ÜNİTE 3 : İPEK YOLUNDA TÜRKLER

ÜNİTE 3 : İPEK YOLUNDA TÜRKLER İpek Yolu: Çin den başlayıp Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, İran üzerinden İstanbul kadar uzanan yola ipek yolu adını veriyoruz. Çin den ipek ticareti yaygın olarak yapıldığı için yola İPEK YOLU denilmiştir. İpek dokumacılığı 4600 yıl önce Çin de başladı. Avrupa ipek ve baharat ile tanışınca ipek yolu ortaya çıktı. İPEKYOLU Çin Özbekistan Kaşgar- Karakurum Dağları İran Anadolu Avrupa İpek yolu; Ç in deki Şian dan başlayan yol Avrupa ya ulaşır. Ticaret kervanlarla yapılır. Doğu kültürünün Avrupa ya taşınmasını sağlamıştır.kıtalar arası kültür alışverişi yaşanmasını sağlamıştır. İpek yolunu elde etmek isteyen devletler sürekli çatışmıştır. İpek yolu Üzerinde; Hunlar Göktürkler Uygurlar devlet kurmuştur. Orta Asya dan Yapılan Göçlerin Nedenleri: 1. İklim değişikliği ve şiddetli kuraklık, 2. Kıtlık ve açlığın ortaya çıkması, 3. Hayvanlar ve insanlar arasında salgın hastalıkların ortaya çıkması, 4. Nüfusun hızla artması, 5. Boylar arasındaki mücadeleler, 6. Yeni topraklar kazanma düşüncesi, Orta Asya'da maden çağını yaşayan Türkler, demir tekerleği icat etmişler ve atı evcilleştirmişlerdir. Bu yüzden rahatlıkla çok uzak bölgelere göç edebilmişlerdir. Göçlerin Sonuçları: Orta Asya'dan çeşitli yerlere göç eden Türkler, gittikleri yerlerin kültürleriyle alış verişe girdiler. Böylece yeni kültürlerin oluşmasını sağlamışlardır. Gittikleri bölgelerde henüz Taş Devri'ni yaşayan medeniyetlere madeni işlemesini öğrettiler. Göç eden yerlerde nüfus arttı. Yeni merkezler ortaya çıktı. > Bütün Türk boylan Orta Asya'yı terk etmediler. Yaşamaya elverişli yerler bulanlar o bölgede kalarak daha sonraki dönemlerde bulundukları yerlerde büyük devletler kurmuşlardır GÖÇLERDEN SONRA ORTA ASYA DA KURULAN TÜRK DEVLETLER ipek yolu haritası TÜRKLERİN İLK YURDU ve GÖÇLER Orta Asya (Ana Yurt) Türklerin ilk yurdu Orta Asya'dır. Çok geniş bir bölge olan Orta Asya; doğuda Kingan dağları, batıda Hazar denizi, kuzeyde Altay dağları ve Baykal gölü, güneyde Hindikuş ve Karanlık dağlarıyla çevrilidir. İLK TÜRK DEVLETİ : BÜYÜK HUN (ASYA HUN) DEVLETİ Orhun ve Selenga nehirleri çevresinde kurutmuştur. Başkent Ötüken'dir. * Tarihte bilinen İLK TÜRK DEVLETİ'dir * Bilinen ilk hükümdarı TUMAN (Teoman)'dır. En Önemli Hükümdarı: Mete Han Güvenliği sağladı Türk ordu teşkilatının temellerini attı Onlu sistemi oluşturdu. Çin vergiye bağlandı. Devlet en geniş sınırlarına ulaşmıştır. not : Oğuz Kağan Destanı önemli destanlarıdır not : Tarihte ilk defa bütün Türkleri tek bayrak altında toplayan Türk Devleti Asya Hun devletidir. Yıkılış Sebepleri: Çin in oyunları İpekyolu nun Çinlilere geçmesi Mete Han dan sonrakilerin yetersiz oluşu Topraklarının prensler arasında paylaşılması üzerine MS. 48 de ikiye ayrıldılar. Kuzey Hunlar 151 yılında batıya göç ettiler. Güney Hunlar 216 da Çin hâkimiyetine girdi. Kavimler Göçü: Kuzey Hunlarının M.S. 375'te Karadeniz'in kuzeyindeki toplulukları yurtlarından etmeleriyle

