SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ VE MUHTEMEL ELEŞTİRİLER HAKKINDA BİLGİ NOTU

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ VE MUHTEMEL ELEŞTİRİLER HAKKINDA BİLGİ NOTU 26 ŞUBAT 2015 1

Ana Kademe, Kadın Kolları, Gençlik Kolları MKYK üyemiz, Bakan Yardımcımız, Milletvekilimiz, Ana Kademe, Kadın Kolları, Gençlik Kolları İl Başkanımız ve Belediye Başkanımız; AK Parti Genel Merkez Halkla İlişkiler Başkanlığımız bünyesinde faaliyet gösteren AKOFİS, iktidarımızın devrim niteliğindeki çalışmalarını bilgi notu formatına dönüştürerek sizlere gönderen bir programdır. Halkla ilişkiler çalışmalarınızda yardımcı olacağı düşüncesiyle bugüne kadar sizlere çeşitli konularda dokümanlar gönderen AKOFİS, SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ VE MUHTEMEL ELEŞTİRİLER hakkında hazırladığımız bilgi notunu da bilgi ve dikkatinize sunmaktadır. Sizlere daha iyi hizmet vermek amacıyla kendisini süreklilik ilkesi içinde geliştirmeyi ilke edinen AKOFİS le ilgili soru, görüş ve değerlendirmeleriniz bizlere yol gösterecektir. Bu düşüncelerle son çalışmamızı bilgi ve dikkatlerinize sunar, başarılı çalışmalarınızın devamını dilerim. ÖZNUR ÇALIK Genel Başkan Yardımcısı Halkla İlişkiler Başkanı Malatya Milletvekili

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİNİN HUKUKİ STATÜSÜ VE TARİHÇESİ Süleyman Şah Kimdir? Osmanlı Devleti nin kurucusu Osman Gazi nin dedesidir. 1200 lü yıllarda Moğol istilası üzerine yaklaşık 50 bini bulan tebaasıyla Anadolu ya gelmiş ve Fırat kıyısına yerleşmiştir. Haçlı Seferlerine karşı Filistin e gitmek isterken, bugünkü Suriye de, 1227 yılında Fırat Nehri nde boğulmuştur. Süleyman Şah ve iki muhafızı, bugünkü sınırımıza takriben 100 km mesafede olan Caber Kalesi ne defnedilmiştir. Bazı kaynaklar, bu yolculuğu tebaasına yeni bir yurt arayışı olarak tarif eder. 3

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ NİN VE BULUNDUĞU ALANIN HUKUKİ STATÜSÜ - I Türbe ve müştemilatının bulunduğu alanın, Türkiye Cumhuriyeti ne ait olduğu konusunda hiçbir tereddüt bulunmamaktadır. 20 Ekim 1921 tarihinde Türkiye ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşması nın 9. maddesi uyarınca, söz konusu bölge Türk toprağı sayılmış ve Türkiye ye türbede muhafız bulundurma ve bayrak çekme hakkı tanınmıştır. Bu hak, Lozan Barış Antlaşmasında da teyit edilmiştir. Suriye de hâkimiyetini devam ettiren Fransa ile daha sonra (30 Mayıs 1926, Türkiye ile Fransa Arasında Suriye ve Lübnan İçin Dostluk ve İyi Komşuluk Sözleşmesi) yapılan anlaşma ve görüşmelerde de arazinin Türk toprağı olduğu hususunda değişiklik yapılmamış ve sınır çizgisi korunmuştur. 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması (Madde 9): Osmanlı sülalesinin kurucusu Sultan Osman ın dedesi Süleyman Şah ın Caber Kalesi nde bulunan ve Türk Mezarı ismiyle belirli Türbesi müştemilatı ile Türkiye nin malı olacak ve Türkiye oraya muhafızlar koyacak ve Türk bayrağı çekecektir. 4

