1 1 1 1 1 1 1 1 Farklı Olgunlaşma Dönemlerinde Hasat Edilen Kenaf Çeşitlerinin (Hibiscus cannabinus L.) Sindirim Derecesi ve Metabolik Enerji Değerlerinin İn-Vitro Gaz Üretim Tekniği ile Belirlenmesi a Önder Canbolat 1* Mehmet Sincik 1 Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Bursa *e-posta: onder@uludag.edu.tr; Tel: 0 0; Faks: 0 1 Özet: Bu çalışmada vejatatif, çiçeklenme ve tohum bağlama döneminde hasat edilen kenaf çeşitlerin (Hibiscus cannabinus L.) den elde edilen otların beslenme değerleri, kimyasal kompozisyonu bakımından ve gaz üretimi tekniği kullanılarak değerlendirilmiştir. Zamana bağlı gaz üretim değerleri 0,,, 1,,, ve saatlik zaman dilimlerinde yapılmıştır. Gaz üretimine ait kinetik değerler y=a+b(1-e -ct ) fonksiyonu kullanılarak elde edilmiştir. Hasat zamanı bitkilerin kimyasal kompozisyonunu önemli derecede etkilemiştir. Hasat zamanının gecikmesiyle birlikte elde edilen otların nötr deterjan lif (NDF), asit deterjan lif (ADF), asit deterjan lignin (ADL) ve sellüloz içerikleri yükselirken, yağ, protein ve kül içerikleri azalmıştır. 0 1 Anahtar Kelimeler: Kenaf (Hibiscus cannabinus L.), Besleme değeri, Olgunluk aşaması, Metabolik enerji a Yüksek lisans veya doktora tezinden hazırlanmışsa belirtilir. 1
Determination of Organic Matter Digestibility and Metabolizable Energy Contents of Kenaf Varieties (Hibiscus cannabinus L.) Harvested Different Maturity Stages Usıng In-Vitro Gas Production Tecnique 1 Abstract: In this study the nutritive values of hays from different kenaf varieties (Hibiscus cannabinus L.) harvested at vegetative, flowering and seeding stages were evaluated by chemical composition and in vitro gas production techniques. In vitro gas production were determined at 0,,, 1,,, and h incubation times and their kinetics were described using the equation y = a + b(1-e -ct ). Maturity had a significant effect on the chemical composition. Neutral detergent fibre (NDF), acid detergent fibre (ADF) acid detergent lignin (ADL) and celluloce contents increased with increasing maturity whereas oil, crude protein (CP) and ash contents decreased. 1 1 1 Key Words: Kenaf (Hibiscus cannabinus L.), Nutritive value, Maturity stage, Metabolizable energy 1 1 1 1 0 1 Giriş Kenaf (Hibiscus cannabinus L.) bitkisi, lif üretimi amacıyla Hindistan, Bangladeş, Tayland, Afrika, Avrupa nın güneyi (Anonymous, 00) ile Amerika nın (Mohd ve ark., 00) ılıman iklim bölgelerinde yetiştirilmektedir. Kenaf bitkisi hızlı büyüme yeteneğine sahip olup, yaklaşık aylık dönemde. m boylanabilmekte ve uygun bakım şartlarında dekara yaklaşık ile ton ürün verebilmektedir (Taylor, 1). Kenaf Dünyada genellikle lif üretimi (halat ipi vb.) ve kâğıt sanayinde kullanılmakla birlikte (Nielsen, 00), son yıllarda kaba yem açığının kapatılması
amacıyla ruminant beslemede yem kaynağı olarak da kullanılmaktadır. Kenaf ruminant beslemede yeşil ve kuru ot olarak kullanıldığı gibi silaj, pelet ve küp formunda kullanımına rastlanmaktadır (Phillips ve ark., 00; Mohd ve ark., 00). Ayrıca su tutma özelliği nedeniyle kanatlı yetiştiriciliğinde, altlık materyali olarak da kullanılmaktadır (Mohd ve ark., 00). 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 Materyal ve Yöntem İn vitro gaz üretim tekniğinin uygulanması amacıyla rumen kanüllü baş Merinos koç kullanılmıştır. Rumen sıvısı alınan hayvanlar yonca kuru otu (00 g) ve yoğun yem karması (0 g) ile günde iki kez yemlenmişlerdir. Yoğun yem karması buğday (%), ayçiçeği tohumu küspesi (%), kalsiyum karbonat (%0.), tuz (%1) ve vitamin ve mineral karmalarından (0.01%) oluşmuştur. Yemlerin kuru madde (KM) içeriklerini saptamak için o C de saat etüvde kurutularak, ham kül içeriği içinde o C de saat kül fırınında yakılmıştır. Azot (N) içeriğinin saptanmasında Kheldal metodundan yararlanılmıştır. Ham protein ise Nx. formülü ile hesaplanmıştır (AOAC, ). Ham yağ analizi de AOAC da bildirilen yönteme göre yapılmıştır. Yemlerin hücre duvarı bileşenlerini oluşturan nötr deterjan lif (NDF), asit deterjan lif (ADF) ve asit deterjan lignin (ADL) ise Van Soest ve ve ark. () tarafından bildirilen yöntemlere göre saptanmıştır. Yem ham maddelerinin in vitro koşullarda sindirilebilirlik özelliklerinin değerlendirilmesinde Menke ve Steingass (1) tarafından bildirilen Gaz Üretim Tekniği kullanılmıştır. Yöntemde yemlerin gaz üretimini saptayabilmek için 0 ml hacimli özel cam tüpler (Model Fortuna, Häberle Labortechnik, Lonsee - Ettlenschieβ, Germany) kullanılmıştır.
