AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 1

FETHİYE TİCARET VE SANAYİ ODASI ALMANYA FEDERAL CUMHURĠYETĠ ÜLKE RAPORU AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 1

GĠRĠġ Almanya Avrupa'nın en büyük ulusal ekonomisi, dünyada üçüncü en büyük gayri safi yurtiçi hâsılaya sahip ülke, satın alma gücü paritesine göre beģinci ülke konumundadır; 2011 yılındaki reel büyüme oranı % 3 tür. SanayileĢmesinden beri ülke; küresel ekonomide bir lokomotif, yenilikçi ve öncü olarak rol almıģtır. "Made in Germany" etiketli ihraç malları ülkenin zenginliğindeki ana unsurdur. Almanya 2011 yılındaki $1.064 milyar avro ihracatıyla Çin den sonra dünya'nın en fazla ihracat yapan ikinci ülkesi olmuģtur. Almanya; Avro alanı ülkeleri dâhildir ve 158 milyar avro ticaret fazlasına sahip olmuģtur. Toplam gelirinin % 73,5 'ini hizmet sektörü, % 24,4 'ünü endüstri alanları ve % 2,1 'ini da tarım sektörü oluģturmaktadır. 1 Üretilen ürünlerin büyük çoğunluğunu otomobil, makine, metal sanayi ve kimyasal madde kollarındaki mühendislik ürünleri oluģturmaktadır. Almanya dünyadaki rüzgâr türbinleri ve güneģ enerjisi teknolojisi alanında bir numaralı üreticidir. Her yıl Hannover, Frankfurt ve Berlin gibi birçok Alman Ģehrinde büyük uluslararası ticaret fuarları ve kongreler düzenlenmektedir. Dünyanın gelirlerine göre sıralanmıģ en büyük 500 Ģirketini gösteren Fortune Global 500 sıralamasında Almanya'dan 37 Ģirket bulunmaktadır. Bunların en büyük on tanesi Daimler, Volkswagen, Allianz SE (en fazla kar yapan Ģirket), Siemens, Deutsche Bank (2. en fazla kar yapan), E.ON, Deutsche Post, Deutsche Telekom, Metro ve BASF tır. En fazla çalıģana sahip Ģirketler ise Deutsche Post, Robert Bosch GmbH ve Edeka'dır. Dünya çapında bilinen markaları; Mercedes-Benz, SAP, BMW, Adidas, Audi, Porsche, Volkswagen ve Nivea'dır. Almanya; kapalı Avrupa ekonomisi ve politik birleģmenin savunucusudur. Ticari kararlarında ise Avrupa Birliği üyelerinin ve AB tek pazar yasalarının kararları doğrultusunda hareket etmektedir. Almanya, Avrupa'nın genel para birimi olan avroyu kullanmaktadır ve Almanya'nın para politikası ile ilgili kararları, diğer Avro Bölgesinde bulunan ülkeler gibi Frankfurt'taki Avrupa Merkez Bankası tarafından verilmektedir. 1990 yılındaki yeniden birleģmeden sonra, yaģam standardı ve yıllık gelirler eski Batı Almanya eyaletlerinde yüksekti ve bütün Almanya'da bu standartların korunması sağlanılmaya çalıģıldı. Eski Doğu Almanya ekonomisinin modernizasyonu ve batı eyaletlerin standartlarına entegre olması 2019 yılına kadar uzun dönemli olacak Ģekilde programlanmıģtır ve yıllık batıdan doğuya doğru yaklaģık 80 milyar dolar transfer olmaktadır. 2005'den beri iģsizlik oranı düģüģe geçmiģtir ve 2011 Aralık ayında son 18 yılın en düģük seviyesine gerileyerek % 7.1'e ulaģmıģtır. Yüzde oranlar Batı Almanya'dan Doğuya doğru % 5,6 ile % 10,6 arasında değiģmektedir. 2 ġu anki hükümet sınırlayıcı bir mali politika izleyip kamu sektöründeki iģlerde kesintiye gitmiģken, ġansölye Angela Merkel hükümeti iģçi pazarı ve refah düzeyi adına bir dizi reform gerçekleģtirmiģtir. 1 https://www.destatis.de 2 http://statistik.arbeitsagentur.de AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 2

ĠÇĠNDEKĠLER GĠRĠġ... 2 ALMANYA ÜLKE KĠMLĠĞĠ... 4 1.0 GENEL... 5 1.1 EKONOMĠK DURUM... 5 1.2 SEKTÖRLER... 6 1.2.1 SANAYĠ SEKTÖRÜ... 6 1.2.2 LOJĠSTĠK SEKTÖRÜ... 7 1.2.3 MÜTEAHHĠTLĠK VE ĠNġAAT SEKTÖRÜ... 8 1.3 DIġ TĠCARET... 8 2.0 TÜRKĠYE ĠLE EKONOMĠK VE TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERĠN GELĠġĠMĠ... 9 2.1 ALMANYA-TÜRKĠYE DIġ TĠCARET RAKAMLARI... 11 2.2 ĠKĠ ÜLKE ARASINDAKĠ ĠġBĠRLĠĞĠ OLANAKLARI... 10 3.0 TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERDE BĠLĠNMESĠ GEREKEN KONULAR... 11 3.1 VERGĠ TÜRLERĠ, MĠKTAR VE DÖNEMLERĠ....11 3.2 ĠġADAMLARI ĠÇĠN PAZARA GĠRĠġTE YARARLI BĠLGĠLER...15 3.3 TÜRKĠYE NĠN ALMANYA DAKĠ TEMSĠLCĠLĠKLERĠ... 16 3.4ALMANYA DA GERÇEKLEġEN ÖNEMLĠ FUARLAR... 16 3.5 DĠĞER ADRESLER... 18 KAYNAKÇA... 20 AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 3

