Konferans Tanıtım: Uluslararası Dede Korkut Konferansı (12-14 Ek m, 2015, Ankara, Türk ye) Dede Korkut K tabı'nın Bulunuşunun 200. Yılı Anısına Mehmet ÖZDEMİR * Kolça kopuz götürüp lden le b gden b ge ozan gezer. Dede Korkut K tabı'nın Dresden nüshasını, Dresden Kral Kütüphanes 'nde H. O. Fle scher bulmuştur. Bu nüshayı l m âlem ne 1815 yılında Heinrich Friedrich von D ez tanıtmıştır. D ez' n yazısı sadece Tepegöz Boyu le lg l olsa da Dede Korkut K tabı'nın b l m âlem ne duyurulması bu şek lde gerçekleş r. Bu tar hten t baren yaklaşık 200 yıl geçm şt r. Bu yazımızın konusu Uluslararası Dede Korkut Konferansı dır. Söz konusu b l msel toplantı sayes nde Dede Korkut K tabı'nın 200 yıllık tar h m rası yâd ed lm şt r. Konferansa Azerbaycan'dan katılan b l m adamlarının tab r yle Korkut B l mc ler, yan halkb l m n n aksakalları akın etm şt r. Türk ye'de henüz yüz yıllık b r tar h geçm şe sah p olarak b l nen halkb l m d s pl n konferans sayes nde üç kuşaktan b l m adamlarını buluşturmuştur. B z de henüz yolun başında olan genç b r halkb l mc olarak Dede Korkut Konferansıyla lg l 2 günlük gözlemler m z bu yazı çerçeves nde ele aldık. Büyük âl m, edeb yat tar hç m z Köprülüzade Mehmet Fuat'ın: Teraz n n b r gözüne Dede Korkut K tabı'nı, d ğer gözüne Türk edeb yatının tamamını koysak Dede Korkut K tabı ağır gel r sözünden hareketle Korkut b l mc ler, Türk kültürü ve edeb yatının ab dev b r eser n konuşmak ve d nlemek üzere Uluslararası Dede Korkut Konferansına yığınak oldular. B z genç halkb l mc ler de Kız anadan görmey nce öğüt almaz, oğul atadan görmey nce sofra çekmez dey ş nden hareketle Dede Korkut K tabı merkez nde gelenek ve görenekler m z lk kaynaklardan öğrenmeye geld k. Sunumunu Hacettepe Ün vers tes Türk Halkb l m Bölümü Araştırma Görevl s Pınar Karataş'ın yaptığı Uluslararası Dede Korkut Konferansı, Hacettepe Ün vers tes Geleneksel Müz k Araştırma ve Uygulama Merkez (HÜGEM) Müdürü Sayın Prof. Dr. Gülay M rzaoğlu; Hacettepe Ün vers tes Rektörü Sayın, Prof. Dr. Murat Tuncer ve Yen Türk ye Stratej k Araştırma Merkez Başkanı Sayın, Dr. Hasan Celal Güzel' n açılış konuşmalarıyla başlamıştır. Konferansa, Hacettepe Ün vers tes Edeb yat Fakültes Dekanı Sayın Prof. Dr. Mehmet Öz ve büyük d l b l mc m z Prof. Dr. Ahmet B can Erc lasun da d nley c olarak katılmışlardır. Üçer oturum hal nde k günde gerçekleşen konferansta, konuşmacılara b ld r ler n sunmaları ç n y rm * Hacettepe Ün vers tes, Türk Halkb l m Bölümü, Doktora Öğrenc s 261
Konferans Tanıtım: Uluslararası Dede Korkut Konferansı (12-14 Ek m, 2015, Ankara, Türk ye) dak kalık süre ver ld. Konferans da Dede Korkut K tabı merkeze alınarak, d nî, tar h, edeb, kültürel, sosyal, ekonom k ve deoloj k bakış açılarından ncelenm ş olup, müz k ve res m açısından da yorumlanmıştır. Açılış konferansını geçm şten bugüne Dede Korkut çalışmalarına ömrünü adayanlara teşekkür ederek başlatan büyük d lc ler m zden Sayın, Prof. Dr. Osman F kr Sertkaya, konferansta Dede Korkut K tabı'nın Vat kan