Hazır Giyim Üretimindeki Olası Zararlı Kimyasallar ve Eko Alternatifleri İsmail AYDIN
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDEKİ ZARARLI KİMYASALLAR NEDEN DİKKATE ALINMAKTADIR? + Vücudumuzun dış dünya ile bağlantısını sağlayan derimiz; en geniş organımızdır. + Derimizden her organımıza difüzyon mümkündür ve bir bölümünün bile tahrip olması insan yaşamının yitirilmesine neden olabilir. + Özellikle son yıllarda hazır giyim ürünlerinin üretiminde kullanılan boyarmaddelerin ve kimyasalların tüketicilerde alerjik reaksiyonlar oluşturması nedeniyle, insan sağlığına karşı duyarlı ve çevreye zarar vermeksizin üretilen ürünlere karşı zorunlu bir talep oluşturmuştur.
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDEKİ ZARARLI KİMYASALLAR NEDEN DİKKATE ALINMAKTADIR? + Ekolojik tekstil (Eko-Teks) konusu 1990 ların başında ortaya atılmış olup, çevre ve insan sağlığına uygun tekstil üretimini esas almaktadır. + Tekstil sektörü en fazla su, hava, kimyasal madde ve enerji tüketen endüstri dallarından biridir. Hammaddeden başlayarak, iplik, dokuma, terbiye ve hazır giyim ürünlerine çeşitli işlemler uygulanmaktadır. Özellikle tekstilin her aşamasında uygulanabilen terbiye işlenmelerinde kimyasal maddeler ve boyarmaddeler kullanılmaktadır.
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDEKİ ZARARLI KİMYASALLARIN GLOBAL TOKSİK DÖNGÜSÜ
HAZIR GİYİM ÜRETİMİNDE OLASI ZARARLI KİMYASALLAR
AZOBOYALAR MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KISITLAMALAR ÜRÜNLER 1 AZORENKLENDİRİCİLER VE AZOBOYARLAR İnsan cildi veya ağız boşluğuyla doğrudan veya uzun süreli temas edebilen tekstil ve deri ürünler, bir veya daha fazla azo grubunun indirgenmesiyle ayrılan, ek-2 de yer alan aromatik aminlerin bir veya daha fazlası tespit edilebilen nihai ürünlerde veya bunların boyalı kısımlarında 30 mg/kg ın(ağırlıkça %0,003) üzerinde azoboyar içermeleri halinde piyasaya arz edilemez. Tekstil veya deri oyuncaklar ile tekstil veya deri kıyafet içeren oyuncaklar Oyuncak kapsamında değerlendirilecek kırtasiye ürünleri Giyim eşyaları, yatak takımları, havlu, şapka, uyku tulumları, çocuk bezi ve diğer hijyenik kağıt ürünler Ayakkabı, eldiven, kol saati kayışı, el çantası, cüzdan/çanta, evrak çantası, boyna takılan para çantası Nihai kullanıcının kullanımına yönelik iplik ve kumaş Sandalye örtüsü, mobilyaların tekstil ve deri içeren bölümleri
AZOBOYALAR + Özellikle renklendirme işlemleri sırasında karşılaştığımız ve mutajen ve karsinojen olan bu maddeler boyama ve baskıda kullanılırlar. Doğal ve kimyasal tekstil liflerinin ve bu liflerden elde edilen mamullerin boyanmasında çeşitli boyarmaddeler ve yöntemler kullanılmaktadır. Tekstil liflerinin boyanmasında kullanılan boyarmaddeler:
AZOBOYALAR + Tekstil liflerinin boyanmasında kullanılan bu boyarmadde gruplarından bazıları indirgenerek parçalanıp alerjik ve karsinojenik etkilere yol açabileceklerinden bazı azo boyarmaddeleri sağlık açısından tehlike yaratabilmektedir [1-Moll, 1991]. 1988 yılında MAK (Menschliche Arbeits Konsantration) komisyonu indirgen parçalanma ile açığa çıkan aminlerin kanser oluşturma riski taşıdığı bildirilmiştir. + Azo boyarmaddelerinde indirgen parçalanmayla sözü geçen aminlerin oluşup oluşmadığı incelenmiştir. Zararlı aminler, MAK III A1 (insanlarda karsinojen) ve MAK III A2 (hayvan araştırmalarına göre karsinojen) aminlere parçalanan boyarmaddelere göre sınıflandırılmıştır [2-Höcker, 1994].
