GEBELİK VE ARTRİT» Kitapçık hakkında Bir aile kurmak» Giriş» Bir bebek sahibi olmak için en iyi zaman nedir?» Gebeliğe hazırlık» Hangi vitaminleri almalıyım?» Gebe kalmadan önce aldığım bütün ilaçları kesmeli miyim?» Eğer erkeksem ne ilaç aldığımın bir önemi var mı? Gebelik sırasında» Gebeliğim sırasında hangi testler yapılacak?» Egzersizlerimi yapabilecek miyim? Artrit ve gebelik» Gebelik artritimi etkileyecek mi?» Artrit gebeliğimi etkileyecek mi?» Artrit doğurmamı etkileyecek mi?» Çocuğumda artrit olması ihtimali nedir? Lupus (SLE) ve gebelik» Gebelik lupusumu etkileyecek mi?» Lupus gebeliğimi etkileyecek mi?» Lupus doğurmamı etkileyecek mi?» Lupus bebeğimi etkileyecek mi?» Çocuğumda lupus olma ihtimali nedir?
Doğumdan sonra» Yeni bebekle nasıl başa çıkacağım?» İlaçlarım ne olacak?» Emzirebilecek miyim? İlaçlar, gebelik ve emzirme» Giriş» Parasetamol» Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ)» Kortikosteroidler( steroidler ) Hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARD)» Azatioprin» Siklosporin» Siklofosfamid ve klorambusil» Altın injeksiyonları» Hidroksiklorokin» Leflunomid» Metotreksat» Penisilamin» Sulfasalazin» 21 Biyolojik tedaviler» Sözlük Kitapçık hakkında Bu kitapçığın amacı bir bebek sahibi olmayı düşünen veya hamile olduklarını daha yeni öğrenmiş artritli kişilere yardım etmektir. Bu kitapçıktaki bilgiler artritin bir çok şekilleri için geçerlidir, ancak lupusu (sistemik lupus eritematozus ya da SLE) olanlar için de ayrı bir bölüm vardır. Bunun sebebi bu hastalığın gebelik sırasında atritin diğer şekillerinden daha farklı bir gidiş göstermesidir (bakınız Lupus (SLE) ve gebelik ). Bu kitapçık gebeliğin artritiniz ve artritinizin de gebelik üzerindeki etkisini anlatmaktadır. Elbette, her gebelik farklıdır ve artritin etkileri kişiden kişiye değişir, öyle ki yalnızca oldukça genel anlamda bir bilgi vermek mümkündür. Daha ayrıntılı öneriler için, tercihen hamile kalmadan önce doktorunuza danışmalısınız. Kitapçığın arkasında faydalı adresler bulacaksınız. Ayrıca tıbbi ve teknik sözcükleri açıklayan küçük bir sözlük de vardır. Bu sözcükler metin içinde ilk geçişlerinde italik harflerle yazılmışlardır.
Bir aile kurmak Giriş Bir çift bebek sahibi olmayı düşünmeye başladığında doğal olarak normal, sağlıklı bir bebeklerinin olması için ellerinden geleni yapar ve bir çok çift anomalili bir bebek riskinden dolayı endişe duyar. Eğer hamile kalmayı planlıyor ve doktor ve hemşireleri bebek sahibi olmayı düşündüğünüzden haberdar ederseniz normal bir gebelik ve bebeğiniz olma şansınızı arttırırsınız. Planlama, eğer varsa almakta olduğunuz ilaçlar nedeniyle de önemlidir. Her iki partnerin gebelikle ilişkili risk ve problemlerden tümüyle haberdar olmaları önemlidir. Yeni doğmuş bir bebekle başa çıkmak her iki ebeveynin de sevgisini, zamanını ve fedakarlığını gerektirir, özellikle de ebeveynlerin birinde artrit varsa Bir bebek sahibi olmak için en iyi zaman nedir? Muhtemelen artritinizin iyi ve kötü olduğu zamanlar vardır. İyi olduğunuz bir dönem içindeyken bebek sahibi olmak her zaman daha iyidir. Bu hamilelik sırasında almanız gerekecek ilaçların azaltılmasını sağlayacaktır. Yakınlarda yapılan bazı çalışmalar gebeliğin oluşmasına yakın zamanlarda alınan non-steriod anti-inflamatuar ilaçların (NSAİİ lar) düşük riskini arttırabileceğini düşündürmektedir, bu nedenle riskleri doktorunuzla tartışmak isteyebilirsiniz. (Parasetamol artmış düşük riski ile ilişkilendirilmemiştir). Artrit için aldığınız bazı ilaçların zorunlu olarak hamilelikten önce bırakılması gerekebilir. Bu artritinizin kötüleşmenize neden olabilir. Metotreksat, siklofosfamid veya leflunomid alırken hamile kalmamalı ya da baba olmamalısınız ( İlaçlar, gebelik ve emzirme bölümüne bakınız). Diğer ilaçlar bu dönemde güvenli bir şekilde alınabilirler ve doktorunuz bunun farkında olacaktır. Fizyoterapi ya da akupunktur gibi diğer tedavi şekilleri için de yardım alabilirsiniz. Hamilelile ilişkili riskleri doktorunuzla epey önceden tartışmanız önemlidir. Yaşlandıkça (35 yaş ya da üstü) hamile kalmak daha güçleşebilir. Eğer 40 yaş üzerine kadar beklerseniz düşük riski artar ve Down sendromu gibi bir problemi olan bir bebeğiniz olması ihtimali artar. Gebeliğe hazırlık Bebek sahibi olaya çalışan bütün çiftler sigarayı bırakmalıdır. Bu, düşük tartılı bir bebek dünyaya gelmesi (gelişme geriliğine bağlı) ve beşik ölümü riskini azaltacaktır. Ayrıca alkolü ve eğer varsa kullandığınız sakinleştirici ilaçları da bırakmalısınız. Eğer fazla kilonuz varsa bu hamile kalmanızı zorlaştıracak, gebelik sırasında diyabet gelişmesi ihtimalini arttıracaktır. Bu nedenle hamilelikten önce biraz kilo vermeye çalışın. Bu eklemleriniz için de iyi olacaktır. Hangi vitaminleri almalıyım? Bebek isteyen bütün kadınlar konsepsiyonun 3 ay öncesinden başlayarak hamilelik