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ NİN VE BULUNDUĞU ALANIN HUKUKİ STATÜSÜ - II Öte yandan, Suriye ile 5 Ağustos 1956 tarihli, Halep Protokolü (Türkiye- Suriye Yüksek Hudut Komisyonu Toplantısı) ile Süleyman Şah Türbesi nin mülkiyeti konusunda iki ülke arasında bir ihtilafın bulunmadığı ve kabrin mülkiyetinin Türkiye ye ait olduğu kayda geçirilmiştir. 1973 sonrasında Türbe nin taşınmasına ilişkin tüm görüşmelerde ve ilgili tutanaklar ve protokollerde de Süleyman Şah Türbesi nin Türk toprağı niteliği vurgulanmıştır. Bugüne kadar Süleyman Şah Türbesi ve Saygı Karakolu na ilişkin yapılan tüm resmi yazışmalarda Suriye tarafı, anılan anlaşma hükümlerine bağlı olduklarını beyan etmiştir. Son olarak, Suriye nin İstanbul Başkonsolosluğu ndan 2012 yılında alınan bir notada, Suriye tarafının 1921 tarihli Ankara Anlaşması na ve 1956 tarihli Halep Protokolü ne bağlı olduğu bir kez daha teyit edilmiştir. Uluslararası anlaşmalar uyarınca, türbenin bulunduğu 10 dönümlük arazi, Türkiye mülkiyetine ve egemenliğine bırakılmıştır. Türbenin bulunduğu bölge, ülkemiz sınırları dışındaki tek vatan toprağıdır. 5

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ VE SÜLEYMAN SAYGI KARAKOLU NEDEN ÖNEMLİDİR? - I Türbe nin bulunduğu alan, Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin kendi sınırları dışında sahip olduğu tek toprak parçasıdır. Öte yandan, tarihçilerin bildirdiğine göre, Caber Kalesi ndeki türbeye hem Osmanlı dönemi öncesinde hem de Osmanlı döneminde özel bir önem verilmiştir. Cumhuriyet döneminde, de aynı ilgi, farklı vesilelerle gösterilmeye devam edilmiştir. Osmanlı öncesi dönemde, Caber Kalesi ndeki eski türbenin bulunduğu ilk yapının inşasına Halep Emiri Zengi Atabek döneminde başlanmış ve oğlu Nureddin tarafından tamamlanmıştır. Selahaddin Eyyubi döneminde, türbe koruma altına alınmış ancak 1260 yılında Moğollar tarafından yıkılmıştır. Osmanlı döneminde ise, Yavuz Sultan Selim, mezarın bulunduğu alanı ve türbeyi restorasyondan geçirmiştir. 1700 yılında da Rakka Valisi Kadı Hüseyin Paşa, Süleyman Şah ın mezarına bir türbe inşa etmiştir. Kayıtlara geçen ilk düzenleme ise Sultan Abdulhamit dönemine aittir. 1882 yılında, Sultan Abdulhamid döneminde mezar tekrar gündeme gelmiş, bir türbe olarak yeniden inşası için keşifler yaptırılmış ve inşası için karar alınmıştır. Türbeye ek olarak kuyu, ambar ve muhafızlar için bir koğuş yaptırılmıştır. Türbeye bir onbaşı kumandasında bir takım ve maaşlı bir türbedar da atanmıştır. Daha sonra 1910 yılında, Sultan Mehmed Reşad döneminde yeni bir keşif yaptırılmış, türbenin tamiri kararlaştırılmış ama Birinci Dünya Savaşı ndan dolayı tamirat mümkün olmamıştır. 6

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ VE SÜLEYMAN SAYGI KARAKOLU NEDEN ÖNEMLİDİR? - II Cumhuriyet e geçiş ve sonrasında da, Türbe ve müştemilatına gösterilen ihtimam sürekli bir biçimde devam ettirilmiştir. Geçiş döneminde, ilk olarak Halife Abdülmecid Efendi, 18 Ekim 1921 de Ankara ya, Büyük Millet Meclisi Başkanlığı na, kendi el yazısıyla bir mektup göndermiş, Caber Kalesi nin Türk toprağı olarak kalmasını Fransa ya kabul ettiren Mustafa Kemal i tebrik etmiştir. Cumhuriyet döneminde, hukuki süreçlerin yanında, Süleyman Şah Türbesi ve müştemilatına yönelik ilk çalışma Mustafa Kemal in talimatıyla yapılmıştır. Türbe, ilk olarak elden geçirilmiş ve bir jandarma karakolu yapılmıştır. 1931 yılında geniş kapsamlı bir tamirat yapılmış ve daha önce kaldırılan imamlık kadrosu da ihdas edilmiştir. Cumhuriyet döneminde ilk kayıt, 1924 Urfa Müftülüğü, Mahalli Evkaf İdaresi kayıtlarıdır. Türbede, imamlık, müezzinlik ve hizmetçilik görevleri yürüten Şeyh Süleyman Efendi ye 1924 yılında 7 lira ödendiği bilgisi kayıtlarda bulunmaktadır. 7

