İHRACATTA KULLANILAN AHŞAP AMBALAJ MALZEMELERİNİN KONTROLÜ İÇİN TEBLİĞ DÜZENLEMESİNE DAİR TEKNİK RAPOR I- AMAÇ Bu Teknik Raporun amacı; ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemeleri ve ahşap paletlerin ISPM-15 standartlarına uygunluğunun denetlenmesinde, 29.06.2006 tarihli ve 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanuna göre ruhsatlandırılan Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendisi unvanlı meslek mensuplarının kurdukları Serbest Orman Ürünleri Büro ve Şirketlerinin yetkilendirilmesine ilişkin düzenleme yapılmasıdır. Bu amacın gerçekleşmesi için, Ekonomi Bakanlığı na (Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü) gönderilmek üzere, Oda Yönetim kurulunca görevlendirilen Odamız Araştırma ve Geliştirme Merkezince (AR-GE) bu teknik rapor hazırlanmıştır. II- İNCELEME Türkiye nin önemli ihraç ürünleri arasında bulunan mermer, granit ve inşaat malzemeleri vb. için kullanılan ahşap paletler ile diğer ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin, ürün güvenliği açısından ISPM-15 standardına göre ısıl işleme tabi tutulup tutulmadığının etkili biçimde denetlenmemesi nedeniyle, ihracatın yapıldığı ülkelerden zaman zaman bildirimlerin alındığı ve ürünlerin iade edildiği görülmektedir. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın TOBB ne gönderdiği yazılardan, ihraç ürünlerinin ambalajında kullanılan ahşap paletlerin ve ahşap ambalaj malzemelerinin ısıl işleme tabi tutulmaması nedeniyle ilgili ülkeler tarafından uyarıldığı anlaşılmaktadır. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın TOBB ne ve TOBB nin de bağlı Odalara gönderdiği ekteki yazılardan; ihraç ürünlerinin ambalajında kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin, ISPM-15 standartlarına uygun olmaması nedeniyle Ekim-Kasım/2013 aylarında 8 adet, Ocak/2015 ayında 8 adet ve Mart/2015 ayında 5 adet bildirim alındığı belirtilmiştir. (EK:1,2,3) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin; Birliğe bağlı odalara gönderdiği yazılarda aşağıdaki hususlara yer verilmiştir. Örneğin, TOBB nin 17/12/2013 tarihli ve 25703 sayılı yazılarında; İhraç edilen ürün beraberinde kullanılan ahşap ambalaj malzemeleri hakkında Ekim ve Kasım ayında 8 adet bildirim alındığı, alınan bu bildirimlerde söz konusu ahşap ambalaj malzemelerinin ISPMl5 (Uluslar arası Bitki Sağlığı Önlemleri- Ahşap Ambalaj Materyali) standartlarına uygun olmadığının bildirildiği belirtilmektedir. Aynı yazıda, söz konusu ihracatta kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin 04.12.2011 tarih ve 28132 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Ahşap Ambalaj Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine göre işaretleme yetkisi alan firmalar tarafından ısıl işleme tabi tutulmuş ve işaretlenmiş olması gerektiği belirtilmektedir. Ülkemizin aldığı bu tür bildirimlerin tekrar etmemesinin ülkemiz ihracatı açısından önemli olduğu dikkate alınarak ihracatçıların azami itina göstermeleri hususunun ilgili üyelerinize duyurulmasını rica ederim. denilmektedir. 1
Mersin Deniz Ticaret Odası; ihracatı olumsuz etkileyen bu duruma Ekonomi Bakanlığınca bir önlem alınması için istişareler yapmış ve bu bağlamda çalışma yapan Odanın 34 nolu Meslek Komitesinin 15/4/2015 tarihli toplantısında aldığı 24 nolu kararda; 1- Ahşap ambalaj malzemelerinde bulunan zararlılarla mücadele amacıyla ISPM-15 standardına göre yapılan ısıl işlem ibarelerinin kontrol edilmesi hususunda son tüketici olarak ahşap palet kullanan üreticilerin de denetlenmesi hususunun ilgili Bakanlığa yazılı olarak bildirilmesine, 2-2. El ahşap ambalaj paletlerinin ihracatta kullanılmaması, bununla ilgi Ekonomi Bakanlığına bir yazı yazılarak ihracatta bu tür ahşap ambalajların kontrolü için bir mekanizma oluşturulmasına karar verildi. denilmektedir. (EK:4) Ülkemizin önemli ihraç liman şehri olan Mersin Ticaret Odasının, ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin ISPM-15 standardına uygunluğunun denetlenmesini istemesi, bu alanda idari bir boşluğun