dünyada Türlere Göre Narenciye Üretimi Türler Alan (ha) Üretim (ton) Payı (%) Portakal 3.816.692 68.223.759 Mandarin 2.345.020 27.060.756 Limon 980.949 15.118.462 Greyfurt 289.126 8.040.038 Diğer 1.353.762 12.840.318 Toplam 8.785.549 131.283.333 100,0 52,0 20,6 11,5 6,1 9,8 Kaynak: FAO Dünya narenciye üretiminde Çin, Brezilya ve ABD ilk üç sırada olup, Türkiye 104 6
bin hektar alanda 3,6 milyon ton üretimiyle 9. sırada yer almaktadır. Tablo F- Dünyada Ülkelere Göre Narenciye Üretimi Sıra Ülkeler Alan (ha) Üretim (ton) Payı (%) 1 Çin 2.420.000 31.700.000 24,1 2 Brezilya 833.073 20.258.507 15,4 3 ABD 325.489 10.619.510 8,1 4 Hindistan 766.600 8.000.000 6,1 5 Meksika 553.260 6.750.161 5,1 6 İspanya 318.700 5.501.500 4,2 7 Mısır 175.139 3.980.151 3,0 8 Nijerya 800.000 3.900.000 3,0 9 Türkiye 104.239 3.556.407 2,7 10 İtalya 146.294 2.904.946 2,2 2012 Dünya Toplamı 8.785.549 131.283.333 100,0 Kaynak: FAO TÜRKİYE`DE NARENCİYE YETİŞTİRİCİLİĞİ Ülkemizde narenciyel yetiştiriciliği Cumhuriyetten sonra hızla gelişmiştir. Türkiye narenciye yetiştiriciliği için ekolojik koşullar açısından oldukça uygundur. Yetiştirilen çeşitlerin büyük bir kısmı İtalya üzerinden gelmiştir. Türkiye dünya narenciye üretim alanının en kuzey sınırındadır. Bu nedenle, narenciye yetişen tüm bölgelerde zaman zaman dondurucu düşük sıcaklık zararları görülmektedir. Bu nedenle bahçeler don tutmayan ya da çok az don tutan yörelerde kurulmalı; bahçelerin soğuk hava ve rüzgârlara açık yönlerde olmamasına dikkat edilmelidir. Türkiye`de yıllara göre narenciyel üretimi Tablo G`de verilmiştir. Tablodan da görüldüğü gibi son 25 yıllık dönemde ülkemizde narenciyel üretimi 1,5 milyon tondan 3,8 milyon tona yükselmiştir (Toplam %150 oranında artmıştır). Tablo G- Türkiye`de Yıllara Göre Narenciye Üretimi (Bin ton) Yıllar Toplam Portakal Mandalina Limon Greyfurt Turunç 7
1990 1.474 735 345 357 33 4 1995 1.782 842 453 418 65 4 2000 2.222 1.070 560 460 130 2 2005 2.913 1.445 715 600 150 3 2006 3.220 1.536 791 710 180 3 2007 2.989 1.427 744 652 163 3 2008 3.027 1.427 756 672 168 3 2009 3.514 1.690 846 784 191 3 2010 3.572 1.711 859 787 214 2 2011 3.614 1.730 872 790 219 2 2012 3.475 1.661 875 710 227 2 2013 3.681 1.781 942 726 229 3 2014* 3.787 1.774 1.056 725 229 2 Kaynak: TÜİK Türkiye`de 2013 yılı itibariyle en fazla portakal üretilmekte (%48,4), onu mandarin (%25,6), limon (%19,7) ve greyfurt (%6,2) izlemektedir (Tablo H) Tablo H- Türkiye`de Türlere göre Narenciye Üretimi (2013) İller Alan Üretim Hektar Payı (%) Ton Payı (%) Portakal 54.759 43,0 1.781.258 48,4 Mandarin 38.692 30,4 942.226 25,6 Limon 27.425 21,5 726.283 19,7 Altıntop 6.420 5,0 228.799 6,2 Diğer 47 0,0 2.592 0,1 Toplam 127.343 100,0 3.681.158 100,0 Kaynak: TÜİK Türkiye`de narenciye üretiminin %95`inin sağlandığı Ege ve Akdeniz kıyıları üç ana bölüme ayrılabilir. Bu bölümlerin her biri farklı bir narenciye çeşidinin yetiştiriciliği 8
