ENERJİ VERİMLİLİĞİ FAALİYETLERİ ve TEŞVİKLER Burhan GÜLDİBİ Makina Mühendisi Telefon : (312) 295 52 37 e-posta: bguldibi@yegm.gov.tr Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü
İÇERİK : Türkiye nin Genel Enerji Durumu Türkiye nin Enerji Tüketimi Enerji Tasarruf Potansiyelleri ve Gerçekleşenler Gelecek Planları Enerji Yönetimi Yükümlülükler Destekler Soru Cevap Bölümü Bilinçlendirme
TÜRKİYE NİN GENEL ENERJİ DURUMU Nüfus (2015): 78,7 milyon Ekonomik Büyüme Oranı (2015): 4 % Enerjide Dışa Bağımlılık (2015): 75,9 % Birincil Enerji Yıllık Talep Artışı (2002-2015 Ort.): 4,11 % Enerji Arzı Yerli üretim: İthalat: 2015 Birincil Enerji Tüketimi: 2015 Nihai Enerji Tüketimi: 2015 Yılı 31,1 MTEP 112,8 MTEP 129,3 MTEP 99 MTEP
TÜRKİYE NİN ENERJİ TÜKETİMİ Birincil Enerji Tüketimi 2015 Birincil Enerji Tüketimi: 129,3 MTEP Dışa Bağımlılık Oranı: % 75,9 Nihai Enerji Tüketimi 2015 Nihai Enerji Tüketimi: 99 MTEP 2015 Enerji İthalatı: 37,8 Milyar Dolar
GERÇEKLEŞEN TASARRUF MİKTARLARI Sektörlere göre Gerçekleşen Enerji Tasarrufu Miktarı Dağılımı (Milyon TEP, Baz Yılı : 2000) Sektörlere göre Gerçekleşen Enerji Tasarrufunun Parasal Karşılığı (Milyar Euro, Baz Yılı : 2000) 33% 25% İmalat Sanayii (6,4 Milyon TEP) 36% 12% İmalat Sanayii (2,8 Milyar Euro) 42% Ulaşım ( 10,7 Milyon TEP) 52% Ulaşım ( 12,1 Milyar Euro) Konut Sektörü( 8,3 Milyon TEP) Konut Sektörü( 6,8 Milyar Euro) Bir TEP enerjinin maliyeti imalat sanayinde 439, ulaştırmada 1,133 ve konut sektöründe 820 olarak alınmıştır. Kaynak : YEGM 2000 yılı baz alınarak 2009 yılında kümülatif olarak İmalat sanayiinde 6.4 mtep, ulaştırma sektöründe 10.7 mtep ve konut sektöründe 8.3 mtep olmak üzere toplam 25.4 mtep tasarruf sağlanmıştır. 2000 yılı baz alınarak 2009 yılında kümülatif olarak İmalat sanayinde 2.8 milyar, ulaştırma sektöründe 12.1 milyar ve konut sektöründe 6.8 milyar olmak üzere toplam 21.7 milyar tasarruf sağlanmıştır.
TASARRUF POTANSİYELLERİMİZ Sektörlere göre sağlanabilecek Enerji Tasarruf Miktarları Dağılımı (Milyon TEP, Baz Yılı : 2009) Sektörlere göre sağlanabilecek Enerji Tasarrufunun Parasal Karşılığı ( Milyar Euro, Baz Yılı : 2009) İmalat Sanayii ( 4,6 Milyon TEP) 15% İmalat Sanayii ( 2 Milyar ) 43% 28% 44% 29% Ulaşım ( 4,8 Milyon TEP) 41% Ulaşım ( 5,4 Milyar ) Konut Sektörü( 7,1 Milyon TEP) Konut Sektörü( 5,8 Milyar ) Bir TEP enerjinin maliyeti imalat sanayinde 439, ulaştırmada 1,133 ve konut sektöründe 820 olarak alınmıştır. Kaynak : YEGM 2009 yılı baz alınarak mevcut durumda; imalat sanayinde 4.6 mtep, ulaştırma sektöründe 4.8 mtep ve konut sektöründe 7.1 mtep olmak üzere toplam 16.5 mtep tasarruf sağlanabilecektir. 2009 yılı baz alınarak imalat sanayinde 2.0 milyar, ulaştırma sektöründe 5.4 milyar ve konut sektöründe 5.8 milyar olmak üzere toplam 13.2 milyar tasarruf sağlanabilecektir.