başlayan Avrupa'daki kavimlerin yer değiştirme sürecine "Kavimler Göçü" denilmektedir. Kavimler Göçünün Sonuçları: Türk kültürü Avrupa ya taşındı. Roma İmparatorluğu zayıfladı 476 da Batı Roma İmparatorluğu yıkıldı. İlkçağ bitti, Orta çağ başladı. Hunlardan kaçan kavimler Avrupa nın sosyal yapısını değiştirdiler. Avrupa Hun Devleti kuruldu Feodalite rejimi(toprak hakimiyetine dayalı devlet sistemi) kuruldu.(siyasi değişiklik) Göç eden bu Türkler Avrupa Hun Devletini Kurdular.. AVRUPA HUN DEVLETİ Balamir tarafından kuruldu. Attila zamanında en parlak zamanını yaşamışlardır. Atilla döneminde Batı Roma(Bizans) vergiye bağlanmış. Bu dönem içerisinde Attila, Avrupa'nın korkulu rüyası haline gelmiştir.attila'nın ölümünden sonra devlet zayıflamış ve zamanla yıkılmıştır. GÖKTÜRKLER (KÖKTÜRKLER) Bumin Kağan tarafından kurulmuştur. Başkenti Ötügen dir. Ünlü Hükümdarları: Bumin Kağan, İstemi Yabgu. Destanı: Ergenekon Destanı Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir Ülkenin doğusu Bumin Kağan, batısı İstemi Yabgu tarafından yönetildi Batı Türkistan ı Türkleştirdiler. Sasanilerle birleşip Akhunları yıktılar, ipek yolunu aldılar. Mukan Kağan ve İstemi Yabgu dönemi en parlak oldukları zamandır. Bu dönemde İpek Yolu na hakim oldular. Göktürkler Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Göktürkler 630'da Batı Göktürkler ise 655 yılında Çin egemenliğine girerek bağımsızlıklarını kaybetmişlerdir. II. GÖKTÜRK (KUTLUK) DEVLETİ Kutluk Han Göktürkleri yeniden bir araya getirerek 2. Göktürk Devleti kuruldu. Bu devlete bu nedenle Kutluk Devleti de denilmektedir. Kutluk Kağan zamanında bir araya gelindi. Çin e seferler yapılıp Türk birliği sağlandı. - Bu devlet en parlak dönemini Bilge Kağan, Kültigin ve Vezir Tonyukuk zamanındadır. not : Göktürklerden günümüzü kalan en önemli eser Orhun Yazıtlarıdır(Göktürk Kitabeleri). Bu kitabeler Bilge Kağan, Kültigin Kağan ile vezir Tonyukuk adına dikilmiştir. Bu anıtlar Türk adı geçen ilk Türkçe metinlerdir. Üç anıt halindendir. ** Bunlar yazılı ilk Türk belgeleridir. Orhun alfabesi ile yazılmıştır. ** Bu yazıtları Danimarkalı Wilhem Thomsen (Vilyım Tamsın) çözmüştür. BİLGİ BANKASI Göktürkler, ilk kez Türk adını taşıyan bir devlet kurmuşlardır. En eski yazılı Türk belgeleri Göktürklere aittir. (Orhun Kitabeleri) 38 harfli kendilerine özgü alfabe kullanmışlardır. Türkler arasında devlet ve millet olma bilinci en üst seviyeye bu dönemde çıkmıştır. UYGUR DEVLETİ : Göktürklerden sonra Ötüken'de kurulmuştur. Önce Ötüken olan başkentleri daha sonra Ordu -Balık (Kara Balasagun) olmuştur. Uygurlar Böğü Kağan zamanında Maniheizmi resmi din olarak kabul etmişlerdir. (763) Bu dini kabul ettikten sonra hayvancılığı terk edip tarım ve ticaretle uğraşmaya başlamışlardır. Bunun sonucunda yerleşik hayata geçen Uygurlar, zamanla savaşçı özelliklerini yitirmişlerdir. NOT : - Uygurlar Yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur. Saraylar, tapınaklar gibi kalıcı mimari eserler bıraktılar. - Manihizm e inandılar. Bu inanışta et yemek günah sayıldığı için vücut yapıları değişti ve savaşçı güçlerini kaybettiler. - 18 harfli Uygur alfabesini kullanmışlardır. - Tahta harflerden MATBAA'yı oluşturdular, pamuktan KAĞIT yaptılar. ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK DEVLET YÖNETİMİ Orta Asya Türk devletlerinde hükümdarlar; kağan, han, hakan, ilteber, ilteriş, idikut gibi unvanlar almışlardır. Kağanın temel görevi ülkede otorite ve birliği kurarak halkın ihtiyaçlarını karşılamaktır. Kağan'ın dışında ülke yönetiminde eşi, Hatun da etkilidir. Hatun gerektiğinde ülke yönetimine vekillik yapar hatta elçi bile kabul ederdi. Egemenlik Anlayışı Türkler Gök-Tanrı dinine inanmışlardır. Türklerin inancına göre, yönetme yetkisi hükümdara Gök-Tanrı tarafından verilmiştir, "kut" adı verilen bu yetkinin kişinin kanında dolaştığına inanılmıştır. Bu anlayışa göre ülke hanedan üyeleri arasında paylaşılarak yönetilmiştir. Ama sürekli yaşanan taht kavgaları sonucu devletler kısa sürede zayıflayıp yıkılmıştır. "Ülke, hanedan üyelerinin ortak malıdır." anlayışı vardır.

Siyasi Yapı Orta Asya'da Türk devletlerinde ülke, hanedan üyelerinin ortak malıydı ve paylaşılarak yönetilirdi. Uygulanan yönetim şekillerinden biri olan "ikili yönetim" de ülkenin hanedanın ortak malı olması anlayışına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Buna göre, ülke doğu ve batı olmak üzere iki merkeze ayrılmıştır. Doğu, kutsal sayılan taraf olduğu için Kağana; batı taraf ise "yabgu" denilen birine bırakılmıştır. Yönetimde, batıyı yöneten yabgu iç işlerinde serbesttir ama dış işlerde kağana bağlıdır. Gerek "kut" anlayışı gerekse "ikili yönetim" uygulaması merkezi otoriteyi bozmuş, Türk devletlerini zayıflatmıştır. Orta Asya devletlerinin yapılanmasında kağanın yanında bir de meclis bulunmuştur. Kurultay (Kengeş) adı verilen bu mecliste devlet meseleleri görüşülüp karara bağlanırdı. Alınan kararların kağana onaylatılması zorunlu olduğundan bu meclis danışma meclisiydi. Sosyal Yapı Orta Asya Türklerinin yaşamlarının her alanına etki eden Bozkır kültürü ve yarı göçebe yaşam tarzı, özellikle sosyal yapıyı şekillendirmiştir. Yaşadıkları coğrafyanın zor şartları karşısında ayakta kalabilmek için Türk toplulukları, teşkilatçı bir karakter kazanmışlardır. Hem siyasi hem de sosyal hayatın teşkilatlı düzeni, Türklerin tarih boyunca pek çok devlet kurmalarının temel sebebidir. Eski Türklerde sosyal yapının temeli aileye dayanmaktadır. Oğuş denilen ailelerin birleşmesiyle urug adı verilen sülaleler oluşmaktadır. Urugların birleşmesiyle boylar, boyların bir araya gelmesiyle budun denilen millet meydana gelmektedir. Milletin siyasi teşkilatlanmayı gerçekleştirmesiyle de il denilen devlet oluşturulurdu. EKONOMİK HAYAT Türklerin en önemli geçim kaynağı hayvancılıktır. At ve koyun, yetiştirilen önemli hayvanlardır. Atı tarihte evcilleştiren ilk toplum Türklerdir. Orta Asya'da belli merkezlerde ayrıca balıkçılık da yapılmıştır. Orta Asya Türkleri içerisinde