ALİ ÇANKIRILI: 1947 yılında Çankırı da doğdu. İlk ve ortaokulu Çankırı da, Liseyi Üsküdar Fen Lisesinde bitirdi. Gazi Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun olduktan sonra bir hocasının tavsiyesi üzerine Ankara Üniversitesi Psikoloji bölümüne devam etti ve mezun olduktan sonra Amerika da Alabama Üniversitesi nde Çocuk Psikolojisi ve Davranışları konusunda yüksek lisans ve araştırmalar yaptı. Başarılı çalışmalarından dolayı kendisine Onursal Amerikan Vatandaşlığı belgesi verildi. Yurda döndükten sonra değişik kamu ve özel eğitim kurumlarında görev aldı, 1990 yılında kendi isteği ile emekli oldu. Gazete ve dergilere çocuk eğitimi ve psikolojisi alanında makaleler yazan, Anne Baba Okullarında sunumlar yapan, yurt içinde ve yurt dışında konferanslar Büyük anneler, Büyük babalar, Anneler, Babalar ve Arada Kalan Torunlar İçin veren Pedagog Ali Çankırılı nın çok sayıda çeviri ve telif eserleri bulunmaktadır. yayın no: 282 TORUN SEVME REHBERİ Genel yayın yönetmeni: Ergün Ür Yayınevi editörü: Özkan Öze Tashih: Emine Aydın İç düzen/kapak: Zafer Yayınları ISBN: 978 975 261 203 7 Sertifika no: 14452 Mahmutbey Mh. Deve Kald r mı Cd. Gelincik Sk.No:6 Ba c lar / stanbul, Türkiye Tel: (0 212) 446 21 00 Faks: (0 212) 446 01 39 zaferyayinlari.com - zafer@zaferyayinlari.com - twitter.com/zaferyayinlari Copyright 2013 1. Baskı: Ocak, 2013 Bas kı-cilt: Erkam Matbaacılık, 0 212 671 07 00
içindekiler Önsöz...9 Birinci Bölüm SEVGİLİ TORUNUM Hoş Geldin Sevgili Torunum...15 Dedeler Neden Torunlarını Şımartır?...19 Anne ve Babanın Çocuğa Nasihati...27 İnşallah Sen de Bir Gün Anne Olacaksın...31 Çocuğumuza Verdiğimiz İsmin Güzel Bir Anlamı ve Hikâyesi Olsun...34 Büyüklerin Yanında Çocuk Sevmek Ayıp mı?...39
II. Bölüm GENİŞ AİLE Çocuk İçin Geniş Ailenin Önemi...43 Evlerde Aile Büyüklerinin Bir Odası Olsun...48 Dede, Gel Kucağıma Otur!...50 Torun Kokusunu Alamadan Ölmek...54 Dedeler Torunların Her İsteğini Yerine Getirip Şımartmamalı...57 Çocuğun Söz Dinlemediğini Gören Anne Baba Ne Yapmalı?...60 Emekliliğe Uyumda Boş Zaman Faaliyetlerinin Önemi...97 Emekliliğe Uyumda Farklı İnsan Tipleri...100 Emeklilikte Yaşlılık Takıntısı...105 Yaşlılığı Kabullenmede Dini İnancın Etkisi...108 Emeklide Alınganlık ve Depresyon Belirtileri...111 Kadınlarda Emekli Koca Sendromu...114 Yaşlılara Karşı Tutum ve Davranışlarımız...116 Yaşlılara Karşı Görevlerimiz...122 III. Bölüm TORUN SEVGİSİ Torun Sevgisi Çok Özel Bir Duygu...67 Yaşlıların Hayata Tutunmalarında En Büyük Moral Kaynağı Torun Sevgisi...75 Toruna Bakmak Depresyonu Önlüyor...78 IV. Bölüm YAŞLILIK ve EMEKLİLİK PSİKOLOJİSİ Yaşlılık ve Emeklilik Döneminin Özellikleri...85 Emeklilik Döneminin Özellikleri ve Yeni Hayata Uyum Sorunları...89 Emekliliğe Hazırlık Programları ve Uyum Teorileri...92
Önsöz BÜYÜK ANNE VE DEDENİN torun sevmeye, onunla ilgilenmeye, ona zaman ayırmaya, onun gelişimine katkıda bulunmaya elbette hakkı vardır, ancak çocuğu dilediği gibi eğitmek öncelikle anne ve babanın hakkıdır. Kimi büyük anneler ve dedeler torun sevgisini daha da ileri götürerek onu sahiplenir, eğitimini de üstlenir, çoğu zaman torunun yaptığı yanlış davranışları hoşgörü ile karşılar, her isteğini yerine getirerek şımartırlar. Aile büyükleri genellikle davranışlarının yanlış olduğunu kabul etmek istemezler. Uyarıldıkları ve eleştirildikleri zaman alınır, küserler. Torunumuzu sevmeye ve eğitmeye hakkımız yok mu? Biz çocuk 9