Nüshasının Lat nce, Arapça, Farsça ve Türkçe Met n Dışı Kayıtları nı anlatmıştır. Oturum bazında konferansı ele almak gerek rse: Konferansın Tar h ve M toloj Açısından Dede Korkut konulu, Korkut Ata adlı açılış oturumu, Prof. Dr. Sa m Sakaoğlu başkanlığında gerçekleşm ş olup, bu oturumda, Prof. Dr. Şak r İbrayev Korkut ve Şaman M toloj s ; Prof. Dr. Tuncer Baykara B r Tar h Kaynağı Olarak Dede Korkut ; Prof. Dr. B lgehan Atsız Gökdağ, Oğuz-nâmelerde Tar h ve Destanî Karakter Olarak Korkut Ata b ld r ler n sunmuşlardır. Uluslararası Dede Korkut Konferansı'nın Dede Korkut K tabı: D l, Tar h Kökler, Zaman ve Mekân konulu Salur Kazan adlı k nc oturumu, Sayın Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın başkanlığında gerçekleşm ş olup, bu oturumda Prof. Dr. Mertol Tulum, Dede Korkut Oğuz-nâmeler nde K m Çel şk ler ve Çözüm Öner ler ; Prof. Dr. Tofiq Hacıyev, Dede Korkut K tabı ve Ortak Tar hî Kökenler m z ; Prof. Dr. Kam l Vel Ner manoğlu, K tab-ı Dede Korkut'ta Zaman- Mekân Kavramlarının Gramer Özell kler ve Kel me Varlığı ; Prof. Dr. Al Duymaz, Türk ye'de Dede Korkut K tabı Üzer ndek Öncü Çalışmalar ve Bu Çalışmaların Günümüz Açısından Değerlend r lmes s ml b ld r ler n sunmuşlardır. Uluslararası Dede Korkut Konferansı'nın Ep kten Efsâneye, Efsâneden Masala: Orta Asya ve Anadolu'da Dedem Korkud konulu, Bamsı Beyrek adlı üçüncü oturumu Sayın Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu başkanlığında gerçekleşm ş olup, bu oturumda Prof. Dr. Sa m Sakaoğlu, K tab-ı Dedem Korkud'dak Boyların Anadolu'da Masallaşması Üzer ne ; Prof. Dr. F kret Türkmen, Türkmen stan'da Yaşayan Dede Korkut Efsâneler ; Prof. Dr. Kemal Üçüncü, Bayburt Tar h Coğrafyası ve Korkut Ata M rası s ml b ld r ler n sunmuşlardır. Uluslararası Dede Korkut Konferansı'nın k nc gününde In Verse and Prose: The Genre of The Book of Dede Korkut from a Comparat ve Perspect ve adlı açılış konferansını, Almanya'nın Bonn Ün vers tes 'nden katılan Sayın Prof. Dr. Karl Re chl verm şt r. Konferansın Şamandan Ozan'a Ep k, R tüel, Müz k konulu, Selcen Hatun adlı dördüncü oturumu, Sayın Prof. Dr. Feza Tansuğ başkanlığında gerçekleşm ş olup, bu oturumda Prof. Dr. Gal na B. Sychenko, Shaman c Sound Instruments of the S ber an Turk c Peoples n an Oral Ep c and R tual Pract ce ; Prof. Dr. Suraya Agayeva, Dede Korkut K tabında Müz k Sanatı: Seslend rme Yöntemler s ml 262
KSBD, S. 13, Sonbahar 2015, y. 7, s. 261-266 b ld r ler n sunmuşlardır. Uluslararası Dede Korkut Konferansı'nın Görsel ve Müz kal Anlatı Bağlamında Dede Korkut H kâyeler konulu, Banu Ç çek adlı beş nc oturumu, Sayın Prof. Dr. F kret Türkmen başkanlığında gerçekleşm ş olup, bu oturumda Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, Dede Korkut ve Sanat: Boğaç Han Destanı'nı Görselleşt rmek ; Prof. Dr. Enver Töre, Dede Korkut H kâyeler ne İdeoloj k Yaklaşımlar: Boğaç Han Örneğ ; Prof. Dr. F. Gülay M rzaoğlu, Anlatı ve Müz k İl şk s Bağlamında Dede Korkut H kâyeler s ml b ld r ler n sunmuşlardır. Oturumun