bakımından uzmanlaşmıştır. Toplam narenciye yaklaşık %72`si Çukurova Bölgesinde üretilmektedir. Greyfurtun %96`sı, limonun %86`sı, portakalın %62`si, mandarinin ise %75`i bu bölgeden sağlanmaktadır. Aşağıdaki tablolardan da görüleceği gibi 2013 yılı itibariyle Antalya portakal üretiminde ilk sırada iken (Tablo 7); Hatay mandarin üretiminde (Tablo 8), Mersin limon üretiminde (Tablo 9), Adana ise greyfurt üretiminde ilk sırada yer almaktadır (Tablo 10). İkinci büyük narenciye üretim bölgesi Antalya`dır. Toplam narenciye üretiminin %17 `si bu yöreden sağlanmaktadır. Antalya yöresinde en çok üretilen narenciye çeşidi portakaldır. 2013 yılı verilerine göre Türkiye`de yetiştirilen portakalın %28`i Antalya yöresinde üretilmektedir. Narenciye üretimi yapılan üçüncü yöre İzmir olup; toplam narenciye üretiminin %4`ü bu yöreden sağlanmaktadır. İzmir yöresinde en çok üretilen narenciye çeşidi mandarindir. 2013 yılı verilerine göre Türkiye`de yetiştirilen mandarinin %16`sı bu yöreden karşılanmaktadır. Tablo İ- Türkiye`de İllere Göre Narenciye Üretimi (2013) İller Alan Üretim Kaynak: TÜİK Dekar Payı (%) Ton Payı (%) Adana 390.011 30,6 955.903 26,0 Mersin 275.467 21,6 835.514 22,7 Hatay 205.835 16,2 643.533 17,5 Antalya 159.729 12,5 619.317 16,8 Muğla 105.682 8,3 310.900 8,4 Toplam 1.273.426 3.681.158 Tablo J- Türkiye`de İllere Göre Portakal Üretimi (2013) İller Alan Üretim 9
İller Alan Üretim Dekar Payı (%) Ton Payı (%) Antalya 130.762 23,9 506.588 28,4 Adana 132.987 24,3 370.616 20,8 Hatay 75.275 13,7 302.473 17,0 Mersin 93.622 17,1 272.392 15,3 Muğla 69.003 12,6 233.227 13,1 Toplam 547.587 1.781.258 Kaynak: TÜİK Tablo K- Türkiye`de İllere Göre Mandarin Üretimi (2013) İller Alan Üretim Dekar Payı (%) Ton Payı (%) Hatay 107.380 27,8 277.468 29,4 Adana 134.640 34,8 270.842 28,7 İzmir 45.951 11,9 148.713 15,8 Mersin 38.998 10,1 132.301 14,0 Antalya 8.697 2,2 34.347 3,6 Toplam 386.920 86,8 942.226 91,7 Kaynak: TÜİK 10
Tablo L- Türkiye`de İllere Göre Limon Üretimi (2013) İller Alan Üretim Dekar Payı (%) Ton Payı (%) Mersin 135.634 49,5 407.401 56,1 Adana 74.281 27,1 142.591 19,6 Antalya 18.109 6,6 72.668 10,0 Muğla 26.895 9,8 61.779 8,5 Hatay 18.063 6,6 38.241 5,3 Toplam 274.252 726.283 Kaynak: TÜİK Tablo M- Türkiye`de İllere Göre Greyfurt Üretimi (2013) İller Alan Üretim Dekar Payı (%) Ton Payı (%) Adana 48.001 74,8 170.414 74,5 Hatay 4.751 7,4 25.126 11,0 Mersin 7.213 11,2 23.320 10,2 Antalya 2.161 3,4 5.714 2,5 Muğla 1.399 2,2 3.621 1,6 Toplam 64.195 228.799 Kaynak: TÜİK MANAVGAT/ANTALYA BAZINDA NARENCİYE İHRACATI Tablo N: Narenciye İhracatı-Kg 11
2012 2014 Değişim-% Türkiye 1.287.937.892 1.585.469.868 23,1 Antalya 46.071.500,90 69.201.699 50,2 Manavgat 21.542 - - Kaynak TÜİK Türkiye 2012 yılında 1.287.937.892 kg narenciye ihracatı yaparken bu rakam 2014 yılında yaklaşık % 23,1 artarak 1.585.469.868 kg olmuştur. Antalya 2012 yılında 46.071.500,90 kg narenciye ihracatı yaparken bu rakam 2014 yılında yaklaşık % 50,2 artarak 69.201.699 kg olmuştur. Manavgat 2012 yılında 21.542 kg narenciye ihracatı yaparken 2014 yılında ihracat gerçekleşmemiştir. Tablo O: Narenciye İhracatı-Dolar 2012 2014 Değişim-% Türkiye 914 milyon 152 bin 720 942 milyon 212 bin 767,19 dolar 3,1 Antalya 34 milyon 030 bin 889,16 dolar 40 