Uygurlardan itibaren yerleşik yaşam başlamış ve tarımsal faaliyetler görülmüştür. Hayvansal gıda tüketimini terk eden Uygurlar, tarımı temel ekonomik uğraş olarak seçmişlerdir. İpek Yolu, Türklerin yaşadığı bölgenin en önemli ekonomik kaynağıdır. Göktürkler döneminde Çin sınırında ortak pazar şehirleri kurulmuş; canlı bir ticaret ortamı oluşturulmuştur. Bu dönemde Türkler daha çok hayvan ve hayvansal ürünler satmış, tarımsal gıdalar almışlardır.yerleşik yaşama geçen Uygurlar döneminde ticaret büyük gelişme göstermiştir. Daha çok tarımsal ürünlerin alınıp satıldığı bu dönemde Uygurlar, üzerinde kağanın mührü bulunan bez parçalarını para olarak kullanmışlardır. Bunlara kamdu adını vermişlerdir. ORDU Geniş bozkırların ortasında her an saldırıya açık, savunmasız bir coğrafyada yaşayan Türkler, mücadeleci ve savaşçı bir karakter kazanmışlardır. Türklerde askerlik bir meslek olarak görülmemiştir. Karşılaşılan saldırılarda kadın, erkek, çoluk, çocuk ayırdetmeden herkes düşmana karşı koymuştur. Bu nedenle Türkler "ordu - millet" olarak nitelendirilmişlerdir. İlk düzenli Türk ordusu Asya Hun hükümdarı Mete Han tarafından kurulmuştur. Mete Han, orduyu onluk, yüzlük, binlik ve onbinlik birimlere ayırmıştır. Bu ayırım bugün hala kullanılmaktadır. Eski Türklerde orduda; kargı, ok, yay, kılıç ve kalkan gibi silahlar kullanılırdı. Bugün bu silahların yerini ateşli silahlar aldı. DİN VE İNANIŞ İslamiyet öncesi Türk toplumlarındaki en yaygın din Gök-Tanrı inancı idi. Türklerde ölülere saygı duyulmuş; onlar için yas tutulmuş ve yuğ adı verilen törenler düzenlenmiştir. Ölüler kurgan adı verilen mezarlara gömülmüştür. Mezarın başına da, ölünün hayattayken öldürdüğü düşman sayısı kadar, balbal adı verilen taşlar dikilmiştir. Ölünün mezara eşyalarıyla hatta atıyla beraber gömülmesi; Türkler'de ölümden sonraki yaşama yani ahiret hayatına inancın olduğunu gösterir. Uygurlar Maniheizm dinini benimsemişlerdir. HUKUK SİSTEMİ Orta Asya Türk toplulukları, yarı göçebe yaşam tarzını benimsedikleri için, gelişmiş bir yazılı kültüre sahip değillerdi. Yazılı hukuk kuralları da bulunmazdı. Sosyal yaşamı düzenleyen "töre" adı verilen sözlü kurallardı. Töre; adalet, eşitlik ve iyiliğe dayanırdı. Töreye kağan bile uymak zorundaydı. Türklerde yazılı hukuk kurallarına yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti Uygurlar'da rastlanmıştır. BİLİM VE SANAT Uygurlara kadar olan dönemde daha çok göçebe yaşamın etkisi vardır. Bu dönem eserleri taşınabilir, hafif nitelikte sanat ürünleridir. Göçebe toplum için önemli olan hareketli av sahneleri ve hayvan motifleri işlenen başlıca figürlerdir. Halıcılık ve dokumacılık çok gelişmiştir. Göçebe Türklerin madenleri işlemedeki başarıları da meşhurdur. Madenden savaş aletleri ve silahlar yapılmıştır. Uygurlar yerleşik hayata geçmişler ve daha kalıcı sanat eserleri meydana getirmişlerdir. Uygurlarda çok gelişmiş bir şehir mimarisi ve tapınak yapımı göze çarpmaktadır.uygurlar, minyatür sanatını tüm dünyaya öğreten devlettir.