ardından Türk ye Cumhur yet Kültür ve Tur zm Bakanlığı Sanatçısı, Lezzet Mülazımoğlu kopuzuyla Korkut Ata Küyler 'n çalmıştır. Uluslararası Dede Korkut Konferansı'nın Dede Korkut ve D s pl nlerarası Çözümlemeler konulu, D rse Han adlı altıncı oturumu Sayın Prof. Dr. Tuncer Gülensoy başkanlığında gerçekleşm ş olup, bu oturumda Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu, Dede Korkut H kâyeler nde Ekonom k Yaşam ; Prof. Dr. B lg n Saydam, Korkut Ata'da Ölüm Teması: Ps ko-m toloj k Çözümleme ; Prof. Dr. Fuzul Bayat, Dede Korkut Oğuz-nâmeler nde Ötek ler Kavramsallaşması Bağlamında Konar-göçerl k ve Yerleş k Kültür Karşıtlığı s ml b ld r ler n sunmuşlardır. Oturumun ardından Kazak stan Cumhur yet Devlet Sanatçısı Alkuat Kazakbayev de kopuzuyla Kazak Dede Korkut Küyler 'n çalmıştır. Uluslararası Dede Korkut Konferansı'nın kapanış oturumu Sayın Prof. Dr. Osman F kr Sertkaya başkanlığında gerçekleşm ş olup bu oturumda sırasıyla şu konuşmacılara söz ver lm şt r: Prof. Dr. Tofiq Hacıyev, Prof. Dr. Tuncer Gülensoy, Prof. Dr. Tuncer Baykara, Prof. Dr. Karl Re chl, Prof. Dr. Sa m Sakaoğlu, Kam l Vel Ner manoğlu, Prof. Dr. Prof. Dr. F kret Türkmen, Prof. Dr. Gülay M rzaoğlu. Konuşmacılar öncel kle Dede Korkut'la lg söz almışlar ve konferansla lg l b rtakım değerlend rmelerde bulunmuşlardır; ayrıca akadem k hayatla lg l öneml anekdotları şaret etm şlerd r. Almanya'dan konferansa katılan Sayın Prof. Dr. Karl Re chl' n bel rtt ğ b r ayrıntı m llî eğ t m ve Dede Korkut üzer ne her zamank nden daha fazla düşünmem z zorunlu kılmaktadır. Çünkü Sayın Profesör Re chl'ın, Konferans ç n henüz Türk ye'ye gelmeden önce Türk komşularıma Uluslararası Dede Korkut Konferansı ç n Türk ye'ye g deceğ m bel rtt m; ancak Dede Korkut'u b lmed kler n öğren nce büyük üzüntü duydum şekl ndek sözler oldukça düşündürücüdür. Konferansta Del Dumrul'un B l nc s ml eser yle b l nen, ps k yatr alanında tıp Profesörü olarak çalışan Sayın B lg n Saydam'ın konuşması lg yle d nlend. Ayrıca konferansa uzmanlık alanı yen edeb yat olan Sayın Prof. Dr. Enver Töre ve y ne uzmanlık alanı tar h olan Sayın Prof. Dr. Tuncer Baykara da Dede Korkut K tabı'nı faklı bakış açılarıyla ele aldılar. 263
Konferans Tanıtım: Uluslararası Dede Korkut Konferansı (12-14 Ek m, 2015, Ankara, Türk ye) Uluslararası Dede Korkut Konferansı'nın gerçekleşmes nde emeğ geçen başta Hacettepe Ün vers tes Geleneksel Müz k Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürü ve aynı zamanda Hacettepe Ün vers tes Türk Halkb l m Bölümü Öğret m Üyes olan Sayın Prof. Dr. Gülay M rzaoğlu, Yen Türk ye Stratej k Araştırma Merkez Başkanı Dr. Hasan Celâl Güzel ve Prof. Dr. B lgehan Atsız Gökdağ'a; konferansın düzenlenmes nde madd ve manev katkıları bulunan Hacettepe Ün vers tes Rektörü Sayın Prof. Dr. Murat Tuncer'e, Türk ye Odalar ve Borsalar B rl ğ Başkanı R fat H sarcıklıoğlu'na ve Türk Akadem s Başkanı Sayın Prof. Dr. Darkhan Kydyral 'ye teşekkür eder z. Yazımızda son olarak b r üzüntümüzü paylaşmak sted k. Konferans sayes nde tanışma ve d nleme mkânı bulduğumuz ve 27 Kasım 2015 tar h nde doğalgaz zeh rlenmes nden ötürü hayatını kaybeden Azerbaycan M ll İl mler Akadem s D lc l k Enst tüsü D rektörü Büyük Türkolog Prof. Dr. Tofik Hacıyev'e yüce Allah'tan rahmet, kederl a les ne başsağlığı d ler z. 264