milyon 885 bin 313,85 dolar 20,2 Manavgat 10 bin 074,74 dolar - - Kaynak TÜİK Türkiye 2012 yılında 914 milyon 152 bin 720 dolar narenciye ihracatı gerçekleştirirken, bu rakam 2014 yılında yaklaşık % 3,1 artarak 942 milyon 212 bin 767,19 dolar olmuştur. Antalya 2012 yılında 34 milyon 030 bin 889,16 dolar narenciye ihracatı gerçekleştirirken, bu rakam 2014 yılında yaklaşık % 20,2 artarak 40 milyon 885 bin 313,85 dolar olmuştur. Manavgat 2012 yılında 10 bin 074,74 dolar narenciye ihracatı gerçekleştirirken, 2014 yılında narenciye ihracatı olmamıştır. DÜNYADA NARENCİYE İHRACATI Dünya narenciye ihracatı 2012 yılında bir önceki yıla göre %1,2 oranında azalarak 12
11,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İlk 5 sırada yer alan ülkeler toplam dünya ihracatının %60`ından fazlasını gerçekleştirmektedir. Küresel narenciye ihracatında ilk sırada İspanya yer almakta ve 3,5 milyar dolarlık ihracat hacmiyle toplam narenciye ihracatından yaklaşık %30 pay almaktadır. Bu ülkeyi %8,8`lik pay ve 1 milyar dolarla ABD, %8,2`lik pay ve 971 milyon dolarla Çin ve %7,6`lık pay ve 896 milyon dolarla Güney Afrika izlemektedir. FAO verilerine göre Türkiye 2012 yılında 898 milyon dolarlık narenciye ihracatıyla dünyada beşinci sırada yer almıştır. Tablo P- Dünya Narenciye İhracatı (Bin $) Sıra Ülkeler 2010 2011 2012 1 İspanya 3.386.693 3.461.032 3.494.619 2 ABD 954.114 1.059.397 1.039.474 3 Çin 615.797 726.457 971.902 4 Güney Afrika 896.913 944.199 901.874 5 Türkiye 862.251 1.065.186 898.312 6 Hollanda 630.859 604.169 670.002 7 Mısır 518.410 568.303 489.906 8 Fas 381.453 491.609 358.725 9 Arjantin 367.399 328.485 313.778 10 Meksika 258.806 290.302 289.717 Dünya Toplamı 11.296.649 11.955.562 11.815.345 Kaynak: International Trade Center 13
DÜNYADA NARENCİYE İTHALATI Dünya narenciye ithalatı 2012 yılında bir önceki yıla oranla %1,2 oranında azalarak ve 11,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İlk 5 sırada yer alan ülkeler toplam dünya ithalatının %40`ından fazlasını gerçekleştirmektedir. Tablo R- Dünya Narenciye İthalatı (Bin $) Sıra Ülkeler 2010 2011 2012 1 Rusya 1.280.251 1.571.169 1.512.139 2 Fransa 1.094.411 998.455 1.058.628 3 Almanya 1.057.855 1.092.468 998.607 4 Hollanda 945.017 886.698 928.329 5 İngiltere 659.840 692.019 678.506 6 ABD 610.989 628.061 598.861 7 Kanada 444.584 452.838 467.041 8 Japonya 415.451 426.173 445.322 9 İtalya 316.695 338.180 372.091 10 Ukrayna 269.486 267.869 366.344 Dünya Toplamı 11.296.649 11.955.562 11.815.345 Kaynak: International Trade Center 2012 yılı itibarıyla küresel narenciye ithalatında ilk sırada Rusya Federasyonu yer almakta, ülkemiz narenciye ihracatında da ilk sırada yer almakta olan bu ülkeye 1,5 milyar dolarlık ihracat hacmiyle toplam ithalattan %12,8 pay almaktadır. Bu ülkeyi % 9`luk pay ve 1,1 milyar dolarla Fransa, %8,5`lik pay ve 1 milyar dolarla Almanya, % 7,9`luk pay ve 928 milyon dolarla Hollanda izlemektedir. Bir diğer önemli ithalatçı olan İngiltere`nin ithalatı ise 679 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Hollanda ve ABD`nin gerek küresel ihracatta