döneminde de devam edecek şekilde her gün bir folik asit tableti (0.4 mg) almalıdır. Bu, artritiniz için metotreksat almışsanız özellikle önemlidir çünkü bu ilaç vücudunuzdaki folik asit miktarını etkileyebilir ( İlaçlar, gebelik ve emzirme bölümüne bakınız). Bu, bel kemiği kanalında açıklığı olan (spina bifida) olan bir bebeğiniz olması riskini azaltacaktır. Folik asidi süpermarketlerden, sağlıklı besin dükkanlarından ya da eczanalerden alabilirsiniz. Folik asit ve demir haricinde, D vitamini gibi özel bir eksiklik olmadıkça diğer bütün vitaminlerden kaçınmalısınız. Asyalı kadınlar yeterince güneş ışığı almamaları ve diyetlerinde bu vitaminin az miktarda olması nedeniyle D vitamini eksikliğine özellikle yatkındırlar. ( Ostelomalasi kitapçığındaki Yumuşak kemikler bölümüne bakınız). Eğer gebelik sırasında steroid alıyorsanız kemiklerinizin zayıflamasını (osteoporoz) önlemek için kalsiyum ve D vitamini tabletleri de almanız önerilebilir. Gebe kalmadan önce aldığım bütün ilaçları kesmeli miyim? Doktorunuzla konuşmadan size reçete edilmiş olan ilaçları asla bırakmamalısınız. Eğer doktorunuza hamile kalmak istediğinizi söylerseniz o zaman problemlere yol açma riskini azaltmak için ilaçları size en güvenli kombinasyonda ve makul olan en düşük dozda verecektir ( İlaçlar, gebelik ve emzirme bölümüne bakınız.) Eğer erkeksem ne ilaç aldığımın bir önemi var mı? Bir çok kadın hamile kalmaya karar verdikleri zaman doktorlarıyla konuşmayı akıl etmekle birlikte aynı tavsiye erkekler için de geçerlidir. Almakta olabileceğiniz metotreksat, sulfasalazin veya azatioprin gibi ilaçlar sperm sayınızı azaltabilir ve metotreksat düşük veya spina bifida gibi anomalilere neden olabilir. Bu nedenle baba olmadan epey önce size bu ilaçları bırakmanız tavsiye edilecektir. Daha fazla bilgi İlaçlar, gebelik ve emzirme bölümünde bulunmaktadır. Sağlıklı bir diyetle beslenerek, sigarayı azaltarak ya da keserek ve aldığınız alkol ve kafeini azaltarak sperm sayınızı yükseltebilirsiniz. Kafeinin yalnızca kahvede değil, çay, kolalı içecekler, enerji içecekleri ve bir çok meşrubatta bulunduğunu unutmayın. Gebelik sırasında Gebeliğim sırasında hangi testler yapılacak? Bütün gebeliklerde bebekte anomali olup olmadığını kontrol etmek için 18-20. haftalarda ultrasonografi yapılmaktadır. Doktorlar bu dönemi tercih etmektedir, çünkü bu sırada bebek daha iridir ve dolayısıyla problemleri görmek daha kolaydır. Bazı problemler küçük olabilir. Eğer 20. haftada herhangi bir problem saptanırsa doktorlar ebeler sizinle bunun hakkında konuşacaklar ve sonuçları ve mevcut seçenekleri sizinle tartışacaklardır. Eğer, örneğin, bazı problemlere yol açabilecek ilaçları gebelik sırasında almışsanız daha ayrıntılı ultrasonografik incelemeler gerekebilir. Bazen doktorlarınızın her şeyi net bir şekilde görebilmesi için iki ya da üç ultrasonografi
gerekebilir, ama bu mutlaka bir problem olduğu anlamına gelmez. Bazen görmek istediğimiz vücut bölümleri, örneğin, bebeğin eliyle gizlenmiş olabilir. Bu nedenle ilk seferde her şey net olarak görülmez ve ikinci bir ultrasonografi istenirse endişelenmeyin. Egzersizlerimi yapabilecek miyim? Evet. Gebelik sırasında ne kadar uzun süre egzersiz yaparsanız bu artritiniz için o kadar iyidir. Hamileliğiniz ilerledikçe ve kilonuz arttıkça egzersizlerinizi yüzme havuzunuzda yapmak (su vücut ağırlığınızı destekleyeceği için) size daha kolay gelebilir. Gebelik sırasında Gebelik artritimi etkileyecek mi? Gebeliğin artrit üzerindeki etkisi artritin tipine göre değişir. İyi haber şudur ki romatoid artriti olan bir çok kadında hamilelik sırasında alevlenme görülmez. Bununla birlikte, artrit çocuk doğduktan sonra nüksedecektir ve dolayısıyla, ne yazık ki bu bir şifa değildir. Lupus un (SLE) gebelik üzerindeki etkisi Lupus (SLE) ve gebelik adlı ayrı bir bölümde ele alınmıştır. Ankilozan spondilit, gibi başka bazı hastalıklar ise düzelebilir ya da kötüleşebilirsabit bir gidiş söz konusu değildir. Eğer özellikle diz ya da kalçada osteoartritiniz varsa, bebek büyüdükçe kilonuzun artması problemlere neden olabilir. Bir çok kadında hamilelik sırasında özellikle sırtta ağrı yakınması ortaya çıkmaktadır ve bunun sizde de olması