GELECEK PLANLAMASI: 2012 2023 Enerji Verimliliği Strateji Belgesi (Resmi Gazete25 Şubat 2012) Genel Hedef Sanayi, bina, hizmet, ulaştırma ve enerji sektörlerinde yapılacak iyileştirmelerle Türkiye nin 2011 yılı enerji yoğunluğunu 2023 yılına kadar %20 azaltmaktır. 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014 2018) Genel Hedef 1) 2011 yılı sonunda, iklim düzeltmeli ve 2000 yılı dolar fiyatlarıyla 0,2646 TEP/1000 dolar olarak gerçekleşen Türkiye nin birincil enerji yoğunluğunun, 2018 sonunda 0,243 TEP/1000 dolar değerinin altına indirilmesi 2) 2018 yılına kadar kamu binalarındaki enerji tüketiminin, 2012 yılı baz alınmak suretiyle belirlenecek göstergeler düzeyinde ve verimlilik artışı uygulamaları ile yüzde 10 düşürülmesi
ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI 2007 2008 2011 2012 2014 5627 SAYILI ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU - ENERJİ KAYNAKLARININ VE ENERJİNİN KULLANIMINDA VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK -BEP YÖNETMELİĞİ ENERJİ KAYNAKLARININ VE ENERJİNİN KULLANIMINDA VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK REVİZYONU ENERJİ VERİMLİLİĞİ STRATEJİ BELGESİ ONUNCU KALKINMA PLANI ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ EYLEM PLANI 21
ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU Türkiye Büyük Millet Meclisi nde kabulu: 18 Nisan 2007 Resmi Gazete de yayımlanması: 2 Mayıs 2007 26510 No lu Resmi Gazete VİZYONU: Enerjinin tamamını faydaya dönüştüren bir Türkiye.. Kişi başına enerji tüketimi yüksek ve enerji yoğunluğu düşük ülkeler arasında yer alan bir Türkiye...
ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı(KOSGE B) Destekleri Yönetmeliği Enerji Performans Yönetmeliği Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik İzleme Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Okullarda Enerji Yöneticisi Görevlendirilmesine İlişkin Yönetmelik Ulaşımda Enerji Verimliliğinin Artırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Merkezi Isıtma ve Sıhhi Sıcak Su Sistemlerinde Isınma ve Sıhhi Sıcak Su Giderlerinin Paylaştırılmasına ilişkin Yönetmelik Bilinçlendirme Enerji Yöneticisi Eğitimleri & Sertifikalandırma Enerji Verimliliği Destekleri Enerji Verimliliği Hizmetleri & Yetkilendirme Tanıtma Ve Kullanma Kılavuzu Uygulama Esaslarına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik Enerji Etütleri
ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE AMACI ENERJİ VERİMLİLİĞİ KOORDİNASYON KURULU (EVKK) ETKB / YEGM Yetkilendirme, İzleme, Denetim Üniversiteler Meslek Odaları Yetkilendirme, İzleme, Denetim Lab. Desteği Destekleme İzleme, Denetim Bilinçlendirme Eğitim Endüstriyel İşletmeler ve Binalar Eğitim Etüt VAP Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri
ENERJİ YÖNETİMİ Enerji Yöneticisi Görevlendirilmesi ve Enerji Yönetim Birimi Kurulması Sektör Enerji Yöneticisi Enerji Yönetim Birimi Endüstriyel İşletmeler Elektrik Üretim Tesisleri Organize Sanayi Bölgeleri 1.000 TEP Kamu Binaları 10.000 m 2 250 TEP 50.000 TEP Kurulu Gücü 100 MW - - Faal Endüstriyel İşletme Sayısı 50 - Ticari ve Hizmet Binaları 20.000 m 2 500 TEP -
TS EN ISO 50001 Sürekli İyileştirme Enerji Politikası Planlama Yönetimin Gözden Geçirmesi Gerçekleştirme ve İşlem İç Tetkik Kontrol ve Düzeltici Eylem İzleme ve Ölçme Önleyici ve Düzeltici Eylem
BİLGİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ Endüstriyel İşletmeler Kurulu Gücü 100 MW ve üzeri Elektrik Üretim Tesisleri Enerji Yöneticisi görevlendirmekle yükümlü Bina sahipleri ve/veya yönetimleri Enerji tüketimine ilişkin bilgilerini her yıl Mart Ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğümüze bildirir. Ayrıca; Tüm işletmeler, okullar ile ticari ve hizmet binaları her 5 yılda bir son 3 yıllık toplam enerji tüketimlerini Genel Müdürlüğümüze bildirir. (İlk bildirim Mart 2012) Kapsamı Sayı Endüstriyel İşletmeler 1.000 TEP 1417 Kamu Binaları 10.000 m 2 250 TEP Ticari ve Hizmet Binaları 20.000 m 2 500 TEP 1289 Elektrik Üretim Tesisi Kurulu Gücü 100 MW 53 Organize Sanayi Bölgeleri Faal Endüstriyel İşletme Sayısı 50 55 http://enver.eie.gov.tr
SANAYİDE UYGULANABİLECEK ENERJİ VERİMLİLİĞİ ALANLARI Fırın Sistemleri: Yanma verimini artırma çalışmaları(yakıt hava ayarlanması sistemleri,vb.) Brülör sistemlerinde iyileştirme çalışmaları Yakıtın yanma şartlarının iyileştirmesine yönelik olarak ; pulvarize haline getirilmesi,ön ısıtılması vb. şekilde yanma şartlarını iyileştirme çalışmaları Kazan Sistemleri: Brülör sistemlerinde iyileştirme Yakıtın yanma şartlarının iyileştirmesine yönelik olarak ; pulvarize haline getirilmesi,ön ısıtılması vb. şekilde yanma şartlarını iyileştirme çalışmaları
Kurutma Sistemleri: Egzoz havasından ve kurutulan malzemede nem kontrolü sistemi kurulması Sıcak kurutma havası hazırlama sisteminde iyileştirme çalışmaları Brülör sistemlerinde iyileştirme Soğutma Kulesi: Soğutma kulesi fan ve pompalarında değişken hız sürücü(invertör)uygulaması
Fan Sistemleri: Fanlarda değişken hız sürücü(invertör)uygulamaları Fan sistemlerinin modernizasyonu Uygun hava kontrol ve debi ayarlama sistemi çalışmaları Pompa Sistemleri: Pompaların değişken hız sürücü(invertör)veya yumuşak yol verici(soft starter)uygulaması
Motor Sistemleri: Motor değişken hız sürücü veya yumuşak yol verici uygulaması Proseste üretim odaklı yapılacak tüm kontrol sistemleri.