bulunduğunun açık göstergesidir. Bu durumda Ekonomi Bakanlığınca, ahşap ambalaj malzemelerinde ürün güvenliği sağlanmış malzemenin kullanılıp kullanılmadığının kontrol edilmesine yönelik olarak, ihracata ilişkin bir teknik düzenleme tebliğinin hazırlanıp yürürlüğe konulmasına gereksinim duyulmaktadır. Orman Mühendisleri Odası; uygulama ve koordinasyonunu üstlendiği 29.06.2006 tarihli ve 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanununun, 4703 sayılı Kanun ile birlikte böyle bir tebliğin hazırlanmasında yasal altlık olabileceğini düşünmektedir. Zira 5531 sayılı Kanunda, mesleki faaliyet konuları ile mesleki hak ve yetkileri düzenlenen Orman Endüstri Mühendislerinin orman ürünlerinin karantina, ihracat ve ithalattaki kontrollerinde yetkileri bulunmaktadır. Bu husus Danıştay kararları ile de teyit edilmiştir. Çünkü 5531 sayılı Kanunun, mesleki faaliyet konularının belirlendiği 4 üncü maddesi ile bu konulardaki mesleki hak ve yetkilerin kullanılmasının düzenlendiği 5 inci maddesinde şu hükümler yer almaktadır. Buna göre; 5531 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrası (a) bendi 15 nci alt bendinde yer alan MADDE 4- (1) (a) 15- Orman yangınlarıyla, ORMAN ZARARLILARIYLA MÜCADELE, orman yolları ile orman yangın emniyet yolu ve şeritleri planlamasını, etüdünü, yapımını, bakımını ve kontrolünü yapmak, (b) bendi 2 nci alt bendinde yer alan 2) Odun hammaddesini yongalayarak veya liflere ayırarak ve yapıştırıcı maddeler kullanarak ya da kullanmadan presleme, BUHARLAMA, KURUTMA VE EMPRENYE ETME gibi işlemlerle yapısını değiştirmeden veya fiziksel ve kimyasal yollarla değiştirerek işlemek. Kanunun mesleki hakların kullanılmasına ilişkin 5 inci maddesinde yer alan, MADDE 5- Meslek mensupları, 4 üncü maddede belirtilen faaliyet konularıyla sınırlı olmak kaydıyla;.ormancilik KARANTİNA ve rehberlik hizmetlerini yürütmeye, her türlü odun ve odun dışı orman ürünleri ile orman endüstrisi dahil her türlü ormancılık çalışmaları için gerekli olan fidan, bitki, alet ve edevatın İHRACAT VE İTHALAT İŞLEMLERİYLE İLGİLİ HİZMETLERİ tek başlarına, ortak faaliyet alanları içinde ise mevzuatta yetkilendirilmiş diğer meslek mensuplarıyla beraber yapmaya ve yürütmeye yetkilidir, hükümleriyle, 2
Bu alandaki ihracat ve ithalat işlerindeki orman zararlılarıyla mücadele ve ormancılık karantina hizmetlerinin, orman bitkilerinde Orman Mühendislerinin ve orman endüstri ürünlerinde Orman Endüstri Mühendislerinin hak ve yetkisinde bulunduğu hüküm altına alınmıştır. Bu hak ve yetkilerden orman ürünlerine ait olanlar; Kanunun 7 inci maddesine göre ruhsatlı orman endüstri mühendisi ve ağaç işleri endüstri mühendisleri unvanlı meslek mensuplarınca kurulan Serbest Orman Ürünleri Büroları kanalıyla kullanılmaktadır. Ayrıca bu hususlar, Kanunun 8 inci maddesine göre Bakanlar Kurulunun 29/6/2009 tarihli ve 2009/15134 sayılı Kararı ile yürürlüğe konulan Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Serbest Yeminli Meslek Mensupları Tüzüğü ün 6 ncı maddesi 1. fıkrasının (v) bendinin v) Ormancılık karantina hizmetleri: Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisi alanında yapılan ihracat ve ithalatın 15/5/1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu hükümlerine göre fümigasyon ve karantina hizmetlerini yürütmektir. Düzenlenmiştir. Diğer taraftan; Orman, Orman Endüstri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliği nin (Res. Gaz. 10/10/2009 tarihli ve 27372 sayılı) Ormancılık karantina hizmetlerini yürütmek MADDE 104 (1) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisi alanında yapılan ithal orman bitkisi ve orman bitkisel ürünleri üzerinde karantina ve fümigasyon hizmetleri yürütülür. Bu hizmetler yürütülürken 15/5/1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu hükümlerine uyulur. İhracat işlemlerini yürütmek MADDE 106 (1) Her türlü odun, odun türevleri ve odun dışı ürünler ve türevleri, ağaç, ağaççık, fidan, çalı ve orman florasına ait bitkiler ile ormancılıkta, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisinde kullanılacak donanım, alet ve edevat, hormon ve ilacın ihraç edilebilmesi için ihracat mevzuatında öngörülen rapor, beyanname ve benzeri belgeler düzenlenir. İthalat işlemlerini yürütmek MADDE 107 (1) Her türlü odun, odun türevleri ve odun dışı ürünler ve türevleri, ağaç, ağaççık, fidan, çalı ve orman florasına ait bitkiler ile ormancılıkta, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisinde kullanılacak donanım, alet ve edevat, hormon ve ilaç ithal edilebilmesi için ithalat mevzuatında öngörülen rapor, beyanname ve benzeri belgeler düzenlenir. Hükümleri, orman bitkisi ve bitkisel ürünlerin ithalat ve ihracattaki karantina işlerinde Orman Mühendisi ve Orman Endüstri Mühendislerinin yetkili oldukları düzenlenmiştir. Ziraat Mühendisleri Odası; Bakanlar Kurulunca 5531 sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre yürürlüğe konulan Tüzüğün 6 ıncı maddesi 1 inci fıkrası (v) bendinin, ziraat mühendislerinin mesleki haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle iptali için Danıştay 8 inci Dairesinde dava açmış ancak dava ret edilmiştir. 3
Davada verilen 25/4/2012 tarihli ve E.2009/8234 ve K:2012/1891 sayılı kararda Yukarıda verilen mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden; ziraat mühendislerinin çalışma alanlarının esas itibariyle tarım arazileri ve tarım bitkileriyle olup, biyolojik özellikleri orman bitkileri, orman ürünleri ve ahşap ambalaj materyalleri olanlar ise 5531 sayılı Kanunda sayıldığı üzere orman, orman endüstri ve ağaç işleri endüstri mühendislerinin görev alanına girmektedir. Bu açıklamalar karşısında, 5531 sayılı Yasa ile belirlenen asli görevlerinde bağımsız düşünülemeyecek olan bu görevlerin kapsadığı orman bitkileri, orman ürünleri ve ahşap ambalaj materyalleri ile ilgili alanda yapılan ihracat ve ithalattaki özel uzmanlık gerektiren fümigasyon ve karantina hizmetlerinin yürütülmesi görevinin de orman mühendisliği, orman endüstri mühendisliği ve ağaç işleri endüstri mühendisliği serbest yeminli meslek mensuplarına tanınmış hak ve yetkiler kapsamında belirlenmesine ilişkin dava konusu tüzük maddesinde hukuka aykırılık görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle, davanın reddine.25/4/2012 gününde esastan oybirliğiyle karar verildi. denilmiştir. Orman Mühendisleri Odası; Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca yürürlüğe konulan Bitki Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Malzemelerin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik in veya kısaca İSPM-15 ısıl işlem yönetmeliğinin, ahşap ambalaj malzemelerinin ISPM-15 standardına uygun olarak ışıl işleme tabi tutulmasında Orman Endüstri Mühendislerinin mesleki haklarını Ziraat Mühendislerine bırakan hükümlerinin iptali için Danıştay 10. Dairesinde açtığı davada da, Odamızın talepleri haklı bulunmuş ve bahse konu yönetmeliğin orman endüstri mühendislerinin karantinaya yönelik mesleki haklarını ihlal eden hükümleri 17/11/2009 tarihli E:2006/4831 ve K:2009/9567 sayılı karar ile iptal edilmiştir Böylece ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemeleri dahil olmak üzere, orman ürünlerinin ithalat ve ihracatında zararlılarla mücadele bağlamında, ISPM-15 standardına yönelik ısıl işlem uygulamasında, Orman Endüstri Mühendislerinin yetkili olduğu hem mevzuat ve hemde yargı kararı ile tescil edilmiştir. Bu durumda ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin kontrolünde hukuki boşluk bulunduğu anlaşıldığına göre; yukarıda açıklanan ihracat ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin ısıl işlem tabi tutulup tutulmadığının kontrol edilmesinde, 5531 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan 8/4/2009 tarihli ve 27194 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ormancılık ve Orman Ürünleri Bürolarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Yönetmeliği ne göre kurulmuş, Orman Mühendisleri Odasından tescilli ve kamu görevi niteliğinde hizmet üreten Serbest Orman Ürünleri Büroları ve Şirketleri görevlendirilmelidir. (EK:5, 