ENTEGRE YAĞ ÜRETİM TESİSİ

TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET A.Ş. Babaeski Yolu Üzeri, 10.Km Kavaklı Beldesi, Merkez / KIRKLARELİ DANIŞMANLIK MÜH. LTD. ŞTİ. HÜRRİYET MAH. ÇAMLIBEL CAD. KILIÇOĞLU DANIŞ VİZYON NO:17 4-A BLOK KAT:4 D:21 ÇORLU/ TEKİRDAĞ Tel : 0 282 692 53 00 Fax : 0 282 692 44 74 info@emagrupdanismanlik.com NİHAİ ÇED RAPORU KIRKLARELİ - 2013

PROJE SAHİBİNİN ADI TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ ADRESİ Babaeski Yolu Üzeri, 10.Km Kavaklı Beldesi, Merkez / KIRKLARELİ TELEFONU, FAKS NO'SU TEL: 0.288 246 18 02/03/04 FAX: 0.288 246 19 61/63 RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI, ADRESİ, TELEFON, FAKS NO'SU DANIŞMANLIK MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ. Hürriyet Mah. Çamlıbel Caddesi Kılıçoğlu Danış Vizyon No:17, 4A Blok, Kat:4 Daire:21 Çorlu TEKİRDAĞ Tel : 0 282 692 53 00 Fax : 0 282 692 44 74 info@emagrupdanismanlik.com PROJENİN ADI RAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİ 25.07.2013 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ: BİRDEN FAZLA İLÇE İÇERİSİNDE YER ALIYORSA TANIMLANAN YÖRENİN ADI. Kırklareli İli, Merkez İlçesi, Kavaklı Köyü, Mucaköprü Mevkii, E18-D- 09-C2D Pafta, 9400 ve 9401 Parsel Adres: Babaeski Yolu Üzeri, 10.Km, Kavaklı Beldesi, Merkez / KIRKLARELİ 2

İÇİNDEKİLER LİSTESİ BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI 11 I.1.Proje konusu, faaliyetin tanımı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kurulması planlanan tesisin tipi (Yağ üretim ünitelerinin her biri), kapasitesi, kaplayacağı alan ve projenin ne kadarlık alanda gerçekleştirileceği, stoklama yoğunluğu, yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması. 12 I.2. Projenin fayda maliyet analizi. 43 I.3. Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (yağ üretim, ürün depolama, arıtma tesisi vb. tesislerin proje havzasında harita üzerinde işaretlenerek gösterimi.), genel vaziyet planı, Tesislerin projesine uygun 1/500 veya 1/250 ölçekli vaziyet planı). 47 I.4. Yer bulduru haritası, proje alanı ve yakın çevresinin fotoğrafları 47 I.5. Projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/25.000, 1/100.000 ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejand paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde her bir tesis yerinin gösterimi (İlgili idaresinden alınan faaliyet alanının ya da faaliyet alanının da içinde bulunduğu alana ait onanlı imar planı ve çevre düzeni planı bulunup bulunmadığına dair yazı, varsa bu planın/planların lejant ve plan notlarının aslının aynıdır kaşesi vurulmuş şekli, onaylı bir planın olmaması durumunda ölçekli harita üzerinde faaliyet için kullanılacak alanın açıkça gösterimi ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı hakkında bilgi) 51 I.6. Faaliyet alanı ve yakınında bulunan yerleşimlerin halihazır harita üzerinde işaretlenerek gösterimi 51 I.7. Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri, tarım, orman alanları vb. ile ilgili bilgiler 52 I.8. Ulaşım durumu. 52 I.9. Enerji Nakil Hatları 54 I.10. Faaliyet alanını merkez alan 1 km lik yarıçaplı alanın işaretlenmesi 56 I.11. Mevcut Kirlilik Yükü 56 BÖLÜM.II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*) 62 (Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların ve ortamların, etkileyecek parametreler dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenmesi,) 62 Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların-ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı. 62 II.1. Türler ve Ekosistemler: Proje için seçilen yer ve etki alanı içindeki ekosistemler ve ekosistemlerdeki türler, 63 Flora-fauna türleri, sınıflandırılması, yaşama ortamları (Beslenme veya üreme alanları), popülasyon yoğunlukları, (Uluslar arası sözleşmelerle endemik, nadir, nesli tehlikede,) tehlike dışı vb. kategorilerinin tablo halinde belirtilmesi (koruma altında olan türler varsa koruma taahhütleri ve alınacak önlemlerin belirtilmesi), Flora bilgilerinin TÜBİVES e göre verilmesi.(çalışmaların hangi tarihte kim tarafından yapıldığının belirtilmesi) 63 Flora ve fauna başlığı altında; 63 -Mevcut flora ve fauna yapısını içeren bilgilerin faaliyet alanı ve yakın çevresinde, dar veya geniş yayılışlı endemik, nesli tehlike kategorilerinde (IUCN e göre ve Türkiye Kırmızı Kitabına göre) olan türlerin olup olmadığı, uluslar arası sözleşmeler (Bern Sözleşmesi) ve fauna incelemelerinde 2010-2011 Merkez Av Komisyonu kararları ve eklerine göre koruma altında olan tür olup olmadığının belirtilmesi, 63 3

-Faaliyet alanının bugünkü durumu, faaliyetin kurulu olduğu dikkate alınarak, flora ve fauna bölümünde mevcut durumun değerlendirilmesinin yapılması, faaliyetin yakın çevresindeki flora ve fauna türlerine olabilecek olası etkilerinin olup olmadığının belirtilmesi varsa bu etkilerin azaltılmasına yönelik çözüm önerilerinin getirilmesi, 63 -Uluslararası sözleşmeler ve MAK kararları eklerine göre korunması gereken türler olması durumunda koruma taahhütlerinin eklenmesi, 63 II.2) Jeolojik Özellikler 71 II.3) Hidrojeolojik Özellikler: yer altı su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, faaliyet alanına mesafeleri ve debileri. Bu kaynakların özellikleri, hangi kaynağı besledikleri vb. hakkında detaylı bilgi verilmesi ve bu kaynakların 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde işaretlenmesi 73 II.4) Hidrolojik Özellikler: yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, dere, akarsu, göl, baraj vb., özellikle içme ve kullanma suyu temin edilen yüzeysel su kaynaklarına olan mesafelerinin ayrı ayrı belirtilmesi ve debileri, bu kaynakların özellikleri, hangi kaynağı besledikleri vb. hakkında detaylı bilgi verilmesi ve faaliyetin bu ekosisteme etkilerinin değerlendirilmesi (Sulak Alanlar Yönetmeliği kapsamında) alınacak önlemlerin belirtilerek taahhütlerin rapora girmesi, kaynakların 1/25.000 ölçekli topografik harita üzerinde gösterilmesi, 75 II.5) Doğal Afet Durumu. 76 II.6) Toprak Özellikleri. 79 II.7) Tesisin kurulacağı yöredeki meteorolojik veriler; 81 Meteorolojik özelliklerinin açıklanması bölgenin genel ve lokal iklim koşulları, basınç, sıcaklık, yağış, nem, buharlaşma dağılımları, bölgenin sayılı günler (kar yağışlı günler, kar örtülü günler, sisli günler) dağılımı, bölgenin rüzgar dağılımı (esme sayıları ve esme hızlarına göre aylık, mevsimlik ve yıllık rüzgar diyagramları, hızlı rüzgarlar), belirtilen tüm bu başlıkların sözel ve grafiksel olarak desteklenmesi ve en yakın Meteoroloji İstasyonu uzun yıllar gözlem kayıtlarından faydalanılarak hazırlanması, yer altı ve yer üstü tesislerin standart zamanlarda gözlenen en yüksek yağış değerlerine göre planlanması. 81 II.8) Sosyo-Ekonomik Özellikler: Faaliyetin sosyo-ekonomik etkilerinin araştırılması (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, ekonomik gelişim trendi, işsizlik vb.). Faaliyet alanında ve bölgedeki nüfus yoğunlukları, yerleşim bölgelerinin faaliyet alanından uzaklıkları, faaliyetin kurulması ile etkilenecek alandaki ev, işyeri ve sanayi tesislerinin sayı ve çeşitlerinin belirtilmesi. 97 II.9) Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresi İle İlgili Diğer Özellikler: 100 -Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar), Proje alanı ve yakın çevresinde (nehir, göl, sulak alan vs.) ile koruma statüsüne haiz (Milli Park, Tabiat Parkı V.S.) olup olmadığı, varsa faaliyet alanına uzaklıkları faaliyetin bu alanlara olası etkilerinin yorumlanması ve koruma tedbirlerinin belirtilmesi. 100 -Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar vb.) 100 BÖLÜM III: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER: 105 III.A) Faaliyet alanının hazırlanması, inşaat aşamasındaki faaliyetler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler; 106 III.A.1) Her bir tesisin özellikleri, adetleri, proje alanının hazırlanması ve inşaat aşamasında yapılacak işler; nerelerde, nasıl ve ne kadar alanda yapılacağı, 106 4

III.A.2) Arazinin hazırlanması ve yapılacak işler kapsamında nerelerde ne miktarda ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat malzemesinin nerelere taşınacağı, nerelerde depolanacağı veya hangi amaçlar için kullanılacağı, 107 III.A.3) Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler. 107 III.A.4) Proje kapsamında herhangi bir amaçla kazı, dolgu işlemleri nedeniyle oluşacak malzemelerin miktarları ve bertaraf yöntemleri, 107 III.A.5) Proje alanının hazırlanması ve inşaat aşamalarında zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik, nesli tehlikede türler vb.) proje için seçilen yer ve etki alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi, 107 III.A.6) Kültür varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanlarının faaliyet yeri ve çevresinde yer alması durumunda yer altı ve yer üstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki muhtemel etkilerinin irdelenmesi. 108 III.A.7) Proje alanının hazırlanması ve tesislerin inşaatında oluşacak katı atıkların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri, 108 III.A.8) İnşaat işlemleri esnasında su temini sistemi planı, (suyun nereden temin edileceği, kaynaklardan alınacak su miktarı, çalışanlar için içme ve kullanma suyu v.b.) oluşacak atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri. 108 III.A.9) Proje alanının hazırlanması ve tesislerin inşaatında kullanılacak alet ve ekipmanlar ve bu ekipmanlarla yapılacak işlerden dolayı oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler. _ 108 III.A.10) Proje alanının hazırlanması sırasında oluşacak toz, iş makinelerinden kaynaklı gaz emisyonları ve alınacak önlemler, 109 III.B) Projenin işletme aşamasındaki fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler; 109 III.B.1) Proje kapsamında yer alan her bir tesisin özelliği, adetleri, kapasiteleri, nerelerde, nasıl ve ne kadar alanda yapıldığı, üretim ve işletme yöntemleri ve teknolojileri, proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi, 110 III.B.2) Proje kapsamında bulunan tesislerde kullanılacak hammaddelerin temini, üretilecek ürünler 112 III.B.3) Tesislerin (her bir ünitenin ayrı ayrı) işletmesi sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve özellikleri, 113 III.B.4) Her bir tesis ünitelerinde kullanılacak üretim ve işletme yöntemleri ve teknolojiler, proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi 117 III.B.5) Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler 117 III.B.6) Proje kapsamında su temini sistemi planı, (suyun nereden ve nasıl temin edileceği, kaynaklardan alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, çalışanlar için içme ve kullanma suyu, kümeste kullanılacak su, temizlik amaçlı kullanılacak su vb. bilgilerin verilmesi) 118 III.B.7) Oluşacak evsel ve proses kaynaklı atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri ve deşarj edileceği ortamlar, 120 III.B.8) Proje kapsamındaki tesislerin içmesuyu amaçlı kullanılan yüzeysel su kaynaklarına ve yeraltı su kaynaklarının havzalarında kalıp kalmadığının irdelenmesi (yerüstü ve yer altı su kaynaklarının kalitesine faaliyetten kaynaklanabilecek olumsuz etkiler ve giderilmesine yönelik çalışmaların belirtilmesi) 122 III.B.9) Her bir tesisin işletilmesi sırasında oluşması muhtemel atıklar (evsel nitelikli atıklar, atık yağlar, ambalaj atıkları, tıbbi, tehlikeli atıklar, hafriyat atıkları, inşaat ve yıkıntı atıkları vb.) atık cins ve miktarları, özellikleri, ne şekilde bertaraf edileceği 122 III.B.10) Üretimde verimliliğin sağlanması için çalışan personelin eğitimi ve iş güvenliği için alınacak tedbirler ve yapılacak çalışmalar, (Herbir ünitede çalışacak personel sayısı da verilmelidir) 127 5

