Politeknik Dergii Cilt:10 Sayı: 3. 287-293, 2007 Journal of Polytechnic Vol: 10 No: 3 pp. 287-293, 2007 Polivinilaetat (PVAc) ve Poliüretan (PU) Tutkalları ile Yapıştırılmış Bazı Yerli Ağaçlarda Çekmede Makalama Dirençleri Cevdet SÖĞÜTLÜ, Nihat DÖNGEL Gazi Üniveritei, Teknik Eğitim Fakültei, Mobilya ve Dekorayon Eğitimi Bölümü 06500 Teknikokullar, ANKARA ÖZET Bu çalışmada tek bileşenli polivinilaetat (), % 5 ertleştirici ilaveiyle güçlendirilmiş çift bileşenli polivinilaetat () ve poliüretan tutkallar ile yapıştırılmış akaya (Robinia peudoacacia L.), armut (Piru communi L.), ketane (Catanea ativa Mill.), apız meşe (Quercu petrea Lieble) ve Toro ediri (Cedru libani A. Rich) yerli ağaç odunlarından hazırlanan örneklerde çekmede makalama direncinin belirlenmei amaçlanmıştır. Çekmede makalama direnci, BS EN 204 ve BS EN 205 ealarına uyularak belirlenmiştir. Araştırma onuçlarına göre, çekmede makalama direncinin, yoğunluğu yükek olan ağaç malzemelerde yükek olduğu tepit edilmiştir. En yükek çekmede makalama direncini tutkalı ile akaya (14,418 N/mm2), en düşük çekmede makalama direncini ie tutkalı ile Toro ediri (6,249 N/mm2) vermiştir. Anahtar Kelimeler: Ağaç malzeme, yoğunluk, tutkal, çekmede makalama direnci Tenile Shear Strength of Some Local Wood Bonded with Polyvinyl Acetate and Polyurethane Adheive ABSTRACT Thi tudy aim to determine the tenile hear trength of the local wood pecimen from acacia (Robinia peudoacacia L.), pear (Piru communi L.), chetnut (Catanea ativa Mill.), oak (Quercu petrea Lieble) and cedar (Cedru libani A. Rich) which were glued with one component, with two component with the modification of 5 % hardener and polyurethane adheive. Tenile hear trength of the adheive wa carried in accordance with the tandard of BS EN 204 BS EN 205 repectively. According to the reult, the tenile hear trength wa found high on the high denity wood material The highet value of tenile hear trength were oberved on acacia wood bonded vith (14,418 N/mm2) and the lowet value were determined on cedar wood bonded with (6,249 N/mm2) adheive repectively. Key Word: Wood material, adheive, denity, tenile hear trength 1. GİRİŞ Taarımcıların kullanımına unulan bir çok malzeme mevcuttur; bunlardan biri de ağaç malzemedir (1). Ağaç malzemenin kendine özgü çok ayıda avantajlarının olmaı, onu, bazı uygulamalar için çekici hâle getirmektedir. Ancak, bazı uygulamalar için ınırlılıkları bulunmaktadır. Bunlardan en önemlii, ahşap elemanların birbirleriyle veya diğer yapı elemanlarıyla birleştirilmeindeki zorluklardır. Tutkal kullanımı, bu orunu önemli ölçüde gidermiştir. Özellikle, entetik reçinelerin geliştirilmei ile birlikte mobilya üretiminde teknik ve yapıal değişmeler olmuştur (2). Böylece mekanik birleştirmelerin (çivi, vida, kinişli, kamalı vb.) yerini entetik reçineli birleştirmeler almıştır. Teknolojik gelişmeyle birlikte yapılan çok yönlü araştırmalar, oduna yeni kullanım yerleri ağlamakla yeni endütri dallarının doğmaına imkan vermiş ve kullanma alanı genişletilmiştir. Buna paralel olarak etetik ve teknik yönden olumuzluk