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ VE SÜLEYMAN SAYGI KARAKOLU NEDEN ÖNEMLİDİR? - III 1927 yılında devrim kanunları kapsamında, türbenin zaviye olduğu gerekçesiyle, Şeyh Abdullah Efendi nin statüsünü indirilip maaşı kesilse bile, Refik Halit Karay ın 1929 yılında, Türbe nin harabeye döndüğünü dile getirdiği Türk Mezarı isimli yazısı üzerine Ankara nın harekete geçtiği ve tadilat işlemlerine başladığı bilinmektedir.1936 da da Maarif Vekâleti tarafından tamir gören Türbe nin muhafazasını sağlamakla görevli Jandarma İhtiram Kıtası için 30 Mayıs 1938 te modern bir karakol yaptırılmıştır. 1939 yılında da eski türbenin tamiri imkânsız hale geldiği için karakolun yanında eski özelliklerine uygun olarak yeni bir türbe yapılmış ve mezar buraya taşınmıştır. 1951 de Caber Kalesi ni ve Halep ile Şam daki şehitliklerin durumunu inceleyen Konya Milletvekili Saffet Gürol un hazırladığı raporlar çerçevesinde konu tekrar gündeme gelmiş ama Suriye ile ilişkilerde yaşanan sorunlardan dolayı adım atılamamıştır. 1975 yılında Türbe Caber Kalesi nden, Karakozak köyü mıntıkasına taşınmış ve yeni bir türbe inşa edilmiştir. 1995 ve 2001 yıllarında da, Suriye rejimi tarafından taşınma talebi tekrar gündeme getirilmiş ve müzakerelere konu olmuştur. 8

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ VE SÜLEYMAN SAYGI KARAKOLU NEDEN ÖNEMLİDİR? - IV Son olarak, 23 Ocak 2003 tarihinde Ankara'da imzalanan Süleyman Şah Türbesi Tahkimat Projesinin Uygulanmasına İlişkin Ana Tutanak çerçevesinde, türbenin yerinde kalması konusunda Suriye ile mutabakata varılmış, arazi sınırları tahkim edilmiş, kapsamlı bir onarım yapılmış ve karakol binası yeniden inşa edilerek, Süleyman Şah Türbesi yeniden ziyarete açılmıştır. 2008 yılında Teşrin Barajı'nın yükselen su seviyesinin türbeyi yeniden tehdit etmesi üzerine, Cumhuriyet tarihinin en geniş kapsamlı tadilatına gidilmiştir. Fırat Nehri nin yükselmesi riskine karşı alınan tedbirler yanında, türbenin çevresine beton duvar örülmüş ve iki bayrak direği dikilmiştir. Ayrıca, karakoldan çıkan atık suların Fırat Nehri'ni kirletmemesi için karakol binasının arka bölümünde paket arıtma sistemi kurulmuş ve türbenin etrafı, Türkiye'den gönderilen ağaçlar ve hazır çim ile yeşil bir alan haline getirilmiştir. 9

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİNİN HUKUKİ STATÜSÜ VE TARİHÇESİ Diğer Notlar Türbede yatan Süleyman Şah ın, I. Kılıçarslan ın babası Kutalmışoğlu Süleyman olabileceği bazı kaynaklarda dile getirilmektedir. Bununla beraber Kutalmışoğlu Süleyman ın mezarının Halep Kapısı nda olduğu iddia edilmekte ve öldüğünde Caber Kalesi nin Selçukluların eline geçmediği de bilinmektedir. Tarihçilerin büyük bir kısmı, kaledeki türbenin Süleyman Şah a ait olduğunu düşünmektedir. 1973 teki nakil sırasında, görüşmelere katılan Türk heyetine, Süleyman Şah Felsefesi ne göre hareket edilmesi talimatı verildiğini, heyette yer alanlar mülakatlarında dile getirmiştir. 10

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ NİN 3. KEZ NAKLEDİLMESİNE DAİR SORU VE CEVAPLAR - I 3. nakil öncesine kadar Süleyman Şah Türbesi nerede bulunmaktaydı? Türbe, 1975 ten beri Halep in Münbiç ilçesine bağlı Karakozak Köyü yakınındaki 10 dönümlük bir arazide bulunmaktaydı. Sınırlarımıza 37 km mesafede olan arazide; 3 sandukanın bulunduğu Türbe, müştemilat ve Süleyman Şah Saygı Karakolu yer almaktaydı. 11