III.B.11) Tesislerin faaliyeti sırasında oluşacak katı atık miktarları, ve özellikleri, depolama/yığma, bertaraf işlemleri. (Posaların bertarafı için özel ünitenin kurulması düşünülüyorsa bu ünitenin detaylı bir şekilde işleyişi ve atıklarının bertaraf yönteminin açıklanması) 130 III.B.12) İşletme esnasında oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler, 130 III.B.13) Arıtma tesisi hakkında detaylı bilgi ve tesisten kaynaklanacak arıtma çamurunun bertaraf yöntemleri 131 III.B.14) Tesislerin faaliyeti sırasında oluşacak emisyon miktarı ve özellikleri, bertaraf yöntemleri 135 III.B.15) Tesisin bulunduğu yöredeki hava kalitesi durumu hakkında bilgiler (varsa hava kalitesi ölçüm sonuçları, inversiyon durumu vb.) 139 III.B.16) Tesisin Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğindeki yeri, tesiste bulunacak emisyon kaynaklarından oluşabilecek emisyonlar, konsantrasyonları, emisyon kaynaklarının yakma ısıl güçleri, özellikleri ve bertaraf yöntemleri, vb. bilgiler) 140 III.B.17) Tesis ile ilgili olarak Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğine göre yapılacak iş, işlemler ve alınacak önlemler 141 III.B.18) Her bir tesisin faaliyeti sırasında oluşacak koku problemine karşı alınacak önlemler 141 III.B.19) Proje kapsamında hijyenin sağlanması için ne gibi işlemlerin yapıldığı, kullanılan dezenfeksiyonlarla birlikte hijyen planının açıklanması, 142 III.B.20) Faaliyetler için önerilen koruma bandı mesafesi ve bu bandın oluşturulması için yapılacak çalışmalar, kullanımı hususunda bilgiler, 143 III.B.21) Ulaşımın temini, ulaşımın mevcut trafiğe getirdiği yük ve alınacak önlemler, 143 III.B.22) İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.) 144 III.B.23) Tesisin yakın çevresindeki yerleşim birimlerine olası etkileri ile proje alanının yakınında bulunan tesislerle olan etkileşiminin açıklanması 144 III.B.24) Personel temini, çalışacak personel sayısı, personel için temin edilecek sosyal hizmetler 145 III.B.25) Projenin çevresel izinler kapsamındaki yeri ve bu kapsamda alınacak izin ve onaylar 145 III.C. İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler ve bu etkilere karşı alınacak önlemler, 145 III.C.1. Rehabilitasyon çalışmaları, 146 III.C.2. Mevcut su kaynaklarına etkiler, 146 III.D. Acil Müdahale Planı ve İzleme Programı 146 Faaliyetin inşaat, işletme ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve doğal afet ve kaza, sabotaj ve benzeri durumlarda uygulanacak müdahale planı. İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından alınacak önlemler.146 III.E. Proje Alternatifleri, 158 Bu bölümde, yer, üretim tekniği, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve proje kapsamındaki alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri belirtilecektir. 158 III.F. Sonuçlar 159 Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme ve taahhütler. 159 EKLER: 164 6

Raporun hazırlanmasında kullanılan ve çeşitli kuruluşlardan sağlanan bilgi, belge ve tekniklerden Rapor metninde sunulamayanlar, ÇED Raporunun PDF formatında hazırlanmış 2 adet CD si. _ 164 NOTLAR VE KAYNAKLAR 165 Raporda kullanılan kaynakların tarih ve menşei belirtilmelidir. 165 ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanıtımı: 165 Adı soyadı, mesleği, özgeçmişi, referansları ve rapordan sorumlu olduğunu belirten imzası. Raporu hazırlayacak meslek grubuna Gıda Mühendisi nin dahil edilmesi. 165 7

TABLOLAR Tablo.1 Tablo.2 Tablo.3 Tablo.4 Tablo.5 Tablo.6 Tablo.7 Tablo.8 Tablo.9 Tablo.10 Tablo.11 Tablo.12 Tablo.13 Tablo.14 Tablo.15 Tablo.16 Tablo.17 Tablo.18 Tablo.19 Tablo.20 Tablo.21 Tablo.22 Tablo.23 Tablo.24 Tablo.25 Tablo.26 Tablo.27 Tablo.28 Tablo.29 Tablo.30 Tablo.31 Tablo.32 Tablo.33 Tablo.34 Tablo.35 Tablo.36 Tablo.37 Tablo.38 Tablo.39 Tablo.40 Tablo.41 Tablo.42 Tablo.43 Tablo.44 Tablo.45 Tablo.46 Tablo.47 Tablo.48 Türkiye'de Bitkisel Yağ İhtiyacı Türkiye'de Yağ İşleme Hacimleri Üretim Kapasitesi Kapalı Alan Dağılımı Sıvı Yağ ve Margarin Tüketimi Toplam Sıvı Yağ Tüketimi Türkiye Yağlı Tohum İşleme Miktarları (000)ton İl Devlet Yolu, İlyolu, Otoyol Uzunlukları ve İlçelere Dağılımı Derelerin Kirlenme Nedenleri Faaliyet Alanının Çevresinin Florası İki Yaşamlılar Sürüngenler Kuşlar Memeliler Ergene Havzası Yer Altı Suyu Bilançosu Ergene Alt Havzaları ve İşletme Rezervleri Kırklareli İlindeki Akarsular ve Debileri. Faaliyet Alanı Çevresindeki Yüzeysel Su Kaynakları Deprem Dağılımları Basınç Değerleri Sıcaklık Değerleri Yağış Değerleri Nem Değerleri Kar Yağışlı ve Kar Örtülü Günler Sisli, Dolulu, Kırağılı ve Orajlı Günler Sayısı Maksimum Kar Kalınlığı Buharlaşma Değerleri Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı İlkbahar Mevsimindeki Rüzgarın Esme Sayıları Yaz Mevsimindeki Rüzgarın Esme Sayıları Sonbahar Mevsimindeki Rüzgarın Esme Sayıları Kış Mevsimindeki Rüzgarın Esme Sayıları Uzun Yıllar Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri Ortalama Rüzgar Hızı Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Fırtınalı Günler Sayısı ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı İlçelere Göre Şehir Ve Köy Nüfusu Tablosu Kullanılan ve Kullanılacak Hammadde ve Yardımcı Madde Miktarları Kullanılan Makine ve Ekipman Listesi Kullanılacak Makine ve Ekipman Listesi Tesiste Mevcut ve Planlanan Durumda Saatlik, Günlük, Yıllık Su Tüketimi Miktarı Oluşacak Atıksu Miktarı Tıbbi Atıklar Tesiste Oluşacak Ambalaj Atıkları Tesiste Mevcut ve Planlanan Durumda Piyasaya Sürülecek Ambalaj Miktarları Tesiste Planlanan Durumdaki Tehlikeli Atıklar ve Miktarları Bitkisel Atık Yağ Miktarları Tesiste Oluşacak Atık Yağlar 8

Tablo.49 SKKY Tablo 5.4 Deşarj Parametreleri Tablo.50 Arıtma Tesisi Dizaynında Esas Alınan Bilgiler Tablo.51 1.Benzer Tesisin Anma Isıl Güç Değerleri Tablo.52 1.Benzer Tesis Toplam Kütlesel Debiler Tablo.53 2.Benzer Tesis Toplam Kütlesel Debiler Tablo. 54 Kırklareli İli Hava Kalitesi Ölçüm Sonuçları (23.07.2013) ŞEKİLLER Şekil.1 Şekil.2 Şekil.3 Şekil.4 Şekil.5 Şekil.6 Şekil.7 Şekil.8 Şekil.9 Şekil.10 Şekil.11 Şekil.12 Şekil.13 Şekil.14 Şekil.15 Şekil.16 Şekil.17 Şekil.18 Şekil.19 Şekil.20 Şekil.21 Şekil.22 Şekil.23 Şekil.24 Şekil.25 Şekil.26 Şekil.27 Şekil.28 Şekil.29 Şekil.30 Şekil.31 Şekil.32 Şekil.33 Şekil.34 Şekil.35 Şekil.36 Şekil.37 Şekil.38 Şekil.39 Şekil.40 Mevcut Tesisin Genel Vaziyet Planı Ham Yağ Ünitesi Vaziyet Planı Ham Yağ Ünitesi İş Akım Şeması Ham Yağ Tankları Ham Yağ Filtre Ünitesi Ham Yağ Filtresi Kabuk Ayırma ve Vals Tohum Kırma Ünitesi Çöp Eleği Yağ Presi Yem Üretimi Vaziyet Planı Yem Üretimi Ünitesi İş Akım Şeması Yağ Dolum Vaziyet Planı Rafine Yağ Dolum Ünitesi İş Akım Şeması Ekstraksiyon İş Akış Şeması Rafinasyon İş Akış Şeması Yer Bulduru Haritası Bölgeye Ait Uydu Fotoğrafı Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar Kavaklı Yerleşim Haritası Deprem Haritası Türkiye Diri Fay Haritası(Ölçek:1/200.000) Basınç Değerleri Grafiği Sıcaklık Değerleri Grafiği Yağış Değerleri Grafiği Ortalama Nispi Nem Grafiği Kar Yağışlı ve Karla Örtülü Günler Grafiği Sisli, Dolulu, Kırağılı ve Orajlı Günler Sayısı Ortalaması Grafiği Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği Tekirdağ Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri Grafiği Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre İlkbahar Mevsimine Ait Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre Yaz Mevsimine Ait Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre Sonbahar Mevsimine Ait Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre Kış Mevsimine Ait Rüzgar Diyagramı Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar Diyagramları Ortalama Rüzgâr Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği Maksimum Rüzgar Hızı Grafiği Fırtınalı Günler Sayısı ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Grafiği 9

EKLER EK.1 EK.2 EK.3 EK.4 EK.5 EK.6 EK.7 EK.8 EK.9 EK.10 EK.11 EK.12 EK.13 EK.14 EK.15 EK.16 EK.17 EK.18 EK.19 EK.20 EK.21 EK.22 EK.23 EK.24 EK.25 EK.26 EK.27 Unvan Değişikliklerini Gösteren Ticaret Sicil Gazeteleri ÇED Gerekli Değildir Görüşü ÇED Kapsamdışı Görüşü Tapu Örnekleri Rafine Yağ Üretimi İş Akım Diyagramları Kapasite Raporları Tesisin Mevcut ve Planlanan Vaziyet Planı Makine Yerleşim Planı Aplikasyon Planı ve Arazi Koordinatları Faaliyet Alanının Sanayi Bölgesi İçinde Bulunduğuna Dair Belediye Yazısı Yapı Ruhsatları ve Yapı Kullanım İzin Belgesi ve Kavaklı Belediyesi İmar Görüşü 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Notları ve Lejant Paftası Su İhtiyacının İlgili Belediye Tarafından Karşılandığına Dair Yazı ve Fatura Örneği 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Plan Notları ve Lejant Paftası 1/5.000 Ölçekli ve 1/1.000 Ölçekli İmar Planı, Lejant Pafta ve Plan Notlarının Temin Edilemediğini Gösterir İlgili Belediye Yazısı 1/5.000 Ölçekli ve 1/1.000 Ölçekli Hali Hazır Plan Zemin Etüd Raporu 1/100.000 Ölçekli Jeoloji Haritası Kırklareli Meteoroloji İstasyonu na ait Meteorolojik Bülten(1970-2012)ve Fevk rasatları Vidanjör Faturaları ve Belediye Yazısı Kimyasal ve Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi Teklifi İle Arıtma Tesisi Akım Şeması ve Yerleşim Planı Geçici Faaliyet Belgesi Katı Atık Belediye Yazısı Çevre İzninin Gürültü Konulu İzninden Muaf Yazısı Piyasaya Süren Bildirimi Emisyon Ölçüm Raporu ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanıtımı 10

BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI 11

I.1.Proje konusu, faaliyetin tanımı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kurulması planlanan tesisin tipi (Yağ üretim ünitelerinin her biri), kapasitesi, kaplayacağı alan ve projenin ne kadarlık alanda gerçekleştirileceği, stoklama yoğunluğu, yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması. I.1. PROJENİN KONUSU: I.1.1. FAALİYETİN TANIMI: Proje konusu tesis; Kırklareli ili, Merkez İlçesi, Kavaklı Beldesi, Mucaköprü Mevkii, Babaeski Yolu Üzeri, 10 km., E18-D-09C2D Pafta, 9400 ve 9401 Nolu Parsel de, Tarım Kredi Gıda Sanayi Ticaret Anonim Şirketi tarafından işletilmekte olan Ham Yağ, Yem Üretimi, Dolum ve Paketleme Tesisidir. Planlanan proje ile birlikte ham yağ kapasitesinin arttırılması ve mevcut tesise; ekstraksiyon ünitesi, rafinasyon ünitesi, silolar, kazan dairesi ve arıtma tesisinin ilave edilmesi planlanmaktadır. Kırklareli Yem Fabrikası, 1995 yılında Tarım Kredi Kooperatiflerince özelleştirme kapsamında devlet yem sanayinden satın alınmıştır. Kırklareli Yem Fabrikası, 1996 Mayıs ayına kadar Tarım Kredi Kooperatifleri Genel Müdürlüğüne bağlı bir işletme olarak faaliyetine devam etmiştir. 6 Mayıs 1996 tarihinde anonim şirketine dönüştürülmüştür. Uzunköprü Yem Yağ Sanayi 1974 yılında 840 ortaklı bir şirket olarak kurulmuştur. 1989 yılında Tarım Kredi Kooperatifleri şirketin % 23 lük sermayesine sahip olmuştur. 2003 yılında ise şirketin sermayesinin % 65 i Tarım Kredi kooperatiflerinin % 25 i Kırklareli Yem Sanayi Anonim Şirketinin % 10 u ise 860 ortağın olmuştur. Uzunköprü Yem ve Yağ Sanayi Tesisleri 2005 Haziran dan 22 Ağustos 2008 tarihine kadar Kırklareli Yem Sanayi ve Anonim Şirketi nce kiralık olarak çalıştırılmıştır. 22 Ağustos 2008 tarihinde Kırklareli Yem Sanayi ve Anonim Şirketi ile Uzunköprü Yem ve Yağ Sanayi Anonim Şirketi, Kırklareli Yem Sanayi Anonim Şirketi bünyesinde birleşerek, Trakya Yem ve Yağ Sanayi Anonim Şirketi unvanı ile faaliyetine devam etmektedir. Unvan değişikliği 10.09.2008 tarihli Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanmıştır. Trakya Yem ve Yağ Sanayi Ticaret Anonim Şirketi için tekrar unvan değişikliği yapılmış olup, yeni unvan Tarım Kredi Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. olarak 19.04.2013 tarih ve 8304 sayılı Ticaret Sicil gazetesinde tescil edilmiştir. Sermayesinin tamamı Tarım Kredi Kooperatifleri' ne ait bir kuruluştur. Unvan değişikliklerini gösteren Ticaret Sicil Gazeteleri EK.1 olarak verilmiştir. Mevcut Ham Yağ Üretimi, Yem Üretimi ve Dolum Tesisi ile ilgili olarak; Kırklareli İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nden 04.08.2011 tarihli ve 2011/23 sayılı ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR kararı alınmıştır. ÇED Görüşü EK.2 olarak verilmiştir Tesis faaliyet alanı 52.820,47 m 2 olup, tesis 9.472 m 2 kapalı alanda kurulmuştur. Mevcut tesise ilave olarak 6000 m 2 kapalı alan yapılması planlanmıştır. 6000 m 2 ilave kapalı alan için Kırklareli İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nden ÇED Kapsam Dışı Görüşü alınmıştır. Görüş yazısı EK.3 olarak verilmiştir. ÇED Kapsam Dışı Görüşü alınan 6.000 m 2 kapalı alanın; 1.847,4 ve 625 m 2 lik kısmının yapı ruhsatı alınmış olup inşaatı devam etmektedir. Planlanan kapasite artışı ve ilave prosesler için bu 6.000 m 2 kapalı alanda vasıf değişikliği yapılacaktır. 12

Faaliyet alanı Tarım Kredi Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş ye ait tapulu alandır. Tapu Örnekleri EK.4 olarak verilmiştir. Tesiste 45 kişi çalışmaktadır. Planlanan rafinasyon ve ekstraksiyon ünitelerinin de ilavesi ile tesiste toplam çalışacak kişi sayısının 60 olması beklenmektedir. Planlanan proje, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin, Ek-1 Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesinin 22. Maddesine Entegre yağ üretim projeleri (bitkisel ürünlerden ham yağ eldesinin ve rafinasyon işleminin birlikte yapıldığı tesisler) girmekte olup, aynı yönetmeliğin Ek-3 formatına göre bu rapor hazırlanmıştır. I.1.2. HİZMET AMAÇLARI: Proje konusu faaliyet; bitkisel ürünlerden ham yağ ve rafine yağ üretim tesisi olup, proje ile bölge ve ülke ekonomisine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Tesisin işletilmesi aşamasında toplam 60 personele ve yan kuruluşlar vasıtasıyla (hammadde, yardımcı madde tedarikçi firmalar, nakliye firmaları vb.) birçok insana iş imkanı sağlanacaktır. Tesisin inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personel yöreden ve Tekirdağ ilinden temin edilecektir. I.1.3. ÜLKE EKONOMİSİ İÇERİSİNDEKİ YERİ, ÖNEMİ, GEREKLİLİĞİ Türk ekonomisi, kararlı yapısal reformlar ve başarılı makroekonomik politikalar ile yüksek bir büyüme performansı göstermiş ve bunun ile dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri haline gelmiştir. Büyüme oranı; 1997-2001 döneminde %1,5 iken 2002-2009 döneminde %4,5 a ulaşmış ve 2010 hedefi ise %6,8 dir. 72 milyon civarında olan Türkiye nüfusu, yıllık ortalama %2 büyüme hızına sahiptir. % 28 i genç olan nüfus 14 yaşın altındadır. Tarım, Türkiye'nin ulusal ekonomisinin ana kaynağıdır. Türkiye'nin tarımsal üretim geliri, 2008 yılında 55 milyar dolar iken yıllık tarım, GSYİH e %14 katkıda bulunur ve nüfus artışına bağlı olarak Türkiye ekonomisi için özel bir öneme sahiptir. Ekonomik olarak aktif nüfusun büyük bir bölümü tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Şu anda, toplam nüfusun% 25'i geçimini tarımdan sağlamaktadır. Türkiye Yağ Piyasası: Türkiye' de bitkisel yağ sanayi, 5 milyon ton yağlı tohum işleme, 1,5 milyon ton rafinasyon ve 1 milyon ton margarin üretim kapasitesine sahiptir. Sektörün mali değeri; 4 milyar dolar ve Türkiye nin tüm gıda sektörü içerisinde yaklaşık % 5-6 oranlarında bulunmaktadır. Popülasyon ve tüketimin artması nedeniyle Türkiye de bitkisel yağlar açık pazar olmaya devam edecektir. 13

Yıl TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Tablo.1 Türkiye'de Bitkisel Yağ İhtiyacı Nüfus Nüfus Artışı (%) Tüketim Miktarı (kg/kişi) Yerli İhtiyaç İhracat Toplam İhtiyaç Yerli Üretim 2004 68.350 1,80 16,7 1.353 160 1.513 460 1.053 2006 69.600 1,83 18,6 1.446 162 1.608 469 1.139 2008 71.100 2,16 19,2 1.523 163 1.689 479 1.211 2010 72.700 2,25 19,9 1.569 165 1.734 788 1.246 2012 74.250 2,13 20,6 1.652 166 1.818 498 1.320 2014 75.800 2,09 21,3 1.736 168 1.904 508 1.396 2016 77.300 1,98 21,9 1.864 170 2.034 518 1.516 2018 78.800 1,94 22,5 1.998 172 2.169 528 1.641 2020 80.300 1,90 23,1 2.134 173 2.308 539 1.769 Türkiye pazarının büyümesi sadece nüfus artışı ile değil kişi başına düşen ihtiyaç ile de alakalıdır. Tahminler Türk yemeklik yağ pazarının bugünden 2020 yılına kadar %40 büyüyeceğini göstermektedir. Buda demek oluyor ki, yerel talebin karşılanması için ek olarak 600.000 mt fazla yemeklik yağa ihtiyaç vardır. Bu yağ ihtiyacının ise % 47 si ayçiçeği yağı, % 7 si ise kanola yağıdır. Türkiye de yağlı tohum işleme, 2003 yılından 2009 yılına kadar 2,8 milyon tondan 3,3 milyon tona büyümüştür. Bunların; Açık % 41 i ayçiçeği tohumu % 35 i pamuk tohumu % 16 soya fasulyesi ve % 9 kolza tohumu dur. Ayçiçeği tohumu işleme ve yağ tüketiminde önümüzdeki 12 yıl için de büyümenin yıllık % 3-4 civarında devam edeceği tahmin edilmektedir. Tablo.2 Türkiye'de Yağ İşleme Hacimleri Toplam Kırma Softseed Kırma 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 kmt 2.809 2.865 2.923 3.010 3.101 3.194 3.289 3.388 3.490 3.594 kmt 1.124 1.200 1.190 1.310 1.360 1.520 1.630 1.720 1.850 1.880 Pamuk ve soya işleme, pazar hedefleri açısından çok farklıdır. Softseed %42 yağ içeriği bakımından yemeklik yağ pazarlarına hitap ederken pamuk ve soya % 18 yağ ve % 79 küspe içeriği bakımından yem sanayiye hitap etmektedir. Bunun yanı sıra, pamuk, Türkiye nin doğu ve güney doğusunda yoğun olduğu için bizim projemizde yer almasının hiçbir yararı yoktur. 14

I.1.4. KURULMASI PLANLANAN TESİSİN TİPİ (YAĞ ÜRETİM ÜNİTELERİNİN HER BİRİ) I.1.4.1. Mevcut Durum: Mevcut tesiste ham yağ üretimi, yem ve dolum tesisine ait prosesler ve iş akış şemaları aşağıda verilmiştir. 1. Ham Yağ Üretim Faaliyeti Ayçiçeği; içerdiği yüksek orandaki (%22-50) yağ miktarı nedeniyle, bitkisel ham yağ üretimi bakımından önemli bir yağ bitkisidir. Ayçiçeği yağı; içerdiği çoklu doymamış yağ asitleri oranının yüksek (%69), doymuş yağ asitleri oranının ise düşük (%11) olması nedeniyle, beslenme değeri en yüksek olan bitkisel yağlardan birisidir. Ayçiçeği yağı; sıvı olarak yemeklerde ve kızartmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, diğer bitkisel yağlarla karıştırılmak suretiyle yemeklik ve sofralık margarin yapılarak da tüketilmektedir. Bugün, dünya bitkisel ham yağ üretiminin % 12.6 sı ayçiçeğinden karşılanmaktadır. Ülkemizde yıllara göre değişmekle beraber, yıllık 220-380 bin ton ayçiçeği yağı üretilmektedir. Türkiye bitkisel ham yağ üretiminin % 46.7 si ayçiçeğinden karşılanmaktadır. Ayçiçeği; yıllara göre değişen, yıllık 1 milyon tonluk ham yağ ithalatının önüne geçe bilmek ve yağ açığımızı kapatmak için üretebileceğimiz en önemli yağ bitkisidir. 2. Yem Üretimi Faaliyeti Beyaz et tüketiminin artması ile etlik civcivlerin yetiştirilen adetleri, yetiştirilme süreleri ve verimli yemleme sağlanabilmesi şartları sözkonusu olmuştur. Bu durum özellikle 20. Yüzyıl başlarından itibaren yem üretim sektörünün gelişmesinde zorlayıcı etken olmuştur. Yem üretiminde hijyen ve yemin vitamin aktivitelerinin arttırılması amacı ile buhar kullanımı söz konusudur. Yem üretiminin şartlandırma prosesinde nisaşta ve proteinlerin sindirilebilirlik özelliğinin arttırılması hedeflenir. Kullanılan buharın özellikle yüksek kalitede, prosesin istediği şartları sağlayacak doğru basınç ve sıcaklıkta olması oldukça önemlidir. 3. Rafine Yağ Dolum Ünitesi Rafine yağ dolum ünitesinde, dışarıdan alınmış rafine yağların sevkiyatına uygun olarak paketlenmesi işlemi yapılır. 15

Genel Vaziyet Planı TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Emisyon Ham Yağ Ünitesi Yem Ünitesi Şekil.1 Mevcut Tesisin Genel Vaziyet Planı Kırklareli İli, Merkez İlçesi, Kavaklı Beldesi, Babaeski Yolu 10.km mevkiinde, E18-D-09C2D Pafta, 9400 ve 9401 Nolu Parsel de, 52.820,47 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde, 9.472 m 2 kapalı alanda yer almaktadır. İşletme ayçiçeğinden ham yağ eldesi, yem üretimi ve dolum konularında faaliyet göstermektedir. Şekil 1 de görüldüğü gibi tesiste; lojmanlar, misafirhane, kantar, garaj, idari bina, yemekhane, trafo (kazan dairesi), depolar, silolar, fabrika ve paketleme (dolum ünitesi) yer almaktadır. 16