gerekse de küresel ithalatta üst sıralarda oldukları dikkat çekmektedir. Dünya narenciye pazarında büyük rekabet yaşanmaktadır. Türkiye 15 yıl öncesine kadar narenciye ihracatının yarısını Batı Avrupa ülkelerine yapmaktaydı, İspanya gibi ülkelerin yeni narenciye çeşitleriyle pazara arz sezonunu uzatması; daha kaliteli, iri ve çekirdeksiz çeşitlerle pazarlara girmesiyle ülkemiz zaman içerisinde Batı Avrupa pazarından çekilmek zorunda kalmıştır. Ülkemiz şu anda narenciye ihracatının yaklaşık %6`sını Batı Avrupa`ya, %94`ünü ise Doğu Avrupa ülkelerine (özelikle Rusya, Ukrayna, Romanya, Polonya ve Bulgaristan) ve Ortadoğu ülkelerine (Irak, Suudi Arabistan ve İran) yapmaktadır (Doğan, 2014). 14
TÜRKİYE`NİN NARENCİYE İHRACATI Türkiye`nin yıllara göre narenciye ihracatı Tablo 13`de verilmiştir. 2000-2013 yıllarını kapsayan dönemde ihracat miktar bazında 1,7 kat; değer olarak 5,4 kat artmıştır. 2000 yılında üretimin %22`si ihraç edilirken 2013 yılında bu oran %37`ye yükselmiştir. Tablo S- Türkiye`de Yıllara Göre Narenciye İhracatı Yıllar 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Üretim (Ton) 2.222.2 00 2.478.0 00 2.493.0 00 2.487.6 50 2.707.5 00 2.913.0 00 3.220.4 35 2.988.6 64 3.026.9 36 3.513.7 72 3.572.3 76 İhracat Miktar (Ton) 491.596 630.067 811.950 637.493 683.545 894.502 1.023.520 846.856 815.154 1.180.302 1.241.365 İhracat/ Üretim (%) 22,1 25,4 32,6 25,6 25,2 30,7 31,8 28,3 26,9 33,6 34,7 İhracat Değer (Bin Dolar) 173.064 212.367 257.940 259.426 298.326 404.844 458.905 514.583 576.482 788.610 859.984 15
2011 3.613.7 66 2012 3.475.0 24 2013 3.681.1 58 Kaynak: TÜİK 1.482.299 1.266.029 1.358.395 41,0 36,4 36,9 1.065.177 897.411 931.213 Türkiye`nin narenciye ihracatı 2013 yılında 2012 yılına göre %4 oranında artış göstererek 897 milyon dolardan 932 milyon dolara yükselmiş ve sektör yaş meyve sebze ihracatı içerisindeki lider konumunu sürdürmüştür. Narenciye ürünlerinde mandarin 357 milyon dolarla birinci sırada yer almakta, bu ürünü sırasıyla limon (300 milyon dolar), portakal (184 milyon dolar) ve greyfurt (92 milyon dolar) izlemektedir (Tablo T). Narenciye ürünlerinden mandarin ve limon ihracatında 2013 yılında artış kaydedilmişken, portakal ve greyfurt ihracatında düşüş yaşanmıştır. Tablo T- Türkiye`nin Ürün Bazında Narenciye İhracatı Ürün Adı 2012 2013 Ton Bin $ Ton Bin $ Mandarin 405.853 292.674 532.062 356.533 Limon 367.302 266.533 410.328 299.764 Portakal 326.663 229.925 281.474 184.353 Greyfurt 65.708 107.938 137.231 92.210 Genel Toplam 1.265.525 897.069 1.361.094 932.860 Kaynak: TÜİK 2013 yılında Bağımsız Devletler Topluluğu ve Ortadoğu ülkelerine yönelik ihracat toplam narenciye ihracatımız içerisinde önemli pay almayı sürdürmüştür. Nitekim 2013 yılı itibarıyla %4`lük bir artış kaydederek 933 milyon dolara ulaşan narenciye ihracatımız içerisinde Rusya Federasyonu 297 milyon dolar ile ilk sırada yer almakta ve sektörün vazgeçilmez pazarı olma niteliğini sürdürmektedir. Öte yandan Irak`a olan narenciye ihracatımız aynı dönemde %22,3 oranında azalmış ve 236 milyon dolardan 183 milyon dolara