AZOBOYALAR + Azo parçalanmasında bağırsak bakterilerinin ve karaciğer enzimlerinin payının büyük olduğu, deri bakterilerinin de bu redüktif parçalanmayı sağladıkları araştırmalarla ortaya konmuştur [3-Platzek ve ark., 1999]. TRGS e (Technische Regel für Gefahrstoffe Zararlı Maddeler İçin Teknik Kurallar) göre kullanım ortamında çözünen azo boyarmaddeleri benzer kanser oluşturma riskine sahiptir.
MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI FTALATLAR KISITLAMALAR ÜRÜNLER FTALATLAR (a) Bis (2-etilheksil) fitalat (DEHP) CAS No: 117-81-7 (b) Dibütil fitalat (DBP) CAS No: 84-74-2 (c) Benzil butyl fitalat (BBP) CAS No: 85-68-7 Plastik materyali içinde ağırlıkça % 0.1 den daha yüksek konsantrasyonlarda sayılan fitalatları içeren ürünler piyasaya arz edilemez. Çocuk kullanım ve bakım ürünleri Oyuncaklar Oyuncak kapsamında değerlendirilecek kırtasiye ürünleri Ayakkabılar 2 (ç) Di- izononil fitalat (DINP) CAS No: 28553-12-0 ve 68515-48-0 (d) di- izodesill fitalat (DIDP) CAS No: 26761-40-0 ve 68515-49-1 (e) di-n-oktil fitalat (DNOP) CAS No: 117-84-0 Plastik materyali içinde ağırlıkça % 0.1 den daha yüksek konsantrasyonlarda sayılan fitalatları içeren çocukların ağızlarına koyabilecekleri ürünler piyasaya arz edilemez. Çocuk kullanım ve bakım ürünleri Oyuncaklar Oyuncak kapsamında değerlendirilecek kırtasiye ürünleri
FTALATLAR + Ftalatlar aynı zamanda, özellikle üretim endüstrilerine yakın su ve karasal ekosistemler için çevresel riskler içermektedir. + Bazı ftalatların bioakümülatif oldukları ve suda yaşayan canlıların yapılarında biriktikleri tespit edilmiştir. Örneğin BBP ın akuatik organizmalar için toksik olduğu ve çevre için de uzun dönemde zararlı olacağı kanıtlanmıştır. Çalışmalar BBP ın; balıkta endokrin (hormonal) bozucu etkisi olduğunu göstermiştir. + Kuşların ve memeli hayvanların da gıda zinciri dolayısıyla dünya çapında etkileneceği kesindir.
+ Avrupa Birliğinin 2002 yılında yayınladığı endokrin bozucular ile ilgili raporunda yüzlerce kimyasal madde içinde çevre ve insan sağlığına zararı net olarak gösterilmiş 60 madde bulunmaktadır. Bu maddeler arasında ftalatlar da yer almaktadır. Ftalatlar çevrede kararlı ve doğada en fazla bulunan insan yapımı kimyasallar arasındadır [4]. Özellikle besin yoluyla belli seviyeye kadar biyokümülatiftirler. Deney hayvanları üzerinde yapılan incelemelerde çeşitli toksik etkileri olduğu gözlenmiştir [5]. + Jinekomasti, erkeklik ve kızlık hormonlarının üretiminde olacak eksikliklere ve fazlalıklara bağlı olarak insanlarda meme dokusunun büyümesidir. 11-15 yaş arası 40 pubertal jinekomasti hastasıyla yapılan bir araştırmada; bazı ftalatların (DEHP, MEHP) jinekomasti hastalarında, sağlıklı bireylere göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca DEHP'nin androjen hormonunu azalttığı ve östrojen hormonunu arttırdığı gözlemlenmiştir. Ftalatın meme dokusunu arttırdığı da yine bu çalışmayla tespit edilmiştir [6]. + İnsanlara -kısmen çocuklara- bir başka zarar kaynağının ise ftalatların solunması olduğundan şüphe edilmektedir. Diğer bir araştırma ise atmosferik DEHP'nin