ENERJİ BÜLTENİ KASIM 2016 - SAYI 34
syf.1 ENERJİ BÜLTENİ Piyasalar Elektrik Tüketimi ve Analizi Kaynaklara Göre Elektrik Üretimi Sektörden Haberler Hava Durumu ve Rüzgar Tahmini 1 3 4 6 8 Gün Öncesi Piyasası Kasım Değişim % 2013 150,55-2014 180,89 20,15% 2015 133,67-26,11% 2016 148,06 10,77% * Kasım ayında SGÖF ortalaması 148,1 TL/MWh oldu. * Türkiye'de toplam elektrik tüketimi 22,58 TWh oldu. * Gerçekleşen rüzgar üretimi 1.321.980 MWh oldu. * Hidroelektrik kaynaklı üretim 3.705.424 MWh oldu. * Termik kaynaklı üretim 16.879.368 MWh oldu. İran Kaynaklı Gaz Krizi, Soğuklar ile Tekrar Kendini Hatırlattı!!! Kasım ayında beklentiler 135-140 TL aralığındayken,ayın dokuzundan itibaren oluşan termik santral arızası ve son yedi günlük gaz kısıtı fiyatların yükselmesini sağladı. Kasım ayı değerlerinde 2015 ve 2016 arasındaki yıllık farkta yaklaşık 14,40 TL değerinde bir artış oldu. Yıllar arası yüzdesel olarak artış ise 10,77 % oldu. Piyasalar - Kasım 2016 Kasım ayında Gün Öncesi aylık fiyat ortalaması 148,06 TL olarak gerçekleşti. En yüksek çıkan aylık gün ortalaması fiyatı 186,17 TL ile 25.11.2016 Cuma günü,en düşük çıkan gün ortalaması ise 116,13 TL ile 13.11.2016 Pazar gününde oluştu.saatlik olarak incelediğimizde ise ;en yüksek oluşan saatlik piyasa takas fiyatı 220,37 TL ile 25.11.2016 saat 11:00-12:00 arası,en düşük ise 0,11 TL ile 07.11.2016 saat 03:00-04:00 işlem gördü.kasım ayında birinci 7 günlük dilimde ortalama fiyat 136,50 TL,ikinci 7 günlük dilimde 134,39 TL,üçüncü 7 günlük dilimde 151,55 TL,dördüncü 9 günlük dilimde 164,98 TL oluştu. Blok alışlara baktığımızda ise günlük olarak en yüksek blok alış miktar toplamı 8.808 MWh ile 13.11.2016 Pazar,en düşük blok alış miktar toplamı 672 MWh ile 10.11.2016 Perşembe günü gerçekleşti.en yüksek toplam alış miktarındaki gün ortalaması fiyatı 116 TL,en düşük toplam alış miktarındaki gün ortalaması fiyatı ise 146 TL oluştu. Fiyattan Bağımsız Satış Teklifi miktarlarına baktığımızda ise günlük olarak en yüksek satış miktar toplamı 188.903 MWh ile 30.11.2016 Çarşamba,en yüksek fiyattan bağımsız alış miktar toplamı 298.642 MWh ile 30.11.2016 Çarşamba günü gerçekleşti.fiyattan Bağımsız satış toplamının en yüksek miktarda olduğu gün ortalaması fiyatı 168 TL,alış toplamında en yüksek miktarda olduğu gün ortalaması fiyatı ise 168 TL oluştu. Yönetici Özeti- Kasım 2016 İlk 9 günlük dilimde Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 134 TL'den oluştu.eren Enerjinin Kömür santrallerinde Ekim ayındaki arıza tekrar oluştu ve fiyatlar 150-160 bandına geldi. 10-24 Kasım aralığındaki PTF ortalaması ise 149 TL den oluştu. Ayın yükselmesini sağlayan ikinci faktör ise İran sebepli gaz akışındaki azalma oldu. 22-23-24 Kasım tarihlerinde -10 dereceli soğuklar, Tahran civarlarında oluştu. İran'ın gelenelinde de oluşan bu soğuk hava sistemi,ülke içersinde aşırı gaz tüketim talebinin oluşmasına neden oldu.bu durum neticesi ile Türkiye'ye gelen gaz akış miktarında azalma gerçekleşti.epiaş'ın açıklamasına göre kontrattaki değerin, 1/10 civarında bir miktarındaki gaz akışı Türkiye'ye verilmeye başlandı. EÜAŞ santrallerine Botaş tarafından gaz kesintili verilince 6000 MWh civarındaki doğalgaz üretimi 3000 MWh, civarlarına geriledi. Bu durumda EÜAŞ, TETAŞ'a ikili anlaşma ile elektrik veremeyince, TETAŞ dağıtım firmalarına vermekle yükümlü olduğu ikili anlaşma miktarlarını, Gün Öncesi Piyasasından alarak, arz talep ortalamasının yüksek noktada oluşmasını sağladı. 