SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ"

Oz Cerci
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 5. Soğutma Şekline Göre Hava soğutmalı motortar: Bu motorlarda, silindir yüzeylerindeki ince metal kanatçıklar vasıtasıyla ısı transferi yüzey alanı artırılır. Motor krank milinden hareket alan bir fan ile de hızlı ve yönlendirilmiş hava akışı elde edilerek silindirlerin soğutulması sağlanır. 1/28

Su soğutmalı motorlar: Bu motorlarda, silindir duvarları etrafında bulunan su çeketlerindeki suyun, devridaim pompası ile hareketi hızlandırılarak, motor parçalarının soğutulması sağlanır. A.

2 Su soğutmalı motorlar: Bu motorlarda, silindir duvarları etrafında bulunan su çeketlerindeki suyun, devridaim pompası ile hareketi hızlandırılarak, motor parçalarının soğutulması sağlanır. A. Kalorifer dönüş borusu B. Kalorifer musluğu C. Soğutma sıvısının motordan çıkışı D. Soğutma sıvısının radyatöre girişi E. Genleşme kabı F. Kalorifer radyatörü G. Motor bloğu su ceketleri H. Su devridaim pompası İ. Soğutma fanı 2/28

Kalorifer dönüş borusu B. Kalorifer musluğu C. Soğutma sıvısının motordan çıkışı D.

3 Soğutma sistemi devresi 3/28

4 Açık sistem soğutma devresi (Günümüz otomobillerinde kullanılmamaktadır) 4/28

5 Kapalı sistem soğutma devresi 5/28

6 6. Yağlama Şekline Göre Yakıta yağ karıştırmak: Bisiklet, motosiklet ve zirai ilaçlama motorları gibi motorlarda kullanılır. Bu yöntemde litrelik yakıta 1 litre kadar yağ katılarak yağlama sağlanmaktadır. Çarpmalı yağlama: Hem yağ pompası kullanmamak ve hem de yağı yakıtla birlikte yakmamak için, küçük tip motorlarda uygulanan bir yöntemdir. Karterdeki yağ seviyesi yüksek tutularak, krank mili kol muylularının yağ içine dalması sağlanır ya da krank kolu veya biyel başına bağlanan küçük bir kepçecik ile yağın silindir cidarlarına savrulması sağlanır. 6/28

Çarpmalı yağlama: Hem yağ pompası kullanmamak ve hem de yağı yakıtla birlikte yakmamak için, küçük tip motorlarda uygulanan bir yöntemdir.

7 Cebri pompalı yağlama : Pistonlu ya da dişli bir pompa vasıtasıyla motor parçalarına 3-5 bar basınçta yağ sevk edilmektedir. Karteri yüksek seyir rüzgarına maruz kalmayan ve büyük tip motorlarda, yağın aşırı ısınmasını önlemek için ayrıca bir yağ soğutucusu kullanılır. 7/28

Karteri yüksek seyir rüzgarına maruz kalmayan ve büyük tip

8 Yağlama Sisteminin Temel Görevleri 1) Sürtünmeyi azaltmak 2) Sızdırmazlık (pistonla silindir arasında) 3) Soğutma a) Sürtünmeden doğan fazla ısıyı almak b) Pistonun soğutulması 5) Aşınmayı azaltmak 6) Korozyonu önlemek 7) Yanma sonu artıklarını önlemek ve temizlemek. 8/28

doğan fazla ısıyı almak b) Pistonun soğutulması 5) Aşınmayı

9 Motor yağlama sistemi 9/28

10 7. Karışım Teşkiline Göre Silindir dışında karışım teşkili Karbüratörlü motorlar: Genellikle benzin ve metanol gibi kolay buharlaşan sıvı veya LPG ve metan gibi gaz yakıtların karbüratörde hava ile karıştırılarak silindirlere gönderildiği motorlardır. 10/28

buharlaşan sıvı veya LPG ve metan gibi gaz yakıtların

11 Emme manifoldunda enjektör bulunan motorlar: Benzin püskürtmeli motorların ilk tiplerinden olan bu motorlarda emme kanalına veya manifolduna düşük basınçta püskürtülen yakıtın hava ile karışması sağlanmaktadır. Tek nokta enjeksiyon sisteminde enjektörün konumu 11/28

manifolduna düşük basınçta püskürtülen yakıtın hava ile karışması

12 Çok nokta enjeksiyon sisteminde enjektörlerin konumu 12/28

13 Silindir içinde karışım teşkili: Sıkıştırma zamanının sonuna doğru basınç ve sıcaklığı artan havanın içine yakıt enjeksiyonu ile sağlanan karışım şeklidir. Önceleri sadece dizel motorlarda uygulanan bu sistem son yıllarda benzin motorlarında da uygulanmaktadır (Direkt Püskürtmeli benzin motoru). 13/28

14 GDI(Gasoline Direct Injection) sistemin yapısı 14/28

15 Yakıt ekonomisi ve güç çıkışı yönünden değişik yakıt besleme sistemlerine sahip motorların karşılaştırılması 15/28

16 Direkt püskürtmeli benzin motorunun avantajları: Yüksek performans (yüksek tork ve güç) Vuruntu direncinin artması (yüksek sıkıştırma oranı) Kısılmasız emme (yüksek volümetrik verim) Düşük egzoz gaz emisyonu Daha düşük yakıt tüketimi Düşük CO 2 emisyonu 16/28