çocuklarda astıma neden olduğu belirtilmektedir [7]. Okul çağındaki çocuklarda yapılan çalışmada idrarda fitalat metabolitlerinin düzeyleri ile dikkat dağınıklığı, hiperaktivite bozukluğu bulguları arasında kuvvetli bir ilişki olduğu gösterilmiştir [8]. NHANES'in yaptığı araştırmada rastgele seçilen deney grubundaki deneklerin tümünün üresinde fialata rastlanmıştır. Yine aynı araştırmada 6-11 yaş arası çocuklarda ftalatın yetişkinlere göre daha fazla bulunduğu gözlenmiştir [9]. J.W. Brook, S. P. Caudill ve arkadaşlarının yaptığı farklı bir çalışmada 12-16.5 yaş arası 19 çocuktan üre örneği alınıp analiz edilmiştir. Tüm ürelerde tespit edilebilir seviyede MEHP, MBzP, ve MBP bulunmuştur. Bunların geçiş sebebi olarak sabunlar, şampuanlar ve parfüm gibi güzellik ürünleri gösterilmiştir [10]. Bazı ftalatlar hayvanlarda kansere neden olurken, en çok bilinen fitlat olan DEHP, di-(2etilheksil), fitalatın insanlarda kansere neden olduğu IARC (International Agency for Research on Cancer-Uluslar arası Kanser Araştırma Ajansı) tarafından kabul edilmiştir [11-12]. DEHP'i, EPA (Environmental Protection Agency) tarafından "olası kanserojen madde" olarak tanımlanmıştır. Ayrıca "National Toxicology Program" DEHP'yi "öngörülmüş kanser sebebi" olarak tanımlamıştır [11, 12, 14].
+ REACH'e (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) aday olarak gösterilen 6 farklı fitalat (DEHP, BBP, DBP, DINP, DIDP, DDP) sınırlandırmaya alınmıştır [15]. + BBP, DBP ve DEHP ile yapılan araştırmalarda bu maddelerin; bebek ölümlerine, bebek sakatlıklarına ve bebek eşey organı gelişiminin durmasında efektif olduğu gözlenmiştir [16, 17, 18]. Kansere ve genetik olarak sorunlara yol açtığı, hamilelik dönemimde plasentadan embriyoya ftalat geçişi olduğu gözlemlenmiştir [16, 17, 19]. Bebeklerle ilgili diğer bir çalışmayı ise; İtalya'da 2003 yıllında Latini ve arkadaşları yapmıştır. 84 yenidoğanın kordon kanında serum DEHP ve MEHP düzeyleri incelenmiş ve altmış beş (% 77) bebeğin kanında DEHP ve MEHP saptanmıştır. MEHP pozitif olanlar bebeklerde doğum hatası daha düşük olarak belirlenmiştir. Düşük doğum hatasının DEHP'nin indüklediği intrauterin enflamatuvar süreçler nedeniyle olabileceği belirtilmiştir [20]. + Günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan ftalatlarm insan sağlığına olumsuz etkileri son yirmi yıldır yapılan birçok çalışma ile gösterilmiştir. İnsanlar intrauterin yaşamdan başlayarak ömürleri boyunca bu maddeyle etkilenmektedirler. İnsanların ne kadar ftalatla karşılaştığı, temas ettiği maddelerdeki ftalat miktarı, o madde ile olan günlük temas ve insanların günlük aktivitelerinin hepsi ile beraber matematiksel hesaplamalar yapılarak incelenmektedir. Toplumun her yaş grubu dahil edilince ortalama günlük insanların kilo başına 3-30 mg DEHP'ye maruz kaldığı hesaplanmaktadır. Bu hesaba işte etkilenim, tıbbî etkilenim ve çocukların plastik oyuncaklar ile teması dahil edilmiştir. Plastik oyuncakları özellikle ağza götürerek temas nedeniyle etkilenimin daha fazla olduğu düşünülmektedir [21]. Yaş ilerledikçe etkilenim azalmaktadır.