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ NİN 3. KEZ NAKLEDİLMESİNE DAİR SORU VE CEVAPLAR - II Daha önceki iki nakil hangi dönemlerde ve hangi gerekçelerle yapılmıştır? Türbe ve müştemilatı bundan önce iki defa (1939, 1975) taşınmış; ayrıca Suriye rejimitarafından taşınma hususuiki defa daha (1995, 2001) gündeme getirilmiştir. Türk Mezarı olarak bilinen türbe ve müştemilatı, 1975 e kadar sınırımıza 100 km uzaklıktaki Caber Kalesi nin eteklerinde bulunmaktaydı. Birinci yer değişikliği1939 yılında kale içinde gerçekleştirilmiştir. Tamirinin imkânsız hale gelmesi ve güvenlik zaaflarının oluşması sonucu türbe, kale içinde kurulan karakolun yanında eski özelliklerine uygun olarakinşa edilmiş ve sandukalar yeni yerine nakledilmiştir. 1975 yılındaki ikinci nakilde ise türbe ve müştemilatı, Caber Kalesi nden uzak bir noktaya,karakozak mıntıkasına taşınmıştır. Nakil, 1968 de Suriye tarafından yapımına başlanan Tabka Barajı nın Caber Kalesi ni tamamen sular altında bırakması riskine karşı gerçekleştirilmiştir. Nakil kararı 1973 te alınmış; türbe, Caber Kalesinden 63 km kuzeyde, sınırımızın ise 37 km güneyindeki yeni yerine nakledilmiştir. Öte yandan 1995 ve 2001 yıllarında Suriye rejimi, inşa edilen bir başka barajdan dolayı suyun yükselmesi riskini gerekçe göstererek türbenin tekrar taşınmasını gündeme getirmiştir. Ancak yapılan müzakeler sonucunda türbenin tahkimat yapılmak suretiyle bulunduğu yerde muhafaza edilmesi hususunda 2003 yılında mutabakata varılmıştır. Gerek 1975 teki nakil, gerekse 1995 ve 2001 deki taşıma talebi, Türkiye-Suriye ilişkilerinde krizlere yol açmıştır. 12

SÜLEYMAN ŞAH TÜRBESİ NİN 3. KEZ NAKLEDİLMESİNE DAİR SORU VE CEVAPLAR - III Türbenin yeni geçici yeri nerededir? Yapılan başarılı operasyonla sandukalar ve türbedeki kıymetli eserler sınırlarımız içerisinde güvence altına alınmıştır. Operasyonla eşzamanlı olarak sınırlarımızın 180 metre güneyinde bulunan Suriye Eşmesi mevkiinde, türbe inşası için yeni yer hazırlanmıştır. Operasyon başladığı an, söz konusu yeni mevkii Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından koruma altına alınmıştır. Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından bölgedeki karargâhta muhafaza edilmekte olan sandukalar, türbenin ve müştemilatın hazırlanmasıyla beraber yeni geçici yerine yerleştirilecektir. 13

KARAR ÖNCESİ DURUM - I Yakın bir döneme kadar türbeyi Şanlıurfa 20. Zırhlı Tugay a bağlı bir subay ve 10 erden oluşan 11 kişilik Saygı Kıtası korumaktaydı. Türbeye yönelik saldırı tehdidinin artmasıyla asker sayısı önce 25 e daha sonra ise 36 ya çıkarılmıştır. Son olarak türbe ve müştemilatında Özel Kuvvetlere bağlı 38 kişi bulunmaktaydı. Halep Protokolü çerçevesinde, türbe için gönderilecek ihtiram kıtasının her ayın 7'sinde değiştirilmesi kabul edilmiştir. Risk ve tehditlerin arttığı yakın döneme kadar her ayın 7 ve 20'sinde karakolun ikmali sağlanmakta ve personel değişimi yapılmaktaydı. En son ikmal Haziran 2014 te yapılmıştır. Suriye deki dikta rejiminin uygulamaları sonucu çıkan iç savaşın etkileri ve terör ortamı dolayısıyla, iç savaşın çıktığı ilk günden beri, Süleyman Şah Türbesi ve müştemilatının korunması gayesiyle, ilgili tüm kurumlarla istişareler yapılmaktadır. Farklı ihtimallerin değerlendirildiği sayısız toplantı ve görüşme gerçekleştirilmiştir. 14

