YEM VE DİĞER TARLA BİTKİLERİ

Transkript

1 21-22 Nisan 2015 / İZMİR YEM VE DİĞER TARLA BİTKİLERİ

2 KANATLI HAYVAN BESLEMEDE DUT YAPRAĞI TOZU VE DUT YAPRAĞI SİLAJI TOZUNUN HAYVAN PERFORMANSI, SERUM PARAMETRELERİ, ET KALİTESİ VE YEM MALİYETİ ÜZERİNE ETKİLERİ AHMET ÖNDER ÜSTÜNDAĞ Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zooteknik Kanatlı endüstrisi, çok kısa bir üretim süreci içerisinde insanlar için en ucuz hayvansal protein kaynağını sağlayan önemli bir sektördür. Kanatlı endüstrisinde üretim giderlerinin yaklaşık % ini yem masrafları oluşturduğundan, ekonomik bir üretimin yapılabilmesi büyük oranda yem fiyatlarına bağlıdır. Kanatlı beslemede kullanılan balık unu ve soya küspesi gibi pahalı protein kaynakları yem fiyatlarının da yükselmesine neden olmaktadır. Bu nedenle, son yıllarda pahalı olan protein kaynaklarına alternatif arayışları hız kazanmıştır. Dut yaprağı içerdiği % arasındaki protein miktarı göz önüne alındığında, kanatlı beslemede alternatif protein kaynağı olarak büyük bir potansiyele sahiptir. Ayrıca dut yaprağı besinsel değerinin yanında, içerdiği zengin fitokimyasallar sayesinde antimikrobiyal, antidiabetik, antioksidan, hipokolestrolemik, bağışıklık uyarıcı vb. birçok farmokolojik etkiye de sahiptir. Dut yaprağının kuru madde sindirimi kanatlılar için % civarlarında iken, protein ve eter ekstraktın sindirim derecesi sırasıyla %73 ve % 88 dir. Yeşil otların silaj haline getirilmesi ile Lactobacillus ve Streptococcus gibi yararlı bakterilerin sayısında artış gözlenmektedir. Bu bakterilerin etkisi ile oluşan laktik asit ise hem yem değerini hem de sindirilebilirliğini arttırmaktadır. Ayrıca bu bakteriler sindirim kanalı mikroflorasının ayarlanmasını da sağlayarak hayvanlarda büyümeyi teşvik edici olarak görev yapmaktadır. Bu nedenle dut yaprağının olumlu etkilerinin yanı sıra dut yaprağı silajının da kanatlı beslemede etkin olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Kanatlı beslemede dut yaprağının kullanımıyla ilgili çalışmalar olmasına karşın dut yaprağı silajının kullanımıyla ilgili bir çalışma bulunmamaktadır. Dut yaprağı ile yapılan çalışmalarda, genellikle kanatlı rasyonlarına % 10 a kadar dut yaprağı unu ilavesinin hayvanların performanslarında herhangi bir olumsuz etkiye yol açmadığı bildirilmiştir. Bununla birlikte, yapılan diğer bir çalışmada, rasyonlara % 30 a kadar dut yaprağı unu ilavesinin hayvanların performansını etkilemediği gibi yem maliyetlerini de yaklaşık olarak % 25 oranında düşürdüğü bildirilmiştir. Bütün bu hususlar göz önüne alındığında, yapılacak olan bu çalışma ile kanatlı rasyonlarında alternatif protein kaynağı olarak dut yaprağı ve dut yaprağı silajının hayvanların performanslarına, karkas ve et kalitesi üzerine olan etkilerinin belirlenmesi ve ürün-yem maliyet ilişkisinin ortaya konması amaçlanmaktadır. Bu