+ Tüm bu bilgiler değerlendirildiğinde gelişimin en hızlı olduğu dönemler olan intrauterin, bebeklik ve pubertal dönemde en fazla etkilemin olduğu görülmektedir. Bu etkilenimlerin özellikle üreme sistemi olmak üzere vücutta ciddi ve kalıcı etkiler bırakabileceği düşünülmektedir. Günlük yaşantımızın birçok alanında plastik ürünlerin kullanıldığı ve plastik içeren maddelerin büyük çoğunluğunda ftalatlar olduğu düşünülürse ne kadar çok risk altında olduğumuz ortadadır. Bebekler ve küçük çocuklar tarafından plastik oyuncak ve kırtasiye malzemelerinin ağza götürülerek teması, ağızda tutulması ve yutulması durumunda tükürük sıvısı, mide ve bağırsak içi ortamlarındaki farklı ph değerlerinde, vücut sıcaklığında ve oda sıcaklığındaki migrasyon oranının belirlenmesi sonuçları aşağıda verilmiştir.
FTALATLARIN MİGRASYONU DEHP in migrasyon grafiği Ftalat analizleri sonucunda oyuncak bebek ayakkabısında toplam %3,57 oranında bulunan DEHP'nin 25±2 C'de migrasyon oranlarının; ph:7,0±0,01 distile suda %1,28, ph:6,8±0,01 tükürük ortamında % 1,46, ph:2,2±0,01 midede %1,34 ve ph:8,0±0,01 bağırsak ortamında %0,65 olarak gerçekleştiği belirlenmiştir. DEHP'nin 37±2 C'de migrasyon oranları ise; ph:7,0±0,01 distile suda %1,4, ph:6,8±0,01 tükürük ortamında %1,61, ph:2,2±0,01 mide de %0,95 ve ph:8,0±0,01 bağırsak ortamında %0,62 olarak hesaplanmıştır.
ALEV GECİKTİRİCİLER MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KISITLAMALAR ÜRÜNLER Ciltle temas edecek giysi, iç çamaşırı ve çarşaf gibi tekstil ürünleri sayılan alev geciktiricileri içermeleri halinde piyasaya arz edilemez. Deriyle temas edecek giysi, iç çamaşırı ve çarşaf gibi tekstil ürünleri ALEV GECİKTİRİCİLER (a) Tris(aziridinil) Fosfinoksit (TEPA) 3 CAS No: 545-55-1 (b) Polibromobifeniller CAS No: 59536-65-1 (PBB ler) (c) Tris(2,3dibromopropil) fosfat (TRIS) CAS No: 126-72-7
MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KADMİYUM KISITLAMALAR ÜRÜNLER 4 KADMİYUM CAS No: 7440 43 9 ve bileşikleri -Vinil klorür polimerleri veya kopolimerleri (PVC) -Poliüretan (PUR) -Renkli masterbeç üretimi haricinde kullanılan düşük yoğunluklu polietilen hariç olmak üzere düşük yoğunluklu polietilen -Selüloz asetat (CA) -Selüloz asetat bütirat (CAB) -Epoksi reçine -Melamin-formaldehid (MF) reçineleri -Üre-formaldehid (UF) reçineleri -Doymamış polyesterler (UP) -Polietilen terefitalat (PET) -Polietilen terefitalat (PBT) -Saydam/genel amaçlı polistiren -Akrilonitril metilmetakrilat (AMMA) -Çapraz bağlı polietilen (VPE) -Yüksek-etkili polistiren -Polipropilen (PP) Ambalaj malzemeleri Okul ve büro malzemeleri Mobilya, karoser ya da benzerleri için tasarlanmış bağlantı malzemeleri Giyim eşyaları ve giysi aksesuarları (eldivenler dahil) Emprenye edilmiş, kaplanmış, örtülmüş veya lamine edilmiş tekstil kumaşları Suni deri Yanda sayılan ürünler, metal ağırlığının %0,01 ine eşit veya daha yüksek konsantrasyonlarda kadmiyum içermeleri halinde piyasaya arz edilemez. Takı yapımında kullanılan metal boncuk veya diğer metal parçaları