ayılan ağaç kuurları (budak, reçine keeleri vb.) atılarak kıa odun parçaları birleştirilmek uretiyle itenilen özelliklerde etetik malzemeler üretilebilmiş, böylece odun kullanımının rayonel kılınmaı imkanlarına bir yenii daha eklenmiştir. Bunun onucunda da ara ve on ürünlerin üretilmeinde entetik reçineli tutkalların önemi artmış, birçok kullanım yerinde çivi ve vida gibi mekanik bağlantı gereçleri yerini tutkallara bırakmıştır. Günümüzde atelye tipi ve eri üretime uygun oğuk ıcak, rutubetli ortamlara elverişli, farklı özelliklerde entetik reçineler üretilmektedir. Mobilya endütriinde kalite ve malzeme kayıplarının önlenmei bakımından tutkalların en uygun kullanım yerleri ve uygu- Digital Object Identifier 10.2339/2007.10.3.287-293 287
Cevdet SÖGÜTLÜ, Nihat DÖNGEL / POLİTEKNİK DERGİSİ, CİLT 10, SAYI 3, 2007 lanma eaları konularında araştırmalar ürdürülmektedir. Odun yoğunluğunun, diğer özellikleri ve kullanış imkânları hakkında fikir veren önemli bir faktör olduğu belirtilerek, ağır odunun hafif oduna göre direncinin daha yükek olduğu belirtilmiş (3) ve yapılan bir araştırmanın onucunda; Dugla göknarı odunu yoğunluk değerine orijin farklılığı etkiinin önemli, yetiştiği bölge farklılığının etkiinin ie önemiz olduğu belirlenmiştir (4). Başka bir kaynakta; akaya, armut, ketane, apız meşe ve Toro ediri odunu yoğunluklarının hava kuruu halde ıraı ile 0,76 g/cm3, 0,74 g/cm3, 0,63 g/cm3, 0,69 g/cm3, 0,52 g/cm3, tam kuru halde ie 0,72 g/cm3, 0,70 g/cm3, 0,59 g/cm3, 0,65 g/cm3, 0,49 g/cm3 olduğu bildirilmiştir (5). Kama dişli birleşmeli maif ağaç malzemelerden oğuk uda bekletilen PVAc tutkallı örneklerin direnci kabul edilebilir en az değerlerin altında, UF ve FF tutkallı örneklerin ie tandartlarda belirtilen değerlere göre kabul edilebilir olduğu belirlenmiştir (6). Tutkalların modifikayonu ile ilgili bir çalışmada; farklı oranlarda modifiye edilmiş ST 10 tutkalı ile yapıştırılarak hazırlanan arıçam, ketane, edir, akaya ve meşe odunlarının, 7 gün üre ile tandart atmoferde bekletilmeinden onra en yükek çekme makalama dayanımı % 20 UF modifikayonla yapıştırılmış meşede (7,42 N/mm2), en düşük ie % 20 UF modifikayonla yapıştırılmış Toro edirininde (3,25 N/mm2) olduğu belirlenmiştir (7). Ayrıca, poliüretan ealı Demodur VTKA tutkalının da kuru veya rutubetli iç ve dış mekanlarda kullanılabileceği belirtilmiştir (8). Benzer bir çalışmada ie arıçam, Doğu kayını ve meşe odunlarının enine ve radyal keitinde, Demodur VTKA tutkalı kullanarak kavela ile yaptıkları bağlantıda, en yükek çekme direncini Doğu kayınının enine keitte verdiği (4.403 N/mm2) belirlenmiştir (9). Klebit 303, Kleiberit 305.0 ve Süper Lackleim 308 tutkalları ile yapıştırılan Doğu kayını, apız meşe ve arıçam odunlarında en yükek çekme direncinin ıraı ile Klebit 303 tutkalının kullanıldığı Doğu kayını ve apız meşede, en düşük ie Süper Lackleim 308 tutkalının kullanıldığı apız meşe ve Klebit 303 tutkalının kullanıldığı arıçamda elde edildiği bildirilmiştir (10). Buna benzer bir çalışmada; arıçam, ketane, edir, akaya ve apız meşe odunlarında farklı oranlarda (% 10, % 20, % 30) UF tutkalı ile modifiye edilmiş polivinilaetat diperiyonu (VB20) tutkalının 7 gün üre ile tandart atmoferde bekletildikten onra en yükek yapışma direncini, % 10 modifikayonlu tutkalın kullanıldığı akayanın (7,514 N/mm2), en düşük ie % 30 modifikayonlu tutkalın kullanıldığı Toro edirinin verdiği (2,946 N/mm2) belirlenmiştir (11). Farklı elemanların birleştirilmeinde uygulanan preleme işleminin de önemli olduğu tepit edilen çalışmanın onucunda; İki yönde baınç uygulayarak (eken yönünde+yüzeyden) oluşturulan birleştirmelerin tek yönde (eken yönünde) baınç uygulayarak oluşturulan birleştirmelere göre yükek çekme direnci verdiği bildirilmiş- tir (12). Kavelalı birleştirmelerde, meşe ve ketane odunlarının poliüretan, PVAc ve Kleiberit 305 tutkalları ile yapıştırılmaı durumunda en yükek çekme direncinin, meşe odununda radyal yönde ve poliüretan tutkal ile elde edildiği belirlenmiştir (13). Başka bir çalışmada ie, Toro ediri, arıçam, Doğu kayını ve apız meşe odunlarından % 3, % 5, % 7 oranlarında ertleştirici (Doru R.397) ilâveiyle güçlendirilmiş polivinilaetat tutkalı ile yapıştırılarak hazırlanan örneklerden, % 5 ertleştirici ilaveli tutkalla yapıştırılarak hazırlananların yapışma direnci en yükek Doğu kayınında (11,201 N/mm2) belirlenmiş, bunu ıraıyla apız meşe (10,403 N/mm2), arıçam (8,473 N/mm2) ve Toro edirinin (7,754 N/mm2) izlediğini bildirilmiştir (14). Ayrıca, termoplatik ertleşen PVAc ile Klebit 303 tutkalları ve bu tutkalların termoet ertleşen üre formaldehit (UF) tutkalı ile % 50 oranında modifiye edilmiş çeşitleri olan PVAc + UF ve K303 + UF tutkalları ile yapıştırılan arıçam ve Doğu kayını odunlarının çekme deneyi onucunda, modifikayonuz tutkallı örneklerde ortam ıcaklığı arttıkça yapışma performanının azaldığı, bu azalmanın modifikayonlu tutkallı örneklerde daha düşük oranda olduğu belirlenmiştir (15). Ağaç malzemeden yapılan mobilya ve yapı elemanlarının ek yerlerinin birleştirilmeinde en etkili yöntemin yapıştırma olduğu, ek yerlerindeki açılmaların çoğunluğunun tutkallama işlemlerinde meydana gelen teknolojik hatalardan kaynaklandığı ve tutkalın, ürüldüğü yüzeyde heterojen dağılmaının kohezyonu olumuz yönde etkilediği ileri ürülmektedir (16). Mobilya endütriinde, tutkallar çok değişen ve hızlı gelişen gereçlerden olup, on teknolojinin kullanımı önem kazanmıştır. Bu nedenle, mevcut entetik ealı ahşap tutkallarının kullanım yeri özelliklerine göre eçiminin yapılmaı ve tutkalın uygulanma şartlarının doğru eçilmei, birleştirmelerin dayanımına etki etmektedir. Dolayıı ile mobiya ve dekorayon uygulamalarında kullanılan tutkalların direnç özelliklerinin belirlenmeine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada, tek bileşenli polivinilaetat, çift bileşenli polivinilaetat ve poliüretan tutkal ile yapıştırılan bazı türlere ait ağaç malzemelerin çekmede makalama direncinin belirlenmei ve çekmede makalama direnci ile yoğunluk araındaki ilişkinin bir eşitlik ile tanımlanmaı amaçlanmıştır. 2. MALZEME VE YÖNTEM 2.1. Ağaç Malzeme Ülkemizde doğal olarak yetişen akaya (Robinia peudoacacia L.), armut (Piru communi L.), ketane (Catanea ativa Mill.), apız meşe (Quercu petrea Lieble) ve Toro ediri (Cedru libani A. Rich) deney malzemei olarak kullanılmıştır. Deneylerde kullanılan ağaç malzemeler, Ankara Mobilyacılar Siteinden ratgele eçim yöntemi ile temin edilmiştir. Ağaç malzemenin budakız, ardakız, büyüme kuurları bulunmayan, düzgün lifli ve diri odun kımı olmaına dikkat edilmiştir. 288
