MAYIS 2015 TÜRKİYE'NİN NABZI

MAYIS 2015 TÜRKİYE'NİN NABZI 7 Haziran a Doğru, 7 Haziran dan Sonra ARAŞTIRMA GRUBU Prof. Dr. Özer SENCAR Prof. Dr. İhsan DAĞI Prof. Dr. Doğu ERGİL Doç. Dr. Sıtkı YILDIZ MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/18 06680 Çankaya/ANKARA Tel: (312) 441 4600 Faks: (312) 441 7490 www.metropoll.com.tr

YASAL UYARI 5486 sayılı yasa ve bu yasada yapılan ek ve değişiklikler hakkındaki 2936 sayılı yasa hükümleri gereğince, bu yapıtın işlenmesi, çoğaltılması, yayınlanması ve bu yapıttan faydalanma hakları saklıdır. Yapıt sahibinin ya da yetkili vekillerinin yazılı izini olmaksızın, yapıtın tümünü veya bir bölümünü içeren her türlü yayın ve alıntılar, anılan yasanın 71. ve takip eden diğer maddeleri gereğince, haksız fiil niteliğindedir, cezayı gerektirir. Yapıtın tüm hakları saklıdır. Bu yapıtın tamamı ya da bir bölümü, 4110 sayılı yasa ile değişik 5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca, kullanılmazdan önce hak sahibinden 52. maddeye uygun yazılı izin alınmadıkça, hiçbir şekil ve yöntemle izlenmek, çoğaltılmak, çoğaltılmış nüshaları yayılmak, satılmak, kiralanmak, ödünç verilmek, temsil edilmek, sunulmak, telli / telsiz ya da başka teknik, sayısal ve / veya elektronik yöntemlerle iletilmek suretiyle kullanılamaz. 2

SUNUŞ 7 Haziran milletvekili seçimlerine sayılı günler kaldı. Siyasi partiler seçim sürecinde yürüttükleri kampanyaların, seçim bildirgelerinin, söylemlerinin, gösterdikleri adayların ve liderlerinin halk nezdindeki etkisini 8 Haziran sabahı kesin olarak görebilecekler. Metropoll Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi olarak her ay ülke gündemine dair halkın nabzını tuttuğumuz araştırmalarımızda aynı zamanda siyasi partilerin oy desteğini ve bu desteğin gündemdeki gelişmelere bağlı olarak nasıl bir değişim gösterdiğini siz abonelerimizle paylaşmaktayız. Elbette hayatlarımızın dönemeçleri her birimiz için farklı tezahür etmektedir, fakat bu seçimler, diğer tüm seçimlerde de olduğu gibi halkın iradesinin sandığa yansıdığı önemli bir milattır. Bu bilinçle; seçimden önceki bu son araştırmamızın ana temasını da, seçim tahminimiz oluşturmaktadır. Türkiye'nin Nabzı Mayıs ayı araştırması; Türkiye genelinde NUTS 2 sistemine göre 26 bölgeyi esas alan 28 ilde tabakalı örnekleme ve ağırlıklandırma yöntemi ile 23-27 Mayıs 2015 tarihleri arasında toplam 5077 kişi ile yapılmıştır. Araştırma; 0,95 güven sınırları içinde 1,5 hata payı ile yüz yüze anket yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Prof. Dr. Özer SENCAR 3

İÇİNDEKİLER SUNUŞ 3 İÇİNDEKİLER 4 YÖNETİCİ ÖZETİ 7 BİRİNCİ BÖLÜM 2015 YILI MİLLETVEKİLİ SEÇİM TAHMİNİ 13 1.1. 12 Haziran 2011 Milletvekili Seçimi Resmi Sonucu 14 1.2. 30 Mart 2014 Yerel Seçimleri, Türkiye Geneli Belediye Başkanlığı Resmi Sonuçları 14 1.3. 2015 Milletvekili Seçim Tahmini 15 İKİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE'NİN GİDİŞATI, GELECEKTEN BEKLENTİLER ve EKONOMİ YÖNETİMİ 21 2.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Türkiye İyiye Doğru mu Gidiyor, Yoksa Kötüye Doğru mu Gidiyor? 22 2.2. Sizi ve Ailenizi Bekleyen Gelecekten Umutlu musunuz? 25 2.3. Son Zamanlarda Ülkemizde Ekonominin İyi mi Yoksa Kötü mü Yönetildiğini Düşünüyorsunuz? 28 2.4. Önümüzdeki Bir Yıl İçerisinde Türkiye'de Ekonomik Durumun Nasıl Değişeceğini Düşünüyorsunuz? 30 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM LİDERLERİN GÖREV ONAYI 33 3.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde, Cumhurbaşkanı R. Tayip Erdoğan ını Cumhurbaşkanlığı Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 34 3.2. Genel Olarak Düşündüğünüzde, Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Başbakanlık Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 37 3.3. Genel Olarak Düşündüğünüzde, Kemal Kılıçdaroğlu'nun Ana Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 39 3.4. Genel Olarak Düşündüğünüzde, Devlet Bahçeli'nin Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 41 3.5. Genel Olarak Düşündüğünüzde, Selahattin Demirtaş'ın Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 43 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE'NİN NABZI DEMOGRAFİK BİLGİLER 4.1. Etnik Kökeniniz Nedir? 45 4.2. Hangi Mezhebe Bağlısınız? 46 4.3. Kendinizi Aşağıda Sayılan Siyasi Kimliklerden Hangisi İle Tanımlamayı Uygun Bulursunuz? 46 4.4. Örneklemin Demografik Özellikleri 47 4.5. Görüşme Yapılan İller 48 4