ALMANYA ÜLKE KĠMLĠĞĠ Resmi Adı Yönetim ġekli ġansölye CumhurbaĢkanı BaĢkent Dil : Almanya Federal Cumhuriyeti : Federal Cumhuriyet : Angela Merkel : Joachim Gauck : Berlin : Almanca Yüzölçümü : 357.121 km 2 Nüfus : 81,9 Milyon (30. Haziran 2012) Nüfus Dağılımı 3 : Erkek % 49,1 : Kadın % 50,9 Nüfus ArtıĢ Oranı : - % 0,95 (2010/2009) Nüfus Yoğunluğu : 229 / km 2 Para Birimi : Avro Döviz Kuru : 1 Avro = 2,30 TL (Serbest Kur 11/2012) Büyük Kentler Etnik Gruplar Saat Farkı : Berlin, Hamburg, Münih, Köln, Frankfurt a. M., Stuttgart, Düsseldorf, Dortmund, Essen, Bremen : % 87,5 Alman, % 6,5 Türk, % 2 Avrupalı, % 1 Asyalı, % 1 Diğer : + 1 GMT ( -1 Türkiye) Telefon Kodu : + 49 3 http://www.bpb.de/nachschlagen/zahlen-und-fakten/soziale-situation-in-deutschland/61538/altersgruppen AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 4

1.0 GENEL Yüksek alım gücüyle ülkemiz ihracat ve ithalatında en büyük partner olma özelliği taģıyan Almanya Federal Cumhuriyeti, dünyanın ABD den sonra gelen en geliģmiģ sanayi ülkesidir. Federal Cumhuriyet, ayrıca G8 diye anılan ve yılda bir kez devlet ve hükümet baģkanları düzeyinde toplanan Dünya Ekonomi Zirvesinde iktisat ve maliye politikaları arasında uyum sağlamaya yönelik olarak çalımsalar gerçekleģtiren sekiz büyük sanayi devleti grubuna dâhildir. Federal Cumhuriyet, ikinci Dünya Savası nın yıkıntısından sonra tekrar toparlanıp ileri gelen sanayi ülkeleri grubuna girebilmesini, yeraltı zenginliklerine ya da sermaye birikimine değil, insanlarının azim ve enerjisine borçludur. Ġkinci Dünya Savası ndan sonraki yıllarda, ülke bir sosyal piyasa ekonomisi yönünde geliģmiģtir. Genel olarak Alman ekonomi sistemini anlatmak için sosyal pazar (social market) terimi kullanılmaktadır. Bu terimin firma yönetimi ve iliksileri ile birlikte sosyal reform ve hükümet politikalarının diğer yönlerini de kapsayan geniģ bir anlamı vardır. En geliģmiģ sanayi uluslarından biri olan Almanya, bugün Çin in ardından en büyük ulusal ekonomi konumundadır. 82,4 milyonluk nüfusuyla da Avrupa Birliği nin (AB) en büyük ve en önemli pazarı konumundadır. 2011 yılında Almanya 2.571 milyar Euro luk gayri safi milli hâsıla (GSMH) rakamına ulaģarak kiģi basına düsen milli gelir 26 856 Euro olmuģtur. Ekonomideki bu performans özellikle dıģ ticaret sayesinde elde edilmiģtir. 1.064 milyar Euro luk ihracat hacmiyle (2011) Almanya, dünyanın mal ihracatında en yüksek rakamlara ulaģarak dünya ihracat Ģampiyonu olmuģtur. 1.1 EKONOMĠK DURUM Almanya 2010 yılında, nominal kur ile de 3.581 milyar dolarlık bir gayri safi yurt içi hasıla (GSYĠH)'ya sahiptir. KiĢi baģına gelir satın alma gücü paritesi ise 43.792 dolar olarak deklare edilmektedir. Almanya ekonomisinin üretiminin sadece % 2,1 i tarımdan, % 24,4 ü sanayiden (imalat, madencilik ve inģaat) ve % 73,5 i ise hizmet sektöründen (petrol, ticaret, ulaģım, iletiģim vb.) kaynaklanmaktadır. Yüksek alım gücüyle ülkemiz ihracat ve ithalatında en büyük ortak olma özelliği taģıyan Almanya Federal Cumhuriyeti, dünyanın ABD ve Japonya dan sonra gelen en geliģmiģ sanayi ülkesidir. Ülke 82,3 milyonluk nüfusuyla Avrupa Birliği nin de en büyük ve en önemli pazarı konumundadır. Alman ekonomisi 2009 yılında küresel finans krizi nedeniyle, son 60 yılın en büyük gerilemesini yasayarak yıllık bazda yaklaģık %5 oranında küçülmüģtür. Ancak 2010 ve 2011 yıllarında ortalama % 3,3 ile kriz öncesi büyüme oranlara tekrar dönmüģtür. Tablo 1 Almanya nın Temel Ekonomik Göstergeleri 2007 2008 2009 2010 2011 2012a GSYĠH (milyar ABD $) 3.335 3.648 3.340 3.288 3.581 3.319 GSYĠH (milyar Avro ) 2.432 2.481 2.397 2.477 2.571 2.588 Reel büyüme Oranı (%) 2,7 1,0-4,7 3,6 3,0 1,8 KiĢi baģına GSYĠH ($) 40.493 44.360 40.443 40.243 43.792 40.643 KiĢi baģına GSYĠH ($)-PPT 35.586 37.113 36.021 37.257 41.437 39.982 AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 5