muhtemeldir. Artrit gebeliğimi etkileyecek mi? Lupus dışındaki artrit tipleri bebeğe zarar vermeyecek ya da gebelikte herhangi bir problem görülmesi riskini arttırmayacaktır. Bununla birlikte hamileyken aldığınız ilaçlar konusunda her zaman dikkatli olmalısınız çünkü bunlar bazen hamileliği etkileyebilir. Sık alınan ilaçların bir listesi ve bunların hamilelik üzerindeki etkilerine dair bilinenler için İlaçlar, gebelik ve emzirme bölümüne bakınız. Artrit doğurmamı etkileyecek mi? Hayır, normal bir doğumunuz olması beklenir. Eğer çok fazla sırt probleminiz varsa, örneğin ankilozan spondilitiniz varsa ağrının giderilmesi için epidural anestezi önerip önermeyeceğini öğrenmek için bir anestezist ile konuşmak iyi bir fikir olabilir. Bu görüşme doğumdan önce, gebelik sırasında yapılabilir. Size epidural anestezi yapılamasa bile, anestezist size mevcut diğer bir çok seçenek hakkında bilgi verecektir. Genel olarak, artritli bir kadının doğum yapabileceği bir çok pozisyon vardır. Bacaklarınızı belirli bir pozisyonda hareket ettirmekte güçlük çekiyorsanız ebe daha rahat edeceğiniz diğer pozisyonlar için sizinle önceden konuşacaktır.
Çocuğumda artrit olması ihtimali nedir? İhtimal artritinizin tipine göre değişir (aşağıya bakınız). Artritin bir çok formlarında, bunu çocuğunuza geçirme ihtimali çok yüksek değildir, ve artritin gelişmesinde yalnızca ebeveynlerden kalıtılan genler değil daha pek çok faktör rol oynar-örneğin, şansın kendisi, eklem yaralanması, bazı meslekler, sigara, fazla kilolu olmak, ve çevresel tetikleyiciler. Lupus için, lütfen Lupus (SLE) ve gebelik bölümüne bakınız. Osteoartrit Osteoartritin bir çok formunda ebeveynden çocuğa geçme eğilimi yüksek değildir. Yani, bir çok formda, yaş, eklem yaralanması veya fazla kilo gibi diğer faktörlere kıyasla kalıtsallık küçük bir rol oynar. Bununla birlikte, nodüler osteoartrit aile içinde kalıtılan sık bir osteroartrit formudur. Bu esas olarak kadınları etkiler ve parmakların uçlarındaki eklemlerde Heberden nodülleri denen sert yumrulara neden olur. Nodüler osteoartrit sıklıkla baş parmak tabanında şişmeye neden olurbu, baş parmağın en altında, bileğin hemen üstündeki eklemdir. Nodüler osteoartrit hemen daima beyaz ırkta görülür ( Osteoartrit kitapçığına bakınız.) Nodüler osteoartrit genellikle 40 ya da 50 li yaşlardan, menopoz döneminden önce başlamaz, bu nedenle henüz çocuk doğurma döneminizde iken sizde nodüler osteoartrit gelişmemiş olabilir. Eğer sizin kendi annenizde nodüler osteoartrit varsa, bunu sizin kendinizin kalıtma şansınız %50 dir. Ve eğer siz bu hastalığı kalıtmışsanız kızlarınızda orta yaşlarda nodüler osteoartrit gelişme ihtimali %50 dir. Romatoid artrit Romatoid artritte aile içinde sık görülme eğilimi olmakla birlikte, eğilimin ebeveynlerden çocuğa geçmesi ihtimali çok kuvvetli değildir. Romatoid artritli bir insanın birinci derece akrabalarında (ebeveyn, erkek ya da kız kardeş veya çocuk) romatoid artrit gelişme ihtimali toplumun geneline göre yaklaşık üç kat artmıştır. Bu romatoid artritli bir insanın çocuğunda hastalığın gelişme ihtimalinin 30 da 1 (yaklaşık %3) olduğu anlamına gelmektedir, yani hastalığı almamaları ihtimali almaları ihtimalinden çok daha yüksektir. ( Romatoid Artrit kitapçığına bakınız). Halen, artritteki kalıtsal faktörlerle ilgili bilgiler nispeten kısıtlıdır, ancak bu alandaki araştırmalar devam etmektedir. Ankilozan spondilit ve HLA-B27 Eğer sizde HLA-B27 (insan lökosit antijeni B27) doku tipi varsa, diğer insanlara göre sizde ankilozan spondilit gelişme ihtimali daha fazladır. Bununla birlikte, sağlıklı insanların %7-10 unda HLA-B27 vardır ve bu hastalığa hiç yakalanmazlar, yani bu doku grubu otomatik olarak hastalığa yol açmamaktadır. ( Ankilozan spondilit kitapçığına bakınız.) Eğer sizde ankilozan spondilit varsa ve HLA-B27 pozitifseniz, çocuğunuza HLA-B27 geçme ihtimali %50 dir. HLA-B27 taşıyan bir akrabada ankilozan spondilit gelişme riski yaklaşık 3 te 1 dir (%33). O halde, çocuğunuzda erişkin yaşa geldiğinde ankilozan spondilit ortaya çıkması ihtimali yaklaşık 6 da 1 dir (%16). Bununla birlikte, diğer aile bireylerinde ankilozan spondilit olan birinde hastalık ortaya çıktığında, görünürde aile riski olmayan birine göre daha hafif olma eğilimindedir. Başka bazı hastalıklar da HLA-B27 ile ilişkilidir. HLA-B27 ve diğer hastalıklar Psoriyatik artrit ve reaktif artrit gibi,hla-b27 ile ilişkili başka hastalıklar da vardır. Bununla birlikte, bunların HLA-B27 ile ilişkisi ankilozan spondilitten daha zayıftır.
