T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÖLÇÜM VE İZLEME DAİRE BAŞKANLIĞI PM 10 ÖLÇÜMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI GRAVİMETRİK PM 10 ÖRNEKLEME CİHAZI Zafer COŞAR İsmail ÖMÜR Ilgaz/2010 1
PM 10: Çapları 10 mikrona kadar olan havada asılı partiküllerdir. 2006 Yılında yapılan ihale ile Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonu kurulan illerimizde PM 10 ölçümlerinde kullanılmak üzere ikişer adet cihaz alınmıştır. 1. BAM 1020 ( Beta Attenuation Monitor ) 2. TECORA SKYPOST PM ( Gravimetrik PM 10 Örnekleme Cihazı) 2
BAM 1020 ( Beta Attenuation Monitor ) Beta Işını İnceltme prensibine göre tam otomatik PM 10 ölçümleri yapmak için kullanılmaktadır. Beta ışın kaynağı: C 14 Örnekleme Akış Hızı: 16,67 lt/dak 3
16,67 lt/dak = 1m 3 /saat örnekleme akış hızına uygun PM 10 başlığı 4
5
PM 10 ölçümlerinin karşılaştırılmasının amacı; Avrupa Birliği Ülkelerinde PM 10 Ölçümlerinde referans metot olarak (gravimetrik yöntem) TS EN 12341 standardı kabul edilmektedir. Diğer metotlarla yapılan PM 10 ölçümlerinin mutlaka TS EN 12341 standardına göre karşılaştırma işlemlerinin yapılması zorunludur. Ayrıca mevzuatımızın AB direktiflerine uyumlu hale getirilmesi çalışmaları kapsamında çıkarılan ve 06.06.2008 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre de PM 10 ölçümlerinde referans metot olarak TS EN 12341 belirtilmiş olup,diğer metotlarla yapılan PM 10 ölçüm sonuçlarının referans metotla karşılaştırmasının yapılarak bir düzeltme faktörünün belirlenmesi ve bu faktörün de ölçüm cihazına girilmesi gerekmektedir. 6
Karşılaştırma işlemleri sonucunda elde edilen düzeltme faktörünün güvenilir olması için gerekli kriterler; 1. Karşılaştırma işlemleri TS EN 12341 standardına uygun olarak yapılmalıdır. 2. Karşılaştırması yapılan her iki cihaza ait en az 30 ar günlük geçerli veri olmalıdır. 3. Sadece 10 µg/m 3 ten büyük veriler kullanılmalıdır. 4. Hesaplanan doğrusallık (r 2 ) 0,8 den büyük olmalıdır. 5. y = ax+b şeklinde hesaplanan fonksiyon sabiti (b) 5 ten küçük olmalıdır. 7
TS EN 12341 Tartım Odası: 20 C ± 1 C sıcaklık ve %50 ± %5 nem Örnekleme Debisi: 2,3 m 3 /h = 38,33 lt/dk Başlığın Yer Seviyesinden Yüksekliği: 1,5-8 m Örnekleme Süresi: 24 saat 8
TS EN 12341 standardına göre 2,3 m 3 /saat örnekleme akış hızına uygun PM 10 başlık 9
10
TECORA SKYPOST PM 11
Tecora Skypost Pm Gravimetrik PM 10 örnekleme cihazı TS EN 12341 uygun örnekleme yapmaktadır. Skypost ve Charlie işletim modları sayesinde hem ardışık olarak 16 adet filtreye birer günlük örnekleme yapmak hem de tek bir fitreye istenilen süre kadar örnekleme yapmak mümkündür. 12
13
14
15
16
17
18
19
20
Tuş Takımı Kontrol Tanımları Membran tuş takımı aracın ön panelindedir ve bir zil içerir. Tuş takımında, aşağıda tanımlanan sayısal tuşlar ve işlev tuşları vardır: <ENTER> Görünen girdileri kabul et ve programı bir sonraki adıma ilerlet. <MENU> Görünen girdileri Kabul et ve bir önceki menüye geri dön. <NEXT> Girdiler ya da veri girişi sırasında, imleci sonraki alana gönder; tüm seçenekleri ve veri sayfalarını görmek için, pencere ekranını hareket ettir. İşlem tuşları ve işlevleri: 21
Cihaz çalıştırıldıktan sonra tuş takımı üzerindeki next tuşu ile ana menüye girebilirsiniz. <1> Programlanmış örneklemeyi başlatır. <2> Örnekleme zamanını programlama menüsü <3> Sistem testleri menüsü <4> Sistem konfigurasyon menüsü <5> Alarm ayar menüsü <6> Cihaz ayar menüsü <7> Veri menüsü 22
Cihaz Örnekleme Zaman Menüsü Gelen ekranda örnekleme başlangıç ve bitiş saatlerini ayarlayarak örnekleme programınızı yapabilirsiniz. Başlangıç saati 00:05 bitiş saati 23:55 olmak zorundadır. Daha sonra örnekleme başla komutunu next 1 tuşlarına basarak verebilir ve programlanan Örneklemenizi başlatacaksınız. 23
Ayar Menüsü <1> Saat ve Zaman Ayarı <2> Basınç sensörleri kalibrasyonu <3> Sıcaklık sensörleri kalibrasyonu <4> Dry Gas Meter kalibrasyonu <5> Cihaz işletim sistemi seçimi <6> Kullanılmıyor <7> Şifre ayarı 24
25
26
27
28
29
TEŞEKKÜRLER... 30