POLİVİNİLASETAT (PVAc) VE POLİÜRETAN (PU) TUTKALLARI İLE YAPIŞTIR / POLİTEKNİK DERGİSİ, CİLT 10, SAYI 3, 2007 Bu çalışmada, tek bileşenli polivinilaetat (PVAC D3), % 5 ertleştirici (Turbo hardener 303.5) ilaveiyle güçlendirilmiş çift bileşenli polivinilaetat (PVAC D4) ve poliüretan () tutkal kullanılmıştır. Polivinilaetat (PVAC D3), Klebit 303 iimli tutkaldır. BS EN 204 (17) tandardına göre tek bileşenli olarak D3 hizmet ınıfı için kullanıma hazır halde pazarlanmaktadır. Polivinilaetat (PVAC D4), Klebit 303 tutkal çözeltiine % 5 oranında ertleştirici katılımı ile rutubete dayanıklılığı daha da artırılarak, BS EN 204 e göre D4 yapışma kaliteine ahip hâle getirilmiş halidir (14). Poliüretan (), Kliberit 501 iimli tutkaldır. BS EN 204 tandardına göre tek bileşenli olarak D4 hizmet ınıfı için kullanıma hazır halde pazarlanmaktadır. fırça ile ürülmüştür. Yapıştırma işlemi, pre baıncı 0,9 N/mm2, preleme ürei 60 dakika, pre ıcaklığı 20 oc olarak hidrolik prete gerçekleştirilmiştir. Örnekler, ıcaklığı 20 2 oc ve bağıl nemi % 65 5 olan iklimlendirme dolabında değişmez ağırlığa ulaşıncaya kadar bekletildikten onra tandartlarda belirtilen ölçülerde keilerek deneylere hazır hâle getirilmiştir (Şekil 2). 20 ( b) 2.2. Tutkal 10 150 Yoğunluk tayininde kullanılan örnekler TS 2470 (19) ealarına uyularak lifler yönünde 25 mm, enine keitte ie 20 x 20 mm boyutlarında hazırlanmıştır ( Şekil 1). l) 5 10 Şekil 2. Çekme makalama deney örneği (ölçüler mm) 2.3. Deney Örneklerinin Hazırlanmaı Ağaç malzemelerden hazırlanan talaklar, iyi havalandırılabilen ve direkt güneş ışığı almayan ortamda 20 2 oc ıcaklık ve % 65 5 bağıl nem şartlarında 6 ay üre ile itifte bekletilmiştir. Ön kontrolde ortalama rutubet miktarı, ragele eçilen 20 örnekte % 12 0,5 olarak belirlenmiştir. Yapışma yüzeyi uzunluğu ( 2.4. Yöntem 2.4.1. Rutubet Rutubet tayini, TS 2471 ealarına uyularak yapılmıştır (18). Bu makatla örneklerin ağırlıkları (Mr), 0,01 g duyarlıkla ölçüm yapabilen analitik terazide tartıldıktan onra etüvde 103 2 oc ıcaklıkta değişmez ağırlığa ulaşıncaya kadar kurutulmuşlardır. Bu durumda, kurutma dolabından alınan örnekler, içeriinde fofor pentokit (P2O5) bulunan deikatörde oğutulduktan onra tam kuru haldeki ağırlıkları (Mo) tartılmıştır. Bunlara göre rutubet (R); Mr Mo Mo R Mr : Rutubetli ağırlık 20 Mo :Tam kuru ağırlık eşitliğinden heaplanmıştır. 