KARAR ÖNCESİ DURUM - II Bu süre zarfında türbe ve müştemilatında alınan tedbirler artırılmış ve özellikle 2014 başından itibaren en üst düzeye çıkarılmıştır. Mart ayında, Gaziantep 5'inci Zırhlı Tugay Komutanlığı'ndan araç ve personel takviyesi yapılmış; sınır hattında bulunan mevcut nöbetçi kulübelerine ilaveler yapılarak asker konuşlandırılmıştır. Aynı çerçevede, Dışişleri Bakanlığı nda bir kriz masası kurulmuştur. Farklı dönemlerde (Şubat, Mart, Haziran, Eylül) söz konusu bölgenin Türk toprağı olması hasebiyle, Türkiye nin tüm tedbirleri alma hakkına sahip olduğu ve tedbirleri uygulamakta tereddüt etmeyeceği farklı şekillerde en üst düzeyde vurgulanmıştır. Aynı dönemde, askerlerimizin can güvenliğini riske atacak şekilde, paralel yapı ve paralel yapıyla ilintili grupların, yapılan bazı değerlendirme ve hazırlık toplantılarını tahrif ederek sızdırdığı ve yayın yaptığı da bilinmektedir. Türbeye yönelik dezenformasyonlar devam ederken, ilgili tüm kurumlar süreci hassasiyetle ve yakından takip etmeye devam etmiş, tüm ihtimallerin değerlendirildiği bu çalışmaların, uygulama safhalarına ilişkin hazırlıklar da takip edilmiştir. 15

KARAR ÖNCESİ DURUM - III Türbeyi ve müştemilatını koruma görevini yerine getiren askerlerimizle temaslar en üst düzeyde ve tüm boyutlarıyla devam ettirilmiştir. Aynı çerçevede ilgili kurumlar (Türk Silahlı Kuvvetleri, Dışişleri Bakanlığı, Milli İstihbarat Teşkilatı) değerlendirmelerini düzenli bir biçimde Başbakan ve Cumhurbaşkanı ile paylaşmıştır. Güvenlik ve lojistik ihtiyaçları kapsamında, alanda bulunan askerlerimizle düzenli görüşmeler yanında, Genelkurmay Başkanlığı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı, çeşitli vesilelerle bölgede bulunan askerlerimizle doğrudan temasa geçerek ve tebrik mesajları ileterek manevi desteklerini sürekli olarak yinelemiştir. 16

ALINAN KARARIN GEREKÇELERİ - I Türbenin, güvenlik sorununun had safhada olduğu, istikrarsızlığın hakim olduğu bir alanda bulunması, terör örgütleri veya Türkiye yi savaşa sokmak isteyenlerin, bu riskli ortamı istismar etme çabalarının arttığı bir dönemde, nihai olarak tüm ihtimaller ve değerlendirmeler göz önüne alınarak Süleyman Şah Türbesi ve müştemilatının korunması sürecinde yeni bir safhaya geçilmiştir. Bu safhada alınan karar, vatan toprağının korunması ve provokasyonların engellenmesi ilkesi etrafında alınmıştır. Alınan tedbir bu açıdan inisiyatif alma ve muhtemel provokasyonları engelleme amacına matuftur. Türk toprağı olması hasebiyle, her tür bedeli ödemeye ve ödetmeye hazır olmak, tedbirsiz davranmayı gerektirmez. Operasyon kararı, terör örgütleri veya Türkiye yi savaşa sokmak isteyenlerin bu riskli ortamı istismar edebileceği ihtimalinin daha da artması sebebiyle verilmiştir. Alınan karar çerçevesinde, Süleyman Şah Türbesi ve müştemilatı, ilgili kurumlarımızın hassas bir biçimde yürüttüğü çalışmalarla ve başarılı bir operasyonla yeni geçici yerine nakledilmiştir. Risk ve tehditlerin değerlendirilmesiyle, bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da inisiyatifin tarafımızda kalması gayesiyle bu adım atılmıştır. 17

ALINAN KARARIN GEREKÇELERİ - II Türbe taşınmadığı takdirde, açık bir hedef olma durumu sürecek ve provokasyonlara açık bir kriz durumu devam edecekti. Bugüne kadar bu uygulamaya gidilmemesi, risk boyutunun farklı şekilde olması sebebiyledir. Nakil sayesinde hem ikili ve uluslararası antlaşmalardan kaynaklanan haklarımız korunmakta, hem vatan toprağının güvenliği sağlanmakta hem provokasyonlar engellenmekte hem de askerlerimizin can güvenliği sağlanmaktadır. Operasyon kararı uzun bir süre önce geniş kapsamlı risk değerlendirmeleri sonucunda verilmiş ve en doğru zamanda gerçekleştirilmiştir. Son bir haftadır medyada yer alan iddiaların operasyon kararıyla doğrudan bir bağlantısı bulunmamaktadır. 18

NAKİL SONRASI DURUM Bilindiği üzere, 1921 Ankara Antlaşması, 1956 Halep Protokolü, 2003 mutabakatı ve 2012 tarihli nota çerçevesinde türbenin bulunduğu 10 dönümlük arazi ve müştemilatı Türk toprağı olma niteliğini haizdir. Bu çerçevenin sağladığı hukuki meşruiyet etrafında, türbenin konulacağı yeni geçici alan yine sınırlarımızın dışında, Suriye tarafında bulunmaktadır. Türbenin bulunacağı alan, hudutlarımızın dışında bulunmakla beraber, Türk toprağıdır. Suriye deki durum normalleşirse, bu tedbir ihtiyacı ortadan kalkacak ve yeni duruma göre şartlar şekillenecektir. 19

