Nabi KALELİ Çevre Mühendisi. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

Transkript

1 Nabi KALELİ Çevre Mühendisi

2 Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağının Kurulması 2005 yılında 36 adet hava kalitesi izleme istasyonu Bakanlığımız tarafından kurulmuştur yılında 45 adet istasyon daha kurularak 81 il merkezinde hava kalitesi izleme ağı yaygınlaştırılmıştır yılında 81 ilde 116 noktada hava kalitesi ölçümü yapılmaktadır.

3 Mevcut İstasyon Sayısı ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ĠSTANBUL BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ ĠZMĠR BÜYÜKġEHĠR BELEDĠYESĠ 36 İstasyon (2005) 45 İstasyon (2007) 3 Mobil İstasyon (2005) Sağlık Bakanlığı tarafından (2008) kurulan ve Aralık 2009 da Bakanlığımıza devredilen 8 adet Ankara istasyonu İl müdürlükleri tarafından kurulan 10 istasyon ( ) 10 İstasyon (2007) 6 İstasyon ( ) DĠLOVASI OSB 1 İstasyon (2007)

4 Ankara Hava Kalitesi Ġzleme Ağı ve EMEP Ġstasyonlarının Bakanlığımıza Devredilmesi Sağlık Bakanlığı ile Bakanlığımız arasında imzalanan protokol ile, Ankara da 8 adet hava kalitesi ölçüm istasyonu, 3 adet Uzun Menzilli Hava Kirliliği Ölçüm İstasyonu (EMEP) (Ankara, İzmir, Kırklareli) Kalibrasyon laboratuvarı ve analitik laboratuvarlar, Bakanlığımıza devredildi. 4

5 Hava Kalitesi Ġzleme Ağında Hedefimiz Bölgesel Ağ YerleĢim Trafik Sanayi Kırsal Alan Toplam Ġstanbul Ġzmir Konya Ankara Adana Samsun Diyarbakır Erzurum Türkiye Toplam

6 TR/07/IB/EN/02 Marmara Bölgesinde Hava Kalitesi Alanında Kurumsal Yapılanma Projesi 23 Eylül 2009 tarihinde proje başladı. Edirne,Kırklareli, Tekirdğ,İstanabul, Çanakkale,Balıkesir, Bursa, Bilecik, Yalova, Sakarya, Kocaeli 39 istasyon ısınma, trafik, sanayi, kırsal

7 Ġstasyonlarda Ölçülen Parametreler Kükürt dioksit (SO2), Partiküler madde (PM10, PM2.5), Azot oksitler (NO, NO2, NOx), Ozon (O3), Karbon monoksit (CO), Meteorolojik parametreler (Rüzgar yönü, Rüzgar hızı,nem, basınç, sıcaklık)

8 Hava Kalitesi Ġzleme Ġstasyonları SO 2 analizörü PM10 analizörü Gravimetrik PM10 Örnekleme Cihaz Meteorolojik Parametreler (Rüzgar hızı ve yönü, Basınç, Sıcaklık, Nem)

9 Mobil Hava Kalitesi Ġzleme Ġstasyonları PM10 analizörü NO x analizörü SO 2 analizörü O 3 analizörü CO analizörü

10 Raporlama Yasal Dayanak:INSPIRE 2007 EC Ülke Hava Kalitesi Modellemesi için kullanılır

11 Raporlama Ulusal Raporlama Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı ve Devlet Meteoroloji İşleri ne (aylık) 1 saatlik ve 24 saatlik ortalama Türkiye İstatistik Kurumu(aylık) 24 saatlik ortalama (Haber Bülteni) Avrupa Çevre Ajansına raporlama 2008 yılı SO2 ve PM10 verileri (2009 yılında raporlandı) Yarı-gerçek zamanlı O3 verileri: 1 saatlik ortalamalar şeklinde bir gün öncesinin verileri (Ocak 2010 dan itibaren) 2009 yılı verileri Ekim 2010 a kadar gönderilecektir.gönderildi.