Lupus (SLE) ve gebelik Gebelik lupusumu etkileyecek mi? Herkes için uygun olacak bir tavsiyede bulunmak zordur çünkü lupus hafif ya da ağır formlarda seyredebilen bir hastalıktır. Ağır lupusu olan bazı insanlara hamile kalmamaları tavsiye edilebilir çünkü hamilelik kalp, akciğer ve böbreklere büyük bir yük bindirir. Diğer kadınlar için ise sıkı gözetim altında hamilelik güvenli olabilir. En iyisi bunu konsepsiyondan önce doktorunuz ya da bir uzman romatoloji hemşireniz ile konuşmaktır. İyi haber şudur ki lupuslu kadınların çoğu sessiz bir dönem ya da remisyon sırasında hamile kalmaktadır. Hamilelik sırasında remisyonda kalabilirsiniz ya da hastalık alevlenebilir. Bununla birlikte bu alevlenmelerin bazı tipleri (deriyi ve eklemleri etkileyenler) hamileliğin sonlarına doğru pek görülmezler. Alevlenmeleri tedavi etmek için gebelik sırasında güvenli bir şekilde kullanılabilecek bir çok ilaç vardır. Bunlar arasında steroidler ve immünoglobülin denen bir ilaç vardır, ancak diğerleri de başarıyla kullanılmıştır ( İlaçlar, gebelik ve emzirme bölümüne bakınız. Lupus hamileliği mi etkileyecek mi? Lupuslu kadınların çoğu sorunsuz bir hamilelik yaşarlar. Bununla birlikte, bazılarında gebelik sırasında komplikasyon riski daha yüksektir. Bu hastanede yakın takip demektir ve kadın ve doğum hastalıkları uzmanı sizi antenatal (doğum öncesi) klinikte sık sık görmek isteyecektir. Düşük, genel popülasyonda bütün hamileliklerin %20-25 inde görülmektedir, yani çok sıktır. Eğer lupusunuz varsa risk daha da yüksek görünmektedir. Düşük, normal düşüklere göre (çoğu kez 12. haftadan öncedir) hamileliğin daha ileri bir döneminde olabilir- eğer antifosfolipid sendromunuz varsa 24. haftaya kadar görülebilir. Lupusu olmayan insanlardaki antifosfolipid sendromunun ayrıntıları için Antifosfolipid sendromu kitapçığına bakınız. Hamileliğin planlı olarak gerçekleşmesi tercih edilir, çünkü bu lupus uzmanınızın ve doğum ekibinin yakın işbirliğine olanak tanıyacaktır. Yerel hastane yerine bir takım halinde size daha iyi yardımcı olabilecekleri özelleşmiş bir kurumda doğum yapmanızı önerebilirler. Çok küçük bebeklerin bakımını yapabilecek bir hastanede olmak önemlidir. Bu, erken ya da çok küçük doğan bir bebeğin yaşama şansının daha fazla olacağı anlamına gelir. Siz ve bebeğiniz hamilelik sırasında diğer kadınların bir çoğuna göre daha sık kontrol edileceksiniz. Bebeğinizin büyümesinin nasıl olduğunu görrnek için size düzenli ultrasonografiler yapılacaktır. Tıbbi ekip bebeğinizi izlemek için kalp atımlarının kaydı ve rahim ve göbek kordonundaki kan akımının kontrolü (ultrasonografi ile) gibi başka yöntemlerden de kullanabilir. Ayrıca kan basıncınız ve idrarınız da kontrol edilecektir. Gebelik sırasında aldığınız ilaçlar konusunda her zaman dikkatli olmalısınız. Bununla birlikte, eğer ilaçlarınızı almazsanız ya da birden keserseniz bebekte bir problem ortaya çıkması ihtimali daha yüksektir. Gebelik sırasında lupusla ilgili olarak ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir?