NİKEL MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KISITLAMALAR ÜRÜNLER 5 NİKEL CAS No: 7440 02 0 ve bileşikleri -Takı eşyalarından nikel salınma oranının 0.2 mikrogram / cm² /hafta dan (göç sınırı) daha az olmaması halinde delinmiş kulaklara ve insan bedeninin başka delinmiş kısımlarına takılan tüm takı eşyaları, -Eğer ürünlerin deriyle doğrudan ve uzun süreli temas eden kısımlarından nikel salınma oranı 0.5 μg/cm²/hafta dan daha fazla ise yanda sayılan ürünler ve benzerleri, -Eğer nikel dışındaki kaplama, ürünün normal bir biçimde kullanıldığı en az iki yıllık süre boyunca ciltle doğrudan ve uzun süreli temas halindeki kısımlardan nikel açığa çıkışının 0.5 μg/cm²/hafta dan az olmasını sağlamıyorsa nikel dışındaki bir kaplamaya sahip yanda sayılan ve benzeri ürünler piyasaya arz edilemez. Küpe Kolye, bilezik ve zincir, halhal, yüzük Kol saati, saat kayışı ve sıkılaştırıcısı Giysilerde kullanılmaları halinde perçin düğmesi, sıkılaştırıcı, perçin, fermuar ve metal damga
ORGANOKALAYLAR MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KISITLAMALAR ÜRÜNLER Tekstil ve deri ürünleri, ürün ya da ürün parçalarında kalay içeriği ağırlıkça %0.1 den daha yüksek tributiltin (TBT) ve trifeniltin (TPT) gibi üç grup bağlı organostanik bileşikler içermeleri halinde piyasaya arz edilemez. Tekstil ve deri ürünleri 6 ORGANOSTANİK BİLEŞİKLER Tekstil ve deri ürünleri; karışım, ürün ya da ürün parçalarında kalay içeriği ağırlıkça %0.1 den daha yüksek dibutiltin (DBT) bileşikleri içermeleri halinde halka satılmak üzere piyasaya arz edilemez. Sayılan ürünler; karışım, ürün ya da ürün parçalarında kalay içeriği ağırlıkça %0.1 den daha yüksek dioktiltin (DOT) bileşikleri içermeleri halinde halka satılmak üzere piyasaya arz edilemez. Tene temas etmesi öngörülen tekstil ürünleri Eldivenler Tene temas etmesi öngörülen ayağa giyilen ürünler ya da ayağa giyilen ürünlerin parçaları Çocuk kullanım ve bakım ürünleri Tampon, hijyenik ped, göğüs pedi, çocuk bezi ve benzeri ürünler
PERFLOROOKTAN SÜLFONATLAR MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KISITLAMALAR ÜRÜNLER 7 PERFLOROOKTAN SÜLFANATLAR 1 μg/m² ve daha yüksek konsantrasyonlarda perflorooktan sülfanat içermeleri halinde sayılan ürünler piyasaya arz edilemez. Tekstil ve diğer kaplanmış ürünler
NONİL FENOL VE ETOKSİLATLARI MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KISITLAMALAR ÜRÜNLER Aşağıdaki amaçlar için madde veya karışımın ağırlıkça %0,1 ine eşit veya daha yüksek konsantrasyonlarda nonil fenol ve nonil fenol etoksilat içermeleri halinde, sayılan ürünler piyasaya arz edilemez. Deterjanlar Tekstil ve deri ürünleri Kağıt ürünler 8 NONİL FENOL VE NONİL FENOL ETOKSİLATLAR NONİL FENOL CAS No: 25154-52-3 NONİLFENOL ETOKSİLATLAR - Yıkama sıvılarının geri dönüştürüldüğü ya da tamamen yok edildiği kontrollü kapalı kuru temizleme sistemleri ya da yıkama sıvılarının geri dönüştürüldüğü ya da tamamen yok edildiği özel işlemli temizleme sistemleri hariç olmak üzere endüstriyel veya kurumsal temizlik, - Ev temizliği, - Atık suya herhangi bir salınım yapılmaksızın işleme veya biyolojik atık su arıtması yapılmadan önce işlem suyundan organik kısmı tamamen ayırmak için ön işleme tabi tutulduğu özel işlemli sistemler (koyun derisinin yağının alınması) hariç olmak üzere tekstil ve deri işlemede, - Kağıt hamuru ve kağıt üretiminde.