Enflasyon (ortalama; % TÜFE) 2,3 2,6 0,3 1,1 2,5 1,6 ĠĢsizlik Oranı (ortalama; %) 8,8 7,6 7,7 7,1 7,1 6,3 Ġhracat(FOB; milyar ABD $) 1.354 1.502 1.161 1.303 1.473 1.481 Ġthalat (FOB; milyar ABD $) 1.084 1.239 972 1.099 1.255 1.320 Döviz Kuru ( /$; yıl sonu) 1,46 1,39 1,43 1,34 1,30 1,26 Kaynak: Economist Intelligence Unit (EIU) 1.2 SEKTÖRLER 1.2.1 Sanayi Sektörü Almanya'nın sanayi sektörü ülkenin ekonomik performansı kapsamında diğer sektörlere kıyasla daha fazla katkıda bulunmaktadır. Federal Ġstatistik Bürosu'na göre sanayi üretimi 2011 yılı gayri safi yurtiçi hâsılatın (GSYĠH) % 26,2 ni üretmiģtir. 2010 yılında sanayinin GSYĠH ye katkı payı %25,3 olarak gerçekleģmiģti. AB üyeleri arasında bu rakam ortalama %19,5 olmuģtur. Ülkenin sanayi sektörünün gayri safi yurtiçi hâsılatına olan katkısı Almanya nın AB nin lider ekonomisi olduğunu açıkça göstermektedir. Almanya sanayi sektörünün artıģ nedeni Çin gibi geliģmekte olan büyük ekonomilerin canlanmasından kaynaklanmaktadır. Örmeğin Çin tarafından talep edilen yatırım malları, yani makine, elektronik ve araç parçası öncelikle Almanya tarafından karģılanmaktadır. AĢağıdaki tabloda görüldüğü gibi sanayi sektörü 2011 yılında yaklaģık 700 milyar dolar değerinde sanayi ürünlerini ihraç etmiģtir. Tablo 2: Almanya'nın Yatırım Malların Ġhracat Verileri G.T.Ġ.P. Kod Ürün Almanya'nın Ġhracatı (1.000 $) 2009 2010 2011 '84 Nükleer reaktörler, kazanlar, makineler, mekanik cihazlar ve aletler 208.363.689 225.840.872 264.557.441 '87 Motorlu kara taģıtları ve bunların aksa ve parçaları 170.073.500 209.330.942 252.621.598 '85 Elektrikli makine ve cihazlar ve bunların aksam ve parçaları; 114.533.997 135.194.422 148.048.249 '90 Optik alet ve cihazlar 48.598.270 56.083.365 65.177.189 '88 Hava taģıtları, uzay taģıtları ve bunların aksam ve parçalar 33.217.005 32.534.074 39.645.796 Kaynak: http://www.trademap.org AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 6

Dünyanın üçüncü en büyük ekonomisi olan Almanya da neredeyse tüm sanayi mallarının üretimi yapılmakla beraber ülkenin sanayideki gücü ağırlıklı olarak taģıtlar, sermaye malları, kimyasallar ve beyaz eģya sektörlerinden gelmektedir. Buna karģılık havacılık ve bilgisayar donanım sanayi daha az geliģmiģ olan Almanya da, ileri teknoloji ürünlerinin üretimi ve ihracatı diğer önde gelen sanayileģmiģ ülkelere kıyasla daha küçük pay almaktadır. Berlin, Saksonya ve Thüringen gibi doğu eyaletlerindeki baģlıca imalat sanayi sektörleri elektrik mühendisliği ve elektronik, kimyasallar, taģıtlar, cam ve seramik sektörleridir. Doğu ve Batı Almanya nın birleģmesinin ardından Doğu Almanya daki sanayi iģletmeleri büyük ölçüde kapanmıģtır. Bununla beraber bazı Batı Alman büyük ve orta ölçekli firmalar ile yabancı yatırımcılar tarafından gerçekleģtirilen yeni bazı büyük yatırımlar da bulunmaktadır. Bu yatırımlar arasında Volkswagen, Opel ve BMW (otomobil), Daimler Benz (kamyon), Siemens ve AMD (yarı iletkenler) firmalarının yatırımları ön plana çıkmaktadır. Sanayinin itici güçlerinden biri olan otomotiv sektörü, Alman ekonomisi içinde önemli bir yere sahiptir. Otomotiv sektörü 2011 yılında 252 milyarlık motorlu taģıt ihraç etmiģtir. Alman hükümeti imalat sanayinde büyük ölçüde serbest pazar politikası izlemektedir. Bu politika, araģtırma ve geliģtirme bütçesinden, yeni ürün ve üretim süreçlerinin kaynağı olarak görülen küçük ve orta ölçekli iģletmelere yönelik doğrudan tahsisler çıkarma ilkesine dayanmaktadır. Diğer taraftan tarım ve kömür çıkarma sektörlerindeki kadar çok olmasa da zorluklar yaģayan sektörlere yönelik teģvikler de bulunmaktadır. 1.2.2 Lojistik Sektörü Batı Almanya nın güvenilir bir ulaģtırma alt yapısı vardır. 90 lı yıllarında baģlamak üzere yüksek tutarda yatırımlarla doğuda yeterli bir düzeye çıkarılmaktadır. 