Araştırmadan elde edilen verilerin istatistiki olarak değerlendirilmesinde ortalamalar arasındaki farklılıkların saptanmasında varyans analizi (Statistica, 1), görülen farklılıkların önem seviyelerinin belirlenmesinde ise Duncan çoklu karşılaştırma testinden yararlanılmıştır. Yemlerin kimyasal kompozisyonu ile gaz üretim değerleri, ME ve OMSD arasındaki korelasyonlar saptanmıştır (Snedecor ve Cochran, 1). 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 Araştırma Sonuçları ve Tartışma Kenaf çeşitlerinin kimyasal kompozisyonu Çizelge 1 de verilmiştir. Hasat zamanı, kenaf kuru otlarının besin maddeleri kompozisyonunu önemli derecede etkilemiştir (P<0.01). Araştırmada üzerinde çalışılan kenaf çeşitlerinin hasat zamanın gecikmesi ham protein, kül ve yağ içeriğinin azalmasına, ham sellüloz, NDF, ADF ve ADL içeriklerinin artmasına neden olmuştur (P<0.01). Nitrojensiz öz maddeler içeriklerini ise etkilememiştir (P>0.01). Kenaf çeşitlerinin zamana bağlı in vitro gaz üretimleri saptanmış ve Çizelge de verilmiştir. Hasat zamanın gecikmesiyle gaz üretiminde meydana gelen azalma başta ham proteindeki azalma yanı sıra hücre duvarını oluşturan ve mikroorganizmalar tarafından sindirimi zor olan ham sellüloz, NDF, ADF ve ADL gibi unsurların artmasının bir sonucudur. Yapılan birçok çalışmada zamana bağlı gaz üretimleri NDF, ADF ve ADL gibi hücre duvarını oluşturan unsurlar arasında negatif bir ilişki olduğu bildirilmektedir (Larbi ve ark., 1; Karabulut ve ark. 00). Diğer taraftan, yemlerde bulunan proteinlerinde hasat zamanına bağlı olarak azalması, rumen mikroorganizmaları için dezavantaj oluşturabilmektedir. Bilindiği gibi mikroorganizmalar büyüme ve çoğalma için proteine ihtiyaç duymaktadırlar. Yapılan
bazı çalışmalarda proteinle gaz üretimi arasında pozitif korelasyonlar olduğu bildirilmiştir (Larbi ve ark. 1; Karabulut ve ark. 00). Bu çalışmada, kenaf çeşitlerinin (Hibiscus cannabinus L.) olgunlaşması ile ham protein, ham yağ, ham kül, ME ve OMSD de azalma, ham sellüloz, NDF, ADF ve ADL içeriğinde ise artışlar tesbit edilmiştir. Araştırmadan elde edilen tüm veriler değerlendirildiğinde vejatatif dönemde biçilen SF- kenaf çeşidinin, Tainung-II çeşidine göre daha yüksek besleme değerine sahip olduğu söylenebilir. 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 Kaynaklar Anonymous. 00. Kenaf. http://en.wikipedia.org/wiki/kenaf, (0.1.00) AOAC,, Official Method of Analysis. Association of Official Analytical Chemists. pp.-. 1th. Edition. Washington, Dc. USA. Buxton, D.R. ve J.S. Homstein. 1. Cell-Wall Concentration and Components In Stratified Canopies of Alfalfa, Birds food Trefoil and Red Clover. Crop Sci., ; -. Buxton, D.R. 1. Quality Related Characteristics of Forages As Influenced By Plant Environment and Agronomic Factors. Anim. Feed Sci. Technol. 0;-. Buxton, D.R., Homstein, J.S., Wedin, W.F. ve G.C., Marten. 00. Forage Quality In Stratified Canopies of Alfalfa, Birdsfood Trefoil, and Red Clover. Crop Sci., ; -. Kamalak. A., Canbolat, O., Gurbuz, Y., Erol, A., Ozay, O. ve M., Kızılsımsek. 00. Determination of Nutritive Value of Wild Mustard, Sinapsis Arvensis Harvested At Different Maturity Stages Using In Situ and In Vitro Measurements. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 1. (); 1-1.