12 FAĠRMODE (Form Air Modelisation) AB bağlı modelleme çalışması yapar. Gaussian modeli (Bacadan Çıkan Kirlilik) Langardian Modeli (Alıcı Ortam Kirlilik Etkisi) Austall 200 Modeli (Kaynakta Kontrol)Fabrika prosess girdileri)

13 24 Saatlik SO2 Raporu

14 24 Saatlik PM Raporu

15 Yıllık SO2 Raporu

16 VALĠDASYON (DOĞRULAMA) Yasal Dayanak olarak Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi Ek 1 ( CAFE Direktifi 2008 EC) Amaç: İstasyondan gelen verilerin ölçüm yapılan yeri teşkil etmesi gerekiyor.

17 VALĠDASYON PROSEDÜRÜ 1.) 1 Saatlik ortalamalar için verilerin en az %75 i olmalıdır. SO2 ve PM10 örneklemesi ile bu koşul sağlanacak nitelikte ölçüm yapılmaktadır. SO2 ve PM10 için 2 limit değer Saatlik ve 24 Saatlik Ortalama SO2 (μg/m3) PM10 (μg/m3) Saatlik Ort 24 Saatlik Ort. 24 Saatlik Ort AB ve Dünya Sağlık Örgütü

18 Veri Kalitesi Saatlik ortalamalar baz alındığında; Saatlik ve 24 saatlik verilerin % 75 i geçerli olmalıdır. Aylık ve yıllık verilerin ise % 75 i geçerli olmalıdır. Elektrik kesintileri Cihaz arızaları Geçersiz kalibrasyon Veri kaybı Minimum

19 Ölçüm Sonuçlarının Doğruluğu Kükürtdioksit ölçüm cihazı, harici kalibrasyon gazı ile periyodik olarak 30 günde bir kalibre edilir. Partikül madde ölçüm cihazında, EN standardına uygun çalışan Gravimetrik PM10 Örnekleyicisi ile yılda 2 kez (yazın 1 ay, kışın 1 ay) karşılaştırma yapılır. Meteorolojik sensörlerden elde edilen veriler ise mevcut ölçümler ile kıyaslanarak yorumlanır.

20 24 saat ve daha uzun periyotlar (aylık, yıllık vb.) için saatlik verilerin validasyonu (doğrulaması) yapılmalıdır. Ham dataya (raw data) yeniden ulaşabilmek için,

21 2.) Bir gün içinde arka arkaya 3 ve daha fazla takılma (aynı sayı) olmamalıdır. 3 ve üzeri takılmalarda ilk veri geçerli kabul edilir, devamındaki değerler geçersiz (InVld) sayılır. 24 Saatlik ortalamaların geçerli olması için verilerin en az %75 inin olması gerekir. (günlük ortalamalarda 24 tane değer vardır. En az 18 değer geçerli olmalıdır.)

22

23

24 3.) Saatlik ölçümlerde 0 değerleri, virgülden sonraki basamaklarda da aynı ise söz konusu veriler geçersizdir ve veri tablosunda (InVld) olarak işaretlenir.

25 4.) Negatif değerler geçersizdir ve veri tablosunda (InVld) olarak işaretlenir.

26 5.) PM10 cihazında örnekleme için hava çekişini gösteren debi parametresi 1m3/saat e karşı gelen 50 dakikalık örnekleme için 0,833 m3 olmalıdır. Debi 0,833 den ± %10 kadar farklı olabilir. Bu aralık dışında kalan değerler için o saate karşı gelen PM10 parametresi geçersizidir ve veri tablosunda geçersiz (InVld) olarak işaretlenir.

27 6.) PM10 saatlik ölçümlerinde 995 verileri geçersizdir ve veri tablosunda geçersiz (InVld) olarak işaretlenir.

28 7.) Gün içerisinde herhangi bir saatte pik değerleri varsa bu değer veri tablosundaki önceki ve sonraki saatteki değerlere göre kontrol edilir.

29

30 8.) Digital monitor raporu alınarak verilerin doğruluğu kontrol edilir. Cihaz alarm durumlarını gösteren rapor

31

32

33

34

35

36 9.) Kalibrasyon raporu alınarak verilerin doğruluğu kontrol edilir.