Torun Sevme Rehberi yetiştirmeyi bilmiyor muyuz? Sizi kim büyüttü? diyerek kendilerini savunurlar. Sorun sadece büyük anne ve dedelerin her isteklerini yerine getirerek torunları şımartmaları değildir. Aile büyüklerinin eğitim anlayışı ile anne babanın eğitim anlayışlarının farklı olması da sorunun bir parçasıdır. Anne baba, üzülür ve darılır diye büyük anne ve büyük babanın çocuğu şımartmasına göz yummamalı ya da evin yönetimine ve çocukların eğitimine karışıyor diyerek bir bahane ile onları evden uzaklaştırmamalıdır. Unutmayalım ki bugünün anne babaları yarının büyük anneleri ve dedeleri olacaklar ve torunlarını çok sevecekler... Bu kitabın amacı, bireyselliğin ön plana çıktığı, geniş ailenin çekirdek aileye dönüştüğü, çocukların büyük anne ve dede sevgisinden mahrum, bakıcı elinde ve kreşlerde büyüdüğü çağımızda, zayıflayan aile bağlarını güçlendirmek ve geniş aile kültürüne katkıda bulunmaktır. Sevgili Peygamberimiz (asm), bütün çocukları çok, hem de çok severdi. Ama torunları Hasan ve Hüseyin in elbette onun kalbinde apayrı bir yeri vardı.onlar onun ciğerpareleriydi. Kanıydı, canıydı... Nesli onlarla devam edecekti. Bir gün, Hasan ve Hüseyin i sırtına almış, güya onların devesi olmuştu. Sevgili dede, sevgili torunlarıyla böyle oynarken, odadan içeriye Hz. Ömer girdi. Allah ın Elçisi ni (asm) bu halde görünce dayanamayıp, çocuklara: Ne de güzel bineğiniz var! dedi. Sevgili Peygamberimiz ise, ona şöyle cevap verdi: Ama onlar da ne güzel binicilerdir! ALİ ÇANKIRILI 10
Birinci Bölüm SEVGİLİ TORUNUM
Hoş Geldin Sevgili Torunum SEVGİLİ TORUNUM, annen kontrole gittiğinde hamile olduğunu öğrendiği gün çok sevinmiş, bu sevincini önce babanla sonra da bizimle paylaştı. Ben bir önseziyle torunum kız olacak dedim. Rabbim beni yanıltmadı. Annen hamileliğin dördüncü ayında ultrasona girdi; doktor hayırlı olsun, bir kız çocuğun var demiş. Annenin hamileliği son aylarda, kanında hamilelik şekerinin çıkması sebebiyle, oldukça sıkıntılı geçti. Buna rağmen annen hiç şikâyette bulunmadı. Seninle konuşuyor, seni sevdiğini söylüyor, ninniler ve ilahiler okuyordu. Eminim sen de onu duyuyordun. 15
Torun Sevme Rehberi Anneni, babanı ve bizleri çok seviyor ve merak ediyor olmalısın ki, üç hafta önce doğdun. Bu yüzden doğumun oldukça sıkıntılı geçti. Doktorun seni özel odaya aldırdı. Bir süre sonra hemşire seni getirdi, annenin kucağına yatırdı. Annen seni emzirdi. Ben de oradaydım. Annene geçmiş olsun demek ve tebrik etmek için anneannenle birlikte gelmiştik. Seni annenin kucağında görünce o kadar heyecanlandım ki, anlatamam. Kendi kendime: Ben şimdi dede mi oldum? dedim. Siyah saçlı, mini minnacık bir kızdın. Çok güzel, çok sevimli, çok tatlı bir bebektin. Hemen fotoğrafını çektim. Büyüdüğün zaman sana göstereceğim. Anne Hakkı Ödenmez Bir gün sonra fenalaştın, morardın ve öğürdün. Annen ve baban çok korktular. Hemşireye haber verdik, gelip seni özel odaya götürdü. Erken doğan bebeklerde sık görülen bir durummuş. Doktor, ciğerlerine süt kaçmış dedi. Annen, üzüntüsünden hep ağladı. Üç gün özel odada kaldın. Annen emzirme saatlerinde gelip seni emzirdi. Anne hakkının neden ödenemediğini o zaman anladım. Kendi sağlığından çok seni düşünüyordu. Torun Sevme Rehberi Üç gün sonra, o zor dönemi atlatmış ve sağlığına kavuşmuş olarak, özel odadan çıktın. Bir gün sonra hastaneden çıkıp hep birlikte evimize geldik. Karyolan kurulmuş, odan balonlarla, fon kâğıtlarıyla ve Hoş geldin yazılarıyla süslenmiş seni bekliyordu. Seni karyolana yatırdıktan sonra güzelce abdest aldım. Sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet okudum. İki kulağına ismini seslendim: Senin adın Zeynep olsun dedim. Ayetel Kürsi, Felak ve Nas surelerini okuyup hayır duada bulundum. Annen ikinci adı da Zeren olsun dedi. Zeren in anlamı da güzel: Anlayışlı, çabuk kavrayışlı ve zeki demek. Böylece adın Zeynep Zeren (ZeZe) oldu. Çok ilginç. ZeZe kim biliyor musun: Annenin ilkokuldayken okuduğu Şeker Portakalı isimli çocuk klasiğindeki kahramanın adı. Bu kitap benim kütüphanemde duruyor, okumayı öğrendiğin zaman gelip alabilirsin. Annenin okuduğu diğer çocuk klasikleri de duruyor; onları senin için saklıyorum. Torun sahibi arkadaşlarım: Torunun olduğu zaman bir gün bile görmezsen özlersin derlerdi de abartılı bulurdum. Meğer öyleymiş, sevgili torunum. Değil bir gün, bir saat görmezsem seni özlüyorum. Sen uyurken gelip hayranlıkla izliyorum. 16 17