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - I Vatan toprağına sahip çıkamadınız, ata mirası Türbeyi terör örgütlerine bıraktınız. Hayır, tam tersine. Yapılan başarılı operasyonla hem vatan toprağına sahip çıkıldı hem de askerimizin zarar görmesi engellendi. Böylece provokasyonların da önüne geçildi. Türbe terör örgütlerine bırakılmamış, daha önce de 2 kez yapıldığı gibi nakledilmiştir. Ata mirasımız bir süredir radikal terör gruplarının ve ülkemizi savaş çekmeye çalışan kesimlerin açık hedefi haline gelme riski ile karşı karşıydı. Terör örgütlerinin cirit attığı Suriye kaosuna ülkemizin sürüklenmesine engel olmak hepimizin vazifesidir. Vatan toprağı için hepimiz her türlü bedeli ödemeye hazırız. Ama bedel ödemeye hazır olmak tedbirsiz olmayı gerektirmez. Bu riskli operasyonla, herhangi bir savaş ihtimali ve güvenlik sorunu da böylece ortadan kalktı. Türkiye ye karşı provokatif eylemler girmek isteyenlerin oyunu bozuldu. Devletimiz heyecana ve tahriklere kapılmadan sağduyulu bir şekilde devlet aklı ve özgüveni ile bu milli kararı aldı ve başarı ile gerçekleştirdi. Kahraman askerimizin gerçekleştirdiği bu operasyon sayesinde ata mirası koruma altına alındı. 20

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - II 4 yıldır izlediğiniz öngörüsüz Suriye politikasının eseri, komşularla sıfır sorun politikası ve stratejik derinlik sınıfta kaldı. Gelişmelerin ve alınan kararın Suriye politikası ile ilgisi yok. Kendi içindeki dinamiklerle değerlendirilmesi gereken bir süreç söz konusudur. Bu karar, ilk günden beri büyük bir hassasiyetle takip edilen bir sürecin sonunda alındı. Risk değerlendirmelerinin değişmesi ile beraber operasyon gerçekleştirildi. Suriye politikamızın sınıfta kaldığı doğru değildir. Ülkemizin komşuları ile sıfır sorun çerçevesinde bir politika izlemesi bu şekilde çarpıtılacak bir mesele değildir. Arap uyanışı başladığı ilk günden beri hükümetimiz ilkeli duruşunu sergilenmiş, bu pozisyonundan taviz vermemiştir. Suriye de de halkın yanında olmuştur. Kendi halkına kimyasal silah bile kullanan bir rejime karşı sesimizi her platformda yükselttik. İnsani bir duruş sergiledik. Kapımıza dayanan ve yardım isteyen mazlumlara ayrım gözetmeksizin el uzattık. Suriye halkıyla hiçbir sorunumuz yok, sıfır sorun politikamız halklar nezdinde her zaman geçerlidir. Mart 2011 den beri izlediğimiz açık kapı politikası sayesinde 2 milyondan fazla Suriye vatandaşını ayrım gözetmeksizin ülkemizde misafir ediyoruz. Yardım eli uzattığımız Suriyeliler her fırsatta milletimize şükranlarını sunuyor. Türk milleti olarak tarihi mirasımızdan aldığımız güçle, mazlum halkların yanında olmayı sürdüreceğiz. Bu bizim insanlık görevimizdir. 21

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - III Korkak gibi geri çekildiniz, Kurtuluş Savaşında vatan toprağı işgal altındayken bile korunan Türbeye sahip çıkamadınız. Türbenin nakledilmesi kesinlikle bir geri çekilme değildir. Tek bir karış vatan toprağı için 75 milyon canını vermeye her an ve koşulda hazırdır. Ancak, milletimiz provokasyonlara gelmeyecek metanet ve duyarlılığa sahiptir, Devletimiz de bunun için her türlü tedbiri alma kudretine sahiptir. Biz milletimize karşı oynanmak istenen oyunlara piyon olmayacak kadar kudretli ve tecrübeli bir devletiz. Başka güçlerin kurduğu bir savaş oyununa gelmedik. Sakin güç olarak hareket ettik. Kendi girişimimizle tüm milletimizin güvenliğini koruduk, tek bir askerimizin bile bu kirli oyunda zarar görmesini engelledik. Ordumuz, milli güvenliğimizi tehdit eden her durumda her türlü tedbiri alacak kudrete her zaman sahip olmuştur. Ancak, bu başkalarının oyunuyla değil, kendi irademiz ile vereceğimiz bir karardır. Ankara Antlaşması, Lozan Antlaşması başta olmak üzere uluslararası hukukun tanıdığı tüm haklarımız güvence altındadır. Türbenin olduğu yer Türk toprağıdır. Türbe daha önce de 2 kez çeşitli nedenlerle nakledilmiştir, bu 3. nakilden sonra da Türbemiz yine Suriye topraklarında vatanımızın bir parçası olarak varlığını sürdürecektir. 22