3 çalışmada, 400 adet günlük yaştaki broiler civcivler kullanılacaktır. Civcivler rastgele kontrol, % 10 dut yaprağı, % 10 dut yaprağı silajı ve %5 dut yaprağı+% 5 dut yaprağı silajı olmak üzere 4 gruba ayrılacaktır. Deneme grupları, her birinde 25 hayvan bulunan 4 tekerrürden oluşturulacaktır (4X4X25). Deneme 42 gün sürecektir. Denemede hayvanlara yem ve su serbest şekilde (ad libitum) verilecektir. Deneme süresince hayvanların canlı ağırlık ve yem tüketimleri haftalık tartımlarla belirlenecek, canlı ağırlık artışı ve yemden yararlanma oranları ise bu verilere göre hesaplanacaktır. Ayrıca deneme sonunda her tekerrürden 5 hayvan (toplam 80 hayvan) seçilerek, kesim sırasında kan örnekleri alınacaktır. Alınan kan örneklerinde serum kolesterol, glikoz, trigliserid, kalsiyum ve fosfor analizleri yapılacaktır. Kesilen hayvanlarda, kesim ağırlığı, kesim sonrası ağırlığı, iç organlar ağırlığı, sıcak karkas ağırlığı, soğuk karkas ağırlığı, göğüs ağırlığı, but ağırlığı ve abdominal yağ ağırlığı gibi çeşitli kesim ve karkas kriterleri tespit edilip, hayvanların göğüs ve butlarından alınacak örneklerde ise renk, ph, çözdürme kaybı, pişirme kaybı, su tutma kapasitesi gibi et kalite kriterlerine bakılacaktır. Bu çalışmada, ülkemizde yaygın olarak bulunan dut yaprağının ve bu yapraklardan elde edilecek olan silajın kanatlı beslemede alternatif protein kaynağı olarak kullanımı ile hayvanların performansı üzerine herhangi bir olumsuz etki yapmadan yem maliyetlerinin azaltabileceği düşünülmektedir.

4 ELMA, KAYISI VE KİRAZ AĞACI YAPRAKLARININ HAYVAN BESLEMEDE SİLAJ YAPILABİLİRLİKLERİNİN VE KULLANILABİLİRLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI EMRE YAZ Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Günümüz hayvan beslemesinde kullanılan kaba yem kaynaklarının yetersizliği nedeniyle yeni bir kaba yem kaynağı olması amacıyla kiraz, elma ve kayısı ağaçlarının sonbahar aylarında dökülmüş yapraklarının hiçbir işlem uygulanmadan ve silaj uygulaması yapıldıktan sonra çeşitli besin madde analizleri yapılıp besinsel değerlerinin ölçülmesi ve bu değerlerin büyükbaş ve küçükbaş hayvan rasyonlarında kaba yem ihtiyacını karşılayıp karşılayamayacağının araştırılması amacıyla yapılması planlanan bir projedir.araştırmada yeni dökülmüş olan kiraz, kayısı ve elma ağacı yaprakları toplandıktan sonra bir kısmı bir işlem uygulanmadan etüvlerde kurutulup, öğütüldükten sonra besin madde analizleri yapılacak; Kuru madde, Ham kül, Ham protein, Ham yağ,adf ve NDF oranlarına bakılacaktır. Toplanan yaprakların kalan kısmı 5 ayrı gruba ayrılacak 1.grup kontrol grubu olmak üzere sırasıyla; %1 Melas, %2 Melas, %2,5 Arpa ve %5 Arpa katılacak homojen hale getirilerek silaj kavanozlarına hava almayacak şekilde sıkıştırılacaktır.45 gün beklendikten sonra açılan kavanozlardan bir miktar numune ayrılıp etüvlerde kurutulacak, besin madde analizleriyle Kuru madde, Ham kül, Ham protein, Ham yağ, ADF ve NDF değerlerine bakılacaktır. Bir kısım numunede ise ph, Laktik asit ve Amonyak analizleri yapılacaktır. Elde edilen veriler SPSS istatistik analiz programında ANOVA varyans analizi yapılarak değerlendirilecektir. Beklenen sonuçlara Konya ilinden örnek verecek olursak.konya ilinde yetiştirilen büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayısı toplam 1,768,687 baştır. Bu hayvanları ihtiyaç duyduğu toplam kaba yem miktarı yıllık 1,939,367 tondur. Bu ihtiyacın tonu çayır ve meralardan 221,272 tonu ise üretilen yem bitkilerinden karşılanmaktadır. Yani Konya ilindeki kaba yem açığı 1,599,100 ton olup ihtiyacın ancak % 19 u karşılanmaktadır. Konya ilinde Elma, Kiraz ve Kayısı ağacı sayısına baktığımız zaman toplam ağaç sayısı 3,110,767 adettir. Bir meyve ağacından dökülecek olan yaprak miktarı ortalama 20 kg dır. Bu veriler doğrultusunda Konya daki meyve ağaçlarından elde edilecek toplam yaprak miktarı ortalama 1,500,000 ton civarındadır. Bu kaynağın %30 u kullanılabileceği varsayılırsa kaba yem ihtiyacın yaklaşık % 26 sının karşılanması beklenmektedir. Ürünün maliyet yapısı MALİYET KALEMLERİ (50 Paket için) FİYAT Elma, Kiraz ve Kayısı Ağacı Yaprakları - Balya Silaj Paketleme (50 adet) 150TL Gündelik İşçi Fiyatı (2 işçi ) 90 TL Nakliye (Tahmini) 55 TL TOPLAM 295 TL 1 Paket( 40 kg ) yaprak silajının maliyeti 6 TL dir. 1 kg