2002-2010 arasında ulaģtırma Bakanlığı nın ulaģtırma yatırımları 90 milyar avro olarak gerçekleģmiģtir. Otomatik yol ücretlendirme sistemi 2005 yılında uygulamaya konmuģtur. Kamyonlar için en fazla 0,287 avro/km ücret alınmaktadır. 4 2012 yılında kent ve köy yolları dıģındaki yolların uzunluğu 230.800 km dir. Bunun 12.845 km si oto yoldur. 5 Demiryolları yaygın ve yüksek niteliktedir. Yolcu taģımacılığı pahalıdır. 2011 yılında 411 milyon ton yük taģınmıģtır. 1993 yılında federal demiryolu, Deutsche Bundesbahn (DB) ve Doğu Deutsche Reichsbahn birleģtirilerek Deutsche Bahn (DB) oluģturulmuģtur. Kurulusun üç isletme bölümü vardır. Uzun mesafe yolcuları, bölgesel yolcular ve yük hizmetleri. Demiryolları sektörü özelleģtirilmektedir. Hatlar, DB nin alt bölümü olan DB Netz tarafından yönetilir. Bu daire sektördekilerin uygulayacakları ücretleri belirler. Federal Demiryolu Dairesi tarafından ücretlendirme politikasının uygunluğu denetlenir. ġimdilik rekabet kısıtlıdır. DB ve DB Netz avantajlı bir iliģki içindedir. 36.000 kilometre demiryolu ağı, Almanya yı kıta Avrupa sındaki taģımacılığın önemli bir kavģağı haline getirmiģtir. Kıta Avrupa sındaki en büyük havalimanı olan Frankfurt Havalimanı ve ülkenin dört bir kösesinde yer alan diğer önemli havalimanları uluslararası ulaģımı kolaylaģtırmaktadır. Ayrıca 2,3 milyar Euro luk bir yatırım paketinin 2013 yılının sonuna kadar altyapıyı daha da güçlendirmesi hedeflenmektedir. 4 http://www.toll-collect.de/home.html 5 http://www.bmvbs.de/shareddocs/de/artikel/stb-la/strasse.html AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 7

1.2.3 Müteahhitlik ve ĠnĢaat Sektörü Alman ekonomisinde önemli bir yere sahip olan inģaat sektörü, 1980 lerde yaģanan durgunluktan sonra 1989-95 yılları arasında güçlü bir Ģekilde büyümüģtür. Göçler sonucunda Batı Eyaletlerinde yeni konut inģaatına olan talep, Doğu eyaletlerinden ve diğer bölgelerden daha fazladır. Bununla birlikte 1996-99 yılları arasında Doğu Eyaletlerinde, kamu harcamaları kontrolü, vergi kolaylıklarının sona erdirilmesi ve arz fazlası oluģması gibi sebeplere bağlı olarak, sektörde ani bir düģüģ yaģanmıģtır. 1996-2010 yılları arasında inģaat sektöründeki yatırımlar reel olarak %24,7 oranında azalmıģtır. Ekonominin iyileģmesine paralel olarak 2011 yılında sektörde %5 lik bir iyileģme yaģansa da sektörün geleceği konusundaki beklentiler karıģıktır. 6 Batı Almanya ya göçlerin hala sürdüğü bir ortamda özellikle Doğu Almanya konut piyasasındaki arz fazlası sektörün önemli bir sorunu olmayı sürdürmektedir. Almanya da halen ev sahibi olma oranı oldukça düģük düzeyde seyretmektedir. 1993 yılında %38,8 olan ev sahipliği oranı 2012 yılında %43 e yükselmiģtir. Avrupa Birliği genelinde bu rakam %60 seyretmektedir. 7 1.3 DIġ TĠCARET 2007-2011 yılları arasında Almanya, Çin den sonra dünyanın en büyük ikinci ihracatçısı olma konumunu korumuģtur. Aynı dönemde Almanya nın ithalat değeri ABD ithalatının yarısından daha az gerçekleģmiģtir. 2009-2011 yıllar arasında Almanya nın ticaret fazlasında ciddi bir yükselme görülmüģtür. 2008 yılından sonra düģük ücret artıģları ile beraber iç talebin artıģının çok az olması sebebiyle Alman firmaları dıģ pazarlara daha fazla yönelme eğilimine girmiģtir. 6 http://www.zdb.de/ 7 http://de.wikipedia.org/wiki/wohneigentumsquote AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 8