Aydınlatma Sistemleri: Aydınlatma kontrol sistemleri(dimmer,hareket sensorları,fotosel,zaman saatleri,vb) uygulamaları
ENERJİ VERİMLİLİĞİ DESTEKLERİ MEVZUATI Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik 27 Ekim 2011 Tarih ve 28097 Sayılı Resmi Gazete Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik 25 Nisan 2014 Tarih ve 28952 Sayılı Resmi Gazete Enerji Verimliliği Destekleri Hakkında Tebliğ 03 Temmuz 2012 Tarih ve 28342 Sayılı Resmi Gazete
VERİMLİLİK ARTIRICI PROJELERİN (VAP) DESTEKLENMESİ Müracaat Geri Ödeme Süresi Proje Uygulama Bedeli Projenin Uygulama Süresi Sertifika Gereksinimi Destek Ödemesi Destek Miktarı : Her yıl Ocak ayı : < 5 Yıl : En fazla 1 milyon TL : En fazla 2 Yıl : ISO 50001 Sertifikası : Uygulama Sonrası : Proje uygulama bedelinin en fazla % 30 u (300 bin TL)
VAP AKIŞ ŞEMASI Başvuru Yazısı Proje Dosyası Ekler Başvuru Dosyası Enerji Tük. 1000 TEP Enerji Tük. Bildirim TS EN ISO 50001 Kabul Ön İnceleme Red Proje Red (İade) Ölçüm Metodları Ölçüm Aletleri Hesap Metodları İnceleme Proje Eksik Eksiklerin Tamamlanması için İşletmeye Bildirim (30 Gün) Formüller Proje Tam
Proje Tam Uygun Bulunan Projelerde; Yerinde Ekipman veya sis. mevcut mu? İnceleme Ölçüm sonuçları doğru mu? Tamam Ölçüm Farklı Ölçümü Farklı Proje Bileşenlerinin İşletmeye Bildirimi (10 Gün) Projelerin Sıralanması ve Kurula Sunulması P = 0,6 x MEP + 0,4 x EP MEP= Maliyet etkinlik puanı EP= Proje elektrik kazancı Kurul Onayı Red Endüstriyel İşletmeye İade Kabul Sözleşme Yapılması
Sözleşme tarihinden itibaren iki yıl içinde projeyi uyguladığını Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildirmesi gerekir. Uygulamanın Yapılması Uyg. Tamam. Bildirimi Uygulamanın projesine uygunluğu, Öngörülen tasarrufların sağlanıp sağlanmadığını gösteren ölçümler yapılır. Kabul Yerinde İnceleme Yeminli mali müşavir Uyg. Rap. Hazırlanması tarafından onaylanmış faturalar, Ölçüm ve hesaplamalar, Red Proje veya Proje Bileşenleri İptal
-Uygulamaların farklı yapılıp/yapılmaması, -Bileşen enerji kazancının projedeki miktarının altında olup/olmaması, Uygulama Raporunun İncelenmesi Uygunsuz Uygunsuzlukların Giderilmesi için İşletmeye Bildirim(10 Gün) D = 0,3 x DP x (PVBB+PYÜBB) D= Destekleme miktarı DP= Projenin toplam puanı(p POR ise 1 P<POR ise P/POR =>minimum 0,67 olabilir) PVBB:Proje bileşen bedeli PYÜBB:Proje yerinde üretim bileşen bedeli Uygun Destek Miktarının Hesaplanması ve işletmeye Ödemenin Yapılması Uygulanacak destek miktarının hesaplanmasında yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış başvuru tarihinden sonra düzenlenmiş olan fatura bilgileri esas alınır.