25-30 Kasım arası PTF ortalaması bu durum ile 165 TL ortalamadan gerçekleşti.kasım ayının son haftası 4000 MW'lık rüzgar üretimi olmasaydı çok rahat son 7 günün ortalaması 175 TL çıkabilirdi. İran üzerindeki soğuk hava 26 Kasım'da son buldu.gaz Akışı Türkiye'ye normale döndü fakat kısıt devam etmek durumunda kaldı.gaz kısıtının oluşmasının ve uzun sürmesinin diğer nedeni ise piyasadan alınan bilgiler doğrultsunda, Türkiye'deki doğal gaz boru hatlarının boşa yakın değerlerde bulunması oldu.eğer,eren Enerji'nin santral arızası ve İran Gaz Krizi olmasaydı.ay sonu ortalaması ise 133-135 TL civarında oluşabilirdi.piyasadan aldığımız bilgiler doğrultusunda ve EPİAŞ verileri ile analizimiz sonucunda TETAŞ ikili anlaşma miktarlarında fark olmadığını görmekteyiz aynı şekilde ciddi anlamda beklenen bakım bulunmamaktadır.son hava modellerinde, Aralık ayının ilk ve son haftası soğuk, orta bölümün ise ılıman geçmesi bekleniyor.sadece küçük bir uyarı olarak 9-11 Aralık arasında İran üzerinde tekrar soğuk hava gözüküyor bu zaman aralığında Gaz Krizi tekrar oluşabilir. Kasım ayında Türkiye UECM'si olarak 22,58 TWh tüketim oluştu, aralık ayı için çekiş beklentimiz 23,60 TWh kadar olacaktır. Çalışmalarımız neticesinde, Aralık ayının ortalamasını 150-160 TL arasında beklemekteyiz.
00:00-01:00 01:00-02:00 02:00-03:00 03:00-04:00 04:00-05:00 05:00-06:00 06:00-07:00 07:00-08:00 08:00-09:00 09:00-10:00 10:00-11:00 11:00-12:00 12:00-13:00 13:00-14:00 14:00-15:00 15:00-16:00 16:00-17:00 17:00-18:00 18:00-19:00 19:00-20:00 20:00-21:00 21:00-22:00 22:00-23:00 23:00-24:00 1.11.2016 2.11.2016 3.11.2016 4.11.2016 5.11.2016 6.11.2016 7.11.2016 8.11.2016 9.11.2016 10.11.2016 11.11.2016 12.11.2016 13.11.2016 14.11.2016 15.11.2016 16.11.2016 17.11.2016 18.11.2016 19.11.2016 20.11.2016 21.11.2016 22.11.2016 23.11.2016 24.11.2016 25.11.2016 26.11.2016 27.11.2016 28.11.2016 29.11.2016 30.11.2016 Kasım 2016 - Sayı 34 syf.2 Kasım 2016 Döneminde SGÖF Günlük Fiyatları 200,00 180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 - Kasım 2016 Döneminde Saatlik SGÖF Fiyatları 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 - Kasım 2016 Döneminde Gün Bazında SGÖF Fiyatları 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 - Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar
1.11.2016 2.11.2016 3.11.2016 4.11.2016 5.11.2016 6.11.2016 7.11.2016 8.11.2016 9.11.2016 10.11.2016 11.11.2016 12.11.2016 13.11.2016 14.11.2016 15.11.2016 16.11.2016 17.11.2016 18.11.2016 19.11.2016 20.11.2016 21.11.2016 22.11.2016 23.11.2016 24.11.2016 25.11.2016 26.11.2016 27.11.2016 28.11.2016 29.11.2016 30.11.2016 Kasım 2016 - Sayı 34 syf.3 Elektrik Tüketimi - Kasım 2016 Kasım ayında Türkiye genelinde toplam 22,58 TWh elektrik tüketimi gerçekleşti.tüketimin günlük ortalaması ise 752.611 MWh oldu. Kasım ayında Türkiye genelinde termik kaynaklardan 16,88 TWh, hidroelektrik kaynaklardan 3,71 TWh,rüzgar santrallerinden 1,32 TWh,jeotermal kaynaklardan ise 0,39 TWh üretim sağlandı.toplam elektrik üretimi 22,29 TWh olurken,ithalat ile birllikte net elektrik arzı 22,72 TWh olarak belirlendi.kaynaklar bazında üretime bakıldığında Kasım ayında kömür santrallerinden elektrik üretimi toplamı 8.145.761 MWh