KURŞUN MADDENİN, MADDE GRUBUNUN VEYA KARIŞIMIN ADI KISITLAMALAR ÜRÜNLER 8 KURŞUN Kurşun ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda havadaki kurşun miktarı max. 0,15 mg/m3 olacaktır. İşçi başına hava miktarı 15 m3 olacak ve 3 ayda bir sağlık kontrolü yapılacaktır. Kurşunun eşik sınır değeri (ESD) 40 mikro gram Pb/100 ml kan ve ortam için 0,075 mg/m3 tür. Bağlayıcı biyolojik sınır değeri 70 mikro gram Pb/100 ml kan ve ortamdaki zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyon TLV/TWA değeri için 0,15 mg/m3 belirlenmiştir Stabilizörler, pigmentler inorganik
SONUÇ + İnsanın ikinci bir derisi olarak kabul edeceğimiz ve deriyle temas halinde olan hazır giyim ürünleri solunum, sindirim ve/veya ter yoluyla hiçbir şekilde insana zarar vermemelidir. En azından bu geçiş aşamasında sınır değerlerinin saptanması zorunludur. Yine de bu sınır değerleri insan fizyolojisine göre değişmektedir. + Dolayısıyla, insan sağlığını ve çevreyi tehdit edebilecek maddelerin yerine eko alternatiflerini kullanmak gerekir. Nitekim bu hazır giyim ürünlerinin üretimi esnasında çevreye birçok atık bırakılmaktadır. Bunların ekolojik etkileri tüm canlılar ve çevre için bir tehdittir.
TEŞEKKÜR EDERİM
Referanslar (1) Moll, A.R. 1991. Die Toxikologie von Textilfarbstoffen-Sind Farbige Textilien Gesundheitlich Unbedenklich. Melliand Textilberichte 10: 836-840 Öko-Tex Standart 100 (2) Höcker, H. 1994. Eine Sinnvolle Textilanalytik im Hinblick auf Schadstoffe und Allergologisches Potential 11. Textilsymposium, DWI. (28 February) Aachen, 522-524 IARC Monographs Supl. 7, 1987, Lyon, 56-74. (3) Platzek T., Lang, C., Grohmann, G., Gi, U.S, Baltes, W. 1999. Formation of a Carcinogenic Amine from Azo Dye by Human Skin Bacteria. Human and Experimental Toxicology,18: 522-529. (4) Bradbury, J.; (1996) UK panics over phthalates in babymilk formulae. (5) Durmaz, E., Özmert E.; Ftalatlar ve Çocuk Sağlığı. (6) Durmaz, E. ve ark.; (2009), Plasma Phthalate Levels in Pubertal Gynecomastia. (7) Oie, L., Hersoug, L.G., Madsen, J.D., Residential exposure to plasticizers and its possible role in the pathogenesis of asthma. (8) US Food and Drugs Administration; (2009), Center for Devices and Radiologycal Health, Safety Assesment of di(2-ethylhexyl) phthalate released from PVC Medical Devices. (9) CDC (2010c) U.S. Centers for Disease Control and Prevention National Report on Human Exposures to Enviromental Chemicals: Di-n-butyl phthalate. (10) Brooks, J.W., Caudill, S.P. ve ark.; (2001), Phthalate Monoesters Levels in the Urine of Young Children. (11) ATSDR, (Agency Toxic Substance Disease Registry ); (1993b), (2002). (12) IARC, (International Agency for Research on Cancer); 1987. (13) Avrupa Komisyonu. (14) EPA, (Environmental Protection Agency); (1991), (1998), (2009). (15) REACH, (Registration, Evaulation, Authorisation and Restriction of Chemicals), Candidate List. (16) CPSC, (Consumer Product Safety Commission); (2010b), (2010c), (2010d). (17) NTP, (National Toxicology Program); (1983), (1989). (18) HSDB, (Hazardous Substances Data Bank); (2010a). (19) Latini, G. ve ark., Exposure to di(2-ethylhexyl) phthalate in humans during pregnancy: a preliminary report. (20) Koch, H.M., Drexler, H., Angerer, J.; (2003), An estimation of daily intake of di(2-ethylhexyl) phthalate and other phthalates in general population. (21) CSTEE (Scientific Commitee for Toxicity, Ecotoxicity and the Environment); (1998), Opinion on phthalate migration from soft PVC toys and child-care articles opinion expressed the 6th CSTEE plenary meeting.