KSBD, S. 13, Sonbahar 2015, y. 7, s. 261-266 265
266 Konferans Tanıtım: Uluslararası Dede Korkut Konferansı (12-14 Ek m, 2015, Ankara, Türk ye)
K tap İncelemes : Sosyal B lg ler İç n Çoklu Okuryazarlıklar Ed törler: Yrd. Doç. Dr. Ebru GENÇTÜRK Yrd. Doç. Dr. Kad r KARATEKİN * Kübra KARADAĞ Bu çalışmada ed törler Ebru Gençtürk ve Kad r Karatek n olan Sosyal B lg ler İç n Çoklu Okuryazarlıklar adlı k tap ncelenmeye çalışılmıştır. Sosyal B lg ler İç n Çoklu Okuryazarlıklar adlı eser, l sans ve l sansüstü Sosyal B lg ler, Tar h, Coğrafya öğrenc, öğretmen ve akadem syenler n ht yacını karşılamaya yönel k olarak hazırlamış, kuramsal ve uygulama örnekler n n de yer aldığı alanında lk olma özell ğ taşıyan kaynak b r k taptır. K tap aşağıda açıklamalarıyla b rl kte sıralanan on b r bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler özetleyecek olursak; 1. K l Tabletten-Tablet B lg sayara Okuryazarlık: bu bölümde okuma ve okuma öğret m n n ne olduğu, d lb l msel okuma yaklaşımı, ps ko-d lb l msel okuma anlayışı, b l şsel ps koloj, sosyo-d lb l msel okuma anlayışı, sosyob l şsel okuma anlayışı ve okuma öğret m konularına yer ver lm şt r. Geleneksel okuryazarlıklar ve yen okuryazarlıklar hakkında b lg ler ver lm şt r. 1. Coğrafya Okuryazarlığı: Bu bölümde coğrafya ve coğrafi b lg n n önem, coğrafya okuryazarlığı kavramının ortaya çıkışı, coğrafya okuryazarlığının tanımı, coğrafya okuryazarlığını etk leyen faktörler, coğrafya okuryazarlığı ve sosyal b lg ler le lg l b lg lere yer ver lm şt r. 2. Çevre Okuryazarlığı: Bu bölümde canlı ve cansız varlıkların yaşadığı ortam olarak fade ed len çevre kavramı, çevre eğ t m -çevre okuryazarlığı l şk s, çevre okuryazarlığı ve b leşenler, çevre okuryazarlığının düzeyler, sosyal b lg ler ve çevre okuryazarlığı g b konular hakkında b lg ver lm şt r. 3. Ekonom Okuryazarlığı: Ekonom okuryazarlığının ne olduğu, ekonom okuryazarlığının gel ş m, ekonom okuryazarı olan b rey n özel kler, ekonom okuryazarlığını etk leyen faktörler, ekonom okuryazarlığının nasıl gel şt r leb leceğ, ekonom okuryazarlığının sosyal b lg ler programı çer s ndek yer, sosyal b lg ler ders nde ekonom konularının öğret lmes konularında b lg ler ver lm şt r. * Yüksek L sans Öğrenc s., Gaz osmanpaşa Ün vers tes Eğ t m Fakültes Eğ t m B l mler Enst tüsü. Sınıf Öğretmenl ğ Eğ t m, Taşlıç ftl k Yerleşkes 60150 Tokat/Türk ye, e-ma l: kubrakara11@hotma l.com 267