oldu.aynı rakam ise Ekim ayında 8.093.156 MWh seviyesinde gerçekleşip,geçen ay ile oluşan fark 52.604 MWh artış olarak gerçekleşti.doğalgazdan elektrik üretimine baktığımızda bu ay 8.419.010 MWh elektrik üretimi gerçekleşti.geçen aya göre 690.430 MWh artış gözlemlendi.rüzgar üretimine baktığımızda ise Ekim ayından Kasım ayına geçişte 206.710 MWh'lik bir artış hesaplanmıştır.kuruluşlara göre elektrik üretimine baktığımızda EÜAŞ santrallerinden toplam 3.516.169 MWh,Serbest Üretim Santrallerinden toplam 14.328.608 MWh,Yap-İşlet Santrallerinden ise toplam 4.546.069 MWh üretim gerçekleşmiştir. Kasım ayı boyunca Türkiye genelinde toplam olarak birinci 7 günlük bölümde : 5,08 TWh,ikinci 7 günlük bölümde : 5,08 TWh,üçüncü 7 günlük bölümde : 5,34 TWh,dördüncü 9 günlük bölümde : 7,07 TWh çekiş oluşmuştur.toplam tüketimlere baktığımızda Ekim 2016 dönemine oranla %3,36 artış, Kasım 2015 dönemine göre yani geçen yıla oranla %6,07 artış oluşmuştur. Kasım ayında çekişlere baktığımızda, Maksimum Türkiye günlük toplam çekişi 828.215 MWh ile 30.11.2016 Çarşamba günü,minimum Türkiye günlük çekişi ise 641.094 MWh ile 13.11.2016 Pazar günü elde edilmiştir. Saatlik olarak baktığımızda maksimum çekiş 39.969 MWh ile 30.11.2016 Çarşamba 11:00-12:00 arası olup, minimum çekişe baktığımızda ise 23.183 MWh ile 14.11.2016 Pazartesi 04:00-05:00 arasında olduğunu görmekteyiz.ekim ayında maksimum saatlik çekiş 35.299 MWh, minimum çekiş de 21.782 MWh oluşmuştur. Aylar Arasında Türkiye Çekişleri ( GWh ) 2015 2016 2015 vs 2016 Aylar Çekiş Aylar Çekiş Değişim Ocak 22.522,00 Ocak 23.210,00 3,05% Şubat 20.305,00 Şubat 21.146,00 4,14% Mart 21.553,00 Mart 22.157,00 2,80% Nisan 20.489,00 Nisan 21.295,00 3,93% Mayıs 21.142,00 Mayıs 21.891,41 3,54% Haziran 20.868,00 Haziran 23.046,32 10,44% Temmuz 23.590,00 Temmuz 24.369,54 3,30% Ağustos 25.076,00 Ağustos 26.264,71 4,74% Eylül 21.666,00 Eylül 21.233,35-2,00% Ekim 20.984,00 Ekim 21.850,08 4,13% Kasım 21.262,00 Kasım 22.578,33 6,19% Aralık 23.955,00 Aralık Toplam 239.457,00 Toplam 249.041,74 4,00% ( Yıllar arasındaki Toplamlar. 2016 yılının en son ayına göre denklenmiştir.) Kasım 2016 Dönemine ait Türkiye Çekişi 850.000,00 800.000,00 750.000,00 700.000,00 650.000,00 600.000,00 550.000,00 500.000,00
syf.4 Kaynaklara Göre Üretim - Kasım 2016 Hidroelektrik Santraller ile Üretim & Barajlara Gelen Su Kasım ayında Hidroelektrik santrallerden üretim miktarı ise 3.705.424 MWh gerçekleşirken,ortalama günlük üretim ise 123.514 MWh oldu.günlük olarak en fazla üretim 151.024 MWh ile 02.11.2016 tarihinde,en düşük üretim ise 97.593 MWh ile 13.11.2016 tarihinde gerçekleşti. Saatlik olarak baktığımızda maksimum üretim 9.413 MWh ile 25.11.2016 Cuma 11:00-12:00 arası olup, minimum üretime baktığımızda ise 2.101 MWh ile 13.11.2016 Pazar 04:00-05:00 arasında oluşmuştur. 170.000 150.000 130.000 110.000 90.000 70.000 50.000 30.000 Kasım 2016 Gerçekleşen HES Üretimi Rüzgar Santralleri ile Elektrik Üretimi Kasım ayında Rüzgar santralleri ile elektrik üretim miktarı 1.321.980 MWh oldu.ekim ayında bu rakam, 1.115.270 MWh olarak gerçekleşmişti.geçtiğimiz aya göre miktarda 206.710 MWh artış oluştu.ortalama günlük üretime baktığımızda 44.066 MWh oldu.günlük olarak en fazla üretim 98.513 MWh ile 30.11.2016 tarihinde,en düşük üretim ise 4.447 MWh ile 05.11.2016 tarihinde gerçekleşti. Saatlik olarak baktığımızda maksimum üretim 4.328 MWh ile 30.11.2016 Çarşamba 08:00-09:00 arası olup, minimum üretime baktığımızda ise 74 MWh ile 05.11.2016 Cumartesi 11:00-12:00 arasında olduğunu görmekteyiz. 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Kasım 2016 Gerçekleşen Rüzgar Üretimi