3.1 Ham Yağ Üretim Ünitesi Şekil.2 Ham Yağ Ünitesi Vaziyet Planı 17

Ham Yağ Ünitesi işletmede 402 m 2 alanda yer almaktadır. Bu ünitede ayçiçeğinden ham yağ elde etme işlemi gerçekleştirilmektedir. Proses etki eden makine ve ekipman hakkında aşağıda kısaca bilgi verilmiştir. 1. Batak Tankları: 2 adettir. Konik ve dikdörtgen olmak üzere iki çeşit batak tankı bulunmaktadır. Preslerden çıkan ham yağın filtre edilmeden önce depolanması için kullanılır. 2. Prekuat Tankları: 2 adettir. Prekuat tanklarında, batak tanklarından gelen ham yağ, karıştırılmak sureti ile stabil hale getirilir 3. Temiz Ham Yağ Tankı: İşlemi bitmiş temiz ham yağın depolandığı tanktır. 4. Nivigera (Metalik) ve Bez Filtre: Proseste ham yağın filtre edilmesinde nivigera ve bez filtreler kullanılmaktadır. Prekuat tankından gelen homojen yağ bu filtrelerden geçirilerek batak kısmı ayrılmış olur. 5. Vals: Tesiste iki adet vals bulunmaktadır. Valslerin her birinin kapasitesi 100 ton/gün dür. Kabuk kırıcıdan çıkan ve preslere girecek olan hammaddenin preslenme verimini arttırmak amacıyla yağ hücrelerinin parçalanmasında kullanılır. 6. Tava-Yağ Presi: Tesiste beşer adet yağ presi ve bu preslerin altlarında tavalar bulunmaktadır. Yağ preslerinin kapasitesi 80 ton/gün dür. Valsden gelen ezilmiş ayçiçeği tohumu preslerde gerçekleşecek olan sıkım işleminin öncesin tavalarda tavlanarak sıkım işlemine hazırlık yapılır. Ardından preslerde yapılan sıkım işlemi ile ham yağ üretimi gerçekleşmiş olur. 7. Çöp Eleği (Çöp Sasör): 2 adettir. Hammadde silolarında bulunan tohumlar çöp sasöre gelerek kaba pislikler ve ince tozlar uzaklaştırılır. 8. Baraban (Kabuk Kırıcı): Çöp sasörden gelen temiz hammadde tohumu baraban ile parçalanır. 9. Evrika: Kabuk kırma işlemi barabanda gerçekleşen tohumlar evrikada bir fan yardımı ile kabuklarından ayrılır, elenir. Ham yağ ünitesinde tava ve yağ preslerinden emisyon meydana gelmektedir. Tüm preslerin bağlı olduğu iki adet proses bacası bulunmaktadır. Ham yağ ünitesinde atık su meydana gelen makine veya ekipman bulunmamaktadır. 18

TOHUM TEMİZLEME VE DEPOLAMA KIRMA VE EZME EMİSYON KÜSPE PİŞİRME VE PRESYON BUHAR Yem tesisinde kullanılmaktadır HAM YAĞ TORTUSU HAM YAĞ KURU HAVA FİLTRE TEMİZ HAM YAĞ DEPO Şekil.3 Ham Yağ Ünitesi İş Akım Şeması Ham Yağ Üretim Ünitesi: 1. Tohum Temizleme ve Depolama: Gelen ayçiçeği tohumları çöp eleklerinden geçirilerek çöpü alındıktan sonra tohum deposuna alınır. 2. Kırma ve Ezme: Tohum silosundan helezon yardımıyla alınan ayçiçeği tohumları elevatörlerle kırma (balaban) verilir. Kabuğu kırılan ayçiçeği tohumları evrika (kabuk ayırma) yardımıyla kabuğu fan sistemiyle alınır. Alınan kabuklar yakıt olarak kullanılmak için kazan dairesine gönderilir. Kabuğu kısmen alınmış ayçiçeği içleri pulcuklama yapmak için vals (ezme) ünitesine verilir. 3. Pişirme ve Presyon: Valsden gelen ezilmiş ayçiçeği içleri presin yağ verimini iyileştirmek amacıyla ortalama 100 0 C de tavlanarak pişirilir. Tavlanarak hazır hale gelmiş olan ayçiçeği içleri yağını almak amacıyla preslere verilir. Bu sistem kapalı bir sistem olup, su buharı ve VOC emisyonu meydana gelmektedir. Bu sistemden herhangi bir yağ uçuşu bulunmamaktadır. 4. Ham Yağ: Preslerden alınan ham yağ içerisinde bulunan safsızlıkların çöktürülmesi için ham yağ dinlendirme tanklarında bekletilir. 5. Filtre: Ham yağ dinlendirme tanklarındaki hamyağ bir pompa vasıtasıyla çekilerek nivigara(tel filtre) filtresine verilir. Burada filtreden elde edilen temiz ham yağ ham yağ deposuna bir pompa 19

vasıtasıyla gönderilir. Filtre yüzeyinde kalan yağ batağı diye adlandırılan filtre artığı içerisinde bir miktar daha yağ bulundurduğu için bir elevatör yardımıyla tekrar preslere verilir. 6. Temiz Ham Yağ Depo: Filtreden elde edilmiş temiz ham yağ temiz ham yağ depolarında biriktirilerek satışa sunulur. Şekil.4 Ham Yağ Tankları 20

Şekil.5 Ham Yağ Filtre Ünitesi Şekil.6 Ham Yağ Filtresi 21

Şekil.7 Kabuk Ayırma ve Vals Şekil.8 Tohum Kırma Ünitesi 22

Şekil.9 Çöp Eleği Şekil.10 Yağ Presi 23

3.2 Yem Üretimi Ünitesi TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Şekil.11 Yem Üretimi Vaziyet Planı 24

Yem üretim ünitesi, işletmede 4.630 m 2 alanda yer almaktadır. Bu ünitede ayçiçeğinden elde edilen ham yağlardan arta kalan küspeler yem fabrikalarına gönderilmekte ve tesis içinde üretilen yeme de ilave edilmektedir. Aşağıda proses etki eden makinelerin ayrıntılı açıklaması bulunmaktadır. 1. Soğutucu: 2 adettir. Yem preslerinden gelen pelet yemlerin çuvallama öncesi soğutulması amacıyla kullanılır. 2. Melasyer: Yapılacak olan yem formülasyonunda kullanılacak melasın, istenilen miktarda melas tankından verilerek diğer hammaddeler ile karıştırılmasını sağlar. Kapasitesi 50ton/saat olan bir adet melasyer bulunmaktadır. 3. Çuvallama Kantarı: Paketlenecek olan yem miktarını ayarlamak için kullanılır. 4. Kumanda Odası: Yem prosesinde bulunan tüm makinelerin kumanda merkezidir. 5. Pelet Pres: 2 adettir. Her biri 50 ton/saat kapasiteye sahiptir. Pres bunkerinden gelen yemin buhar ve basınç yardımı ile sıkıştırılarak istenilen boyutta pelet haline getirildiği makinelerdir. 6. Mikser: Yem formülasyonunda kullanılan hammaddelerin karıştırılma işleminin yapıldığı yerdir. 7. Yem Bunkeri: Sevkiyata hazır hale gelen pelet ve toz yemlerin depolandığı hücrelerdir. 3 adet yem bunkeri bulunmaktadır. Biri dört bölmeli diğerleri ise tek bölmelidir. 8. Pres Üstü Yem Deposu: Mikserden çıkan karıştırılmış yem formülasyonunun pres öncesi depolandığı yerdir. 9. Pelet Eleği: 2 adet bulunmaktadır. Preslerden çıkan pelet yemlerin tozlarından ayrılmasını sağlayan elektir. 10. Aspiratör: 2 adet bulunmaktadır. Proseslerden kaynaklanan tozun uzaklaştırıldığı makinelerdir. 11. Değirmen: 2 adettir. Hammaddelerin öğütüldüğü yerdir. 12. Jet Filtre: Aspiratörlerden gelen tozları filtre ederek uzaklaştırır. Yem ünitesinde dolum ünitesinde atık su ve emisyon meydana getiren herhangi bir işlem yapılmamaktadır. Atık su ve emisyona neden olacak makine ve ekipman bulunmamaktadır. 25

HAMMADDE GİRİŞİ VE DEPOLAMA KANTAR DEĞİRMEN MİKSER(KARIŞIM YERİ) PRES SOĞUTUCU MAMUL MADDE DEPOLAMA PAKETLEME Şekil.12 Yem Üretimi Ünitesi İş Akım Şeması 1. Hammadde Girişi Ve Depolama: Hammaddelerin geneli hububat ve hububat yan ürünleridir. Yapılacak yem çeşidine göre hammaddeler hammadde depolarına alınır. 2. Kantar: Yapılacak yem çeşidine göre yem hammaddeleri kantara otomatik olarak alınır. 3. Değirmen: Kantardan geçen yem hammaddeleri öğütülmek amacıyla değirmenlere sevk edilir. 4. Mikser(Karışım Yeri): Değirmenden geçen yem formülasyonları homojen bir karışım elde etmek amacıyla mikserde ortalama 3-5 dak. arası karıştırılır. 5. Pres Mikserde karıştırılan yem formülasyonları çuvallama kolaylığı ve besleme pratiği çabuk olsun diye preslerde buhar verilerek palet formlarına sokulur. 6. Soğutucu: Preslerden, paletler buhardan dolayı sıcak çıktığından bunların soğutulması için soğutucularda soğutulur. 7. Mamul Madde Depolama: Soğutucudan çıkan palet yemler formüllerine göre mamül madde depolarında stoklanır. 8. Paketleme: Mamul madde depolarında bulunan yemler ortalama 50 kg lık jüt torbalarda paketlenir. Satışa sunulur. 26

3.3 Dolum Ünitesi TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Şekil.13 Yağ Dolum Vaziyet Planı Yağ dolum ünitesi, 2.433 m 2 kapalı alanda yer almaktadır. Bu ünitede ayçiçeğinden elde edilen ham yağların ambalajlara dolum işlemi gerçekleştirilmektedir. Firmaların talebi doğrultusunda 1 lt, 2 lt ve 5 lt lik pet şişelere ve 5 lt, 10 lt ve 18 lt lik tenekelere günlük toplam 120 ton olarak rafine yağ dolum yapılmaktadır. 1- Pet Dolum Hattı: Rafine yağ depolarından gelen yağ, pet dolumu yapılacak ise pet dolum hattına alınır. 2- Teneke Dolum Hattı: Rafine yağ depolarından gelen yağ, teneke dolumu yapılacak ise teneke dolum hattına alınır. 3-Rafine yağ Depoları: Dolumu yapılacak dışarıdan alınan rafine yağın depolandığı yerdir. 27

Dolum ünitesinde atık su ve emisyon meydana getiren herhangi bir işlem yapılmamaktadır. Atık su ve emisyona neden olacak makine ve ekipman bulunmamaktadır. RAFİNE YAĞ DOLUM PAKETLEME DEPO Şekil.14 Rafine Yağ Dolum Ünitesi İş Akım Şeması Rafine Yağ Dolum Ünitesi İş Akım Şeması Açıklanması: Rafine Yağ: Dışarıdan alınan rafine edilmiş bitkisel yağlar ön filtreden geçirilerek rafine tankına alınır. Dolum: Tanklarda bulunan bitkisel yağlar farklı boyutlarda ve çeşitte ambalajlara doldurulmak için otomatik dolum makinelerine 2. Filtreden geçirilerek bir pompa yardımıyla alınır. Paketleme: Pet dolum ve teneke dolum hatlarında bulunan dolum makineleri rafine tankından gelen rafine edilmiş yağı istenilen ambalaja dolumu yapar ve depolamak amacıyla depoya sevk edilir. Depo: Dolumu ve paketlemesi yapılmış ürün satışa sunulmak üzere depoda bulunan raflara alınır. I.1.4.2. Planlanan Durum A) Ekstraksiyon ile Ham Yağ Eldesi: Tesiste mevcut durumda; bitkisel ürünlerden ham yağ eldesi ve yem üretimi yapılmaktadır. Proje ile birlikte ham yağ kapasitesinin arttırılması ve söz konusu tesise ekstraksiyon ve rafinasyon ünitesi ilave edilmesi planlanmaktadır. Ekstraksiyon işlemi kısaca, hammaddedeki yağın uygun nitelikteki çözücülerde çözündürülerek alınması ve daha sonra elde edilen yağ, çözgen karışımından (misella) ham yağın uygun yöntemlerle geri kazanılması olarak tanımlanabilir. Ekstraksiyonda izlenen başlıca işlem kademeleri; materyaldeki yağın çözgenle yıkanması, misellanın filtrasyonu, miselladan çözgenin destilasyonu ve sıyırma, çözgenin küspeden uzaklaştırılması, yaş küspe ve miselladan uçurulan çözgenin geri kazanılması ve nihayet küspenin kurutulup soğutulması şeklinde sayılabilir. Yağ hammaddelerinin ekstraksiyon tekniği ile yağın alınmasında, işlemin mekanizması ile bunun gerektirdiği koşulların bilinmesi ve bu koşullara mutlaka uyulması gerekir. Bunun için her 28