K tap İncelemes : Sosyal B lg ler İç n Çoklu Okuryazarlıklar 4. Eleşt rel Okuryazarlık: Bu bölümde toplumsal gerçek ve nsanlar, toplumsal gerçek ve sosyal b lg ler, sosyal b lg ler n ver kaynakları, eleşt rel okuma ve sosyal b lg ler, eleşt rel okuryazarlık, eleşt rel okuryazarlık ve sınıf kültürü konularına yer ver lm şt r. 5.Har ta Okuryazarlığı: Bu bölümde yazar hayatın her safhasında faal yetler ç n gerekl olduğu bel rt len har ta kavramı ve har tada aranan özell kler, har tada bulunması gereken özell kler, har ta okuryazarlığı, sosyal b lg ler ve har ta okuryazarlığı l şk s konularında b lg ler ver lm şt r. 6.Hukuk Okuryazarlığı: Yed nc bölümde sosyal güven ve düzen ortamının sağlanmasında görevl olan hukuk kavramına, hukuk okuryazarlığı, hukuk okuryazarlığının amaç ve hedefler, sosyal b lg ler öğret m nde hukuk, sosyal b lg ler 4-7. sınıf programlarındak hukuk konularının değerlend r lmes, sosyal b lg ler öğret m programı le hukuk konularının l şk lend r lmes konularına yer ver lm şt r. 7.Medya Okuryazarlığı: Bu bölümde 31 ağustos 2006 tar h nde MEM Tal m ve Terb ye Kurulu'nda görüşülerek kabul ed len lköğret m seçmel medya okuryazarlığı ders öğret m programının kabul ed lmes ne değ n lm şt r. Medya okuryazarlığı, medya okuryazarının özell kler, sosyal b lg ler ve medya okuryazarlığı konuları hakkında b lg ler ver lm şt r. 8.Pol t k Okuryazarlık ve Akt f Vatandaşlık: Bu bölümde pol t k okuryazarlık kavramı, bu kavramın ortaya çıkışı, pol t k okuryazarlık ve eğ t m, sosyal b lg ler ve pol t k okuryazarlık, akt f vatandaşlık ve pol t k okuryazarlık konularında b lg ler ver lm şt r. 9.Tar h Okuryazarlığı: Bu bölümde sosyal b lg ler d s pl nler nden b r olan tar h eğ t m, sosyal b lg ler ve tar h eğ t m, tar h eğ t m ve tar h okuryazarlığı, tar h okuryazarlığının on b r alt boyutu, sosyal b lg ler ve tar h okuryazarlığı konularında b lg ler ver lm şt r. 10.Teknoloj Okuryazarlığı: Bu bölümde nsan hayatında her alanda yer alan ve nsan yaşamını şek llend rd ğ bel rt len teknoloj kavramına, teknoloj okuryazarlığı kavramının tar hçes ne, teknoloj okuryazarlığı kavramının tanımı ve boyutlarına, teknoloj okuryazarı b rey n özell kler ne, teknoloj okuryazarlığı ve sosyal b lg ler l şk s konuları hakkında b lg ler ver lm şt r. K tabı genel olarak değerlend recek olursak; k tap sosyal b lg ler ve sosyal b l mler n çer ğ ndek d s pl nler ele alan, güncel ve kapsamlı yapısıyla, bu alanlarda öğren m gören ve çalışmalar yürüten k ş lere kaynak olab lecek alanında lk olma özell ğ taşıyan b r eserd r. K tap on b r bölümden oluşmaktadır ve tüm bölümlerde yer alan kazanımlar, sonuç ve o bölümde ele alınan konular le lg l örnek etk nl kler n bulunması le çer ğ daha anlaşılır hale get rm şt r. K tapta her b r bölümde şlenen konular tüm boyutlarıyla ele alınmıştır. Okuryazarlık kavramı kullanımın yaygınlaşması ve bu kavrama yüklenen anlamların farklılaşması neden yle öne çıkmaktadır. Sosyal b lg ler 268
KSBD, S. 13, Sonbahar 2015, y. 7, s. 267-269 ç n çoklu okuryazarlıkları ele alan k tabın bu alanda yapılacak olan d ğer çalışmalara rehber olacağı düşünülmekted r. Kaynak Gençtürk, E. ve Karatek n, K. (Ed törler). (2013). Sosyal B lg ler İç n Çoklu Okuryazarlıklar, Ankara:Pegem Akadem. 296 sayfa, 1. Baskı. 269