1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 Long, R.J., Apori, S.O., Castro, F.B. ve Orskov, E.R. 1. Feed Value of Native Forages of The Tibetan Plateau of China. Anim. Feed Sci. Technol. 0. 1-. Menke, K.H., Raab, L.L., Salewski, A., Steingass, H. ve W.F. Schneider. 1. The Estimation of Digestibility and Metabolizable Energy Content of Ruminant Feeding Stuffs From The Gas Production When They Are Incubated With Rumen Liqueur In Vitro. Journal of Agricultural Science,. 1-. Nielsen, D.C. 00. Kenaf Forage Yield and Quality under Varying Water Availability. Published in Agron. J.. 0 1. Ørskov, E.R. ve I. Mcdonald. 1. The Estimation of Protein Degradability In The Rumen From Incubation Measurement Weighed According to Rate of Passage. J. Agric. Sci.. -0. Özkan, Ç. Ö. 00. Farklı Dönemlerinde Hasat Edilen Bazı Baklagil Yem Bitkilerinin Sindirim Derecesinin ve Metabolik Enerji Değerlerinin İn-Vitro Gaz Tekniği ile Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üni. Fen Bil. Enst.Yüksek Lisans Tezi. s.. Parissi, Z.M., Papachristou, T.G., A.S. ve Nastis. 00. Effect of Drying Method on Estimated Nutritive Value of Browse Species Using an In Vitro Gas Production Technique. Anim. Feed Sci. and Technol. Volumes 1-1, Part 1, 0. -1. Snedecor, G.W. ve W., Cochran. 1. Statistical Methods. The Iowa State Univ. Pres. Amer. IA. USA. Statistica. 1. Statistica For Windows (Release.), Sat Soft, Inc. Tulsa. OK. Taylor, C.S. 1. Kenaf: An Emerging New Crop Industry. p. 0-0. In: J. Janick and J.E. Simon (eds.), New crops. Wiley, New York.
Van Soest, P.J., Robertson, J.D. ve B.A., Lewis.. Methods For Dietary Fibre, Neutral Detergent Fibre and Non-Starch Polysaccharides In Relation to Animal Nutrition. Journal of Dairy Science,.. 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1
Çizelge 1: Kenaf çeşitlerinin (Hibiscus cannabinus L.) kimyasal kompozisyonu, (%, KM) Yemler Dönemler Kimyasal Kompozisyon, % OM HK HP HY HS NÖM NDF ADF ADL Vejetatif.01 c. a.0 b. a. c. a.0 d. e. e Tainung-II Çiçeklenme.0 b.0 b. b.1 b. b.0 a.0 c. c 1. c Tohum bağlama. a. c. d. c. a.1 a. a. a 1. a Vejetatif 1. c.0 a 1. a. ab. c. a. d.1 f. e SF- Çiçeklenme.0 b.0 b.1 bc.0 b. b.0 a. c. d 1.0 d Tohum bağlama.1 a. c.0 cd. c. a.1 a.0 b.0 b 1.01 b SH 0.0 0.0 0. 0.0 0.01 0. 0. 0. 0.1 ÖD ** ** ** ** ** öd ** ** ** 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 OM: Organik maddeler; HK: Ham kül; HP: Ham protein; HY: Ham yağ; Ham sellüloz; NÖM: Nitrojensiz öz maddeler; NDF: Nötr deterjan lif; ADF: Asit deterjan lif; ADL: asit deterjan lignin SH: Standart Hata; ÖD: Önem Düzeyi; ** P<0.01; öd = önemli değil
Çizelge : Kenaf çeşitlerinin in vitro gaz üretimi, ml İnkübasyon Dönemleri, saat Yemler Dönemler 1 Vejetatif 1. ab. a.00 b. a. ab. ab. b Tainung- Çiçeklenme 1. bc. b. c. b. c. b. b II Tohum bağlama 1.1 d 1. c. d. c.1 d 1. c. c Vejetatif 1. a.0 a. a 0.0 a.0 a.1 a. a SF- Çiçeklenme 1. ab.0 a 0.0 bc.0 b. bc. b.0 b Tohum bağlama 1.0 cd.0 c. d.1 c. d. c. c SH 0. 0. 0.0 0.1 0.1 0. 0. ÖD ** ** ** ** ** ** ** SH: Standart Hata; ÖD: Önem Düzeyi; ** P<0.01