SOSYAL BİLİMLERDE METOD Güz / 2015 [3 kredi] Ders Programı Gün/Saat: Perşembe / 12.30-14.40 Sınıf: Amfi 7 Öğretim üyesi: Yrd. Doç. Dr. Murat Şentürk Oda numarası: 259 E- posta: muratsenturke@gmail.com murat.senturk@istanbul.edu.tr Ders Hakkında Bu dersin temel amacı, sosyal olguları sistematik bir biçimde anlamayı sağlamak için sosyal bilimler alanında geliştirilen metotları katılımcılarla tanıştırmaktır. Derste sosyal bilimlerde sıkça kullanılan niteliksel ve niceliksel araştırma yöntemleri detaylı bir şekilde incelenecektir. Ayrıca derste araştırma sorusu geliştirme, hipotez oluşturma, teoriyle ve kavramlarla ilişki kurma, ölçme, örnekleme ve verilerin raporlanmasıyla ilgili temel aşamaların aktarılması hedeflenmektedir. Derste teori ve araştırma arasındaki etkileşim değerlendirilerek sosyolojik yaklaşımların gelişmesinde araştırmanın oynadığı rol ele alınacaktır. Bununla birlikte katılımcılar ders kapsamında bir araştırma planı hazırlayacaklardır. Bu nedenle katılımcıların dersin başında konu belirleyerek bir araştırma tasarlamaları ve bunu ders sonunda nihayete erdirmeleri beklenmektedir. Ayrıca her bir katılımcı farklı yöntemleri ele alan bir kitap özeti ve değerlendirmesi hazırlayacaktır. 1
28 Eylül 2015 1. Hafta Yöntem Meselesine Giriş: Toplumsal Gerçekliği Kavramak Doğan Ergun, Yöntemi Bulmak ve Yöntem Bilimin Temelidir Yöntemi Bulmak içinde (s. 13-32). Ankara: İmge Kitabevi, 2006. Neuman, W. Lawrence, Bilim ve Araştırma, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 1-34). Ankara: Yayın Odası, 2006. 05 Ekim 2015 2. Hafta Doğa Bilimleri ve Sosyal Bilimler Doğan Özlem, Doğa Bilimleri ve Sosyal Bilimler Ayrımının Dünü ve Bugünü Üzerine, Siyaset, Bilim ve Tarih Bilinci içinde (s. 85-135). Ankara, İmge Kitabevi, 2006. Ted Benton, Doğa Bilimleri II: Pozitivist Bilimsel Teori Anlayışı ve Rakip Yaklaşımlar, Sosyolojinin Felsefi Kökenleri içinde (s. 87-107). İstanbul: Küre Yayınları, 2013. 12 Ekim 2015 3. Hafta Sosyal Bilimsel Araştırmada Yaklaşımlar Patrick Baert, Emile Durkheim ın Natüralizmi Sosyal Bilimler Felsefesi (çev. Ümit Tatlıcan) içinde (21-57). İstanbul: Küre Yayınları. Patrick Baert, Weber in Yorumcu Yöntemi Sosyal Bilimler Felsefesi (çev. Ümit Tatlıcan) içinde (59-89). İstanbul: Küre Yayınları. Neuman, W. Lawrence, Metodolojinin Anlamları, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 117-162). Ankara: Yayın Odası, 2006. 19 Ekim 2015 4. Hafta Toplumsal Araştırmalarda Teori Neuman, W. Lawrence, Kuram ve Araştırma, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 75-116). Ankara: Yayın Odası, 2006. Derek Layder, Teori ve Araştırma Arasındaki Bağlantılar Sosyolojik Araştırma Pratiği (çev. Serdar Ünal) içinde (27-57). Ankara: Heretik Yayınları. 2