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - IV Hükümet IŞİD ile pazarlık mı yaptı? Musul da rehin düşen diplomatlara karşı Türbe mi verildi? Hayır, kesinlikle söz konusu değil. Vatan toprağı hiçbir zaman pazarlık meselesi olamaz. Musul daki konsolosluk çalışanlarımızı rehin alan terör örgütü ile pazarlık yaptığımız düşüncesi akla ziyandır. Bölgede söz konusu terör örgütü dışında pek çok farklı terör unsuru bulunmaktadır. Tıpkı Musul operasyonu gibi bu da milli bir operasyondur. Alınan karar, ilgili tüm kurumlarımızın iç değerlendirmeleri ve analizleri sonrasında uygulanmıştır. 23

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - V IŞİD Türbeye yaklaştığında operasyon yapılmadı da PYD bölgede ilerleyince mi karar verildi? TSK ile PYD yi muhatap ettiniz. Hayır, PYD nin bölgede ilerlemesi yeni bir hadisedir. Daha birkaç hafta öncesine kadar böyle bir durum söz konusu değildi. Halbuki Türbe konusundaki hassasiyetimiz bir devlet geleneğidir. Konuyla ilgili risk değerlendirmeleri Suriye deki gelişmeler başladığından beri devam etmektedir. Ayrıca, Devletimizin tüm kurumlarının eş güdümünde uzun süren ve titizlikle ele alınan tüm senaryolar masaya yatırıldı. Türbenin nakledilmesi uzun zamandır tartışılan alternatiflerden biriydi. Risk yönetimi yapıldı, stratejik bir karar alındı, tüm sonuçlarını da göz önünde bulundurularak bu milli operasyon planlandı. Bu süreçte, milli güvenliğimizi riske atan başta paralel yapı olmak üzere algı operasyonları gerçekleştirildi. Tüm bu tehditlere boyun eğmeden kendi belirlediğimiz en doğru zamanda operasyon hayata geçirildi. Risk değerlendirmesi yapılırken IŞİD ile mücadele eden Kürt grupların ve Kobani deki masum sivillerin hayatını riske sokmamak da öncelikli gündem maddelerimizden biriydi. Türbenin nakledilmesi ile söz konusu grupların IŞİD ile mücadelesini etkin bir biçimde sürdürebilmelerinin de önü açılmış oldu. 24

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - VI Türbeye yönelik tehdit vardı, neden daha önce operasyon yapılmadı? TSK operasyon yapılmasını istedi ancak hükümet onaylamadı mı? Operasyon için en doğru zaman tercih edildi. Sahadaki çalışmaları MİT, operasyon hazırlıklarını TSK, uluslararası boyutunu Dışişleri Bakanlığı, içerideki düzenlemeleri ve hazırlıkları İçişleri Bakanlığı takip etti. Muazzam bir koordinasyon içinde Başbakanımızın liderliğinde kapsamlı bir süreç yönetildi. Bu süreçte, tüm kurumlarımız tüm ihtimalleri değerlendirerek ortak bir karar aldı. Risk analizi neticesinde fikir birliği sonucunda operasyon gerçekleştirildi. Hakan Fidan ın MİT Müsteşarlığından ayrılması ile bu operasyon arasında bağlantı var mı? Hükümet içerisinde operasyona karşı çıkanlar kimlerdi? Hayır, operasyonun bu durumla hiçbir bağlantısı yok. Bu operasyon tamamen sahadaki gelişmelere bağlı olarak şekillendi. Sayın Fidan ın döneminde başlayan bir değerlendirme ve analiz süreci var. Bununla beraber, Türkiye devlet olarak verdiği kararlarda kişisel unsurları gözetmez. MİT Eski Müsteşarımız Hakan Fidan milletimize hizmet eden başarılı bürokratlarımızdan birisidir. Alınan karar kişisel bir karar değildir, devletin ilgili tüm kurumlarının ortak kararıdır. Ne hükümet içerisinde ne de kurumlarımızda bu karara ilişkin soru işareti bulmaktadır. 25