syf.5 Termik Santraller ile Üretim Kasım ayında Termik santralleri ile elektrik üretim miktarı 16.879.368 MWh oldu.ekim ayında bu rakam, 16.151.212 MWh olarak gerçekleşmişti.geçtiğimiz aya göre miktarda 728.156 MWh artış oluştu.ortalama günlük üretime baktığımızda 562.646 MWh oldu.günlük olarak en fazla üretim 634.708 MWh ile 24.11.2016 tarihinde,en düşük üretim ise 470.836 MWh ile 13.11.2016 tarihinde gerçekleşti. Saatlik olarak baktığımızda maksimum üretim 29.421 MWh ile 24.11.2016 Perşembe 18:00-19:00 arası olup, minimum üretime baktığımızda ise 17.064 MWh ile 07.11.2016 Pazartesi 03:00-04:00 arasında olduğunu görmekteyiz. 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0 Kasım 2016 Gerçekleşen Termik Üretimi Kaynaklara Göre Elektrik Üretimi Kasım ayında kaynaklara bakıldığında arz miktar ve dağılımları aşağıdaki gibi oluşmuştur.arz kaynakları incelendiğinde en fazla üretim Doğalgaz ve LNG santralleri ile olmuştur. ÜRETİM KAYNAKLARI BİRİM(MWh) Yüzdesel % Doğalgaz ve LNG 8.419.010 37,06% İthal Kömür 4.024.473 17,72% Taş Kömürü ve Linyit 3.843.102 16,92% Hidroelektrik 3.705.424 16,31% Rüzgar 1.321.980 5,82% Dış Enerji Ticareti 422.545 1,86% Fuel-oil+Motorin+ Asfaltit+Lpg+Nafta 406.022 1,79% Jeotermal 387.386 1,71% Biogaz ve Diğerleri 186.760 0,82% Toplam Üretim 22.716.702 100% Fuel-oil+Motorin+ Asfaltit+Lpg+Nafta 2% Dış Enerji Ticareti 2% Rüzgar 6% Hidroelektrik 16% Kasım 2016 Üretim Grafiği Jeotermal 1% Biogaz ve Diğerleri 1% Doğalgaz ve LNG 37% Taş Kömürü ve Linyit 17% İthal Kömür 18%
syf.6 Hava Durumu ve Rüzgar Tahmini - Kasım 2016 Hava Durumu Kış için küçük bir özet vermek gerekirse bu sene Orta ve Doğu Avrupa ciddi anlamda kışı yaşayacak. Amerika Kıtası ise ılıman kesimde kalacak.bunun en büyük nedeni ise Soğuk Hava Merkezinin bu sene Sibirya üzerinde konumlanması oldu, AO modeline baktığımızda ise Eksi ve Nötr seviyede bir dalgalanma Ocak sonuna kadar mevcut. Bu durumda, soğuk hava akışları ara ara Türkiye'yi ziyaret edecek.yalnız diğer bir faktör olarak modellerde Aralık ayının 9'undan sonuna kadar olan ılıman bir patern Türkiye'nin üzerinde oluşabileceği gözükmektedir.destekçisi olarak AO modelinde de bu arayı hafif pozitif kesimde görüyoruz. Bu Ilık Paterni GFS modeli'de desteklemekte. Özetle Aralık'ın 2.Haftasının ortası ve 3. Haftası arası ılık geçebilir. Aşağıda 10 günlük toplam kar ve yağmur miktarını görebilirsiniz.
syf.7 Rüzgar Tahmini Aşağıda 16 Aralık''a kadar beklenen Rüzgar tahminleri Mevcuttur.Kasım'ın son 3 gününde başlayan Poyraz,bir günlüğüne 2 Aralık gibi Lodos'a yerini bırakacak.kısa bir aralıktan sonra 4-16 Aralık arasında rüzgar üretimi 2000 MW civarlarında olacağı modellerde gözükmektedir.aralık ayındaki toplam Rüzgar üretim miktarı 100-200bin MWh Kasım ayından düşük olabilir. ÇATALCA HAVZASI BALIKESİR HAVZASI ÇANAKKALE HAVZASI Not : Diyagramlarda 20 adet model mevcuttur. Bu modellerin ağırlıklı ortalaması kırmızı eksen ile gösterilmiştir.ayrıca minimum ve maksimum olasılıklarda diyagramlarda gösterilmiştir.
syf.8 ÇEŞME HAVZASI SOMA HAVZASI