26 Ekim 2015 5. Hafta Toplumsal Araştırmanın Aşamaları/Araştırma Dizaynı Pauline V. Young, Sosyal İnceleme Metod ve Teknikleri, Sosyal Araştırmanın Temel Prensipleri, Bilimsel Tutum ve İnceleme Planı Bilimsel Sosyal İncelemeler ve Araştırma (çev. Gazanfer Bingöl ve Necati İşcil) içinde (s. 101-157). Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 1968. Howard, S. Becker, İmgelemler Mesleğin İncelikleri (çev. Levent Ünsaldı, Baran Öztürk, Hatice Esra Mescioğlu, Şerife Geniş, Gökçe Metin) içinde (41-119). Ankara: Heretik Yayınları. Neuman, W. Lawrence, Literatür Değerlendirmesi ve Etik Kaygılar, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 163-220). Ankara: Yayın Odası, 2006. 02 Kasım 2015 6. Hafta Toplumsal Araştırmanın Aşamaları/Araştırma Dizaynı II Derek Layder, Araştırma Sürecinin Unsurları Sosyolojik Araştırma Pratiği (çev. Serdar Ünal) içinde (64-92). Ankara: Heretik Yayınları. Niyazi Karasar, Araştırma Süreç ve Teknikleri Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 53-74). Nobel Yayıncılık, Ankara, 2013. 09 Kasım 2015 7. Hafta Araştırma Modeli ve Türleri Neuman, W. Lawrence, Araştırmanın Boyutları, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 35-74). Ankara: Yayın Odası, 2006. Birsen Gökçe, Toplumsal Araştırmaların Sınıflandırılması, Toplum Bilimlerde Araştırma içinde (s. 53-65). Ankara, Savaş Yayınevi, 2007. Niyazi Karasar, Yöntem Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 75-93). Nobel Yayıncılık, Ankara, 2013. 23 Kasım 2015 8. Hafta Nicel ve Nitel Araştırma Yöntemleri 3
Belkıs Kümbetoğlu, Sosyal Bilimlerde Farklı Yaklaşımlar, Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma içinde (s. 15-31). İstanbul, Bağlam Yayınları, 2008. Elif Kuş, Nicel Araştırma Teknikleri ile Nitel Araştırma Tekniklerinin Karşılaştırılması Nicel- Nitel Araştırma Teknikleri içinde (s. 105-127). İstanbul, Anı Yayıncılık, 2012. Neuman, W. Lawrence, Nitel ve Nicel Araştırma Tasarımları, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 221-262). Ankara: Yayın Odası, 2006. 30 Kasım 2015 9. Hafta Nitel ve Nicel Ölçüm Neuman, W. Lawrence, Nitel ve Nicel Ölçüm, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 263-318). Ankara: Yayın Odası, 2006. Sharan B. Merriam, Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Etik, Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (çev. Erkan Dinç ve Selahattin Turan[çeviri editörü]) içinde (s. Dokuzuncu bölüm). Ankara: Nobel Yayınları. 07 Aralık 2015 10. Hafta Nitel ve Nicel Örnekleme Neuman, W. Lawrence, Nitel ve Nicel Örnekleme, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 319-355). Ankara: Yayın Odası, 2006. Niyazi Karasar, Evren ve Örneklem Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 109-131). Nobel Yayıncılık, Ankara, 2013. 14 Aralık 2015 11. Hafta Sosyal Araştırmalarda Etik ve Siyaset Theodor Adorno, Sosyoloji ve Ampirik Araştırma Methodos: Kuram ve Yöntem Kenarından (edt. Dilek Hattatoğlu ve Gökçen Ertuğrul) içinde (s. 171-189). İstanbul: Anahtar Kitaplar. Neuman, W. Lawrence, Araştırma Raporunun Yazılması ve Toplumsal Araştırmanın Politiği, Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çev. Sedef Özge) içinde (s. 706-749). Ankara: Yayın Odası, 2006. 4
Ödevler ve Sınavlar 1. Kitap özeti ve değerlendirme yazısının hazırlanması 1 (1000-1500 kelime, vize sınavında teslim) (%20) 2. Vize sınavı (%20) 3. Araştırma planı hazırlanması (%30) Öğretim üyesi ile birlikte derslerde/görüşmelerde araştırma konusunun belirlenmesi Araştırma ödevinin son halinin teslim edilmesi (2000-2500 kelime, final sınavında teslim) 4. Final Sınavı (%30) 1 Kitap değerlendirme yazısının biçimsel ve içerik özellikleri için lütfen şu linki ziyaret ediniz: http://addicta.com.tr/kitap-degerlendirmesi-icin-notlar/ 5