37 2 noktada (0 ve span) yapılan kalibrasyon = fonksiyon testi Kalibrasyon ayda 1 kez yapılır.

38

39 10.) Elektrik Kesintileri ve veri kaybı

40 Tekirdağ için saat 16:00 ve saat 07:00 arasında elektrik kesintisi olduğunu belirten tutanak

41

42 Elazığ için arasında elektrik kesintisi olduğunu belirten tutanak

43 X

44 _Kalibrasyon raporları _Digital monitor(cihaz alarmları), _Elektrik kesintileri raporları istasyon yazılımında tanımlı olmalı.

45 Raporlama: 116 istasyondan raporlanan veriler SO2 PM10 Yüzde Yüzde Ekim % 67% Eylül % 65% Ağustos % 61% Temmuz % 72% Haziran % 72%

46

47

48

49 Hava Kalitesi İndeksi

50 Hava Kalitesi İndeksi 6 kategoriden oluşmaktadır. 1 (çok iyi) - 6 (çok kötü) olarak sınıflandırılır. Matematiksel hesaplama yoktur, yalnızca sınıflandırmadır. En yüksek kirletici için belirlenen değer indeks değeridir. En yüksek 2 kirletici sorumlu kirleticiler olarak raporlanır. Hava Kalitesi Ġndeksi Sağlık Seviyesi Renkler HKĠ aşağıda belirtilen aralıkta olduğunda Hava Kalitesi Aşağıda belirtilen renkler ile sembolize edilir 1 Çok iyi Açık Yeşil 2 Ġyi Yeşil 3 Yeterli Koyu Yeşil 4 Orta Sarı 5 Kötü Turuncu 6 Çok kötü Kırmızı

51 Hava Kalitesi İndeksi SO2 NO2 CO O3 PM10 Hava Kalitesi Ġndeksi Değeri 1 saatlik ortalama 24 saatlik ortalama 24 saatlik ortalama 1 saatlik ortalama 24 saatlik ortalama [µg/m³] [µg/m³] [mg/m³] [µg/m³] [µg/m³] 1 (çok iyi) , (iyi) ,0 8, (yeterli) ,0 15, (orta) , (kötü) ,0-49, (çok kötü) >1500 > 700 > 50,0 > 360 > 800

52 Ağın Ġşletiminde Karşılaşılan Zorluklar Kamuda ve özel sektördeki tecrübe eksikliği, İzleme ağının çok geniş bir alana yayılmış olması, İstasyon sayısının fazlalığı, Personel sayısının azlığı, Sadece istasyonların işletiminden sorumlu personelin ayrılamaması, İlgili personelin görevinin sıkça değişimi, Çok sık ve uzun süreli yaşanan elektrik kesintileri ve voltaj düşüklüğü Veri aktarım sistemi Yedek/sarf malzeme temini Kasım 2008, TRABZON 52

53 Ödev ve Sorumluluklar 2014 yılına kadar 209 istasyon kurulması, Trafik ve sanayiden kaynaklanan hava kirliliğinin ve kırsal alan hava kalitesinin de plana uygun olarak ölçülmesi, Planlanana uygun olarak; Temiz Hava Bölge Merkezlerinin Bölgesel Kalibrasyon Merkezlerinin, Bölgesel Bakım-Onarım Merkezlerinin, Bölgesel Veri Merkezlerinin kurulması,

54 Ödev ve Sorumluluklar (Devamı) AB mevzuatı uyarınca Kalite Yönetim Sistemi kurulması, Veri kalitesi güvencesi ve kontrolünün sağlanması, SO2 ve PM10 ölçümüne ek olarak; Azotoksitler (NOx, NO2, NO), Karbonmonoksit (CO), Ozon (O3), Kükürtoksitler (SOx), Uçucu Organik Bileşikler (VOC), Kurşun, Nikel, Kadmiyum, Civa, Arsenik, Benzen gibi kirlilik parametrelerinin de ölçülmesi

55 Teşekkürler!