2.4.2. Yoğunluk 25 20 Şekil 1. Yoğunluk deney örneği (ölçüler mm) Hava kuruu yoğunluk değerleri için her ağaç türünden 20 adet olmak üzere toplam 100 (5 x 20) adet örnek hazırlanmıştır. Hava kuruu yoğunluk, TS 2472 de belirtilen ealara uyularak belirlenmiştir (20). Bu makatla deney örnekleri 20 2 oc ıcaklık ve % 65 5 bağıl nemdeki iklimlendirme dolabında değişmez ağırlığa ulaşıncaya kadar bekletilmiştir. Bu durumda, ağırlıkları 0,01 g duyarlıklı analitik terazide tartılarak (M12), boyutları 0,01 mm duyarlıklı mikrometrik dijital kumpala belirlendikten onra hacimleri (V12) heaplanmıştır. Bu değerlere göre hava kuruu yoğunluk ( 12); 12 M 12 V 12 M12 : Hava kuruu ağırlık Çekmede makalama direnci deneyleri için 10 x 20 x 150 mm boyutlarında, her ağaç türü ve tutkal çeşidi için 20 şer adet olmak üzere toplam 300 (5 x 3 x 20) adet deney örneği hazırlanmıştır. V12 : Hava kuruu hacim eşitliğinden heaplanmıştır. Deney örneklerinin hazırlanmaında ağaç malzemeler, yıllık halkaları yapışma yüzeyine dik gelecek şekilde, yükek devirli daire tetere makineinde boy ve genişlik toleranı verilerek 5 ± 0,1 mm kalınlıkta biçilmiştir. Parçaların tutkallanmaında; tutkal çözeltii üretici firma önerilerine uyularak, yüzeylerden bir taneine 160 180 g/m2 olacak şekilde Çekmede makalama deneyinde BS EN 205 (21) ealarına uyulmuştur. Deney örneği, üniveral tet cihazının germe tertibatına yerleştirilerek, ter yönde 1,6 mm/dk yükleme hızında ttik çekme kuvveti uygulanmıştır (Şekil 3). 2.4.3. Çekmede makalama direnci 289
Cevdet SÖGÜTLÜ, Nihat DÖNGEL / POLİTEKNİK DERGİSİ, CİLT 10, SAYI 3, 2007 denemeye alınan faktörlerin birbirlerine göre başarı ıralamaları, en küçük önemli fark (LSD) kritik değerine göre homojenlik gruplarına ayrılmak uretiyle belirlenmiştir. Yoğunluk ile çekmede makalama direnci araındaki ilişki, regreyon analizi yapılarak tanımlanmış ve bu ilişki için elde edilen matematikel formül verilmiştir. Veriler, MSTAT C paket programında 0,95 güven düzeyinde değerlendirilmiştir. 3. BULGULAR 3.1. Yoğunluk Ağaç malzemelerin hava kuruu yoğunluklarına ait ortalama değerler Çizelge 1 de verilmiştir. Fmak 0,76 0,03 0,71 0,01 0,49 0,01 0,62 0,03 0,48 0,01 Çizelge 1. Yoğunluk değerleri (g/cm3) Hava kuruu yoğunluk değeri en yükek akayada elde edilmiş bunu ıraıyla armut, meşe, ketane ve Toro ediri izlemiştir. Şekil 3. Çekme deney düzeneği 3.2. Çekmede Makalama Direnci Dengeli ve kademeli uygulanan çekme kuvvetiyle, örnek, tutkal hattından koparılmaya çalışılmış ve kopma anındaki makimum kuvvet (Fmak) (N) tepit edilerek makalama direnci ( y ); y Fmak Fmak N / mm 2 l b A eşitliğinden heaplanmıştır. A : Tet yüzey alanı (mm2) b : Yapışma yüzeyi genişliği (mm) l : Yapışma yüzeyi uzunluğui (mm) 2.4.4. Verilerin değerlendirilmei Sonuçların değerlendirilmeinde çekme direnci değerleri veri olarak kullanılmıştır. Varyan analizi (ANOVA) ile faktör etkileri tepit edilmiştir. Gruplar araı fark önemli çıktığında, Duncan teti ile ortalama değerler araındaki farklar karşılaştırılmıştır. Böylece, Çekmede makalama direnci değerleri Çizelge 2 de verilmiştir. Çekmede makalama direncine ağaç türü ve tutkal çeşidi etkiine ilişkin Varyan analizi onuçları Çizelge 3 de verilmiştir. Çekmede makalama direnci değerlerine ağaç türü, tutkal çeşidi ve bu faktörlerin karşılıklı etkileri itatitikel anlamda önemli bulunmuştur. Ağaç türü düzeyinde yapılan Duncan teti karşılaştırma onuçları Çizelge 4 de verilmiştir. Çekmede makalama direnci ağaç türüne göre en yükek akayada elde edilmiş bunu ıraıyla meşe, armut, ketane ve Toro ediri izlemiştir. Çizelge 2. Çekmede makalama direnci değerleri (N/mm2) TUTKAL ÇEŞDİ 14,42 2,36 14,76 2,34 11,25 1,80 : Aritmetik ortalama 6,29 1,31 8,76 1,71 8,70 1,40 7,88 1,06 9,72 1,41 8,55 1,35 : Standart apma 290 10,63 1,79 12,45 2,24 10,36 1,80 6,25 1,07 6,67 1,21 6,29 1,11