Alman ihracatçıları merkezi ve doğu Avrupa ekonomilerinin giderek güçlenmesinden ve Asya ülkelerinde görülen talep artıģından faydalanmıģtır. Bu yeni pazarlardaki olumlu ekonomik geliģmeler ve üretim kapasitesini geliģtirme eğilimlerinden kaynaklanan talep, özellikle makine ve cihazlarda ihtisaslaģma sağlamıģ olan Almanya ya büyük fırsat sağlamıģtır. Bu pazarlardaki geliģmeye bağlı olarak Almanya 2011 yılında dünya mal ihracatında en büyük ikinci ülke olmuģtur. DıĢ Ticaretin Dağılımı- 1.000 Dolar (2012) ĠHRACAT Tutar % ĠTHALAT Tutar % 1. Fransa 140.671.977 9,5 1. Çin 112.184.062 8,9 2. ABD 103.075.151 7,0 2. Hollanda 103.256.008 8,2 3. Hollanda 93.493.188 6,3 3. Fransa 91.870.295 7,3 4. Çin 90.496.736 6,1 4. ABD 68.947.713 5,5 15. Türkiye 28.183.655 1,9 20. Türkiye 16.373.158 1,3 Kaynak: ITC (Uluslararası Ticaret Merkezi) Almanya nın 2011 yılı ihracatına bakıldığı zaman, Fransa ya ihracat 140,7 milyar dolar değer ve toplamda % 9,5 oranı ile birinci sırada yer almaktadır. Fransa nın ardından ABD 103,1 milyar dolar ve % 7 lik payı ile ikinci sırada gelmektedir. Türkiye ise 28,2 milyar dolar değeri ve toplam ihracat içinde % 1,9 lık payı ile 15. sırada yer almaktadır. Almanya nın 2011 yılı ithalatında ise Çin 112,2 milyar dolar değeri ile ilk sırada yer almaktadır. Çin in toplam payı ise % 8,9 dır. Ġkinci sırada Hollanda 103,2 milyar dolar değeri ile yer alırken toplam ithalatta % 8,2 paya sahiptir. Türkiye ise 16,4 milyar dolar ile 20. sırada yer alırken toplam ihracatı içindeki payı % 1,3 dür. 2.0 TÜRKĠYE ĠLE EKONOMĠK VE TĠCARĠ ĠLĠSKĠLERĠN GELĠġĠMĠ 2.1 Almanya-Türkiye DıĢ Ticaret Rakamları Almanya nın Türkiye ile DıĢ Ticareti - 1.000 $ (2012) Yıllar Ġhracat Ġthalat Hacim Denge 2007 20.723.232 13.328.399 34.051.631 7.394.833 2008 22.383.195 14.214.263 36.597.458 8.168.932 2009 16.143.627 11.514.649 27.658.276 4.628.978 2010 21.454.890 13.126.472 34.581.362 8.328.418 2011 28.183.890 16.373.158 44.557.048 11.810.497 Kaynak: ITC (Uluslararası Ticaret Merkezi) 2011 yılında Almanya nın Türkiye ye ihracatında önem arz eden baģlıca ürün grupları, makine sanayisi ürünleri (% 23,9), motorlu kara taģıtları (% 21,4), elektrik ve elektronik ekipmanları (% 9,1), plastik ve plastik mamulleridir (% 4,8) ve optik, fotoğraf, teknik ve tıp cihazları (% 4,4). 8 Almanya nın Türkiye den 2011 yılında gerçekleģtirdiği ithalatta örme giyim eģyası/aksesuarı (%17,4) baģta olmak üzere makine ve mekanik cihazlar, elektrik malzemeleri ve parçaları (% 13,6), motorlu kara taģıtları (% 10,9) ve örülmemiģ giyim eģyası/aksesuarı (% 9,3) önemli yer tutmaktadır. 9 8 Kaynak: ITC (Uluslararası Ticaret Merkezi) AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 9

2.2. ĠKĠ ÜLKE ARASINDAKĠ Ġġ BĠRLĠĞĠ OLANAKLARI Türkiye ve Almanya arasında bölüm 2.1 de öngörülenlerin dıģ ticaret veriler ıģığında imalat sektöründe ortak rekabet gücü geliģtirilebilecek üç ana sektör mevcuttur. Bu sektörlerde ortak yatırımlar, dıģ ticaret ve yakın iliksilerin araģtırılmasıyla ekonomide sürdürülebilir ortak bir zemin hazırlanabilir. Bu ana sektörlerden, mevcut alt yapısı ve geliģmiģlik düzeyi itibarıyla potansiyeli ve sürdürülebilirlik niteliklerine sahip olan ilk alan, tekstil sektörüdür. Bu sektörün yerinin ve yeni olanaklarının irdelenmesine gerek duyulmamaktadır. DıĢ ticaret ve yabancı sermaye yatırımları yönünden zaten yeterince geliģmiģ bir sektördür. Hatta ürün farklılaģtırılması ve rekabet gücü hedefleri açısından, aģırı geliģtirilmiģtir. Ancak, bu sektörün yavaģlatılmasından ziyade, yeni rekabet ve iģbirliği alanlarının belirlenmesi daha avantajlıdır. Bu yönden elektronik, mekanik ve biliģim toplumu olma yönünde potansiyelimizin geliģtirilmesine katkıda bulunacak sektörler arasından otomobil, biliģim ve elektronik parçalar imalatı konuları ayrı ayrı incelemek önem taģımaktadır. Bu sektörlerin Almanya ile Türkiye arasında ekonomi ve teknik alanda iģbirliğini geliģtirme olanaklarını ortaya koymaktadır. Ev Tekstili Almanya ev tekstili pazarı, talepteki daralmaya rağmen 2011 de 1,72 milyar Avro olmuģtur. Dekoratif ürünler (perde, dekoratif amaçlı yatak örtüleri) alt-grubunda, Almanya 328 milyon Avro ile AB ülkeleri arasında üçüncü, diğer ev tekstili ürünlerinde (havlu, nevresim takımları, vs.) ise 1.044 milyon Avro ile ilk sıradadır. Ülkenin kiģi baģı ev tekstili harcaması 2011 yılında 18,34 Avro