Ödev Yazım Kuralları Yazı Tipi Bütün metinde 10 punto Times New Roman yazı karakteri kullanılır. Sayfa Yapısı A4 boyutlarındaki kâğıda üst, alt, sağ ve sol boşluk 2,5 cm bırakılarak, iki yana dayalı, satır sonu tirelemesiz şekilde olmalıdır. Çalışmalar tek sütun olarak hazırlanmalıdır. Paragraflarda ve başlıklarda girinti ve çıkıntı olmamalıdır. Paragraf Yapısı Paragraf sekmesinde girintiler bölümünde; önce ve sonra alanı 0,6 nk satır aralığı 1,5 olmalıdır. Sayfa Sınırı Yukarıdaki şablona göre hazırlanmış sunum dosyasının 5, nihai dosyanın 10 sayfayı geçmemesi gerekmektedir. Hatırlatmalar Sayfa numaraları mutlaka eklenmelidir. Ödev için kapağa gerek bulunmamaktadır. Öğrencilerin sadece ad ve soyadlarını ve okul numaralarını yazmaları yeterli olacaktır. Atıf ve Referanslar Ödevlerde atıflar ve referanslar APA (American Psychological Association) stiline uygun olarak yapılacaktır. Detaylar için web ya da Amerikan Psikoloji Derneği Yayım Kılavuzu (Kaknüs Yayınları) na bakılabilir. Metin İçi Referans Gösterimi Atıflarda yazarlar arasında & işareti değil ve ibaresini kullanınız. Örnek; Arpacı ve Kuyu nun (2000) çalışması (Kesme işaretini parantezli ifadeye koymayınız) (Arpacı ve Kuyu, 2010, s. 72) (Arpacı, Kuyu ve Huysuz, 2000, s. 12-13) Atıfların Sıralanması Parantez için atıflar alfabetik olarak dizmelidir. Örnek; (Arpacı, 2013; Arpacı ve Kuyu, 2010, s. 15; Karman, 2000, 2004, 2010; Zengin, Warrant, Güner, Aykut ve Karpat, 2013) Aktarılan Kaynak Bir referansın içindeki bir başka referanstan yapılan aktarma aşağıdaki gibi gösterilir. Örnek; (Torgerson, 1958, s. 1-8 den akt., Baykul, 2000; Zengin, 1957 den akt., Pınar, 1999) 6
Kitap Değerlendirmesi İçin Kitaplar 1. Alain Coulon (2010). Etnometodoloji (çev. Ümit Tatlıcan). İstanbul: Küre Yayınları. 2. Linda L. Shaw, Rachel I. Fretz, Robert M. Emerson (2008). Bütün Yönleriyle Alan Çalışması (Etnografik Alan Notları Yazımı),(çev. A. Erkan Koca), Ankara: Birleşik Kitabevi. 3. Philipp Mayring (2011). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş (çev. M. Sezai Durgun, Adnan Gümüş), Ankara: Bilgesu Yayıncılık. 4. Harold Garfinkel (2014). Etnometodolojide Araştırmalar (çev. Ü. Tatlıcan), Ankara: Heretik Yayıncılık. 5. Sibel A. Arkonaç, Psikolojide Söz ve Anlam Analizi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 6. Hilal Çelik, Halil Ekşi (2015). Nitel Desenler Gömülü Teori İstanbul: EDAM Yayınları. 7. Nuri Bilgin, (2014). İçerik Analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi. 8. Paul Thompson, Geçmişin Sesi (çev. Şehnaz Layıkel). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Toplumsal Araştırma İçin Bazı Kitap Önerileri Derek Layder (2013). Sosyolojik Araştırma Pratiği (çev. Serdar Ünal) Ankara: Heretik Yayınları. Howard, S. Becker (2014). Mesleğin İncelikleri (çev. Levent Ünsaldı, Baran Öztürk, Hatice Esra Mescioğlu, Şerife Geniş, Gökçe Metin). Ankara: Heretik Yayınları. Howard, S. Becker (2013). Sosyal Bilimcilerin Yazma Çilesi & Yazımın Sosyal Organizasyonu Kuramı, (Çev. Şerife Geniş). Ankara: Heretik Yayınları. 7