YÖNETİCİ ÖZETİ MAYIS 2015 7 Haziran a Doğru, 7 Haziran dan Sonra 7 Haziran seçimlerine çok az bir süre kaldı. Türkiye'nin Nabzı Mayıs ayı araştırma sonuçlarını baz alarak seçimleri ve seçim sonrasında karşılaşabileceğimiz tabloyu değerlendirmeye çalışacağız. AKP, iktidara geldiğinden bu yana en kritik seçime giriyor. Son aylarda tespit ettiğimiz gibi iktidar partisinin oyları 2011 seçimlerinde aldığı oyun epeyce gerisine düşmüş durumda. AKP oylarındaki bu düşüşe HDP nin bu seçimlerde barajı aşma ihtimalinin çok yüksek olması gerçeğini eklediğimizde seçimlerin iktidar partisi için neden kritik olduğu anlaşılacaktır; AKP 2002 den bu yana sürdürdüğü tek parti iktidarının sonuna gelmiş görülüyor. Bu, AKP için şoke edici bir gelişme, Türkiye için yeni bir dönem demek. AKP için şoke edici çünkü kurucu liderinin % 52 oyla Cumhurbaşkanlığı seçilmesinin ardından henüz daha bir yıl bile geçmedi. Partinin örgütünde, üye sayısında, medya gücünde ve denetiminde bir gerileme yok. Parti liderleri 2023, hatta 2071 vizyon unu anlatıyor, kendilerini yeni Türkiye nin kurucu önderleri olarak görüyorlar. Mitingleri son derece kalabalık, kampanyaları oldukça profesyonel. Ama, gerek Cumhurbaşkanı Erdoğan, gerek parti medyası bu seçimlerin farklı olduğundan, tabanda rehavet oluştuğundan, sandıktan sürpriz çıkabileceğinden söz ediyorlar. AKP gücünün zirvesinde girdiği seçimlerde neden bu kadar zorlanıyor? Sorunun cevabı bu tespitin içinde. Güç, AKP nin en büyük güçsüzlüğüne dönüşmüş durumda. Son yıllarda neredeyse bütün seçimlerde mağdur, mazlum algısıyla seçim kazanan, iktidardayken bile hala muhalefetmiş gibi görülen, hataları, yanlışları onu tam iktidar yapmayan vesayet kurumlarına yüklenilen AKP bu seçime mutlak muktedir olarak giriyor. Toplumun tanıklık ettiği başarısızlıkları, hukuksuzlukları, yolsuzlukları, adaletsizlikleri başkasına fatura edecek durumda değil. AKP yıllarında ilk defa bir seçimde toplum yaşanan olumsuzlukların sorumlusu olarak hükümeti ve iktidar partisini görüyor. AKP nin mutlak iktidarı, hükümetin yaptıklarının ve yapamadıklarının tek sorumlusu olarak iktidar partisinin görülmesini mümkün kılmış durumda. Bu bağlamda son dönemde ekonomik sorunların daha görünür olması ve geniş kitleleri olumsuz yönde etkilemesinin de faturası hükümete çıkarılıyor. Döviz dalgalanması, işsizlik rakamlarının büyümesi, mutfak harcamalarında enflasyonun yükselmesi ekonominin kötü yönetildiği algısını yaygınlaştırıyor. Ekonominin kötü yönetildiğini düşünenler toplumun % 56 sını oluştururken, ülkenin genel olarak kötüye gittiğini düşünenler % 53 e çıkmışken, ekonominin iyi yönetildiğini ve ülkenin iyiye gittiğini söyleyenler sadece % 35 iken iktidar partisinin 2011 deki % 50 oy oranına tutunması mümkün görülmüyor. 5