5 yaprak silajının maliyeti 0,15 kuruştur. NOT: Beklenemedik maliyetlere karşı fiyat 0,15 kuruş yerine 0,20 kuruş olarak düşünülmüş. Tabloda hayvanlara yedirilen kaba yem kaynaklarının fiyat listesi aşağıdaki tablo'da mevcuttur KABA YEM KAYNALARI FİYATLARI (kg) Yonca 0,50 kuruş, Ot Balyası 0,40 kuruş, Balya Mısır Silajı 0,30 kuruş, Saman Balyası 0,30 kuruş, Yaprak Silajı 0,20 kuruş hayvanlara yedirilen kaba yem kaynaklarının kalitesi karşılaştırması aşağıdaki tablo da verilmiştir. Ürün kalite sıralaması 1.Yonca 2.Mısır silajı 3.Çayır otu 4.Yaprak silajı 5.Saman Proje ile üretilen yaprak silajları kaba yem kaynakları arasında en düşük fiyata sahip kaba yem kaynağıdır. Kalite analizi yapılmadığından tahmini olarak kalite sıralamasında 4.sırada gelmesi beklenilmektedir. Sonuç olarak elde edilecek ürün ile Konya ilindeki büyükbaş ve küçükbaş hayvan işletmelerinin kaba yem açığında azalma ve yem maliyetlerinde düşme beklenmektedir.