olmuģtur. Pazardaki satıģ ve üretim eğilimleri alt-gruplar bazında farklılık göstermektedir. Diğer ev tekstili grubunda talep 2009-2011 yılları arasında yılık ortalama % 3,1 azalmıģtır. Dekoratif ürünler alt grubu talebi ise 2009-2011 döneminde yıllık bazda % 2,7 artmıģtır. Üretim değerlerine bakıldığında da benzer bir eğilim görülmektedir. Diğer ev tekstili alt-grubunun üretimi 2011 de % 2,4 azalmıģ, dekoratif ürünleri üretimi ise % 9,4 artmıģtır. Alman ev tekstili pazarındaki talep eğilimlerini Ģu Ģekilde özetlemek mümkündür: Internet satıģları artmaktadır Moda ürünlere talep artmaktadır. Dekorasyonla ilgili dergiler ve TV programlarından etkilenen tüketiciler, bu kanallarda lanse edilen güncel ürünlere yönelmektedirler Çevre dostu ürünler: Çevrenin korunmasıyla ilgili geliģmekte olan duyarlılık Alman ev dekorasyon tarzını giderek artan Ģekilde etkilemektedir. Zevk ve rahatlık temel belirleyici faktörler olarak kalmaya devam etse de üreticiler ve perakendeciler sürdürülebilirlik, güvenlik ve kaliteye daha fazla yatırım yapmaktadırlar. Doğal maddelerin kullanılması yönündeki eğilim güçlenmektedir 9 Kaynak: ITC (Uluslararası Ticaret Merkezi) AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 10

Pamuk Alman pazarında önemini korumaktadır: Almanya da en çok pamuk içerikli ürünler rağbet görmektedir. Pamuktan imal edilen ürünlere özellikle havlular, yatak nevresim ve örtüleri ve masa örtülerine talebin artmaya devam etmesi beklenmektedir Anti-bakteriyel ev tekstili ürünlerine talep artmaktadır Tüketici Elektroniği Sektörü Almanya da yayımlanan değerlendirmelerde; dijital elektronik eğlence aletleri sektörünün global krize rağmen, diğer sektörlerle karģılaģtırıldığında daha iyi performans gösterdiği, 2009 yılında toplam 12,3 milyar avroluk bir hacme ulaģılmasının beklendiği, 2008 rekor yılına göre ise sektörde sadece % 2.9 luk bir düģüģ kaydedileceği ifade edilmektedir. Toplam tüketici elektroniği sektöründe ise 2009 yılı için % 3,1 lük bir düģüģ ve toplam 13 milyar avro ciro tahmin edilmektedir. Ülkemizin de önemli üretici ve ihracatçı olduğu LCD ve Plazma TV sektöründe Almanya piyasasında 2009 yılı içerisinde % 2,6 lık bir artıģ beklenmekte ve toplam cironun 5,6 milyar avro seviyesine ulaģacağı tahmin edilmektedir. 2008 yılı ile karģılaģtırıldığında LCD televizyonlarının satıģının % 20 artarak 7 milyon adede ulaģması, 2010 yılında ise 7,5 milyon adede çıkması beklenmektedir. LCD ve Plazma televizyonlarının cirosunun tüketici elektroniği sektörü toplam cirosunun % 43 ünü oluģturduğu, anılan ürünlere talep nedeniyle sektörün istikrarını sürdürebildiğine dikkat çekilmektedir. 2009 yılında anılan ürünlere yönelik talep özellikle yılın ikinci yarısında artıģ kaydetmiģtir. Diğer taraftan, global kriz ve bunun sonucunda ortaya çıkan talep düģüģü nedeniyle sektörde güçlü olan Güney Kore (Samsung, LG) ve Japon firmalarının önemli oranlarda fiyat indirimine gitmesinin ve yaģanan yoğun rekabetin ülkemiz LCD üreticilerinin Almanya ya yönelik ihracatında düģüģe neden olduğu düģünülmektedir. 10 3.0 TĠCARĠ ĠLĠġKĠLERDE BĠLĠNMESĠ GEREKEN KONULAR 3.1 VERGĠ TÜRLERĠ, MĠKTAR VE DÖNEMLERĠ Avrupa Birliği üyesi bir ülke olarak Almanya, diğer üye ülkeler gibi Ortak Ticaret Politikasının en önemli aracını teģkil eden Ortak Gümrük Tarifesini (OGT) uygulamaktadır. OGT, halen 2658/87 sayılı Konsey Yönetmeliği çerçevesinde uygulanmakta, tarifeleri gösterir liste her yıl yenilenmektedir. Öte yandan, 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı nın kabulü ve 1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği nin yürürlüğe konulmasıyla, taraflar arasında sanayi ürünleri ticaretinde gümrük vergileri sıfırlanmıģ ve Türkiye üçüncü ülkelere karģı Ortak Gümrük Tarifesi uygulamaya baģlamıģtır. Ayrıca, bazı istisnalar (Topluluğun Ortak Tarım Politikasına dâhil olmayan tarımsal ürünler, yaģ meyve sebze ürünlerine ait toplam 11 adet tarife pozisyonu, iç ve kabuklu natürel fındık, domates salçaları ve diğer domates konservesi) dıģında, Topluluğa ithal edilen Türkiye kaynaklı tarım ürünlerinde gümrük vergileri tamamen kaldırılmıģ bulunmaktadır. KDV mükellefi mal veya hizmet sağlayan Alman firmaları veya ithalatçılarıdır. Ancak, vergi nihai aģamada tüketiciye yansıtılmaktadır. Almanya da standart KDV oranı %19 dır. Ancak bu oran, temel gıda ürünleri, kitap, gazete gibi kültürel yayınlar, bazı sağlık ürünleri gibi ürünlerde %7 olarak uygulanmaktadır. 