şeyden önce, işlenecek hammaddenin içerdiği yağı en kısa sürede alınabilecek şekilde hazırlanması (pulcuklandırılması) gerekir. Ayrıca işlem sonunda elde edilen misellanın yağ bakımından öngörülen oranda zenginleşmesini sağlamak üzere, kullanılan çözgenin alınacak yağa özgün bir çözücülüğe sahip olması, miselladan ve yağdan kolaylıkla uzaklaştırılabilen bir nitelik göstermesi, işlemin kolaylıkla yürütülebilmesi açısından önemlidir. Bu arada çözgenlerin özellikle yağ veya çekirdekteki diğer bileşenler ile kimyasal bir tepkimeye girmemesi, buharlarının zehir etkisi yaratmaması, uçurulduğunda küspe ve yağda kalıntı bırakmaması, karsinojenik etkisi nedeniyle aromatik bileşikleri içermemesi, yada en fazla % 0,5 1,0 oranında içermesi, kaynama noktasının suyunkinden daha düşük ve dar sınırlar arasında olması, ucuz ve kolay bulunabilmesi ve yanıcı ve patlayıcı olmaması gibi niteliklere de sahip olması gerekmektedir. Sayılan tüm bu niteliklere sahip bir çözgen tipini bu gün için bulmak mümkün değildir. Bununla birlikte günümüz yemeklik yağ sanayi, bilinen çözgenler içinde en yaygın olarak hidrokarbonlardan hekzanın 60-70 o C ler arasında kaynama gösteren fraksiyonunu kullanmaktadır. Bunun dışında yine işlemlerin verimli ve yağ kalitesini koruyacak şekilde yürütülebilmesi için, bir yandan çekirdek ezmesi ile çözgen temasının karşıt akım prensibine göre oluşturulurken, diğer yandan da işlem sıcaklığı, çözgenin kaynama noktasının birkaç derece altında tutulmalıdır. Böylece hem yağ ve hammadde yapısındaki diğer bileşenlerin yüksek sıcaklık etkisinde bozulma tepkimeleri vermesi önlenir, hem de oluşan misellanın viskozitesinin pğüçalışma sıcaklığı etkisinde düşmesi ve akışkanlığının artması sağlanır. Diğer taraftan sıcaklığın çözgenin kaynama noktasının altında olması, sıvı formunu koruması ve işletmedeki çözgen kaybının minimum düzeyde tutulabilmesi için kaçınılmaz bir zorunluluktur. Çünkü söz konusu kaybın, günlük sirküle edilen çözgenin % 0,5 inin üstüne çıkması, işletme ekonomisi açısından kesinlikle istenmez. Ekstraksiyon aşamasında, ilk göze alınan misella, pompa vasıtasıyla basılan hekzan ile karışır, hekzan çekilir ve bir sonraki gözde tekrar basılır, bu işlem bütün gözlerde aynı şekilde devam ettirilir. En son gözden alınan hekzan, solvent geri kazanım aşamasına gönderilerek hekzanın içine alınan yağın ayrılması sağlanır. Bir miktar hekzanı bünyesine almış Misella ise hekzanın buharlaştırılarak misellanın kurutulacağı son aşamaya gönderilir. Ekstraksiyon Ünitesine ait iş akış şeması Şekil.15 olarak verilmiştir. 29

Şekil.15 Ekstraksiyon İş Akış Şeması 30

B) Rafine Yağ Üretimi Bölümü a) Degumming (Yapışkan Maddelerin Alınması) Ham yağlarda bulunan gumlar (yapışkan madde),tortu, vaks ve serbest asitleri gibi istenmeyen safsızlıkların fosforik asit ile muamele edilerek yağdan uzaklaştırma işlemidir.işlenecek olan ham yağın mevcut dekstürüne göre verilecek fosforik asit otomatik dozajlama sistemi ile akış ölçerden miktarı ayarlanarak bir mikser yardımıyla yağa karıştırılması sağlanır ve reaksiyon tankından geçirilir. b) Nötralizasyon Ham yağların yemeklik yağ olarak tüketilebilmeleri için serbest yağ asitlerinin yağdan uzaklaştırılması gerekmektedir. Bunun için ham yağ içindeki serbest yağ asitleri kostik ile sabunlaştırılarak oluşan sabunun yağdan uzaklaştırılması yöntemi kullanılır. Yağın içinde bulunan serbest yağ asitlerinin, belirli bir düzeye indirilmesi amacı ile dozajlaşan kostik, ham yağla mikser yardımıyla karıştırılarak uzaklaştırılması gereken tüm yabancı maddelerin ayrılmasını sağlayan otomatik seperatöre gönderilir. Söz konusu seperatörde yabancı maddelerinden arınmış, serbest yağ asitleri düşürülmüştür yağ, daha sonraki vinterizasyon işlemi için kristalizasyon tanklarına gönderilir. Soapstock (sabun maddesi) adı verilen uzaklaştırılması istenen yabancı maddeler ise soapstock stok tanklarına alınır. Stok tanklarında biriktirilen soapstock, yeterli miktara ulaşınca, geri kazanım için, lisanslı araçlar ile lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilir. c) Vinterizasyon Yağların rafinasyonu sırasında uygulanan bir işlem basamağıdır. Soğukta kristalleşerek sıvı yağlarda bulanık bir görüntü oluşturan yüksek erime noktalı doymuş trigliseritlerin uzaklaştırılması amacıyla uygulanır. Bu amaçla, reaksiyon tankında iyice karıştırılan yağ sırası ile 1. Eşanjörde (yağham yağ), 2. Eşanjörde (yağ-soğuk su-fan) ve son olarak 3. Eşanjörde (yağ-soğuk su-komp.) soğutularak kristalize tanklarına alınır. Ortalama 8 saat, ham yağ çalışma kapasitesine göre birbirine bileşik kaplar metodu ile bağlı olan içinde bulunan serpantinlerde soğuk su dolasan ve de karıştırıcılı zaman + kapasiteye göre imal edilmiş tanklarda bekletilir. Bekleme ısısı 5-15 o C dir. Burada düşük sıcaklıkta yağın içinde oluşan kristaller, bir başka eşanjörde normal su ile 10-15 o C arasında ısıtılarak seperatöre gönderilip yağdan ayrılır. Vinterizasyon işlemi tüm yağlarda yapılabilir ancak içerdiği özelliklerden dolayı ayçiçeği yağında özellikle yapılmaktadır. d) Yıkama: Separatörden çıkan nötr yağ, eşanjörde buhar ile ısıtılarak 75-90 o C ye kadar ısıtılır. Mikserde 75-95 o C ısıdaki su ile karıştırılır. Bu suyun miktarı yağ tonajının % 8-20 siarasında değişir. Bu oran yağdaki kalan sabun miktarına göre ayarlanır. Su ile karıştırılmış olan yağ seperatöre verilerek içindeki sabunlu su ve nötr yağ ayrılır. Ayrılan sabunlu su,atık su arıtma tesisine gönderilerek arıtılacaktır. Arıtılan atık sular, deşarj için izin verilen standart değerlere getirilip kuru dere yatağına deşarj edilecektir. e) Kurutma: Seperatörde sabunlu sudan ayrılan nötr yağ, vakum altındaki kurutma tankına verilir.burada 100 o C de rutubeti alınan nötr yağ daha sonraki tat ve koku alma işlemi için stok tanklarına aktarılır. 31

f) Ağartma: Ağartma işlemi, yağın yapısında bulunan renk verici maddelerin ve klorofillerin ağartma toprağı ile absorbe edilerek uzaklaştırılması işlemidir. Bu işlem kademesinde kurutucudan alınan yağ, buhar ile 100-105 o C ye kadar ısıtılır, ağartma toprağı dozajlanır ve vakum altındaki karıştırıcılı tanklarda karıştırılır. 30-45 dakika arasında toprakla karısan yağ, otomatik filtrelerden süzülerek stok tanklarına alınır. Filtrelerden alınan ağartma toprağı ise,atık ağartma toprağı biriktirme alanında depolanıp, yeterli miktara ulaşınca, bertaraf edilmek üzere lisanslı araçlar ile lisanslı çimento farikalarına gönderilir g) Deodorizasyon: Deodorizasyon işlemi, yağa istenmeyen tat, koku ve renk veren maddelerin, yüksek sıcaklıkta ve düşük basınç altında yağdan uzaklaştırılması amacıyla uygulanır. Stok tanklarından alınan nötr yağ, deodorizasyon işlemi için ön kurutmaya alınır. Yağ ısısı kontrole edilerek eşanjörde yağın karakter ve yapısına göre 220-250 o C ye kadar ısıtılıp deodorize kolonuna alınır. Burada yüksek sıcaklık ve vakum altında renk pigmentleri veklorofiller patlatılarak renksiz hale getirilip, koku veren aromatik maddeler, deodorize kolonu içerisinde yağdan uzaklaştırılan destilat (asit yağı) yoğunlaştırılarak deodorize kolonunun destilat bölümünde toplanır. h) Soğutma Deodorizasyon ünitesinden çıkan rafine yağ, stok tanklarına alınır. Stok tanklarında rafine yağ içine perlit dozlanır ve 5-15 o C ye soğutularak karıştırıcılı tanklarda karıştırılır ve filtrelerden süzülerek doluma (ambalajlama birimine) gönderilir. Bu son isleme parlatma filtrasyonu adı verilir. Filtrelerden alınan yağlı perlit ise, uygun ambalajlarda biriktirilerek, yeterli miktara ulaşınca, geri kazanım için, lisanslı araçlar ile lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilecektir. Rafine Yağ Üretimi İş Akım Diyagramları EK.5 olarak verilmiştir. 32

Şekil.16 Rafinasyon İş Akış Şeması 33

YARDIMCI TESİSLER: Mevcut durumda işletmede enerji olarak kömür ile ayçiçeği çekirdeğinin kabuklarının yakılması ile elde edilen enerji kullanılmaktadır. Tesiste enerji temini için 3,25 MW ısıl gücünde kazan kullanılmaktadır. Yıllık yakıt tüketimi ihtiyacı; kömür için 150 ton/yıl, ayçiçeği kabuğu için 750 ton/yıl dır. Planlanan durumda da, yakıt olarak kömür ve ayçiçeği kabuğu kullanılacaktır. Ancak hem kapasite artışı için gerekli enerjiyi temin etmek, hem de oluşacak emisyon değerlerini sınır değerlerin altında olmasını sağlayacak daha verimli bir kazan kurulmuştur. Bu nedenle, mevcut kömür kazanı değiştirilerek yerine, 6,24 MW ısıl gücünde akışkan yataklı kömür kazanı kullanılacaktır. Akışkan Yataklı Buhar Kazanının teknik özellikleri aşağıdaki gibidir. 1. Akışkan Yataklı Buhar Kazanı Kazan adedi : 1adet Kazan tipi : AYBK 10 Buhar kapasitesi : 10.000 kg/h Isıl kapasite : 5.500.000 kcal/h İşletme basıncı : 15 bar Tasarım basıncı : 17 bar Test basıncı : 25.5bar Kazan verimi : 88 % Yakılacak yakıt : Linyit (% 50 kömür & % 50 ayçiçek kabuğu) Yakıt üst ısıl değeri : 3000 kcal/kg Yakıt alt ısıl değeri : 4500 kcal/kg Max. kapasitede yakıt tüketimi : 1444 kg/h (4500 kcal/kg değerinde kömüre göre) Doymuş buhar sıcaklığı : 200 C Besi suyu sıcaklığı : 102 C Oransal çalışma aralığı : 90 100 % Yatak sıcaklığı : 750 880 C Tane iriliği : 0 8 mm. Yakıt içerisinde max.nem : 20 % Max. kükürt oranı : 2 % Kül ergime sıcaklığı : 1300 C Malzeme: Ürün gövdesi ve diğer saç kısımlar, DIN 17155 e ve DIN EN 10028-part 2 ye uygun özel kazan sacından, membran duvar su boruları DIN 2448 e ve EN 10216-2 ye uygun rudan imal edilmiştir. Konstrüksiyon Özellikleri: Ön yakma kamarası kesiti dikdörtgen şeklindedir. Kazan yan duvarları radyasyon yüzeyi olarak 53/60 lık borudan gaz sızdırmaz (membran) olarak inşa edilecektir. Buhar rezervi, ana buhar çıkış vanası, basınç ve seviye kontrol ekipmanları, işletme ve emniyet donanımları, kazanın drum kısmında yapılacaktır. Sistemde su borulu ekonomizer ve duman borulu yakma havası ısıtıcısı bulunmaktadır. 34