Orta Asya Türklerinde gözümüze çarpan en önemli bilimsel çalışma "On İki Hayvanlı Türk Takvimi" dir. Bu takvimde her yıla bir hayvan ismi verilmiştir YAZI DİL-EDEBİYAT Orta Asya Türklerinde karşımıza çıkan ilk alfabe Göktürklere aittir. Göktürk Alfabesi 38 harften oluşmaktadır. Bu alfabeyle yazılmış en önemli eser, Türklere ait ilk edebi eser olan Orhun Abideleri'dir. II. Göktürk Devleti dönemine ait olan bu eserler; Bilge Han, kardeşi Kül Tigin ve Vezir Tonyukuk adına dikilmiştir. Abideleri Yolluğ Tigin yazmıştır. Orhun Abideleri'nin Türk tarihindeki önemi ve özellikleri şu şekilde sıralanabilir; - Akıcı ve edebi bir dilde yazılmıştır. - Gelişmiş ve işlek bir alfabe ve dile sahip olması, Türklerin yazıyı uzun süredir kullandığının göstergesidir. - Abideler Türk adının geçtiği ilk Türkçe metinlerdir. - Türk tarihinin ilk yerli kaynaklarıdır. - Türk tarihinin ilk edebi eserleridir. -Türklerin siyasi tarihi, Türk devlet anlayışı, devlethalk ilişkilerinin niteliği, Türk kültürü hakkında temel bilgi kaynağıdır. Orhun Abideleri 1893 yılında Danimarkalı bilimci VVilhelm Thomsen tarafından okunmuştur. Türklere ait ikinci alfabe Uygurlar ın 18 harften oluşan Uygur Alfabesidir. Bozkır yaşantısına sahip Orta Asya Türk toplulukları, Uygurlara kadar çok fazla yazılı eser bırakmamışlardır. Sözlü edebiyat alanında pek çok eser oluşturmuşlardır. Bunlar arasında en önemli olanlar, destanlardır.en ünlü Türk destanları arasında şunları sayabiliriz; Hunlar'a ait Oğuz Kağan Destanı, Saka Türklerine ait Alp Er Tunga ve Şu Destanı, Göktürklere ait Ergenekon ve Bozkurt Destanı, Uygurlara ait Türeyiş ve Göç Destanları, Kırgızlara ait Manas Destanı Altay Yakut türkleri : Yaradılış Destanı İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI İSLAMİYET ÖNCESİ ARABİSTAN Siyasi birlik yoktur. Siyasi durum Güçlü devlet yoktur. En önemli şehirler kuzeydedir. (Mekke-Medine) Sosyal durum Bu döneme sosyal açıdan CAHİLİYE DEVRİ denir. Akrabalık bağları güçlüdür. Kabileler halinde yaşar,sık sık savaşırlar.(huzur-barış ortamı yok) Kadının değeri yoktur. Kölelik,faiz,rüşvet yaygındır. Dini durum Ekonomik durum Genelde çok tanrılı dinler vardır. Dini merkezleri Kabe dir. Putperestlerin yanı sıra Hıristiyan ve Yahudi vardır. Kervan ticareti yaygındır. Ticaret ve hayvancılık yapılır. Mekke ticaretin merkezidir Mekke de kurulan panayırlarda hem ticaret yapılır,hem olimpiyatlar ve şiir yarışmaları düzenlenir.(suk-u Ukaz) HZ. MUHAMMED DEVRİ(DOĞUMU VE SONRASI) 571 yılında Mekke de doğdu. Babası Abdullah,annesi Amine dir. Önce annesi,sonra dedesi Abdulmuttalip ve en son amcası Ebu Talip ile yaşadı. 25 yaşında Hz. Hatice ile evlendi. Kişilik özelliklerinden dolayı kendisine Muhammed ül Emin ( el-emin /Güvenilir Muhammed) dendi. Hiçbir zaman putlara tapmadı. İlk vahiy 610 yılında Hira Mağarası nda geldi.( İlk inananlar Hz. Hatice, Hz. Ali, Hz. Ebubekir, Hz.Zeyd ) İslamiyet in yayılmasını önlemek isteyen Mekkelilerin baskıları üzerine 622 yılında Mekke den Medine ye HİCRET (göç) yaşandı. HİCRETİN SONUÇLARI * İslamiyet in yayılışı hızlandı * Medine de İslam Devleti oluştu.(siyasi Güç) * Vatandaşlık Antlaşması ile tüm Medinelilerin eşit olduğu kabul edildi (Hak ve Özgürlük) * Mekkelilerle Müslümanlar arasında savaşlar başladı. HZ. MUHAMMET DÖNEMİNDE YAPILAN SAVAŞLAR BEDİR SAVAŞI (624) Nedenleri : * Mekkelilerin İslamiyeti ortadan kaldırmak istemesi *Müslümanların Mekke de kalan malları için Mekke kervanlarını yağmalamaları Sonuçları : *Müslümanlar yendi. *Müslümanların kendilerine güveni arttı. *Mekkeli esirler 10 müslüman çocuğa okuma-yazma öğretme şartıyla serbest bırakıldılar.(eğitime verilen önemi gösterir.) UHUD SAVAŞI (625) Nedenleri : * Mekkelilerin Bedir yenilgisinin öcünü almak istemeleri Sonuçları : *Tepelere yerleştirilen okçuların Hz. Muhammed in