10 Berlin Ticaret MüĢavirliği AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 11

KDV tutarının faturalarda ayrıca belirtilmesi zorunlu olmakla birlikte 100 Euro ya kadar olan faturalarda sadece KDV oranının belirtilmesi mümkün bulunmaktadır. 3.2 ĠġADAMLARI ĠÇĠN PAZARA GĠRĠġTE YARARLI BĠLGĠLER ÇalıĢma Saatleri Almanya da resmi kuruluģlarda mesai saatleri, genelde, hafta içi her gün sabah 8.00 den akģam 16.00 ya kadardır. Endüstriyel iģletmelerin büyük bölümünde ilki 6.00-14.00 saatleri arası ve ikinci ise 14.00-22.00 saatleri arası olmak üzere çift vardiyalı sistem uygulanmaktadır. Bazı büyük iģletmelerde üç vardiyalı sistem de uygulanmaktadır (22.00-6.00 saatleri arası) Almanya da mesai günleri Pazartesi Cuma beģ gündür. ÇalıĢma saatleri ise, özellikle kamu kuruluģlarında değiģmekte olup, hizmet binalarının giriģ kapılarında, el kitapçıklarında, internet sayfalarında vb. hatırlatılmaktadır. Özel sektörün erken saatte iģe baģladığı (genellikle sabah 7.00-8.00) ve akģam saat 17.00 civarında mesainin sona erdirildiği görülmektedir. ĠĢ Adetleri Alman iģ kültürü, esnekliği çok az olan, sıkı kurallardan oluģmaktadır. Dakiklik, hem iģ hayatında hem sosyal hayatta son derece önem verilen bir konudur. ĠĢ yaģamının odak noktasını, nesnel/objektif olgular ve görevler oluģturmaktadır. ĠĢadamları yanlarında bol miktarda kartvizit götürmelidir, çünkü Almanlar kartvizit değiģtirmekten çok hoģlanmaktadır. Kartvizitte pozisyon ve konum mutlaka belirtilmelidir. Üniversite derecesi veya sahip olunan bazı özelliklerin de belirtilmesinde fayda vardır. Eğer çalıģılan kuruluģun bilinen bir saygınlığı varsa, Ģirketin kuruluģ tarihinin de yazılması uygun olur. Ġlk toplantı genellikle ofiste yapılmaktadır. Alman iģadamları bu toplantıda firmayı, ürünü ve teklifin değerlendirmesini yapacaktır. Toplantılarda en kıdemli katılımcının hareketlerinin takip edilmesi uygun olacaktır. Nasıl giyinmiģ, nasıl hareket ediyor, nasıl oturuyor gibi. Bütün bu davranıģ biçimlerine uygun olarak davranıģ biçimi belirlenmelidir. Alman tarafı toplantıya çok iyi hazırlanmıģ olarak gelecektir. Aynı davranıģ biçimini de karģı taraftan bekleyecektir. ĠĢ hayatlarında duygu ve hislere asla yer verilmemektedir. Ayrıca yeni fikir ve kavramlara da pek açık değildirler. Aynı organizasyon içinde bile bilginin serbestçe dolaģması uygun görülmemektedir. Alman iģ insanı farklı bir Ģey yapmak konusunda isteksizdir. Toplantılara çok iyi organize olmuģ, mantıklı ve dikkatlice planlama yaparak katılınmasında fayda vardır. Çok miktarda veri, argüman ve teklifin destekleyici kanıtları ile birlikte götürülmesinde fayda vardır. Herhangi bir konuda yapılacak olan bir abartma tolere edilmemektedir. Tanıtım malzemesi hazırlığında bulunuluyorsa, Alman iģadamlarının parlak reklamlardan, gösterilerden ve hatırlanabilir sloganlardan olumsuz etkilendiklerini unutmamak gerekir. Alman pazarı için hazırlanacak olan broģürlerde ciddi bir renk tonunun olmasına özen gösterilmelidir. Ayrıca uzun detayları da içermesinde de fayda vardır. Ürün ve hizmetler ile ilgili eksiklikleri doğrudan söyleyeceklerdir. Böyle bir durumda en doğru davranıģ eksikliklerden dolayı özür dileyerek, en kısa zamanda tamamlanacağının bildirilmesidir. Kendiliğinden olan hareketler ve esnek davranıģ biçimleri Alman iģ kültüründe yadırganmaktadır. Beyin fırtınası, risk alma ve meydan okuma gibi davranıģ biçimleri kabul edilmemektedir. Almanlar eleģtirilme konusunda çok hassastırlar, bu yüzden onları utandıracak hareketlerden kaçınılmalıdır. AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 12