2. Kazan Armatürleri TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Ana buhar vanası Ana buhar by-pass vanası Besi suyu giriş çekvalfi Yüzey blöf vanası Dip blöf vanası Dip blöf kontra vanası Hava firar vanası (nefeslik) Tam kalkışlı yaylı emniyet ventili Magnetik su seviye göstergesi Seviye göstergesi bağlantı vanaları Seviye göstergeli blöf vanası Seviye kollektör blöf vanası Elk4+(soft starter+düşük seviye alarmı) Limit presostar (işletme +eminiyet) Manometre ve helezonu 3 yollu manometre musluğu Basınç transmitteri 3. Kazan Besleme Pompaları 3.1.Kazan Besleme Pompası Yüksek sıcaklıklarda çalışabilme özelliğine sahiptir. Çok kademeli santrifüj tip pompadır. Bakımı kolaydır, işletme sırasında ihtiyaç durumunda servis sorunu yaşatmayan pompa tipidir. Pompa adedi : 2 adet Pompa marka : MAS Pompa modeli : KMB 32-8 Pompa debisi : 14 m 3 /h Pompa basıncı : 200 mss Motor gücü : 11 kw Pompa devri : 2900 d/d Salmastra tipi : Mekanik 3.2.KAZAN BESLEME POMPASI ARMATÜRLERİ Pompa emiş vanası Pompa çıkış vanası Disko çekvalf Pompa emiş filtresi Manometre (sifonu ile komple) 3 yollu manometre musluğu Pirometre 35

4. Yüzey Ve Dip Blöf Sistemleri 4.1.Otomatik Yüzey Blöf Sistemi Marka: GESTRA veya madili İletkenlik ölçme probu: LRGS 1S-1 Oransal blöf vanası Diskoçekvalf Kontrolör 4.2.Otomatik Dip Blöf Sistemi Marka: GESTRA veya madili Otomotik Dip Blöf vanası: MPA46 4.3.Buhar Sayacı Marka : ENDRESS HAUSER Sayaç tipi : Vortex Hassasiyet : ±1% 4.4.Oransal Seviye Kontrol Sistemi 4.5.Kapasite Su Seviye Elektrodu 5. Termik Degazör Suyun içerisinde çözünmüş halde bulunan CO2 ve O2 gazları sudan ayrıştırılmadığı takdirde kazan içerisinde ve tesisatta korozyona sebep olmaktadır. Bu korozyon oksijen ve karbon dioksidin metal yüzeylerle kimyasal reaksiyonu sonucu oluşmaktadır. Sistemin bu yabancı gazlardan arındırılmasının iki yolu bulunmaktadır. 1- Kimyasal Şartlandırma 2- Termik Ayrıştırma 5.1. Kondens Tankı: Kondens tankındaki sıcaklık sistemden dönen kondens suyunun sıcaklığı ile yaklaşık 60-80 C sıcaklığa çıkmaktadır. Eğer sistemden gelen kondens dönüşleri, kondens tankının sıcaklığını 60 C nin üzerine çıkarmak çin yeterli değilse, kondens tankı içerisine bir serpantin yapılarak buharlı ısıtma yapılmasında fayda vardır. Bu yüzden eğer firmamızda kondns tankı sıcaklığını arttıracak kondens dönüşü yoksa, ısıtıcı serpatini firmamızdan talep ediniz. 5.2. Degazör Domu: Degazör domu gövdesi paslanmaz saçtan olup, pülverizasyon tabloları paslanmaz çelik saçtan imal edilecektir. Degazor üzerinde tanka bağlantı ve diğer lüzumlu irtibat flanşları bulunmaktadır. 5.3. Degazör Alt Tankı: Tank yatık silindirik bombe başlı olarak imal edilecektir. Tankta degazör bağlantı flanşları ve gerekli diğer bağlantı irtibatları bulunacaktır. Tankın dışı iki kat antipas boya ile boyanacak ve tank iki adet çelik ayak üzerine oturtulacaktır. 36

6. Yakma Havası Isıtıcısı Bacadan atılan yüksek sıcaklıktaki duman gazlarının ısısından istifade edilerek, sisteme verilen yakma havası ısıtılmaktadır. Bu sayede kazanın baca kayıplarını düşürerek, buradaki ısıyı ocak içerisine tekrar basmak suretiyle, yatakta ısıl kararlılık sağlanmakta ve yanma verimliliği arttırılmaktadır. 7. Besi Suyu Ekonomizeri Yakma havası ısıtıcısından çıkan baca gazları henüz bünyesinde kullanılabilir ısı taşımaktadırlar. Bu ısıyı da bir ekonomizer vasıtasıyla kazan besi suyuna aktararak hem enerji tasarrufu sağlanmış olacak, hem de drum içerisindeki doymuş suyun kararlılığı arttırılmış olacaktır. 8. Plc Kontrolü Otomasyon Ve Kumanda Panoları Akışkan yataklı kazanda yakma sistemine insan müdahalesi yoktur. Sistem kullanımı en kolay ve otomasyonu en gelişmiş katı yakıt yakma sistemidir. Sistem büyüklüğü gözönüne alındığında kazan en az işçilikle işletilebilmektedir. Operatör PLC kontrollü kumanda panosundan sistem verilerini girer ve kazanı otomatik çalışmada devreye alır. Sonrasında kazan, buhar basıncı yatak sıcaklığı, yatak basıncı gibi verileri sürekli kontrol ederek yakıt ve hava beslemesini otomatik olarak yapar. Kazanın kömür beslemesi, taze hava fırını, baca gazı aspiratörü ve kazan besisuyu beslemeyi ister otomatik, ister manuel olarak çalıştırabilir. 9. İç Kömür Hazırlama Kazan kömür bunkeri tesis edilecek ve alttan helezonlu verici ile irtibatı olacaktır. Kömür devir sayısı otomatik kumanda ile ayarlanan helezonlu besleme sistemi vasıtası ile kazana sevk edilecektir. Kazana kömür beslemesi, yatak sıcaklığına ve buhar basıncına bağlı olarak yapılacaktır. 10. Dış Kömür Hazırlama Kömür stok sahasında stoklanan kömür bir kepçe vasıtasıyla besleme bunkerine yüklenir. Besleme bunkerinin altında bir vibrasyonlu besleyici bulunmaktadır. Bunkerden vibrasyonlu besleyici vasıtasıyla alınan kömür konveyör banta iletilir. Konveyör ile taşınan kömür, bir elek sistemine gelir. Burada elek altı toz kömürü bir bunkerde toplanır, 8mm ve üzeri elek üzerinde kalan kömürler çekiçli kırıcıya iletilir. Kırıcıda parça boyutu 8mm ve altına düşürülen kömür, bir helezon vasıtasıyla elevatüre iletilir. Bu helezon hem kırıcıdan dökülen kömürü, hem de elek altı toz kömürünü taşır. Helezonla taşınan kömür bantlı tip, otoblokajlı elevatöre taşınır ve elevatör, toz kömürünü iç kömür hazırlama ünitesindeki bunkere yükler. 37

11. Hava Nozulları TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Akışkan yataklı kazanlarda hareket eden bir ızgara sistemi yoktur. Katı yakıt, kül ve kömür karışımından meydana gelen ortamda, bir hava yastığı üzerinde yanmaktadır. Primer yakma havasını sağlayan hava nozulları yüksek ısıya dayanıklı özel bir kumanda düzeni vasıtası ile ayarlanabilecektir. 12. Primer Yakma Havası Fanı Kömür ve kül karışımını askıda tutmak ve gerekli yakma havasını nüzul sitemin altına vermek üzere özel bir taze hava fanı tesis edilmektedir. Fan hesaplanmış olan, belirli değerleri karşılayacak kapasitede imal edilmiş olacaktır. Fan tarafından kazana basılan hava miktarı yatak sıcaklığına, çekilen buhar miktarına ve birim zamanda kazana sevk edilen kömür miktarına bağlı olarak özel bir kumanda düzeni vasıtası ile ayarlanabilecektir. 13. Sekonder Yakma Havası Fanı Primer yanma sonucu ortaya çıkan az miktarda CO uygun yerden uygun debi ve basınçta verilen sekonder hava ile yakılarak CO emisyonlarının Hava Kalitesi Koruma Yönetmeliği nde belirlenen sınırların altında kalması sağlanır. 14. Baca Gazı Aspiratörü Siklon ve kanallarda yeterli vakumu temin etmek üzere bir aspiratör kullanılacaktır. Aspiratör belirli karakteristikleri karşılayacak şekilde seçilmiştir, akışkan yatak sıcaklığında meydana gelecek yanma odası basınç yükselmelerini ve basınç düşmelerini karşılayacak ve istenilen değerlerde tutacak şekilde hız kontrol cihazı ile çalıştırılacaktır. 15. Partikül Tutucu Siklon Filtre Yanma hücresinden baca tarafına sürüklenen kaba kül partiküllerinin tutulması için kullanılan siklon filtre ardından gelecek olan hassas filtrasyon malzeme ocak içerisindeki radyasyon ısısının korunmasını, dolayısıyla, kömürün ve karbonmonoksidin daha iyi yanmasını sağlamakta bu esnada da ocak sıcaklığını stabil tutmaktadır. 16. Refrakter Yanma odasında nüzul plate üzerindeki yan duvarların yeterli yükseklikte refrakter malzeme ile korunması ve hava kutusunun iç yüzeylerinin refrakter ile kaplanması teklifimize dahil edilmiştir. Refrakter malzeme ocak içerisindeki radyasyon ısısının korunmasını, dolayısıyla, kömürün ve karbonmonoksidin daha iyi yanmasını sağlamakta, bu esnada da ocak sıcaklığını stabil tutmaktadır. 17. Duman Kanalları Kazanı terke den duman gazlarının siklon filtre, aspiratör ve hassas filtre arasındaki bağlantılarını sağlamak üzere, yeterli kesit ve uzunlukta duman kanalı yapılması teklifimiz dahilindedir. Duman kanallarımız izolasyonludur. 38

18. İlk Ateşleme (Start-Up) Sistemi Ve Komple Tesisatı Sistem soğuk durumda iken kazana yol vermek için motorin ile çalışan bir adet brülör tesis edilecektir. Akışkan yatak sıcaklığı belirli bir sıcaklığa eriştikten sonra kazan içine kömür sevkiyatı yapılacak ve brülör devre dışı bırakılacaktır. Brülör ihtiyacı olan havayı taze hava fanından temin edecek olup tam kapalı hermetik tipre imal edilecektir. Bu iş için bir adet yeterli hacimde motorin tankı kullanılacak olup, motorin tesisatı teklifimiz dahilindedir. 19. Ana Buhar Dağıtım Kollektörü Kazan dairesi içerisine bir ana buhar dağıtım kollektörü yapılacaktır. Kollektör üzerinde kazandan gelen buhar hattı için bir vana ve degazore giden buhar hattı için vana bulunacaktır. 20. Torbalı Filtre Siklon filtreden kaçan çok ince taneli uçucu kül torbalı filtrede tutulur. Torbalı filtre sayesinde dışarıya atılacak toz partikül emisyonu H.K.K.Y. ne uygun değerde olmaktadır. Torbalarda tutulan toz partikülleri ters hava şoku ile filtrenin bunkerinde toplanır. Filtre gövdesi basınca ve vakuma dayanıklı olacak şekilde dizayn edilecek, gövde üzerinde hava sızdırmazlığı için gerekli sızdırmazlık elemanları bulunmaktadır. Filtre gövdesi st 37 malzemeden ve köşebent profil desteklidir. Filtre konik içerisindeki bakım yapılması için gövde konik üzerine özel dizaynlı sızdırmazlıklı kolay açılabilir sıkma aparatlı menteşeli kapaklar bulunmaktadır. Filtre tıkandığında kendini temizleyecek ters hava sistemi otomatik olarak çalışacaktır. Torbalar üstten kolayca değiştirilebilecek şekilde dizayn edilmiştir. Torbalı filtre kullanılması durumunda garanti edilen değer, tozluluk <150 mg/m3 tür. 21. Baca Gazı Emisyonları Baca gazı emisyon sınır değerleri Hava Kalitesi Koruma Yönetmeliğine uygun olacaktır. 22. Çelik Baca Torbalı filtreden temizlenmiş olarak çıkan duman gazlarının dışarıya atılması için bir adet çelik baca yapılacaktır. Baca içi 31G kalite paslanmaz saç kılıf geçirilecektir. 23. Kireç Bunkeri Akışkan yataklı kazanlarda yatak içerisine kireçtaşı beslenerek kükürt dioksit tutulur. Kireç ve kömür yatağa girdiğinde 850 C sıcaklıkta reaksiyona girer. Kireç hazırlama sistemi, kirecin kömüre homojen bir şekilde karışımını sağlamak üzere kurulmuştur. Kireç bunkerine dolum bir kepçe vasıtası ile yapılacaktır. Kireç bunkerinde depolanan kireç, kömür hazırlama ünitesinde tam karıştırılarak kazana sevkedilecektir. Kazan devreye alınmadan önce işverenin görevlendirdiği operatör Yıldız Kazan tarafından 1 hafta eğitime tabi tutulacaktır. Kazan besi suyu ve kazan suyunun aşağıdaki değerlerde olmasını işveren sağlayacaktır. 39