emrinin aksine tepeleri bırakmaları üzerine savaş kaybedildi.(yöneticinin sözünü dinlemenin önemi anlaşıldı.) HENDEK SAVAŞI (627) Nedenleri : *İslamiyeti yok etmek isteyen Mekkelilerin saldırısı. Sonuçları : *Şehrin etrafının hendeklerle çevrili oluşu sebebi ile geri çekildiler.(savaşta taktiğin önemi anlaşılmıştır.) *Müslümanlara tekrar saldırmadılar. (Hz.Muhammed in öneri ve yeniliklere açık, görüşlere saygılı olduğunu gösterir. ) HUDEYBİYE ANTLAŞMASI (628) Müslümanların Kabe yi ziyaret etmek istemeleri üzerine yapılan görüşmeler sonunda imzalandı.. ÖNEMİ:Mekkeliler müslümanların siyasi varlığını (bir devlet olduklarını) kabul ettiler. MEKKE NİN FETHİ (630) SEBEBİ: Mekkelilerin Hudeybiye Antlaşması na uymamaları SONUCU: * Mekke ele geçirildi. * Mekkelilerin büyük kısmı Müslüman oldu. * İslamın yayılışı hızlandı. * İslam Arabistan daki en büyük dini ve siyasi güç oldu. VEDA HACCI (632) Hz. Muhammed in son haccıdır. Son haccında insanlara evrensel mesajlar ileten Veda Hutbesi ni söylemiştir. Özellikle insan hakları konusunda önemli tavsiyelerde bulunmuştur. Aynı yıl 8 Haziran 632 de vefat etmiştir. DÖRT HALİFE DEVRİ HALİFE: Hz. Muhammed den sonra İslam Devleti nin dini ve siyasi liderliğini yürüten kişilere halife denir. İlk Halifeler: *Hz. Ebubekir *Hz. Ömer *Hz. Osman *Hz. Ali HZ. EBUBEKİR İlk halifedir. Yalancı peygamberler,dinden çıkmak isteyenler ve zekat vermek istemeyenlerle uğraşıp otoriteyi sağladı. Kur an-ı Kerim i kitap haline getirdi. Irak alındı. Bizans ile Yermük Savaşı yapıldı,kazanıldı. (Suriye nin fethine zemin hazırlandı.) HZ. ÖMER İkinci halifedir. Bizanstan Suriye,Filistin,Mısır alındı. Sasanilerden Irak,İran ın büyük bölümü alındı. Kudüs fethedildi. Ordu,yönetim,adalet,maliye alanlarında düzenlemeler yapılarak yönetim kolaylığı sağlanmaya çalışıldı. Hicri Takvim hazırlanıp kullanılmaya başlandı. İran ın fethi ile Türklerle komşu olundu. HZ. OSMAN Üçüncü halifedir. Libya, Tunus fethedildi. İlk İslam donanması kuruldu,kıbrıs fethedildi. Kur an-ı Kerim çoğaltılıp dağıtıldı. Önemli görevlere kendi Emevi soyundan kişiler getirldiği için iç karışıklıklar çıktı. Müslümanlarla Türkler arasında ilk mücadeleler başladı. HZ. ALİ Dördüncü halifedir. Döneminde çok fazla görüş ayrılıkları oldu. Müslümanlar taraflara ayrıldı. Fetih hareketleri durdu. Dört halife seçimle başa geldikleri için bu dönem CUMHURİYET DEVRİ olarak adlandırılır. EMEVİLER - 661 yılında Muaviye tarafından Şam merkez olmak üzere kuruldu. Emevilerin İslam Dünyasında Yaptıkları Yenilikler: 1-Hilafeti saltanat haline getirdiler. 2-Arap olmayanlara kötü davranarak Arap ırkçılığını başlattılar. 3-İslam Devleti nin gerçek anlamda kurulmasını sağladılar. 4-İslam Devleti en geniş sınırlarına Emeviler döneminde ulaşmıştır. - Türkler Emevilerin Arap olmayanlara kötü davranması nedeniyle Müslüman olmadılar. Emevi Devleti nin Yıkılış Sebepleri: 1-Önemli görevlere Emevi soyundan olanları getirmeleri 2-Arap olmayan Müslümanlara değer vermemeleri 3-Fetihlerin durması 4-Emevi ailesi arasındaki geçimsizlik -Emevi ailesi Abbasiler tarafından yok edilmiştir.

