GEMİ SİSTEMİ VE DEVRELERİ. Prof.Dr.Adnan Parlak

GEMİ SİSTEMİ VE DEVRELERİ Prof.Dr.Adnan Parlak

GEMİ SİSTEMİ VE DEVRELERİ Tatlı Su Devresi (F/W) Deniz Suyu Devresi(S/W) Yağlama Yağı Devresi (L/O) Yakıt Devresi (F/O ve D/O) Balast-Yangın Devresi Hidrofor Devresi Buhar Devresi Basınçlı Hava Devresi Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

TATLI SU SOĞUTMA SİSTEMİ (F/W)

SOĞUTMA DEVRELERİ Açık soğutma suyu devreleri Kapalı soğutma suyu devreleri -Konvansiyonel soğutma sistemi Tüm kulerlerden deniz suyu dolaşmaktadır -Merkezi soğutma sistemi Deniz suyunun dolaştığı tek bir merkezi kuler vardır Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

SOĞUTMA SİSTEMİ ELEMANLARI Tanklar Pompalar Filtreler Evaporatör Soğutucu Termostat Ön ısıtıcı Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Basitleştirilmiş bir Merkezi soğutma sistemi Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Klasik Soğutma Suyu Devresi GENLEŞME TANKI: Klasik soğutma suyu devresinde ana makine tatlı su ile soğutulmakta, tüm kulerler deniz suyu ile soğutulmaktadır. Devrede dolaşan suyun herhangi bir nedenle eksilmesi durumunda eksilen suyu tamamlayan bir tamamlama tankı(genleşme tankı) bulunmaktadır. Genleşme tankı pompa emiş tarafıyla iştirakli olup pompa girişinde daima pozitif bir basıncın(net Pozitif Emme Yükü-NPEY) oluşmasını da garanti altına almış olur. Bu tank aynı zamanda su kaçaklarını ve soğutma suyuna gaz kaçaklarını kontrol imkanı da sağlar. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Klasik Soğutma Suyu Devresi POMPALAR: Tatlı su pompaları santrifüj tip dikey pompalardır. Pompalar, soğutucu akışkanın belirli basınç ve debide devre üzerinde dolaşmasını sağlarlar. Pompa kapasite ve gücü, soğutma yüküne göre belirlenir. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

ÖN ISITICI ÖN ISITICI Soğuk ilk hareket esnasında ani basınç artışı ve ısı girişi nedeniyle silindir, piston ve kaver malzemeleri aşırı termal zorlanmalara maruz kalırlar. Ön ısıtıcılar, manevra öncesi ana makine soğutma suyunu ısıtmak suretiyle bu sorunu azaltarak layner, piston yada kaver çatlamasının önüne geçerler.

Silindir Çıkış sıcaklığının yüksek tutulması TG süresi üzerinde etkilidir! Bu sensör aracılığıyla kontrol edilerek sabit tutulması önem arz eder!.. Hardenberg ve Hase in TG süresi için önerdikleri ampirik formül: ( 0. 36 0. 22Sp)exp E A 1 ~ RT 1 17, 190 21. 2 p 12. 4 0. 63 (CA) Burada T sıkıştırma sonu dolgu sıcaklığını, p sıkıştırma sonu silindir içi basıncını, Sp ortalama piston hızını, E A aktivasyon enerjisini ifade etmektedir. TG(ms) 3.0 84 0 C 2.0 1.0 0 25 50 75 100 Silindir Soğutma Suyu sıcaklığı Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Ana makine Tatlı Su Soğutma Geminin limanda kısa süreli kalması durumunda Silindir gömleğinin korozif aşınmaya maruz kalmasını önlemek için sıcak tutulması önemlidir. Bu işlem ön ısıtıcı vasıtasıyla gerçekleştirilir. Sistemleri Ön ısıtma için buhar kullanılabileceği gibi generatör dizeli soğutma suyu ile iştirak işlemi yapılabilir. Isıtıcı için ayrı bir pompa kullanılacaksa pompa çıkışı ile ısıtıcı girişine geri döndürmez valf konulmalıdır. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Ana makine Tatlı Su Soğutma Sistemleri Manevra öncesi ana makine sıcaklığının 60 0 C de, gövde sıcaklığının ise 40 0 C de tutulması tavsiye edilmektedir. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Tatlı Su Üreteci(Evaporatör)

Klasik Soğutma Sistemi Deniz Suyu Devresi

Klasik Soğutma Sistemi Deniz Suyu Devresi Klasik deniz suyu devresi ara soğutucu, yağlama yağı kuleri ve Ana makine soğutma(ceket) suyu kulerini takip eder. Ceket soğutma suyu kulerinden çıkan deniz suyu 3 yollu valften geçerek borda yoluyla denize pompalanır. Ancak soğuk deniz suyu olan bölgelerde deniz suyunu sıcak tutmak gerekebilir. Bu durumda deniz suyu kapalı devre olarak çalışır. Deniz suyunun sıcaklığının yüksek kalması sağlanır. Deniz suyu pompasında basıncın negatif olması kinistin filitresinin tıkandığını gösterir. Deniz suyu pompa çıkışı normalde 1.5 bar civarıdadır. Basıncın çok yükselmesi çıkış devresi üzerindeki kulerlerin tıkandığının göstergesidir.

Klasik Deniz Suyu devresi Deniz suyu pompaları deniz suyunu sığ yada derin su kinistininden alırlar. Sığ su kinistini draftı düşük alanlarda(kanal veya limanlarda) açılmalı derin su kinistini kapanmalıdır. Derin su kinistini hem sancakta hemde iskelede olur. Sığ su ya sancak yada iskele tarafta olur. Dalgalı havalarda sadece sığ su kinistini devreye alındığında pomalar hava yapabilir. Bu nedenle seyirde derin su kinistini mutlaka açık olmalıdır.