Ayrıca toplantılara resmi bir hava vermekten de son derece memnun olurlar. Özel konularla ilgili konuģmaktan pek hoģlanmazlar. Her konuda mantık dahilinde hareket etmektedirler. Kolay kolay hiçbir konuda taviz vermemektedirler. Saldırgan bir davranıģ içine girmemeye özen gösterilmelidir. ĠĢ toplantıları aģırı derecede ciddiyetle yürütülmektedir. ġaka ve ciddiyetsiz davranıģlarda bulunulmamasında fayda vardır. Toplantılarda baģkalarının sözü asla kesilmemelidir. Toplantılarla ilgili uzun vadeli planlamalar yapılmalı, kısa, ani ve kendiliğinden oluģan hareketlerden kaçınılmalıdır. Bir toplantı yerinde nereye oturulacağı belirtilene kadar beklemek doğru bir davranıģ olacaktır. Alman kültüründe karar verme süreci yavaģ sürmektedir, teklifler ciddi bir Ģekilde incelenmektedir. Ġlk görüģmelerde birçok kiģi ile muhatap olmak zorunda kalınabilir, ancak karar verme sürecinde hiyerarģinin en üst kısmında bulunan kiģi son kararı verecektir. Kontratlar çok ciddi bir biçimde hazırlanmaktadır. Kabul edilen her madde garanti altına alınmaktadır. Ayrıca aynı Ģekilde kontrat içinde kabul edilen her maddenin yerine getirilmesi beklenmektedir. Alman kültüründe alınan her kural büyük bir ciddiyetle takip edildiğinden, uyulmayan konularda kınanma ile karģı karģıya kalınabilir. Bu yüzden Alman toplumunu Ģekillendiren kurallara karģı duyarlı ve saygılı olunmasında fayda vardır. Almanlar kararlarını toplantı sırasında verirler, ancak yine de emniyetli bir Ģekilde davranırlar. Karar bir kez verildikten sonra değiģiklikler kolay olmamaktadır. Alman iģ kültüründe zamanında bulunmanın önemini asla unutulmamalıdır. 2 veya 3 dakikalık bir gecikme bile kabalık olarak addedilecektir. Randevular önceden ayarlanmalıdır. Elektronik posta ile alınacak bir randevu için en az bir ay, telefonla alınacak bir randevunun ise en az bir veya iki hafta öncesinden alınmasında fayda vardır. Randevuya gecikilecekse, mutlaka önceden aranmasında fayda vardır. Ġlaveten uygun sebebin de hazırlanması gerekebilir. GörüĢmeler için en uygun zaman dilimi öğleden önce 11.00-13.00 arası olurken, öğleden sonra ise 15.00-17.00 arasındadır. Randevuların Cuma öğleden sonrasına ayarlanmamasına özen gösterilmelidir, çünkü bazı ofisler Cuma günleri 14.00 veya 15.00'den sonra kapanabilir. Randevuların saatinin ve yerinin gereksiz bir Ģekilde değiģtirilmesi kabul görmemektedir. Ġlk isimler aile üyelerine aittir. Ġlaveten Alman iģ kültüründe yıllarca birlikte çalıģılıp da birbirlerinin ilk isimlerini bilmeyen kiģilere rastlamak mümkündür. Profesyonel unvanları olmayan kiģilere soyadlarının önüne aģağıda verilen unvanları kullanarak hitap edebilirsiniz. Mr. = " Herr" Mrs. (or Ms.) = "Frau". Dr. Martin Meyer yerine "Herr Doctor Meyer" diye de hitap edilebilmektedir. Almanya'da bulunulan mevsime uygun giyinilmesi tavsiye edilmektedir. Örneğin yazın çok sıcak, kıģın ise aģırı derecede soğuk ve rüzgarlı olabilir. Erkek veya kadın giyiminde resmiyet geçerlidir. Erkekler için koyu renk takım ve kravat, bayanlar için de uygun bluz tercih edilmelidir. Alman iģ kültüründe giyim oldukça sade bir tutum içindedir. Koyu takımlar, yumuģak renkli kravatlar ve beyaz gömlek normal kıyafetlerdir. ĠĢ kıyafetleri içerisinde haki renkli ve resmi olmayan kıyafetler makbul değildir. Bayanlar için de koyu takım elbise ve beyaz bluzlar normal kıyafetler arasında kabul edilmektedir. Pantolonlu takımlar Alman iģ kültüründe yeni kabul görmeye baģlamıģtır. Ayrıca bayanların çok süslü mücevher takması da hoģ karģılanmamaktadır. Havalar çok sıcak olsa bile, kravat ve takımlarını giymeye devam etmektedirler. AR-GE ve Uluslararası ĠliĢkiler / 20/12/2012 13