VERİMLİLİK ARTIRICI PROJELERİN (VAP) DESTEKLENMESİ 2009 2010 2012 2013 2014 2015_Ocak 2015_Nisan 2016_Ocak TOPLAM Başvuru Proje Sayısı 86 33 19 70 69 55 26 45 403 Uygulama Sözleşmesi İmzalanan Proje Sayısı 17 15 11 56 65 45 21 23 253 Çeşitli Nedenlerle Destek Kapsamından Çıkarılan Proje Sayısı* 4 6 6 19 4 1 0 0 40 Destek Ödemesi Yapılan Proje Sayısı 13 9 4 25 2 0 0 0 53 Uygulama Aşamasında Olan Proje Sayısı 0 0 1 12 59 44 21 23 160 Uygulaması Devam Eden Projeler Projelerin Toplam Yatırım Miktarı (TL) 0 0 550.000 4.019.732 25.624.685 16.277.171 9.650.414 11.364.342 67.486.344 Projelere Ödenecek Destek Miktarı (TL) 0 0 93.949 933.611 7.418.070 4.632.074 2.668.001 3.390.973 19.136.677 Projelerin Uygulanmasıyla Sağlanacak Tasarruf Miktarı (TEP) Projelerin Uygulanmasıyla Sağlanacak Tasarruf Miktarı (TL) Destek Ödemesi Yapılan Projeler 0 0 356 6.424 14.522 8.335 1.542 1.875 33.054 0 0 277.460 7.040.223 19.504.369 10.222.139 3.819.719 4.201.133 45.065.043 Projelerin Toplam Yatırım Miktarı (TL) 3.642.745 3.638.808 4.715.682 10.683.290 972.061 0 0 0 23.652.586 Projelere Ödenen Destek Miktarı (TL) 647.616 557.641 296.839 2.920.793 291.618 0 0 0 4.714.507 Projelerin Uygulanmasıyla Sağlanan Tasarruf Miktarı (TEP) Projelerin Uygulanmasıyla Sağlanan Tasarruf Miktarı (TL) 5.623 6.050 9.250 7.964 264 0 0 0 29.150 5.592.773 3.971.516 7.152.516 10.708.830 711.390 0 0 0 28.137.025 * Süresi İçerisinde Uygulanmayan, İşletmenin İsteği ile Destek Kapsamından Çıkarılan, Projesinde Belirtilen Tasarrufu Sağlamadığı için Desteklenmesi Uygun Görülmeyen ve Projesine Uygun Olarak Tamamlanmayan Projeler.
UYGULANAN ÖRNEK PROJELER PROJE ADI Proje Uygulama Bedeli Ön Görülen Destek Miktarı Yaklaşık Tasarruf Miktarı Tasarrufun Yaklaşık Parasal Karşılığı İÇ VE DIŞ AYDINLATMADA LED PROJESİ ELEKTRİK MOTORLARINDA VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASI BLAST BUHAR SİSTEMİ ISI GERİ KAZINIM PROJESİ 95.666 TL 28.700 TL 699.331 kwh 123.781 TL 236.704 TL 71.011 TL 272.874 kwh 60. 032 TL 228 802 TL 45.990 TL 3.775.437 kwh 104.438 TL 27
GÖNÜLLÜ ANLAŞMA (GA) DESTEKLERİ Müracaat Taahhüt Sertifika Gereksinimi : Her yıl Ekim ayı : Üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu en az ortalama % 10 azaltma : ISO 50001 Sertifikası Yürürlüğe Girmesi Destek Ödemesi Destek Miktarı : Anlaşmanın imzalanmasını takip eden ilk yıl : Üç yıl sonra taahhüdünü yerine getirmesi durumunda : Anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin % 20 si (en fazla 200 bin TL) 2009-2013 Yılları arasında toplam 25 işletme ile Gönüllü anlaşma imzalanmıştır.