Klasik Deniz Suyu devresi Ana Makine hava soğutma kulerinden çıkan deniz suyu tatlı su üreticine(evaporatör) gitmektedir. Bu durumda, ara soğutucudan çıkan suyun sıcaklığı deniz suyundan daha yüksek olacağı için evaporatöre gönderilen suyun buharlaşma hızı artar. Ana Makine deniz suyu pompalarından birisi acil durumlarda sintineyi tahliye etmek için kullanılmaktadır.

Piston soğutma suyu kuleri olan klasik Soğutma Sistemi Deniz Suyu Devresi

Merkezi Soğutma Sistemi Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

MERKEZİ SOĞUTMA SİSTEMİ DEVRELERİ Deniz suyu devresi Yüksek sıcaklık devresi (Silindir soğutma) Düşük sıcaklık devresi (Yağlama yağı, hava soğutma) Başlangıçta HTFW ve LTFW devreleri ayrı çalışır. HTFW devresi sıcaklığı arttığında üç yollu valf açılarak LTFW ve HTFW iştiraklenir. LTFW sıcaklığı yükseldiğinde soğutma suyu tatlı su kulerinden geçirilerek soğutulur. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Ağır Devirli Dizel Motorlarında Merkezi Soğutma Sistemi

HT ve LT tatlı su soğutma devresi Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Merkezi Soğutma Sistemi Merkezi soğutma sisteminde dolaşan deniz suyu devresi oldukça azaldığı için borulardan kaynaklanan (borunun patlaması gibi) problemler minimum seviyeye düşer. İlk yatırım maliyetleri yüksek olmakla birlikte işletme maliyetleri düşüktür. Sil. Çıkış sıcaklığı sensör aracılığıyla kontrol edilerek sabit tutulur. Soğutma suyu basıncı 3 bar civarındadır. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Merkezi Soğutma Sistemi Soğutma suyunun ıslahı önemlidir. Devrede minerallerinden arındırılmış veya kondens (Distile) su kullanılmalıdır. Korozyon,çamur ve kışır oluşumunun önüne geçmek için soğutma suyu kontrolleri yapılmalı ve uygun katkılarla (inhibitörler) su ıslahı yapılmalıdır. Çoğu korozyon önleyici katkı maddelerinin içerisinde nitrat bileşeni olduğu için soğutma devlerinde kullanılan boruların iç kısımları galvanizli olmamalıdır. Nitrat, galvaniz tabakadaki çinko ile reaksiyona girerek çamur oluşumuna neden olur. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Dört stroklu Ana Makineye ait Düşük Sıcaklık Soğutma Sistemi

Dört stroklu Ana Makineye ait Düşük Sıcaklık Soğutma Sistemi Düşük Sıcaklık devresi önce ana makine hava kuleri, daha sonra ise yağlama yağı kulerinden geçer. Pompanın bastığı su, bir devre yardımıyla ana makine devir düşürücü dişliler(reduction gear) ve piç kontrollü pervane için kullanılan yağı soğutur. Jeneratör dizellerin tatlı su kulerleri yine bu devre vasıtasıyla soğutulur. Bir diğer devre ise kazan fit suyu kondenserinde dolaşarak buharın yoğuşmasını sağlar. Jeneratör dizellerinin soğutma pompaları hareketini motordan alırlar ve jeneratör dizeller için ayrı bir genleşme tankı vardır.

MERKEZİ SOĞUTMA SİSTEMİ(Avantajları) Korozyon ve kirlilik riski azdır. (Deniz suyu kullanımı tek soğutucuda olur. Daha kısa deniz suyu devresi vardır.) Bakım tutum daha kolay ve giderler daha azdır. Makinenin soğuk ilk hareket problemi olmaz. Çalışırken makinenin durdurulma riski düşüktür. Atık ısıdan yararlanılır. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

MERKEZİ SOĞUTMA SİSTEMİ(Dezavantajları) İlk kuruluş giderleri yüksektir. İlave pompa gereklidir Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Merkezi Soğutma Sistemi Deniz Suyu Devresi

Merkezi Soğutma Sistemi Deniz Suyu Devresi

YAĞLAMA YAĞI DEVRESİ

Yağlama Yağı Sistemi (L/O) Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Kirli yağ tk.

Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

KROSET VE ANA YATAK YAĞLAMA Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

İlk hareket Devresi Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

İlk hareket Devresi

İlk Hareket Hava Sistemi

İlk hareket havası Sistemi Radyal olarak yerleştirilmiş valflerden oluşur. Merkezdeki kam sırası gelen pilot valfi açarak ilk hareket valfine pilot havayı gönderir. Pilot havanın amacı kaver üzerindeki ilk hareket valfinin açılmasına kumanda eder.

İlk Hareket Sistemleri Gemi Dizel Makinelerinde ilk hareket basınçlı hava ile gerçekleştirilir. Patlama riskine ilk hareket havasının gönderildiği esnada silindire yakıt gönderilmez. Ana makinenin ilk hareketi makine dairesinden olabildiği gibi otomasyon sistemleri yardımıyla köprü üstünde de yapılabilmektedir. Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Yakıt sistemleri

Yakıt Devresi Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Yakıt sistemleri TANKLAR POMPALAR FİLİTRELER SEPERATÖRLER ISITICILAR VİSKOZİMETRE Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Dip Tank ve Yakıt transfer sistemleri Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Hidrofor Devresi Prof.Dr.Adnan Parlak Gemi Yard. Mak. YTÜ_GİDF_Hafta 8

Bazı Gemilerde HTFW devresi soğutma suyu kuleri nadirde olsa klasik soğutma sistemlerinde olduğu gibi deniz suyu ile soğutulabilmektedir.