6 FAKLI DÜZEYLERDE KARMA YEMLERE KATILAN PELETLENMİŞ ZEYTİN KÜSPESİNİN KUZU BESİ PERFORMANSI, ET RENGI, PH SI VE YAĞ ASITLERİ ÜZERİNE ETKISİ AHMET ÖNDER ÜSTÜNDAĞ Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zootekni Tüm hayvancılık işletmelerinde olduğu gibi kuzu besisi yapan işletmelerde de işletme giderleri arasında yem giderleri en büyük pay sahibidir. Bunlar içerisinde ise özellikle protein kaynağı yemlerin fiyatları oldukça yüksektir. Ruminant hayvanlar sindirim sistemlerinin özelliği sayesinde düşük kaliteli proteinlerden ve protein olmayan nitrojenli bileşiklerden vücut proteinlerini sentezleyebilmektedirler. Zeytin küspesi, ülkemizde yeni yeni alternatif yem olarak kullanılmaya başlanmıştır. Zeytin küspesinin alternatif yem olarak kullanımında nasıl bir performans ortaya çıkacağı yapılan araştırmalar ve denemelerde öğrenilmeye çalışılmaktadır. Alternatif yem kaynakları üzerinde yapılan araştırmalar hayvansal üretimde yem girdi maliyetlerini düşürerek kârlılığı artırdığı için çok büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda zeytinyağı üretimi sonrasında elde edilen bir yan ürün olan pirina, ruminant beslemede kullanılabilecek önemli bir alternatif yem kaynağıdır. Pirina, zeytinden yağ çıkarıldıktan sonra geriye kalan çekirdek, kabuk ve posadan oluşan bir yan ürün olup, elde edildiği haliyle yaklaşık olarak %75-80 kuru madde (KM), %3-5 ham kül (HK), %35-50 ham sellüloz (HS), %5-10 ham protein (HP) ve %8-15 ham yağ (HY) içeriğine sahiptir. Koç ve kuzu besi denemeleri yaparak zeytin küspesinin miktar kullanımları ve içeriğindeki maddelerin performansı nasıl etkilediği görülebilir. Yapılan çalışmaların çoğunda zeytin yan ürünlerinin kullanılması hayvanların performansında önemli bir artışa yol açmadığı fakat olumsuz bir etki de yaratmadığı dikkati çekmektedir. Sonuç olarak bu yan ürünlerin uygun saplementlerle desteklenerek hayvan beslemede kullanılması, doğal mera bakımından kısıtlı olan yarı kurak Akdeniz ülkeleri için önemli ve ekonomik bir kaynak olabilir. Yapılan literatür taramaları ışığında hazırlanan bu projede; Aydın yöresinde işlenen peletlenmiş zeytin küspesinin; kuzularda besi performansı, bazı karkas kalite özellikleri ve yağ asitleri üzerine etkisi araştırılacaktır. Denemede 36 adet kuzu kullanılacaktır. Deneme 3 gruptan oluşacak ve her grupta 3 tekerrür olacaktır. Tekerrürlerde 4 adet kuzu kullanılacaktır (3x3x4=36). Karma yemde kullanılacak olan yem hammaddeleri ve peletlenmiş zeytin küspesi Morova Firmasından satın alınacaktır. Yemler, Ziraat Fakültesi Araştırma Uygulama Çiftliğindeki Karma Yem Ünitesinde hazırlanacaktır. Denemede; % 0, 12.5 ve 25 peletlenmiş zeytin küspesi içeren karma yemler hazırlanacaktır. Karma yemler,

7 izokalorik ve izonitrojenik olacaktır. Günlük hayvan başı 110 g kuru yonca otu, karma yemler ad libitum olarak verilecektir. Deneme 56 gün sürecektir. Kuzular 14 günlük alıştırma yemlemesinden sonra tartılıp besiye alınacaktır. Denemenin başı, 28 gün ve 56 günde, kuzular bireysel olarak tartılarak canlı ağırlık artışları hesaplanacaktır. Aynı zamanda, grupların yem tüketimleri belirlenip yemden yararlanma oranları hesaplanacaktır. Deneme sonunda her gruptan 6 hayvan kesilerek bazı karkas özellikleri (sıcak karkas ve soğuk karkas ph, karkas et rengi, sıcak ve soğuk karkas randımanı), Musculus Longismus Dorsi den alınan örnekte yağ ve yağ asitleri analizleri yapılacaktır. Ülkemizde zeytinyağı sanayi yan ürünlerinden sayılan zeytin küspesinin nasıl kullanılacağı ile ilgili çalışmalara fazla rastlanmamıştır. Yabancı kaynaklardan alınan bilgiler ışığında yapılan literatür taramaları sonucu oluşan araştırmalarla bu konu hakkında teorik bilgiler edinilmiştir. Bu bilgiler ışığında ülkemizde kullanılacak zeytin küspesinin nasıl kullanılacağı, nasıl bir verim performansı vereceği, bazı karkas kalite özellikleri üzerine etkisi bu çalışmada gözlenecektir. Çalışmada, Ülkemizde zeytin küspesinin yem olarak, peletlenmiş şekilde kullanımında, kullanım düzeylerinin belirlenmesine ilişkin fikir oluşturarak, ticari üretim yapan zeytincilik işletmelerine ve hayvan beslemecilere tavsiyelerde bulunulması amaçlanmıştır.