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - VII Sızdırılan Dışişleri tapelerinde konuşulan operasyon şimdi mi gerçekleştirildi? Sızdırmanın milli güvenliğimize kast eden bir casusluk girişimi olduğunu biliyoruz. Sadece o dönem değil, uzun zamandır benzer konularla ilgili düzenli güvenlik toplantıları yapılmaktadır ve yapılması da gayet doğaldır. Türkiye üzerine oyunlar kuran, türlü provokasyonlarla milli güvenliğimizi tehdit eden paralel yapının her türlü baltalama girişimlerine rağmen bu operasyon gerçekleştirildi. Bu uydurma kayıtlarla gerçekleştirilen operasyonun yakından uzaktan alakası yoktur. Zaten kayıtların tahrif edildiğini de biliyoruz. 26

MUHTEMEL ELEŞTİRİLER VE KARŞI ARGÜMANLAR - VIII Yapılan operasyon ve şuanda Şanlıurfa yakınlarında alınan Suriye toprağı uluslararası hukuka aykırı biçimde gerçekleştirildi. Uluslararası topluma nasıl cevap vereceksiniz? Koalisyon güçlerinin haberi var mıydı? Bu operasyon ile uluslararası hukuk tarafından tanınan tüm haklarımız güvence altına alınmıştır. Uluslararası anlaşmaların teyit ettiği gibi Türbe neredeyse orası Türk toprağıdır. Suriye deki savaş ortamı göz önüne alınarak Türbenin sınırımıza yakın, her türlü çatışma ve hedef olma riskinden uzak ve yine Suriye toprakları içerisinde bir alanda TSK tarafından koruma altına alınan bir bölgeye nakledilmiştir. Operasyonla eş zamanlı olarak sınırlarımızın ötesinde bulunan bir alanda yeni bir yer hazırlanmıştır. Sandukalar sınırlarımız içerisine girdiği an söz konusu yeni mevki TSK tarafından koruma altına alınmıştır. Türbeye ne oldu? Bu başarılı operasyon ile sandukalar ve tüm kıymetli eserler sınırlarımız içerisinde güvence altına alındı. Farklı grupların oraya girip gövde gösterisi yapmalarının engellenmesi amacıyla tüm türbe boşaltıldıktan sonra boş binalar söndürülmüş ve kullanılamaz hale getirilmiştir. 27

DİĞER NOTLAR - I Suriye de yaşanan iç savaş artık sadece ülkenin ve bölgenin sorunu olmaktan çıkmış küresel boyutta bir sorun haline dönüşmüştür. Süleyman Şah Türbesinin nakledilmesi sadece Türkiye nin 4 yıldır takip ettiği Suriye politikasının bir yansıması olarak görülemez. Türkiye risk yönetimi yaparak Türbeyi güvenlik altına almış ve terör örgütleri başta olmak üzere çeşitli grupların provokasyonlarının önüne geçmiştir. Türbe ye ve karakola dair değerlendirmeler kapsamında nakil dahil birden fazla seçenek uzun zamandan beridir gündemdeydi. Bu çerçevede her ihtimale yönelik hazırlıklar yapılmış ve risk değerlendirmelerinin değişmesiyle beraber nakil kararı alınmıştır. Bu karar, dış politika meselesi olarak değil bir güvenlik meselesi olarak ele alınmalıdır. Süleyman Şah Türbesi nin statüsü, uluslararası anlaşmalarca açıkça belirlenmiştir. Türbe ve müştemilatın bulunduğu alan Türk toprağıdır. Bölgede değişen koşullar, terör örgütlerin varlığı, Türbe ve askerlerimiz için yeni tedbirler alınmasını zorunlu kılmıştır. 28

DİĞER NOTLAR - II Sınırlarımız dışında kalan tek vatan toprağının korunması Türkiye Cumhuriyeti Devletinin milli bir meselesidir. Bu uğurda canını verecek milyonlarca vatan evladı vardır ancak riskler göz önüne alındığında bu kararla hem Türbe koruncak hem de Türkiye yi savaşa çekmek isteyen grupların oluşturduğu risk ortadan kalkacaktır. Ayrıca bu karar ile uluslararası anlaşmalardan doğan haklar da korunacaktır. Son bir haftada yaşanan gelişmelerin, Türbe nin nakli ile ilgisi yoktur. Karar, değişen risk değerlendirmeleri çerçevesinde uzun bir süre önce verilmiş ve en doğru zaman beklenmiştir. Son gelişmeler, provokasyon ihtimalini artırmıştır. 29