Kan basıncınız yükselebilir (pre-eklampsi) bu nedenle düzenli kontroller gereklidir. Yüksek kan basıncı şiddetli baş ağrısına ve görme bozukluğuna yol açabilir, bu nedenle, hamileliğiniz sırasında bu yakınmalar ortaya çıkarsa doktorunuza danışmalısınız. Bebeğinizin büyümesi normal hızda olmayabilir (büyüme geriliği). Beklenenden çok daha önce suyunuz gelebilir veya erken doğum yapabilirsiniz (pre-term doğum). Her gün alınan düşük doz aspirinin bu problemlerin bazılarının gelişmesi riskini azalttığına dair bazı kanıtlar vardır. Antenatal kliniğe ilk kez gittiğinizde doktorunuz bunu sizinle konuşacaktır. Eğer lupus böbreklerinizi etkilemiş ya da hamile kalmadan önce zaten yüksek tansiyonunuz varsa bu problemlerin ortaya çıkması riski daha yüksektir. Eğer kan tahlilleri sizde antifosfolipid sendromu olduğunu gösteriyorsa yukarıda listelenen problemlerin ortaya çıkması ihtimali daha yüksektir. Bu durumdaki kadınlar çoğu kez yüksek riskli gebeliklere özel bir ilgisi olan bir uzmana görünecektir ( Antifosfolipid sendromu kitapçığına bakınız). Size her gün kullanmak üzere düşük doz aspirin verilecektir, ancak heparin isimli kan sulandırıcı (anti-koagülan) bir ilacın günlük injeksiyonları da gerekebilir. Bu plasentayı geçmez, yani bebeğinizi etkilemeyecektir. Bu injeksiyonu kendinize nasıl yapacağınızı kolayca öğrenebilirsiniz. Lupus doğurmamı etkileyecek mi? Hayır, bir çok kadın gibi normal doğum yapmanız beklenir. Bununla birlikte, doğum sürecine çok erken girerseniz, bebeğinizin akciğerlerinin gelişebilesi için zaman kazanmak amacıyla doktorlar ilaçlarla doğum yapmanızı durdurmak isteyebilir. Gebelik sırasında sorunlarınız olması ihtimali yüksek olduğu için, bazen doktorlar (siz ya da bebeğiniz) sezaryen ile doğum yaptırmanın daha güvenli olacağını hissedebilirler. Bu, doğumdan epey önce hamileliğiniz sırasında sizinle tartışılacaktır. Lupus bebeğimi etkileyecek mi? Lupuslu annelerin doğurduğu bebeklerin normalden daha küçük olması riski vardır. Eğer böyle bir durum ortaya çıkarsa, bebeğinizin yenidoğan servisinde birkaç gün geçirmesi gerekebilir. Eğer bebek çok erken doğarsa, yenidoğan servisinde daha uzun kalacak ver başlangıçta solunum yardımı gerekebilecektir. Eğer sizde Ro antikorları varsa, bebeğinizin kalp atımlarının yavaş olması riski söz konusudur. Bu sorun hamilelik sırasında ortaya çıkar ve doğumdan sonra da devam eder (buna doğumsal kalp bloğu denir). Bu antikorların saptandığı kadınların yalnızca bir kaçında bu problem görülecektir, ancak doktorunuz bunu kontrol etmek için hamileliğiniz sırasında bebeğinizin kalp atımlarını dikkatle izleyecektir. Steroid tabletlerinin bu problemi önlemesi mümkündür, ancak tıbbi araştırmalar henüz sonuçlanmamıştır. Bu şekilde etkilenmiş bebeklerde gidiş genelde iyidir, ancak bazılarına doğumdan sonra kalp hızlandırıcı bir cihazın takılması gerekebilir.
Çocuğumda lupus olma ihtimali nedir? Eğer sizin kendinizde lupus varsa bebeğinizde yaşamının sonraki dönemlerinde küçük bir lupus gelişme riski vardır belki de en çok %1. İlgili genlerin çalışma şekli nedeniyle aslında diğer akrabalar için hastalık riski daha yüksektir. Örneğin, lupuslu birinin kız kardeşi iseniz sizde lupus gelişme ihtimali yaklaşık %3 tür. Erkek kardeşler için risk daha düşüktür. Doğumdan sonra Yeni bebekle nasıl başa çıkacağım? Küçük bir bebeğin ihtiyaçları ile başa çıkmak yeni anne olmuş herkes için çok yorucudur, artriti olan bir kadın içinse stres çok daha fazladır. Örneğin, romatoid artritli kadınlar doğumdan sonraki haftalarda artritlerinin alevlendiğini hissedebilirler (çoğu kez hamilelik sırasında remisyona girdikten sonra), ve aşikar olarak bu işleri daha da zorlaştırabilir. Buna, bebek doğmadan önce aileniz ve arkadaşlarınızdan alacağınız yardımı önceden ayarlayarak karşı koymaya çalışmalısınız. Eğer gerekirse, fazladan yardım ayarlanabilir-bunu doktorunuz ve sosyal servisle konuşun. Doğumdan sonra, bir fizyoterapist ve meşguliyet terapisti bakımda yer alabilir, çünkü bebeğin tutulması, giydirilmesi, yıkanması ve beslenmesi- özellikle gece beslenmeleri- gibi işerin hepsi eklem sertliğinden dolayı güçleşmiş olabilir. Doktorunuz bu tür bir yardımı nerden ve nasıl alacağınızı size söyleyebilmelidir. Eğer zaten başka bir küçük çocuk ya da çocuklarınız varsa, onlara bakmak için fazladan yardıma ihtiyacınız olacaktır. Eşinizden, diğer aile bireylerinden veya arkadaşlarınızdan alacağınız ek yardım bebeğin bakımının paylaşılmasında çok önemlidir, diğer yandan diğer akrabalardan ve sosyal servislerden alınacak yardım hep sizin doğumdan sonraki ilk aylarla baş edebilmenizi kolaylaştıracaktır. Küçük bir bebeğin bakımı, fedakar bir eş ya da diğer aile bireylerinden alınacak yardıma rağmen zor bir iş olabilir. Ancak, romatoid artrit ya da lupus gibi artritli kadınların çoğu çocuk sahibi olabilme kapasitesine sahiptir ve çoğu kez çok fazla sorun yaşamadan olurlar da. İlaçlarım ne olacak? Eğer ilaçlarınız hamilelik sırasında ya da öncesinde kestirilmişse bir çok doktor hemen tekrar başlamanızı tavsiye edecektir. Bu, ilaçların emzirmenizi engellemesi dışında geçerlidir (aşağıya bakınız). Bebeğin emzirmesinin yararlarından dolayı en azından ilk haftalarda belirli bazı ilaçlar için, bazı kadınlar artrit yeniden alevlenip ilaçlara yeniden başlayana kadar beklemeyi tercih etmektedir. Doktorunuz ya da uzman romatoloji hemşirenizden bu konuda tavsiye alın. Doğumdan sonra (belki de hastalık modifiye edici ilaçlar DMARD- henüz etkilerini göstermeye fırsat bulamadan) bir alevlenme olursa, doktorunuz size kısa süreli bir steroid tedavisi verebilir. Eğer yalnızca bir ya da iki eklem sıkıntı veriyorsa bunlara rahatlıkla steroid injekte edilebilir. Faydalı olabilecek bir diğer uygulama fizyoterapidir.