(yüksek sıkıştırma oranı) Kısılmasız emme (yüksek volümetrik

17 Direkt püskürtmeli dizel motoru 17/28

18 Dizel motorda yakıt sistemi ve yakıtın izlediği yol 18/28

19 Klasik yakıt püskürtme sistemlerinin püskürtme karakteristikleri Püskürtme basıncı ve miktarı motor devri ile artar Enjeksiyon basıncı püskürtme esnasında artarken, enjeksiyon sonunda yakıtın kesilmesiyle düşer Basma başlangıcında düşük basınç nedeniyle daha düşük miktarda yakıt püskürtülür, Maksimum yakıt basma basıncı ortalama basıncın 2 katıdır Verimli bir yanma için yakıt püskürtme eğrisi üçgen şeklindedir. 19/28

düşer Basma başlangıcında düşük basınç nedeniyle daha düşük miktarda yakıt püskürtülür, Maksimum yakıt

20 P maks Püskürtme başlangıcı Basma başlangıcı P ort t (ms) Klasik tip yakıt pompalarında yakıt basma eğrisi 20/28

21 Common rail enjeksiyon sisteminin temel elemanları 21/28

22 Common Rail Enjeksiyon Sisteminin Klasik Enjeksiyondan Farkları Basınç oluşturma ve püskürtme işlemleri birbirinden ayrılmıştır. Yakıt basıncı, motor devrinden ve püskürtülecek yakıt miktarından bağımsız olarak oluşturulur. Yakıt, püskürtme zamanlarında kullanılmak üzere ortak bir hatta basınçlı olarak tutulur. 22/28

23 Common Rail Enjeksiyon Sisteminin Klasik Enjeksiyona Göre Avantajları Enjeksiyon basıncının bar değerlerine kadar ulaşması, Püskürtme başlangıcının değiştirilebilmesi Pilot enjeksiyon, ana enjeksiyon ve art enjeksiyonlara imkan sağlaması, Püskürtme basıncının çalışma şartlarına göre ayarlanabilir olması 23/28

24 Common Rail Yakıt Sisteminin Püskürtme Karakteristikleri Püskürtme basıncı ve yakıt miktarının ayarı birbirinden bağımsız olduğundan, basınç ve miktar ayarı her şartta sağlanabilir. Bu da H/Y oranının hassas olarak ayarlanmasına imkan sağlar. Püskürtme başlangıcında gönderilen yakıt miktarının düşük tutulması(pilot enjeksiyon) ile basınç artış hızının esnek olarak kontrolünü sağlanır. Pilot enjeksiyon ile silindire başlangıçta 1-4 mm 3 yakıt gönderildikten sonra ana püskürtme gerçekleşir. Pilot enjeksiyon ÜÖN dan 90 0 KMA önceye kadar başlatılabilmektedir. Pilot enjeksiyon sayesinde sıkıştırma basınç ve sıcaklığı yavaş yavaş artarak yanmanın başlamasına yardımcı olur. Böylece ana enjeksiyon esnasında basınç artış hızının düşmesi sağlanır. 24/28

25 Püskürtme basıncı SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Basınç artış hızındaki azalma pik basıncın düşmesine neden olarak daha yumuşak bir çalışma sağlanır, Common rail yakıt enjeksiyon sisteminde enjeksiyon basıncı sabit kalır, sadece enjeksiyon süreleri değiştirilir. Pilot enjeksiyon tutuşma gecikme süresini azalttığı için vuruntu azalır. Bu azalma dolaylı olarak tork üzerine olumlu etkir. Pilot enjeksiyon Ana enjeksiyon P ort =P m aks t (ms) Common rail enjeksiyon sistemi basınç ve yakıt miktar eğrisi 25/28

26 Art ya da ikincil püskürtme ve etkileri Katalitik konverterli motorlarda, ikincil enjeksiyon ile NOx emisyonlarını azaltmak. Ana enjeksiyonu takiben ÜÖN dan KMA sonra gerçekleşir. Gönderilecek miktarın hassas olarak ayarlanması gerekir, Art püskürtmenin amacı, pilot ve ana püskürtmede olduğu gibi yanma değil, püskürtülen yakıtın yanmış gazların gazların ısısını alarak buharlaşması ve böylece gaz sıcaklığının azalmasının sağlanmasıdır. 26/28

27 Common-Rail Sisteminin avantajları Motor torku ve motor gücünün artması Yakıt tüketiminin azalması Kirliliğe sebep olan emisyonların azalması Motordan gelen toplam sesin azalması Taşıtın sürüş konforunun iyileşmesi 27/28

28 Silindir içinde ve Silindir dışında karışım teşkili Kademeli dolgulu motorlarda kullanılan bir yöntemdir. Bu motorlarda emme manifoldunda bir karbüratör veya enjektör, silindir kafasında yine bir enjektör bulunmaktadır. Ayrıca, ilk hareket kolaylığı amacıyla, büyük taşıt dizel motorlarının emme manifoldlarına karbüratör konularak ilk hareket benzinle yapılmakta, motor yol aldıktan sonra dizel çalışmasına geçilmektedir. 28/28

Benzer belgeler

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVAR DERSİ. Yakıt Püskürtme Sistemleri Deneyi

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVAR DERSİ Yakıt Püskürtme Sistemleri Deneyi Laboratuvar Tarihi: Laboratuvarı Yöneten: Laboratuvar Yeri: Laboratuvar Adı: Öğrencinin Adı-Soyadı