gerilemiştir. Ukrayna pazarı da narenciye ihracatındaki önemini 2013 yılında korumuştur. Bu dönemde Ukrayna`ya yönelik narenciye ihracatı %57 oranında yükselerek 157 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. SORUNLAR VE ÖNERİLER Yapılan bir araştırmada; üreticiler pazarlamada karşılaşılan en önemli sorunları alıcı sayısının azlığı, alıcılara güven duyulmaması, paketleme ve işleme tesislerinin sayılarının azlığı ve nitelik olarak yetersiz olmaları, dereceleme-standardizasyon olanaklarının yetersizliği, depolama olanaklarının yetersizliği ve üreticilerin piyasa hakkında yeterince bilgi sahibi olmamaları şeklinde sıralamışlardır (Seçer, 2012). Bu sorunların aşılabilmesi için; 16
Üretimden pazarlamaya kadar olan tüm aşamalarda örgütlenme, eğitim ve yayım faaliyetlerine ağırlık verilmelidir. Üreticilerin pazarlama sorunlarının çözümü için üretici birlikleri finansman yönünden güçlendirilmelidir. Dış pazarda rekabet gücünün artırılması ve üreticilerin rekabet edebilmesi için maliyetler düşürülmelidir (Gübre, mazot gibi üretim girdilerinin yanı sıra ilaçlama, depolama, ambalajlama, nakliye gibi öğelerin de desteklenerek girdilerdeki KDV oranları indirilmesi), Günümüzde Türkiye önemli narenciye ithalatçısı konumunda olan pek çok ülke pazarına ulaşamamıştır. Narenciye üretiminin ancak %37`si ihraç edilebilmektedir. Bu nedenle kapsamlı dış pazar araştırmaları yapılarak bu araştırmaların sonuçları tüm sektör paydaşlarına ulaştırılmalıdır. Dış pazar bilgileri (üretim, arz, talep, fiyat vb) günlük, haftalık ve aylık olarak derlenerek sektörün paydaşları tarafından kolay şekilde kullanımına olanak sağlayacak bir veritabanı oluşturulmalıdır. Turunçgillerde yaygın olan Akdeniz meyve sineği ve unlu bitlerle etkin bir şekilde mücadele edilmeli ve kalıntı sorununun önüne geçilmesi için üreticilerin eğitimine ağırlık verilmelidir. Turunçgillerde hasat süresi çok kısadır. Erken-orta ve geçci çeşitlerle üretim ve arz tüm sezona yayılmalıdır. Böylelikle Eylül-Mayıs ayları arasında üretim yapmak olanaklı hale gelebilir. Ürün ve kalite kaybı olmaksızın daha uzun sürede ürün arzı sağlanmalıdır (üreticinin kayba uğramaması için depolamaya özel önem verilmesi, soğuk hava depoları sayısının artırılması). Hazırlayan/Derleyen: İlçemizde faaliyet gösteren narenciye,işletmelerinin ihracat potansiyelini geliştirmesi amacıyla Manavgat Ticaret ve Sanayi Odası tarafından derlenerek hazırlanmıştır. KAYNAKLAR Manavgat Ticaret ve Sanayi Odası İstatistik Araştırma Servisi verileri Boztemur, M., 2011. Narenciye Uluslararası Pazar Analizi, Doğan, D., 2014. Narenciye Zeytin İncir ve Diğer Subtropik Meyveler, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Ekonomi Bakanlığı, 2014. Yaş Meyve ve Sebze Sektörü Seçer, A., 2012. Narenciye Sektör Raporu Projesi, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı. 17
TEPGE, 2010. Turunçgiller, Durum ve Tahmin, 2010/2011 TÜİK, 2014. Bitkisel Üretim İstatistikleri Veritabanı TÜİK, 2014. Dış Ticaret İstatistikleri Veritabanı Ulusal Narenciye Konseyi, 2014. Olağan Genel Kurul Toplantısı, 6 Mayıs 2014, Mersin. 18