POLİVİNİLASETAT (PVAc) VE POLİÜRETAN (PU) TUTKALLARI İLE YAPIŞTIR / POLİTEKNİK DERGİSİ, CİLT 10, SAYI 3, 2007 Çizelge 3. Çekmede makalama direncine ağaç türü ve tutkal çeşidinin etkiine ilişkin Varyan analizi onuçları Serbetlik Derecei 4 2 8 285 299 VARYANS KAYNAĞI Ağaç Türü (A) Tutkal Çeşidi (B) Etkileşim (AB) Hata Toplam *: Fark, 0,05 e göre anlamlı Kareler Toplamı 1875,226 133,017 184,622 1041,158 3234,024 Kareler Ortalamaı 468,807 66,508 23,078 3,563 F Değeri P 0,05 128,3281 18,2056 6,3172 0,0000* 0,0000* 0,0000* Çizelge 4. Ağaç türü düzeyinde Duncan teti karşılaştırma onuçları (N/mm2) 13,478 A* 8,718 C : Aritmetik ort. : Homojenlik Grubu 7,917 D LSD ± 0,6868 *: En yükek çekmede makalama direnci Tutkal çeşidi düzeyinde yapılan Duncan teti karşılaştırma onuçları Çizelge 5 de verilmiştir. Çekme makalama dayanımı (N/mm 2) TUTKAL ÇEŞİDİ 10,474 A* LSD ± 0,5320 9,031 B** Çekmede makalama direnci en yükek PVAc D4 tutkalında elde edilmiş bunu ıraıyla ve izlemiştir. ile araındaki farklar önemiz çıkmıştır. Ağaç türü tutkal çeşidi etkileşimi düzeyinde yapılan Duncan teti ikili karşılaştırma onuçları Çizelge 6 da verilmiştir. B E** 6,402 **: En düşük çekmede makalama direnci kareler metoduna göre regreyon analizleri yapılmıştır (Şekil 4). Çizelge 5. Tutkal çeşidi düzeyinde Duncan teti karşılaştırma onuçları (N/mm2) 9,093 B 11,148 16 14 PVAc-D3 PVAc-D4 PU-D4 Polinom (PVAc-D4) Polinom (PVAc-D3) Polinom (PU-D4) 12 10 8 6 4 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 Yoğunluk (g/cm 3) Şekil 4. Yoğunluk Makalama direnci ilişkii Regreyon analizine göre; çekmede makalama direnci ile yoğunluk araındaki ilişkinin tanımlanmaında y=ax2+bx+c eşitliği elde edilmiştir. Bu eşitliklere ait regreyon katayıları Çizelge 7 de verilmiştir. Çizelge 6. Ağaç türü tutkal çeşidi düzeyinde Duncan teti ikili karşılaştırma onuçları (N/mm2) TUTKAL ÇEŞİDİ 14,418 A 14,762 A* 11,254 C 7,878 F 6,294 G 9,723 DE 8,759 EF 8,552 EF 8,698 EF LSD ± 1,190 Çekmede makalama direnci; en yükek PVAc D4 tutkallı akayada, en düşük tutkallı Toro edirinde bulunmuştur. Akayada ile PVAc D4, armutda ile ketanede ve, ketanede ve, Toro edirinde PVAc D3, ve kullanımları araındaki fark önemiz çıkmıştır. Toro edirinde tutkal çeşidi bu bakımdan etkili bulunmamıştır. 3.2.1. Yoğunluk Makalama direnci ilişkileri Yoğunluk ile çekmede makalama direnci araındaki ilişkileri belirlemek amacıyla en küçük CD B CD 10,627 12,455 10,362 G** G G 6,249 6,658 6,288 Çizelge 7. Yoğunluk makalama direnci ilişkiine ait regreyon katayıları (y=ax2+bx+c) TUTKAL a b ÇEŞİDİ 47,573 36,861 21,572 47,082 36,182 55,847 y : Çekmede makalama direnci c R2 13,11 0,6106 10,099 0,6073 11,187 0,4609 x : Yoğunluk Regreyon analizleri onucunda; yoğunluk arttıkça tutkalın çekmede makalama direncinin de arttığı tepit edilmiştir. 291