ABBASİLER: - 750 yılında Emevileri yıkarak, Ebu l-abbas Abdullah tarafından Bağdat başkent olmak üzere kuruldu. - Abbasiler Emevilerin aksine ırk ayrımı yapmadılar. Bu dönemde birçok Türk Abbasilerde önemli görevlere geldi. - Abbasiler bilime önem verdiler. Harezmi gibi birçok bilgin bu dönemde yetişti. - Abbasiler Türk askerleri ve aileleri için Samarra Şehrini kurdular. Türklerin Müslüman Olmaları: - Araplarla Çinliler arasında yapılan Talas Savaşı nda Türkler Arapları desteklemişlerdir. Araplar savaşı kazanmıştır. - Bu savaştan sonra Türkler İslamiyet e geçmeye başladı. -İlk Müslüman olan Türk boyları : Karluk, Yağma ve Çiğil boylarıdır. - Devlet olarak; İlk Müslüman olan Türk devleti Karahanlılardır. TÜRKLERİN İSLAMİYETE GİRİŞİ SEBEPLERİ Tek Tanrı inancı oluşu Ahiret inancının varlığı İslamiyet teki ahlaki kuralların Türk törelerinde de oluşu Tanrıya kurban kuralının islam da da oluşu. İSLAMİYET E GEÇİŞİN BAŞLANGICI İSLAMİYET LE YAŞANAN DEĞİŞİKLİKLER *Yerleşik hayat gelişti.(köy ve şehirler oluştu.) *Edebiyat,eğitim,sosyal-kültürel yaşamda İslami etkiler oluştu.(türk-islam kültürü) *Türk sanatında İslami motifler oluştu. *İslamın koruyuculuğu ve yayılması görevini üstlendiler. İlk Müslüman Türk Devletleri Karahanlılar TALAS SAVAŞI (751) Gazneliler Büyük Selçuklular KARAHANLILAR -Uygurların yıkılması ile Karluklar, Çiğil ve Yağma Türkleri ile birleşerek Karahanlılar Devleti'ni kurdular (840). -** İlk Müslüman Türk devletidir. -Satuk Buğra Han, İslamiyeti kabul etti. Karahanlılar, 960 yılından itibaren Müslüman bir Türk devleti haline geldi. Karahanlılar, iç karışıklıklar sonunda doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı ve zamanla yıkıldı. **** Kaşgarlı Mahmut Divan_ı Lügâti Türk adlı eseri yazmıştır. Amacı Türkçenin Arapçadan zengin bir dil olduğunu anlatmak ve Türkçeyi öğretmek için yazmıştır. -**** Yusuf Has Hacip Kutadgu Bilig adlı eseri yazmıştır. Kutadgu Bilig Mutluluk Bilgisi anlamına gelir. Bu öğüt ve ahlak konusunda bilgiler verir. İnsanların iyi olması için neler yapması gerektiğini anlatır. GAZNELİLER Alp Tigin tarafından Gazne de kuruldu. En önemli hükümdarı Gazneli Mahmut tur. Hindistan a sefer düzenleyerek İslamiyet i yaydılar. Sultan Ünvanını ilk defa Gazneli Mahmut kullandı. Ordularında fil de kullandılar Resmi dili Arapça, bilim dili Farsça Saray dili Türkçe dir. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ: - Selçuk Bey kendine bağlı Oğuz boylarını toplayarak Cend şehrine yerleşti. Fakat bu dönemde Selçuklular devlet olarak kurulmadı. - Çagrı ve Tuğrul kardeşler ülkenin başına geçtikten sonra, 1015 ten itibaren Anadolu ya akınlar düzenlediler. - Çağrı bey 1040 yılında Gaznelileri Dandanakan Savaşında yenince Büyük Selçuklu devleti resmen kuruldu. Malazgirt Savaşı (1071): - Anadolu ya akınlar düzenleyen Selçuklu hükümdarı Alparslan ile Bizans İmparatoru Romanos Diyagones (Romen Diyojen) arasında yapıldı. Selçuklular bu savaşı kazandı. Malazgirt Savaşı nın önemi : 1- Anadolu nun kapısı Türklere açıldı. 2- Anadolu da Türk Devletleri kurulmaya başladı. ** Nizamülmülk Selçukluların en ünlü veziridir. Çok iyi devlet adamıdır. Aynı zamanda dönemin üniversitesi sayılan Nizamiye Medreselerini kurdu. Ayrıca Siyasetname adlı eser yazmış. Bu eserde devlet işlerinin nasıl olması gerektiğini anlatmıştır. - Büyük Selçuklular Karahitaylılar ile yapılan Katvan Savaşından sonra yıkılma sürecine girdi. TÜRK BÜYÜKLERİ KENDİLERİNİ ANLATIYOR Kaşgarlı Mahmut: Divan-ı Lügati t -Türk (1074): Türkçe nin zenginliğini özellikle Araplara kanıtlamak için yazıldı.

Gazneli Mahmut: 998 de Gazne hükümdarı oldu. *İslamın yayılmasını sağladı.(hindistan a 17 sefer düzenledi). *Türklerde Sultan ünvanını ( Halife tarafından verildi) kullanan ilk kişidir. *Bilim ve sanatı destekledi( Firdevsi Şehname) Alparslan ( Selçuklu sultanı - Çağrı Bey in oğlu) *Anadolu nun kapılarını Malazgirt Savaşı ile Türklere açtı. *Bilim, sanat ve imar faaliyetlerine önem verdi. Melikşah (Selçuklu sultanı- Alparslan ın oğlu) *Bilime önem verdi. *Ömer Hayyam ı görevlendirip Celali takvimini yaptırdı. Nizam-ül Mülk ( Selçuklu veziri) *Gazneli devletinde başladığı görevi 1040 Dandanakan Savaşı sonrası Selçuklularda sürdürdü. *Melikşah ın vezir ve danışmanlığını yaptı. *Bağdat ta Nizamiye Medresesini kurdurdu. *Siyasetname adlı eseri yazdı. ( Yöneticilere tavsiyeler içerir.) Yusuf Has Hacip Kutadgu Bilig (Mutluluk Bilgisi) adlı eseri ile devlet yönetimi ve ahlaka ait bilgiler verir. GELENEKLERİMİZ GÖRENEKLERİMİZ NEVRUZ: İlk kez XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut un Divan-ı Lügat-it Türk adlı eserinde rastlanır. Eğlenme, gülme, sevinme günüdür. Topluca yapılır. Nevruz bir efsaneye göre Ergenekon dan çıkıp Turan a ( Türk yurdu) kavuşma ve bahar bayramıdır. (21-22 Mart ekinoks: Gece ile gündüzün eşit olduğu tarih) Nevruz da 40 gün önceden temizlikler yapılır. Çiğdem çiçekleri toplanır. Kokpar denen oğlak kaçırma, cirit, at yarışı yapılır Tongal denen ateş yakılır, üzerinden 3-7 kez atlanır, dua edilir. Sinsin halayı çekilir. Yumurtalar boyanıp tokuşturulur. GELENEKSEL TÜRK SANATLARI Halıcılık Çinicilik ( İznik, Kütahya, Çanakkale) Ebru Müzik Aletleri Yapımı ENES SERT NOTLAR :................................