6) Orman Ürünleri Bürosu ve şirketleri, 5531 sayılı Kanuna göre kamu görevi nitelikli hizmet ürettiklerinden, büro ve şirketlerde çalışan meslek mensubu mühendislerin, mevzuata uymayan ve konusu suç teşkil eden fiilleri nedeniyle, Kanunun görevle ilgili suçlar başlıklı 11 inci maddesinde yer alan MADDE 11 Meslek mensupları, görevleri nedeniyle işledikleri suçlardan dolayı, fiillerin niteliğine göre, Türk Ceza Kanununun kamu görevlilerine ilişkin hükümleri uyarınca cezalandırılırlar. hükmüne göre devlet memurları gibi cezalandırılmakta, bu nedenle ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin, İSPM-15 standartlarına uygunluğunun kontrollerinin, ruhsatlı Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerince kurulmuş Serbest Orman Ürünleri 4
Büroları ve şirketlerince yapılması için; 31/12/2003 tarihli ve 25333 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliğinin 1 ve 2/f maddesine dayanılarak, İhraç Ürünlerinde Kullanılacak Ahşap Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği hazırlanmalı ve yürürlüğe konulmalıdır. Böylece, ihraç edilecek ürünlerde kullanılacak ahşap ambalaj malzemelerinin İSPM- 15 standardına göre ısıl işleme tabi tutulmuş malzemeler kullanılarak imal edilmesi etkin biçimde sağlanacak, bildirimler alınmayacak ve ülkenin ticari itibarı zarar görmeyecektir. Orman Mühendisleri Odası AR-GE Merkezince; önerdiğimiz İhraç Ürünlerinde Kullanılacak Ahşap Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği ne altlık olması bakımından, 5531 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümleri dikkate alınarak, Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliğinin 1 ve 2/f maddesine dayanarak çıkarılmasının gerekli olduğunu düşündüğümüz bir tebliğ taslağı çalışması yapılmış ve ekte sunulmuştur. (EK:7) III- SONUÇ VE ÖNERİLER Bu teknik raporda ayrıntılı biçimde açıklandığı üzere; ihraç ürünlerinin ambalajlarında kullanılan ahşap palet ve diğer ahşap ambalaj malzemelerinin, İSPM-15 standartlarına uygun olarak ısıl işlemi yapılmış malzemelerden imal edilip edilmediğinin kontrolü hususunda mevzuat düzenlemesi boşluğunun bulunduğu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın ihraç edilen ürünlere ilişkin bildirim yazılarından anlaşılmaktadır. Ekonomi Bakanlığınca bu sorunun çözümü için, 31/12/2003 tarihli ve 25333 üçüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliğinin 1 ve 2/f maddesine dayanılarak bir ikincil düzenleme yapılmalıdır. Bu bağlamda, ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin İSPM-15 standardında ısıl işleme tabi tutulmuş malzemelerden yapıldığının kontrolü; 5531 sayılı Kanuna göre Orman Mühendisleri Odasınca ruhsatlandırılmış Orman Endüstri Mühendisleri tarafından kurulan, kamu kurumlarının ürettikleri kamu hizmeti niteliğinde hizmet üreten ve Odadan tescilli Serbest Orman Ürünleri Büro ve Şirketleri yetkilendirilebilir. Bunun için önerdiğimiz şekilde, ihracat öncesinde ahşap ambalaj malzemesi ve ahşap paletlerin kontrolünü yapıp düzenlenecek belgeyi ihracattan sorumlu birime bildirecek Serbest Orman Ürünleri Büro ve Şirketlerinin yetkilendirilmesi için İhraç Ürünlerinde Kullanılacak Ahşap Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği veya benzer bir tebliğ hazırlanmalıdır. İş bu Teknik Rapor, Ekonomi Bakanlığına (Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü) sunulmak üzere Odamız AR-GE merkezince hazırlanmıştır. 01/06/2015 Bşk. Orman Müh. Odası AR-GE Merkezi Eşref GİRGİN Orman Yük. Müh.&İşletmeci (E) Müsteşar Yardımcısı EKLER: 1- Mersin Deniz Ticaret Odasının 24/12/2013 tarihli yazısı 2- Mersin Deniz Ticaret Odasının 03/03/2015 tarihli yazısı 5
3- Mersin Deniz Ticaret Odasının 24/04/2015 tarihli yazısı 4- Mersin Deniz Ticaret Odasının 34. Nolu Meslek Komitesi 15/04/2015 tarihli ve 24 nolu kararı 5- Orman Müh. Odası Serbest Orman Ürünleri Bürosu Tescil Belgesi 6- Orman Müh. Odası Serbest Orman Ürünleri Şirketi Tescil Belgesi 7- İhraç Ürünlerinde Kullanılacak Ahşap Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği taslağı 6