Kazan Besi Suyu Değerleri Görünümü: Renksiz, berrak, içerisinde çözünmüş asılı madde olmayacak. 25 C de ph : 8,5-9,5 arasında Toplam sertlik : <1mg CaCO 2 /kg Oksijen : <0,02mg O 2 /kg Karbondioksit : <20 mg CO 2 /kg Toplam demir : <0,05 mg Fe/kg Toplam bakır : <0,01 mg Cu/kg Oksit formunda KMnO 4 : <10 mg KMnO 4 /kg Yağ : <1 mg/kg Toplam alkalinite : <0,133 mg CaCO 3 /kg Kazan Suyu Değerleri Görünümü: Renksiz, berrak, içerisinde çözünmüş asılı madde olmayacak. 25 C de ph : 10,5-12 arasında ph 4,3 e kadar asid kapasitesi : <15mmol/kg Toplam alkalinite : <750mg CaCO 3 /kg ph 8,2 ye kadar asid kapasitesi : <1-10mmol/kg Kostik alkalinite : 50-400mg CaCO 3 /kg 25 C de iletkenlik orijinal numunede : <7.000msiemens/cm Toplam çözünmüş katı madde (toplam tuz): <3.500 mg/kg Silikat : <100mgSiO/kg Fosfat : <30mg PO 4 /kg I.1.5.KAPASİTESİ: Tesiste yapılan ham yağ üretimi, yem üretimi ve dolum ünitesi faaliyetleri için, 04.08.2011 tarih ve 2011/23 sayılı ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir. ÇED Görüşü EK.2 olarak verilmiştir. Tesiste mevcut durumda; toplam ham yağ üretim kapasitesi 12.046 ton/yıl, yem üretimi kapasitesi 259.200 ton/yıl, rafine dolum kapasitesi 120 ton/gün'dür. Planlanan kapasite artışı ve proses ilavesi ile birlikteki durumda; ham yağ üretim kapasitesi 45.301 ton/yıl, ekstraksiyon ile ham yağ işleme kapasitesi 5.632 ton/yıl, rafine yağ üretimi 42.674 ton/yıl olacaktır. Tesisteki üretim kapasiteleri aşağıdaki tabloda ayrıntılı olarak verilmiştir. 40

Tablo.3 Üretim Kapasitesi Üretim Konusu Üretim Miktarı Birim Ham Yağ Ünitesi ÇED Görüşü Alınan Üretim Kapasitesi Mevcut Durum Üretim Kapasitesi Planlanan Nihai Durum Ayçiçek Kırma 24.780 72.000 Ton/Yıl Ham Ayçiçek Yağı 2.775 9.168 26.640 Ton/Yıl Yağlı Ayçiçek Küspesi (%10 Yağlı) 3.450 11.398 33.120 Ton/Yıl Mısır Kırma 2.988 18.020 Ton/Yıl Mısır Özü Yağı 1.255 1.255 6.235 Ton/Yıl Ham Mısır Özü Küspesi (%10 Yağlı) 1.434 1.434 7.752 Ton/Yıl Soya Kırma 3.195 15.566 Ton/Yıl Ham Soya Yağı 575 575 6.667 Ton/Yıl Soya Küspesi(%2 Yağlı) 2.268 2.268 8.289 Ton/Yıl Kanola Kırma 2.760 16.852 Ton/Yıl Ham Kanola Yağı 1.048 1.048 5.759 Ton/Yıl Kanola Küspesi(%8 Yağlı) 1.380 1.380 7.160 Ton/Yıl Ekstraksiyon İle Ham Yağ Eldesi Birim Ayçiçekten Ekstraksiyon İle Ham Yağ Eldesi 3.312 Ton/Yıl Mısırdan Ekstraksiyon İle Ham Yağ Eldesi 829 Ton/Yıl Soyadan Ekstraksiyon İle Ham Yağ Eldesi 716 Ton/Yıl Kanoladan Ekstraksiyon İle Ham Yağ Eldesi 775 Ton/Yıl Yem Ünitesi Birim Karma Hayvan Yemi 97. 920 259.200 Ton/Yıl Dolum Tesisi Birim Rafine Yağ Dolum Tesisi 400 120 400 Ton/Gün Rafine Yağ Üretim Tesisi Birim Ayçiçek 24.860 Ton/Yıl Mısır 5.818 Ton/Yıl Soya 6.622 Ton/Yıl Kanola 5.374 Ton/Yıl Tesiste ham yağ üretiminde kapasite artışı ve extraksiyon ve rafinasyon tesisi ilavesi yapılması planlanmaktadır. ÇED Yönetmeliğinin 24.d. maddesinde "Bu Yönetmeliğin EK.1 veya EK.II Listesinde bulunup da eşik değeri olmayan projelerde yapılacak her türlü değişikliği içeren projeler için Bakanlıkça karar verilir denilmektedir. Bu kapsamda, sunulan ÇED Başvuru Dosyası için Bakanlık tarafından İl Müdürlüğünün görüşü de alınarak EK.1 yapılmasına karar verilmiştir. Tesise ait Kapasite Raporları EK.6 olarak verilmiştir. I.1.7. KAPLAYACAĞI ALAN VE PROJENİN NE KADAR ALANDA GERÇEKLEŞTİRİLECEĞİ, STOKLAMA YOĞUNLUĞU Tesis faaliyet alanı 52.820,47 m 2 olup, tesis 9.472 m 2 kapalı alanda kurulmuştur. Faaliyet alanı Tarım Kredi Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş ye ait tapulu alandır. Tapu Örnekleri EK.4 olarak verilmiştir. Mevcut tesise ilave olarak 6000 m 2 kapalı alan yapılması planlanmıştır. 6000 m 2 ilave kapalı alan için Kırklareli İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nden ÇED Kapsam Dışı Görüşü alınmıştır. ÇED Kapsam Dışı Görüşü alınan 6.000 m 2 kapalı alanın; 1847,4 ve 625 m 2 lik kısmının yapı ruhsatı alınmış olup inşaatı devam etmektedir. Planlanan kapasite artışı ve ilave prosesler için bu 6.000 m 2 kapalı alanda vasıf değişikliği yapılacaktır. 41

Tesiste, mevcut durumda, bitkisel ürünlerden ham yağ eldesi ve yem üretimi yapılmaktadır. Söz konusu projeye rafinasyon ünitesi, ekstraksiyon ünitesi, silolar, kazan dairesi ve arıtma tesisinin ilavesi planlanmaktadır. Ünitesi İsmi Tablo.4 Kapalı Alan Dağılımı Mevcut m 2 ÇED Kapsam Dışı Görüşü Alınan Toplam Kapalı Alan m 2 Kapsam Dışı Görüşü Alınan Kapalı Alanda Vasıf Değişikliği m 2 Toplam Kapalı Alan Yem Ünitesi, Lokanta, 6.637 6.637 Danışma, Kantar, Misafirhane, Silo, İdari Bina, Ticari Ambar, Kazan Dairesi, Trafo Ham Yağ Ünitesi 402 402 Dolum Ünitesi 2.433 2.433 Rafinasyon Ünitesi 1.847,4 1847,4 Ekstraksiyon Ünitesi 1.017,6 1.017,6 Arıtma Tesisi 432 432 Kazan Dairesi 6.000 320 320 Silolar (8 adet) 981,28 981,28 İlave depolar 1.401,72 1.401,72 Toplam Kapalı Alan 9.472 6.000 15.472 Tesis, şehir merkezine yaklaşık 8,5 km, Kavaklı Beldesine 250 m mesafededir. Tesis alanı çevresinde Babaeski-Kırklareli devlet karayolu ve tarım alanları mevcuttur. I.1.8. YÖREYE SAĞLAYACAĞI FAYDALAR: Proje konusu faaliyet; bitkisel ürünlerden ham yağ ve rafine yağ üretim tesisi olup, proje ile bölge ve ülke ekonomisine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Tesiste 45 kişi çalışmaktadır. Planlanan rafinasyon ve ekstraksiyon ünitelerinin de ilavesi ile tesiste toplam çalışacak kişi sayısı 60' a ulaşacaktır. Ayrıca tesise hizmet edecek yan kuruluşlar vasıtasıyla (hammadde, yardımcı madde tedarikçi firmalar, nakliye firmaları vb.) da birçok insana iş imkanı sağlanacaktır. Tesisin işletme aşamalarında çalışacak personel yöreden ve Kırklareli ilinden temin edilecektir. Türkiye'nin en geniş ayçiçeği ve kolza yetiştirme alanıdır. (ayçiçeği üretiminin % 70 i ile kolza üretiminin % 95 i bu bölgede gerçekleştirilmektedir.) Bu nedenle bölge hammadde açısından çok önemli olup, bölgede yetiştirilen hammadde için yağ üreten tesisler arasında rekabet ortamı da sağlanarak bölge hammadde yetiştiricisine fiyat avantajı sağlayacaktır. Hammaddenin ekonomik değeri artacaktır. I.1.9. EKONOMİK ÖMRÜ: Tesisin ekonomik ömrünün 50 yıl olması planlanmış olup, modernizasyon çalışmaları ve teknoloji desteği ile tesis ömrü uzatılabilecektir. 42

I.2. Projenin fayda maliyet analizi. Kırklareli bölgesinde tesisimizde, mevcut halde bulunan ham yağ, yem üretimi ve dolum tesisine ilave olarak ham yağ üretim kapasitesinin arttırılması, ekstraksiyon ve rafinasyon ünitelerinin de mevcut bölgedeki yatırıma ilave nedenleri aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır: Kurulu bir ham yağ ve yem üretim tesisi mevcuttur. Bu nedenle bu yatırımın devamı olarak da rafinasyon ve ekstraksiyon üniteleri düşünülmüştür Türkiye'nin en geniş ayçiçeği ve kolza yetiştirme alanıdır. (ayçiçeği üretiminin % 70 i ile kolza üretiminin % 95 i bu bölgede gerçekleştirilmektedir.) Bu nedenle bölge hammadde açısından çok önemlidir. Marmara bölgesi rafine sıvı yağ pazarı %40 lık paya sahip olduğu için, bu bölgeye de yakın olması bir avantaj sağlamaktadır. Planlanan yatırımın bu gibi avantajlarından ötürü bu kapasite ve teknolojide yapılması planlanmaktadır. Mevcut tesiste bitkisel ürünlerden ham yağ eldesi yapılmaktadır. Ancak fiziksel yönetmelerle(kırma-ezme) yapılan ham yağ eldesinde ürünün bir kısmı, hammadde üzerinde kalmaktadır. Dolayısıyla bu yöntemle %70 verim alınabilmektedir. Ancak, fiziksel yöntemlerle ham yağ elde edilen bitkisel ürünlerden geriye kalan küspe içerisinde kalan yağ, ekstraksiyon yoluyla alınarak daha çok verim elde edilmesi amaçlanmaktadır. Böylece küspe içerisinde kalan ham yağ oranı minimuma düşecek ve daha çok ham yağ elde edilecektir. Ayrıca tesiste üretilen ham yağın, tesis içerisinde rafine edilmesi ile birlikte maliyetler ve kalite de yükselecektir. Söz konusu tesise; rafinasyon ünitesi, ekstraksiyon ünitesi, silolar, kazan dairesi ve arıtma tesisinin ilavesi planlanmaktadır. Planlanan yatırımın bedeli 6.700.000 TL dir. Ekonomik ve demografik olarak Türkiye de gıda pazarı önemli bir büyüme potansiyeline sahiptir. Genç ve artan nüfus Artan kişi başı gelir Artan kişi başı gıda tüketimi Artan sağlıklı ve hijyenik gıdalara yöneliş Bitkisel yağ piyasası 5 milyon ton işleme, 1,5 milyon ton rafineri, 1 milyon ton margarin üretme kapasitesine sahiptir. Sektör 4 milyar büyüklükle toplam Türkiye gıda piyasasının %5-6 sını kapsamaktadır. Artan nüfus ve kişi başı tüketimden dolayı Türkiye bitkisel yağ konusunda açık veren bir ülke olmaya devam edecektir. 43