Emzirebilecek miyim? Evet. Bebeğiniz için en iyi şey onu emzirmenizdir bu nedenle doktorlar ve ebeler sizi sütle bebeğinize geçmeyecek ilaçlar vermeye gayret edeceklerdir. Eğer yalnızca birkaç hafta süreyle emzirebilseniz bile bu bebeğinizin yaşama daha iyi bir başlangıç yapmasını sağlayacaktır. Emzirirken aldığınız ilaçlar az miktarda da olsa süte geçebilir, bu nedenle olabildiğince az ilaç almak akıllıca olur. Bir çok ilaç (özellikle siklosporin, altın, siklofosfamid, metotreksat ve leflunomid gibi DMARD sınıfı ilaçlar) emzirme sırasında alınmamalıdır- eğer bu ilaçlar gerekli ise o zaman bebek biberonla beslenmelidir. Sulfasalazin ve hidroksiklorokin emziren kadınlara başarıyla verilmiştir. Eğer steroid alıyorsanız, bunlar az miktarda anne sütüne geçmekle birlikte bebeklerde yan etki bildirilmemiştir. NSAİİ türü ilaçların çoğu süte büyük miktarlarda geçmezler, bunun istisnası aspirindir ve kaçınılmalıdır. İbuprofen, indometasin ve diklofenak gibi ilaçlar kullanılabilir ancak mümkün olan en düşük dozda verilmelidir. Aşağıdaki İlaçlar, gebelik ve emzirme bölümüne, İlaçlar ve Artrit broşürüne ve her ilaç için ayrıca yazılmış olan broşürlere de bakın. İlaçlar, gebelik ve emzirme Giriş Her evli çift mükemmel bir bebek sahibi olmayı ümit eder. İdeal bir dünyada çocuk sahibi olma süreci konsepsiyondan emzirmeye kadar ilaçlardan uzak olurdu. Bunun nedeni ilacın gelişmekte olan çocuğa zarar vermeyeceğinden %100 emin olamamamızdır. Aslında, bir çok ilaç imalatçısı ve bilgilendirici kitapçıklar gebelik ya da emzirme sırasında ilaçlardan kaçınılmasını tavsiye etmektedir-ancak bu ilacın mutlaka bebeğinize zarar vereceği anlamına gelmez. Gebeliğin hem anne hem de bebek açısından iyi sonlanması için, bazı ilaçlar elzemdir. Artriti olan insanlarda kullanılan bir çok ilaç için de durum böyledir. Takip eden bölüm bu ilaçların gebelik ve emzirme üzerindeki etkilerine dair bildiklerimizi özetlemektedir. Bazı durumlarda yalnızca kısıtlı bir bilgi mevcuttur, ancak şunu iyi biliyoruz ki bir çok hamile ya da emziren kadın ilaçların çoğunu sorunsuzca alacaktır. Herkes birbirinden farklı olduğu için hamile kalmaya çalışmadan önce her ilacı doktorunuz ya da uzmanınızla tartışmanızı öneririz. Parasetamol Açık konuşmak gerekirse, bir çok ilaç gibi parasetamolün de hamilelik ya da emzirme sırasında alınmaması önerilmektedir. Ancak iyi bir ağrı kesicidir ve bir çok hamile ya da emziren kadın tarafından sorunsuzca alınabilmektedir. Kadınların büyük çoğunluğu hamilelik sırasında bile olağan dozu alabilir ancak böbrekleriniz iyi çalışmıyorsa size daha düşük dozda almanız söylenebilir.
Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİlar) NSAİİ lar arasında aspirin, ibuprofen ve indometasin vardır. NSAİİ lar bebeği çevreleyen ana rahmindeki sıvının miktarını azaltabilirler, ancak bebekte anomaliye neden olmazlar. Daha önce de ifade edildiği gibi, bazı çalışmalar hamileliğe yakın dönemlerde alındıklarında NSAİİ ların düşüğe neden olabildiklerini düşündürmektedir. Gebeliğin sonlarına doğru alınan yüksek dozda NSAİİ lar, düşükten ziyade bebeğin kalbindeki bir damarın çok erkenden,bebek daha rahimdeyken kapanmasına neden olabilirler. (Bu damar bebeğin kanını plasenta yerine akciğerlerden oksijenlenecek şekilde tekrar yönlendirmektedir.) Eğer bu olmazsa, NSAİİ lar bırakıldığında sorun genellikle tamamen düzelir. Yine de, NSAİİ ları şikayetlerinizi kontrol altında tutacak en düşük dozda almak en iyisidir. Bu gebeliğin sonlarına doğru sizden NSAİİ larınızı azaltmanız ya da kesmeniz istenebilir. NSAİİ lar doğurma sırasında da bırakılabilir çünkü bunlar doğumu uzatabilmekte ve aşırı kanamaya neden olabilmektedirler. Lupuslu kadınların gebelik boyunca aldıkları düşük doz aspirin tabletlerinin doğumu ya da bebeğin kalbindeki damarı etkilemediğini lütfen hatırda tutun. NSAİİ ların yol açtığı yaygın bir problem olan hazımsızlık gebelikte de sıktır. Antiasit ilaçlar çoğu kez faydalı olur, ancak çok sıkıntınız varsa doktorunuza söylemelisiniz. NSAİİ ların çoğu süte büyük miktarlarda geçmez, ancak emzirme sırasında yüksek doz aspirinden kaçınılmalıdır. Kortikosteroidler ( steroidler ) Bunlar hamilelikte sıklıkla kullanılmaktadır. Steridlerin bebeğe zarar verdiğine dair bir kanıt yoktur ve doktorlar hamilelik sırasında bebeğin ciğerlerinin gelişmesine yardımcı olmak için (genellikle doğum 34. haftadan önce başladığında) sıklıkla steroid vermektedirler. Steroidler gebelik diyabeti (yüksek kan şekeri) gelişmesi ihtimalini hafifçe arttırır. Bu idrar örneklerinin kontrolüyle kolayca anlaşılabilir ve steroidler kesildiğinde de çoğu kez sorun kaybolur. Eğer uzun süre yüksek doz steroid almışsanız size doğum esnasında vücudunuzun doğum stresiyle baş edebilmesi için fazladan bir steroid desteği verilebilir. Bu, uzun süre yüksek doz steroid almış olan herkes için geçerlidir. Gebelik boyunca steroid alan kadınlara osteoporozu önlemek için bazen kalsiyum ve D vitamini verilebilir. Steroidler anne sütüne az miktarlarda geçerler, ancak emzirilen bebeklerde yan etki bildirilmemiştir. Hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARD) Azatioprin Bu erkeklerde sperm sayısını azaltabilir ve kadınlarda yumurtalıkları etkileyebilir. Böbrek nakli yapılmış bir çok kadın azatioprin almaktadır ve görünüşe göre anomali riskinde bir artış olmaksızın bebek sahibi olmaya devam etmektedirler. Bununla birlikte, normal olarak hamilelik ya da emzirme sırasında azatioprin alınması önerilmemektedir.
Siklosporin Siklosporin organ nakli ya da artrit nedeniyle yaygın olarak kullanılmaktadır ve bu ilacı alan bir çok kadın sorunsuz bir hamilelik geçirmektedir. Bununla birlikte, anne sütüne geçmektedir ve bu nedenle biberonla besleme önerilmektedir. Siklofosfamid ve klorambusil Siklofosfamid ve klorambusil, kadın ve erkeklerde steriliteye neden olabilir. Bu ilaçlarla tedavi edilen erkeklere sperm toplamaları ve spermlerini gelecekteki steriliteyi göz önünde tutarak bankalamaları tavsiye edilebilir. Bebek sahibi olunmasından en az 3 ay öncesinden başlayarak bırakılmalı ve muhtemel zararlarından ötürü hamilelik sırasında bunlardan kaçınılmalıdır. Bebek doğduktan sonra bu ilaçları almanız gerekiyorsa biberonla besleme önerilmektedir. Altın injeksiyonları Altın injeksiyonları fertiliteyi etkiler görünmemektedir. Bu ilaç plasentayı kesinlikle geçmekle birlikte, bebeğe zarar verdiği bildirilmemiştir. Altın anne sütüne çıkar ve bebekte ciltte kızarmaya ve böbrek problemlerine yol açabilir, bu nedenle altın tedavisine devam etmek isteyen kadınlar bebeklerini biberonla beslemelidirler. Hidroksiklorokin Bu ilaç sıtmanın önlenmesi ve artrit için sıklıkla kullanılmaktadır ve bugüne değin yüksek dozlarda dahi doğum anomalisi riskini arttırdığına dair bir veri saptanmamıştır. Lupuslu kadınlar gebelik sırasında bu ilacı sorunsuzca kullanmışlardır. Leflunomid Bu ilaç romatoid artrit tedavisinde nispeten yenidir. Leflunomid doğumsal anomalilere yol açabilir ve gebelik öncesi ve sırasında kaçınılmalıdır. Bu ilaç kullanılırken dikkatli bir şekilde doğum kontrolü (kontrasepsiyon) uygulanmalıdır. Leflunomid uzun süreler boyunca vücutta kalır ve bebek isteyen kadınlar ilacın bırakılmasından sonra hamile kalana kadar en az 2 yıl geçmesine dikkat etmelidirler. Bu nedenle doktorlar bazen gebelik isteyebilecek kadınlarda bu ilaçtan kaçınmaktadırlar. Eğer ilacı vücuttan temizlemek için özel bir tedavi uygulanırsa bekleme süresi 3 aya kadar azaltılabilir. Erkekler ilacı bırakmalı, temizlenme tedavisinden geçmeli ve baba olmaya çabalayana kadar 3 ay beklemelidirler. Emzirirken leflunomid kullanılmamalıdır. Metotreksat Bu ilaç, hem yumurta hücrelerini hem de spermi etkilemektedir. Düşüğe ve henüz doğmamış bebeklerde spina bifida gibi anomalilere neden olabilir. O halde metotreksat almakta iken güvenli bir doğum kontrol yöntemi uygulamanız elzemdir (ister kadın ister erkek olun).