Cevdet SÖGÜTLÜ, Nihat DÖNGEL / POLİTEKNİK DERGİSİ, CİLT 10, SAYI 3, 2007 4. SONUÇLAR ve ÖNERİLER Polivinilaetat ve poliüretan tutkalları ile yapıştırılmış bazı yerli ağaçlarda ağaç türü ve tutkal çeşidinin çekmede makalama direncine etkilerinin belirlendiği bu çalışmanın onucunda ağaç türü bakımından çekmede makalama direnci; en yükek akayada (13,478 N/mm2) elde edilmiş, bunu ıraıyla meşe (11,148 N/mm2), armut (8,718 N/mm2), ketane (7,917 N/mm2) ve Toro ediri (6,402 N/mm2) izlemiştir. Tutkal çeşidi bakımından çekmede makalama direnci; en yükek de (10,474 N/mm2) elde edilmiş ve bunu ıraıyla (9,093 N/mm2) ve (9,031 N/mm2) izlemiştir. ile araındaki fark önemiz çıkmıştır. Ağaç türü tutkal çeşidi bakımından çekmede makalama direnci; en yükek akayada ile (14,762 N/mm2), en düşük ie Toro edirinde ile (6,249 N/mm2) elde edilmiştir. Akayada ile kullanımı, armutda ile ketanede ve kullanımı, ketanede ile Toro edirinde, ve kullanımları araındaki fark önemiz çıkmıştır. Yoğunluk ile makalama direnci araındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılan regreyon analizleri onucunda; yoğunluk artışının tutkalın çekmede makalama direncini arttırdığı tepit edilmiştir. Literatürde, benzer koşullarda gerçekleştirilen deneylerde makalama direnci; PVAc (ST 10) ile meşede 7,42 N/mm2, Toro edirinde 3,25 N/mm2 (8), VB 20 ile akaya odununda 7,514 N/mm2, Toro edirinde 2,946 N/mm2 (11), % 5 ertleştirici ilaveli PVAc () ile apız meşede 10,403 N/mm2, Toro edirinde ie 7,754 N/mm2 olarak verilmiştir (14). Ayrıca, yoğunluğunun, diğer özellikleri ve kullanış imkânları hakkında fikir verdiği, ağır odunun hafif oduna göre direncinin yükek olduğu bildirilmiştir (3). Bunlara göre deney onuçları literatür ile tutarlıdır. Ayrıca, belirlenen çekmede makalama direnci değerleri, BS EN 204 ealarına göre kabul edilebilir ınırlar içeriindedir. Sonuç olarak, tutkalına % 5 ertleştirici ilave edilmei halinde çekmede makalama direnci artmaktadır. Dolayıı ile, ağaç malzemenin taşıyıcı item olarak kullanıldığı durumlarda, yükek yoğunluk değerine ahip türlerin tercih edilmei ve birleştirmelerde, daha yükek çekmede makalama direnci ağlamış olmaı dikkate alınarak; tek bileşenli polivinilaetat tutkalına % 5 ertleştirici ilavei edilmei önerilebilir. 5. KAYNAKLAR 1. Söğütlü, C., Bazı Yerli Ağaç Türlerinin Kündekâri Yapımında Kullanım İmkânları, Doktora Tezi, Gazi Üniveritei Fen Bilimleri Entitüü, Ankara, 2-3, (2004). 2. Fatery, K. F., Williamon, T. G., Adheive, Wood Engineering and Condruction, Fatery, K. F., Williamon, McCRAW HILL, INC., New York, 1 39 (1997). 3. Ör, Y., Kekin, H., Ağaç Malzeme Bilgii, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (KOSGEB), Ankara, 61 65 (2001). 4. Ay, N., Ör, Y., Dugla Göknarı Odunu Yoğunluğuna, Orijin ve Bölge Farklılığının Etkii, Turkih Journal of Agriculture and Foretry, 23 (Ek Sayı 2): 383 387 (1999). 