Yıllar TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Tablo.1 Türkiye Bitkisel Yağ İhtiyacı Nüfus Nüfus Artışı Kişi Başı Tüketim kg/kişi Dahili Tüketim (000)ton İhracat (000 ton) Toplam Tüketim (000)ton Dahili Üretim (000)ton Açık (000) ton 2004 68.350 % 1,80 16,7 1.353 160 1.513 460 1.053 2006 69.600 % 1,83 18,6 1.446 162 1.608 469 1.139 2008 71.100 % 2,16 19,2 1.526 163 1.689 479 1.211 2010 72.700 % 2,25 19,9 1.569 165 1.734 788 1.246 2012 74.250 % 2,13 20,6 1.652 166 1.818 498 1.320 2014 75.800 % 2,09 21,3 1.736 168 1.904 508 1.396 2016 77.300 % 1,98 21,9 1.864 170 2.034 518 1.516 2018 78.800 % 1,94 22,5 1.998 172 2.169 528 1.641 2020 80.300 % 1,90 23,1 2.134 173 2.308 539 1.769 Kaynak: Mümsad Yukarıdaki tablo açıkça Türkiye pazarının yalnızca nüfus artışında değil aynı zamanda kişi başı tüketimin yükselmesi nedeniyle de büyüdüğünü göstermektedir. Bilimsel tahminler Türkiye bitkisel yağ piyasasının 2020 yılına kadar % 40 daha fazla büyüyeceğini göstermektedir. Bu tahminler bize 600.000 ton ekstra bitkisel yağın, yerli tüketimin ihtiyaçları için gerektiğini göstermektedir. Türkiye toplam yemeklik yağ piyasasının % 47 si ayçiçeği yağı ve %7 si de kolza yağından oluşmaktadır. (beraber % 54). Bu oranı (%54) ihtiyacımız olan 600.000 ton ile çarparsak, bu ihtiyacın 324.000 tonunun ayçiçeği ve kolza yağından gelmesi gerektiğini görürüz. Bu önümüzdeki 9-10 yıllık dönemde 800.000 ton üzerinde bir ekstra yağlı tohum işleme demektir. 44

Tablo.5 Sıvı Yağ ve Margarin Tüketimi 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Sıvı Yağ 714 671 705 731 850 928 967 851 890 902 Margarin 399 393 419 425 446 488 534 554 536 515 Toplam 1.113 1.064 1.124 1.156 1.296 1.416 1.501 1.405 1.426 1.417 Kayna k: BSYD Toplam Sıvı Yağ Tüketimi (000) ton Toplam Sıvı Yağ Tüketimi Tablo.6 Toplam Sıvı Yağ Tüketimi 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Ayçiçek Yağı 525 412 452 537 579 658 705 661 649 665 Kolza Yağı 7 5 8 4 5 10 13 20 104 98 Mısırözü Yağı 84 90 108 71 102 134 133 120 91 87 Diğer 98 164 137 119 164 127 116 50 46 52 Toplam 714 671 705 731 850 929 967 851 890 902 Kaynak: BSYD 45

2009 Bitkisel Sıvı Yağ Dağılımı TARIM KREDİ GIDA SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Türkiye de yağlı tohum işleme 2003-2009 yıları arasında 2,8 milyon tondan 3,3 milyon tona çıkmıştır. Bunun; %41 ini ayçiçeği tohumu %35 ini pamuk tohumu %16 sını soya tohumu %9 unu kolza tohumu oluşturmaktadır. Tablo.7 Türkiye Yağlı Tohum İşleme Miktarları (000)ton Toplam İşleme Ayçiçek + Kolza 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2.809 2.865 2.923 3.010 3.101 3.194 3.289 3.388 3.490 3.594 1.124 1.200 1.190 1.310 1.360 1.520 1.630 1.720 1.850 1.880 Yatırımın konusu olan ayçiçeği ve kolza tohumlarının yağ oranları soya ve pamuğa göre oldukça yüksektir. (%42 yağa karşılık %18 yağ) Bu yüzden hedef pazarları da farklıdır. Ayçiçek ve kolza yemeklik yağ piyasası için kırılırken; soya ve pamuk daha çok yem piyasasına hitap eder. Ayçiçek ve soya işleme ile ilgili ülkemizde yaklaşık 60 adet tesis bulunmakta ve bu tesisler genel olarak oldukça düşük kapasitelerde ve geri teknolojiye sahiptirler. Mevcut tesislerin sadece 9 u 500 tonun üstünde günlük işleme kapasitesine sahip olup en büyüğü ise 750 ton/gün kapasitelidir. Dünya ölçeğinde baktığımız zaman bunlar oldukça ufak kapasiteler olarak göze çarparlar. Özellikle Trakya da bulunan tesisler eski ve yetersiz teknolojileri ile verimlilik alanında, hiç olmayan ya da eksik ekipmanları ile gerek güvenlik, gerekse de çevre koruma konularında sınıfta kalmaktadırlar. AB ye uyum yolunda vermiş oldukları resim hiç iç açıcı değildir. Hava, toprak ve suyun korunması konusunda gerekli özen gösterilmemektedir. Bütün bu gerçekler bize doğru bir işbirliği doğru bir iş modeli ve doğru teknoloji ile bir fırsat olabileceğini göstermektedir. 46

Çoğu tarımsal ürünler gibi yerli yağlı tohumlar ve türevleri (yağ ve küspe) ithalat vergileri ile korunmaktadır. Dış Ticaret Müsteşarlığımız gerek yerli tohum üretimini gerekse de yerli işleyiciliği korumaya yönelik düzenlemişlerdir. Ayçiçek Tohumu : Cif Fiyatının % 27 Ayçiçek Yağı : Cif Fiyatının % 36 Ayçiçek Küspesi : Cif Fiyatının % 13,5 Kolza Tohumu : Cif Fiyatının % 10 Kolza Yağı : Cif Fiyatının % 31,2 Kolza Küspesi : Cif Fiyatının % 13,5 I.3. Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (yağ üretim, ürün depolama, arıtma tesisi vb. tesislerin proje havzasında harita üzerinde işaretlenerek gösterimi.), genel vaziyet planı, Tesislerin projesine uygun 1/500 veya 1/250 ölçekli vaziyet planı). Faaliyet alanı Tarım Kredi Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş ye ait tapulu alandır. Tapu Örnekleri EK.4 olarak verilmiştir. Tesis faaliyet alanı 52.820,47 m 2 olup, tesis 9.472 m 2 kapalı alanda kurulmuştur. Mevcut tesise ilave olarak 6000 m 2 kapalı alan yapılması planlanmıştır. 6000 m 2 ilave kapalı alan için Kırklareli İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nden ÇED Kapsam Dışı Görüşü alınmıştır. Görüş yazısı EK.3 olarak verilmiştir. ÇED Kapsam Dışı Görüşü alınan 6.000 m 2 kapalı alanın; 1847,4 ve 625 m 2 lik kısmının yapı ruhsatı alınmış olup inşaatı devam etmektedir. Planlanan kapasite artışı ve ilave prosesler için bu 6.000 m 2 kapalı alanda vasıf değişikliği yapılacaktır. Planlanan proje ile inşaatı devam eden ve inşaatına başlanacak olan toplam 6.000 m 2 kapalı alanda vasıf değişikliği yapılacaktır. Tesisin Vaziyet Planı EK.7, Makine Yerleşim Planları ise EK.8 olarak verilmiştir. I.4. Yer bulduru haritası, proje alanı ve yakın çevresinin fotoğrafları Tesis, şehir merkezine yaklaşık 8,5 km, Kavaklı Beldesine 1 km mesafededir. Tesis alanı çevresinde Babaeski-Kırklareli devlet karayolu ve tarım alanları mevcuttur. Tesisin arazi koordinatları ve aplikasyon krokisi EK.9 olarak verilmiştir. Tesis sahası, sanayi alanında yer almaktadır. Yer bulduru haritası Şekil.17 de, bölgeye ait uydu fotoğrafları Şekil.18 de verilmiştir. 47

Tarım Kredi Gıda San. Tic. A.Ş. Şekil.17 Yer Bulduru Haritası 48

Tarım Kredi Gıda San. Tic. A.Ş. Trakya Yem Ve Yağ San. Tic. A.Ş. Şekil.18 Bölgeye Ait Uydu Fotoğrafı 49

Faaliyet alanını gösteren fotoğraflar aşağıda yer almaktadır. Şekil.19 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar 50

I.5. Projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/25.000, 1/100.000 ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejand paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde her bir tesis yerinin gösterimi (İlgili idaresinden alınan faaliyet alanının ya da faaliyet alanının da içinde bulunduğu alana ait onanlı imar planı ve çevre düzeni planı bulunup bulunmadığına dair yazı, varsa bu planın/planların lejant ve plan notlarının aslının aynıdır kaşesi vurulmuş şekli, onaylı bir planın olmaması durumunda ölçekli harita üzerinde faaliyet için kullanılacak alanın açıkça gösterimi ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı hakkında bilgi) Faaliyet alanı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni planında, 1/25.000 Ölçekli Çevre düzeni Planında ve imar planlarında sanayi alanında kalmaktadır. Faaliyet alanının anayi alanı içinde bulunduğuna dair Belediye Yazısı EK.10, Yapı Ruhsatları, Yapı Kullanım İzin Belgesi ve Kavaklı Belediyesi İmar Görüşü EK.11 olarak verilmektedir. Tesis yerinin işaretlendiği 1/100.000 Ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Notları ve Lejant Paftası EK.12 olarak verilmiştir. 1/100.000 ölçekli Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı, Plan Notları ve Lejant Paftası, 01.07.2010 tarih onaylı 2.10.31.4. nolu plan notunda; 2.10.31.1 nolu plan notunda belirtilen sanayi türlerinin içinde yer almayan diğer sanayilerin prosesinde su kullanımı var ise, faaliyetle ilgili plan/proje/çed aşamasında ilgili kurumundan alınacak su kullanım izin belgesinin sunulması zorunludur. denilmektedir. Tesiste su ihtiyacı Kavaklı Belediyesi su şebekesinden sağlanmaktadır. Planlanan proje kapsamında gerekli su ihtiyacı Kavaklı Belediyesi su şebekesinden sağlanacaktır. Su ihtiyacının ilgili Belediye tarafından karşılandığına dair yazı ve fatura örneği EK.13 olarak verilmiştir. 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Plan Notları ve Lejant Paftası EK.14 olarak verilmektedir. Faaliyet alanının bulunduğu parseli gösteren 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, Plan Notları ve Lejant paftası ile 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planı, Plan Notları ve Lejant paftası ÇED Raporu ekinde verilememiştir. Edirne İdare Mahkemesince 2010-192 Esas No' lu görülmekte olan imar planları hakkında dava neticesinde Belediyece yapılan Temyiz Başvurusu üzerine 2010-192 Esas sayılı Dosya Edirne İdare Mahkemesince Danıştay 6. Dairesine gönderilmiştir. Planlara ait tüm örnekler de bu dosya ile Danıştay'a gönderildiğinden birer örnekleri alınamamıştır. Dosyanın Danıştay'a gönderilmesi hususunda Belediye yazısı ve eki EK.15 te verilmiştir. I.6. Faaliyet alanı ve yakınında bulunan yerleşimlerin halihazır harita üzerinde işaretlenerek gösterimi Proje konusu faaliyet sahası, Kırklareli İli, Kavaklı Belediyesi, sanayi alanı içerisinde yer almaktadır. Tesise en yakın yerleşim birimi 1 km mesafede olan Kavaklı Belediyesidir. Faaliyet alanının yerinin ve çevresinin gösterildiği 1/5.000 Ölçekli ve 1/1.000 Ölçekli Hali Hazır Haritalar EK.16 da verilmiştir. 51

Şekil.20 Kavaklı Yerleşim Haritası I.7. Tesisin kurulacağı alanın çevresinde yer alan sanayi, yerleşim yerleri, tarım, orman alanları vb. ile ilgili bilgiler Faaliyet alanı, sanayi alanında yer almaktadır. Faaliyet alanında, mera alanı, orman alanı vb. alanlar bulunmamaktadır. Faaliyet alanı çevresinde tarım alanları bulunmaktadır. Tesise en yakın yerleşim birimi 1 km mesafededir. I.8. Ulaşım durumu. Karayolları Kırklareli nde ulaşımın alt yapısına bakıldığında, ülkemizin de genel bir sorunu olan mutlak tercihin karayoluna dayandığı görülmektedir. İl içinde karayolunun toplam uzunluğu 646 kilometre olup, E 5 ve Edime- Kınalı Otoyolu, ana arterleri oluşturmaktadır. İstanbul-Edime bağlantısını sağlayan D 100 yolu ile Türkiye'nin Avrupa'ya bağlantısını sağlayan TEM otoyolu, Kırklareli'nin en önemli yollarıdır. İl'deki bir başka eksen de Silivri'den ayrılan Çerkezköy-Vize-Pınarhisar-Kırklareli ve Edirne bağlantılı yoldur. Kuzey-güney bağlantılı iki ulaşım ekseni vardır. Aziziye sınırına kadar uzanan Dereköy-Kırklareli-Babaeski-Pehlivanköy karayolu, Bulgaristan ile bağlantıyı sağlarken, İgneada- Demirköy-Pınarhisar-Lüleburgaz karayolu da Karadeniz ile bağlantı yoludur. Ayrıca Büyükkarıştıran- Vize-Kıyıköy bağlantısı da kuzeydoğuda Karadeniz'e bağlanmaktadır. Bu eksen Büyükkarıştıran'ın biraz kuzeyinde yeniden Pınarhisar'a baglanır. Kofçaz ilçesi'nin de Kırklareli ile doğrudan bağlantısı vardır. (Kırklareli İl Çevre Durum Raporu 2011) 52