Hamilelik ya da emzirme sırasında metotreksat alınmamalıdır ve hamile kalmaya ya da baba olmaya çabalamadan en az 3 ay (bazı doktorlar bu sürenin 6 ay olmasını önermekle birlikte) önce bırakılmalıdır. Yine de metotreksat alırken hamile kalırsanız, olabildiğince çabuk doktorunuzla konuşmalısınız. Penisilamin Bir çok kadın bu ilacı almakta iken sorunsuzca hamile kalmıştır. Bununla birlikte, gebeliğin erken dönemlerinde alındığında sorunlara yol açma riski vardır ve genellikle önerilmemektedir. Sulfasalazin Sulfasalazin düşük sperm sayısına yol açmaktadır ancak bu durum geriye dönüşlüdür. Eğer bir erkek, çocuk sahibi olmakta güçlük çekiyorsa tedaviyi değiştirmek faydalı olabilir. Bir çok kadın bu ilacı hamilelik ve emzirme sırasında sorunsuzca kullanmıştır. Biyolojik tedaviler Biyolojik tedaviler arasında adalimumab, anakinra, etanersept ve infliksimab vardır. Bunların hepsi romatoid artrit tedavisinde kullanılan nispeten yeni ilaçlardır ve bu nedenle gebelik ya da emzirme üzerindeki etkilerine dair deneyim azdır. Hamile kalmadan ya da baba olmadan 5-6 ay önce bu ilaçlar bırakılmalıdır. Bunlar anne sütüne geçebilir ve bebek üzerindeki etkileri henüz bilinmemektedir. İnfliksimab verilen insanlara çoğu kez beraberinde metotreksat da verilmektedir, bu nedenle metotreksat ve gebeliğe ilişkin tavsiyeler burada da geçerlidir. Sözlük Antikorlar - vücudun mantar, virüs ve diğer zararlı maddelerle mücadele etmesine yardımcı olan kan proteinleri. Bazı hastalıklarda, antikorlar bunun yerine vücudun kendi dokularına saldırabilirler, bunlar otoantikor olarak adlandırılır. Ro antikorları özel bir tür otoantikor olup lupus ve Sjogren sendromu denen bir hastalıkta bulunurlar, bunlar konjenital kalp bloğu ile ilişkilidir. (Yukarıdaki Lupus bebeğimi etkileyecek mi? bölümüne ve Lupus (SLE) ve Sjogren Sendromu kitapçıklarına bakınız.) Antifosfolipid sendromu (APS) - kanın çok kolay pıhtılaşmaya eğilimli olduğu bir bozukluk ( koyulaşmış kan sendromu). Pıhtılaşma vücuttaki bir çok toplar ve atar damarı etkileyerek çeşitli semptomlara neden olur. Bu bozukluğun sebebi fosfolipidlere saldıran bir antikordur. Fosfolipidler vücutta yaygın olarak bulunurlar, özellikle trombosit denen kan hücreleri gibi bir çok hücrenin dış çeperinde saptanmaktadırlar. Antikor, bakteriler yerine vücudun kendi hücrelerine saldırdığı için bir otoantikor olarak adlandırılmaktadır. APS lupusla birlikte ya da tek başına bulunabilir. ( Antifosolipid Sendromu kitapçığına bakınız.) Konsepsiyon - Kadının yumurtasının erkeğin spermiyle döllenmesi ve bu döllenmiş yumurtanın sorunsuz bir şekilde rahme yerleşmesi.
Diyabet - Vücudun şekeri düzgün bir şekilde işleyemediği (metabolize edemediği) bir durum. En sık şekli diabetes mellitus olarak adlandırılmaktadır. Gebelikle ilişkili olarak ortaya çıkabilmekle birlikte, çoğu kez bebeğin doğmasından sonra kaybolur. Epidural anestezi - Vücudun alt yarısını anestetize etmek için medulla spinalisin etrafındaki boşluğa belden yapılan injeksiyon. Tam ismi epidural blokaj dır. Plasenta - Gelişmekte olan bebeğe besin sağlayan rahimdeki organ. Bebek doğduktan sonra plasenta atılır ve bazen son olarak adlandırılır. Pre-eklampsi - Gebeliğin ikinci yarısında gelişen, üç durumun görüldüğü sık bir durum: yüksek kan basıncı, idrarda protein ve sıvı tutulması. Pre-eklampsi en çok birinci hamilelikte görülür. Erken doğum - gebeliğin 37. haftası sonlanmadan yapılan doğum. Spina bifida - Bacağa giden sinirlere zarar veren spinal kanal defekti. Ultrasonografi - vücudun iç bölümlerinin incelenmesine ve görüntülenmesine yarayan bir tür tarama. Hamilelik sırasında rahimdeki bebeğin gelişimini kontrol etmek amacıyla kullanılmaktadır. Translated, with permission, from the booklet 'Pregnancy and Arthritis' 6060/PREG/05-2 published by the Arthritis Research Campaign, United Kingdom (www.arc.org.uk). The translation was carried out by RAED, not by the Arthritis Research Campaign. RAED is responsible for the accuracy of this translation. Translation: Dr. Timuçin Kaşifoğlu English edition: Pelin Sakalsız-Ödağacıoğlu Scientific edition: Dr. A. Dinc Kaynak: www.arc.org.uk