5. Berkel, A., Ağaç Malzeme Teknolojii, İtanbul Üniveritei Orman Fakültei, İtanbul, 593 596 (1970). 6. Ör, Y., Kama Dişli Birleşmeli Maif Ağaç Malzemede Mekanik Özellikler, Karadeniz Üniveritei Orman Fakültei, Üniverite Yayın No 112, Fakülte Yayın No 11, Trabzon, 93 98 (1987). 7. Altınok, M., Söğütlü, C., Döngel, N., Üre formaldehit (UF) ile Modifiye Edilmiş ST 10 Tutkalının Yapışma Direncinin Belirlenmei, Z.K.Ü. Karabük Teknik Eğitim Fakültei Teknoloji Dergii, 2 (3 4): 193 201 (1999). 8. Özçifçi, A., Özen, R., Altınok, M., Determination of Strength Joint of Polimarin Adheive for Wooden Material in Boiling, Cold and Hot Water Condition, 11th World Foretry Congre, 57 Antalya, TÜRKİYE (13 22 October, 1997). 9. Ör, Y., Atar, M., Özçiftçi, A., Farklı Ağaç Türleri ile Yonga ve Lif Levhalarda PVAc veya Demodur VTKA Tutkalı Kullanarak Uygulanan Kavelalarda Çekme Mukavemeti, Turkih Journal of Agriculture and Foretry, 23 (Ek Sayı 1): 151 156 (1999). 10. Ör, Y., Özçiftçi, A., Atar, M., Klebit 303, Kleiberit 305.0 ve Süper Lackleim 308 Tutkallarının Yapışma Dirençleri, Turkih Journal of Agriculture and Foretry, 23 (Ek Sayı 3): 757 761 (1999). 11. Altınok, M., Döngel, N., Söğütlü, C., Modifiye Edilmiş Polivinilaetat Diperiyonu (VB 20) Tutkalının Yapışma Direncinin Belirlenmei, G.Ü., Fen Bilimleri Entitüü Dergii, 13 (13): 447 456 (2000). 12. Altınok, M., Döngel, N., Söğütlü, C., Zıvanalı (T) Birleştirmelerde Ağaç Türü, Tutkal Çeşidi ve Preleme Yönünün Çekme Direncine Etkileri, Turkih Journal of Agriculture and Foretry, 24 (6): 767 771 (2000). 13. Efe, H., Demirci, S., Çerçeve Kontrükiyonlu Mobilya Kavelalı Birleştirmelerde Ağaç türü, Tutkal Çeşidi ve Keit Şeklinin Çekme Direncine Etkileri, G.Ü. Teknik Eğitim Fakültei Politeknik Dergii, 3(4): 45 51(2000). 14. Kekin, H., Lamine Maif Ağaç Malzemelerin Teknolojik Özellikleri ve Ağaçişleri Endütriinde Kullanım İmkânları, Doktora Tezi, Gazi Üniveritei Fen Bilimleri Entitüü, Ankara, 49 58 (2001). 15. Altınok, M., Kılıç, A., Modifiye Edilmiş Polivinilaetat (PVAc) ve Klebit 303 (K303) Tutkallarının Farklı Sıcaklık Ortamında Yapışma Performanlarının Belirlenmei, Pamukkale Üniveritei Mühendilik Fakültei Mühendilik Bilimleri Dergii, 10 (1): 73 80 (2004). 16. Smardzevki, J., Technologial Heterogeneity of Adheive Bond in Wood Joint, Wood Science and Technology, 36 (3), 213 227 (2002). 17. BS EN 204, Non Structural Adheive for Joining of Wood and Derived Timber Product, Britih Standard, England (1991). 18. TS 2471, Odunda Fizikel ve Mekanikel Deneyler İçin Rutubet Miktarı Tayini, TSE Standardı, Ankara (1976). 292
POLİVİNİLASETAT (PVAc) VE POLİÜRETAN (PU) TUTKALLARI İLE YAPIŞTIR / POLİTEKNİK DERGİSİ, CİLT 10, SAYI 3, 2007 19. TS 2470, Odunda Fizikel ve Mekanik Deneyler İçin Numune Alma Metodları ve Genel Özellikleri, TSE Standardı, Ankara (1976). 20. TS 2472, Odunda Fizikel ve Mekanikel Deneyler İçin Birim Hacim Ağırlığı Tayini, TSE Standardı, Ankara (1972). 21. BS EN 205, Tet Method for Wood Adheive for Non Structural Application Determination of Tenile Shear Strenght of Lap Joint, Britih Standard, England (1991). 293