GA AKIŞ ŞEMASI Başvuru Formu Enerji Tük. 1000 TEP Enerji Tük. Bildirim TS EN ISO 50001 Kabul Ön İnceleme Red Proje Red (İade) İnceleme Eksik Eksik Bilgilerin Tamamlanması İçin İşletmeye Bildirim Tam
Referans Enerji Yoğunluğunun Belirlenmesi Referans enerji yoğunluğu değeri Taahhüt edilen enerji yoğunluğu azaltma oranı P = 0,6 x REY + 0,4 x EYA Kabul Projelerin Sıralanması ve Kurula Sunulması Kurul Onayı Red Endüstriyel İşletmeye İade Sözleşme Yapılması
Üç Yılın Enerji Yoğunluğunun Hesaplanması Uygun Değil Uygun Destek Miktarının Hesaplanması ve işletmeye Ödemenin Yapılması
GÖNÜLLÜ ANLAŞMA (GA) DESTEKLERİ DESTEK ÖDEMESİ YAPILAN GÖNÜLLÜ ANLAŞMALAR Gönüllü Anlaşma Sayısı 7 Gönüllü Anlaşmalara Ödenen Destek Miktarı ( TL ) 700.000 Gönüllü Anlaşmalarla Sağlanan Parasal Tasarruf Miktarı ( TL/YIL ) 4.100.000 Gönüllü Anlaşmalarla Sağlanan Enerji Tasarrufu Miktarı ( TEP/YIL ) 4.600 ANLAŞMA DÖNEMİ DEVAM EDEN GÖNÜLLÜ ANLAŞMALAR Gönüllü Anlaşma Sayısı 1 Gönüllü Anlaşmalara Ödenmesi Öngörülen Destek Miktarı ( TL ) 200.000 Gönüllü Anlaşmalarla Sağlanması Öngörülen Parasal Tasarruf Miktarı ( TL/YIL ) 900.000 Gönüllü Anlaşmalarla Sağlanması Öngörülen Enerji Tasarrufu Miktarı ( TEP/YIL ) 278 2016 yılında başvuru yapan 3 adet işletmenin değerlendirme süreçleri devam etmektedir.
5. BÖLGE TEŞVİKLERİ 2016/9139 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar) 5.Madde :EK-4 te yer alan Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar hariç olmak üzere, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının vereceği proje onayına istinaden, yıllık asgari 500 ton eşdeğer petrol (TEP) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, mevcut durumuna göre en az yüzde yirmi oranında enerji tasarrufu sağlayacak şekilde tasarlanan ve sağlanacak enerji tasarrufu ile yatırımın geri dönüş süresi 5 yıl ve daha az olan enerji verimliliği projesine yönelik yatırımlar.
5. BÖLGE TEŞVİKLERİ DESTEK UNSURLARI KDV İstinası, Gümrük Vergisi Muafiyeti, Sigorta Pirimi İşveren Hissesi Desteği, Faiz Desteği, Vergi İndirimi vb,
5. BÖLGE TEŞVİKLERİ 2016/9139 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar) kapsamında ikincil mevzuat düzenleme çalışmaları devam etmektedir.
DİĞER DESTEKLER KOBİLER İÇİN KOSGEB DESTEKLERİ Enerji Yöneticisi Eğitimi Ön Etüt Enerji Etüdü Verimlilik Arttırıcı Projeler için Danışmanlık Hizmeti : 3,000 TL ye kadar : 2,000 TL ye kadar : 20,000 TL ye kadar : 5,000 TL ye kadar SANAYİ KURULUŞLARI İÇİN TTGV DESTEKLERİ İleri Teknoloji Projeleri (İTEP) Destek Programı Tarım, Eğitim, Sağlık ve Çevre alanlarında gerçekleştirilen ürün ve/veya süreç geliştirme uygulamalarının Ar-Ge ve Ticarileştirme fazlarını İleri Teknoloji Projeleri (İTEP) Destek Programı çerçevesinde bütünleşik olarak desteklemektedir. Destek Bütçesi ve Süresi Proje destek süresi en az 1 yıl, en fazla 3 yıldır. Proje destek bütçesi üst limiti 3 milyon ABD Doları, alt limiti 250.000 ABD Dolarıdır. Destekleme %50 TTGV katkısı % 50 proje yürütücüsü firma katkısı olacak şekilde uygulanacaktır.
SORU & CEVAP
DAVETLİSİNİZ Ulusal Enerji Verimliliği Formu ve Fuarı (11-12 Ocak 2017 gerçekleştirilecektir) www.evf.gov.tr.
TEŞEKKÜRLER Burhan GÜLDİBİ Makina Mühendisi e-posta:bguldibi@yegm.gov.tr