AKP nin bir başka büyük sorunu Cumhurbaşkanı Erdoğan ın cumhurbaşkanlığındaki performansı. Gül ün herkesin Cumhurbaşkanı olma iddiasının yanında Erdoğan ın tarafsızlık ilkesini bir yana bırakarak partizan bir Cumhurbaşkanı portresi çizmesi AKP nin kurumsal kimliğine ve ciddiyetine zarar verdi. Başkanlık ısrarı AKP yönetiminde ve parti tabanında kafa karışıklığına neden oldu; Erdoğan ın iktidarı parti için değil kendisi için istediğine ilişkin bir algı yarattı. Öte yandan muhalefet partilerinin de başarılı bir seçim kampanyası yaptıklarını, mevcut durumu, Türkiye ekonomisini, iktidar partisinin seçim stratejisini ve toplumsal öncelikler ve beklentileri doğru okuduklarını söylemek gerek. AKP seçmene belirsiz ve karşılıksız bir başkanlık sistemi vaadederken muhalefet partileri, özellikle CHP ve MHP somut ekonomik projelerle siyaset yapmaya başladılar. CHP, yaşam tarzı savunmasına dayanan bir kimlik siyaseti yapmak yerine emekliye ikramiye, mazot 1.5 lira, merkez Türkiye gibi projelerle somut, geniş kitleler lehine, istihdam ve kalkınma odaklı bir siyaset diline geçiş yaptı; kimliklerin çoğulluğuna saygı göstereceğini deklere ederek Türkiye yi biz daha iyi yönetebiliriz mesajını işledi. Sonuçta, AKP nin dindarlık-muhafazakarlık mesajlarıyla dolu kimlik siyaseti CHP proje siyaseti ne yönelince elinde kaldı. CHP den MHP ye ve hatta sosyalist HDP ye kadar her parti dindarları temsil etme iddiasına yöneldiler. Her parti dindar oylara talip, ve dahası, kendini dindarlara-muhafazakarlara karşı konumlandıran bir parti yok. Dindarmuhafazakar kimlik hala büyük ölçüde AKP ye yönelmekle birlikte, bu, Türkiye siyasetinde dindar oylar üzerinde adeta bir tekel kuran partiler için yeni bir durum. Seçim sürecinde AKP şimdiye dek olmadığı kadar din-diyanet konuştu, dindar seçmeni kaybetmemeye çalıştı. Ancak AKP nin din temalı siyasal stratejisi diğer partilerin de bu konuda sıcak, kapsayıcı ve rahatlatıcı mesajlar vermesine aracılık etti. Kısaca AKP nin kimlik siyaseti muhalefet partilerinden karşılık ve karşıtlık bulmayınca etkisini kaybetti, hatta AKP nin kimlik siyaseti kendine zarar verdi. Muahfazakar-dindar oyları partide tutmayı hedeflenen dinsel söylem kendi tabanındaki laik, demokrat, kentli, merkez sağ seçmeni ürküttü. CHP seçimlerde kimlik, yaşam tarzı, laiklik, Kemalizm temalarını bırakıp toplumun ekonomik ve özgürlük sorunlarına odaklandı doğru bir stratejiyle. Seçim döneminde Kılıçdaroğlu nun görev onayı nda 7-10 puanlık bir artış gözlendi. MHP de kendini salt ülkücü bir hareket ve anti-kürt, anti-pkk bir parti olarak sunmayarak bu kimliğin yarattığı seçmen sınırlarını aşmaya çalıştı. İşssizlik, yoksulluk, yolsuzluk, kadına yönelik şiddet temalarıyla daha geniş toplumsal kesimlere ulaşmayı denedi. Bir yandan AKP den kaçan muhafazakar oyları, öte yandan CHP den umudunu kesen ulusalcı oyları hedefledi. Sonuçta, önceki seçimlerde olduğu gibi 7 Haziran a doğru kimse MHP nin barajı aşıp aşamayacağı nı gündeme bile getirmedi. MHP Türkiye siyasetinde, baraj sorunu olmayan kalıcı bir parti hüviyetine kavuştu. 6

HDP seçimin en çok konuşulan, tartışılan, performansı merak edilen partisi oldu. Parti olarak seçime girmek gibi oldukça riskli bir kararı almış olmakla birlikte bugün seçim sonuçlarını en çok etkileyecek, kilit parti olarak görülüyor. Kürt siyasal taleplerini temsil etme iddiasında bir parti de olsa HDP bu seçimde AKP nin durdurulması, Erdoğan ın başkan yapılmaması temasını merkeze alarak bütün Türkiye de iktidara muhalif çevrelere ulaşmaya denedi. Barajı aşacak konuma gelmesi bu seçim stratejisinin işlediği anlamına gelmektedir. Dahası, partinin eşbaşkanı Demirtaş, performansı ve yarattığı toplumsal kabülle Kürt siyasal hareketinden yetişen bir lider in Türkiye siyasetinde merkezi bir rol oynamaya aday olabileceğini göstermiştir. Sonuçta Türkiye yeni bir döneme giriyor. CHP ve MHP nin oylarında çok belirgin bir artış olmasa da AKP nin % 41 e doğru gerilemesi ve HDP nin barajı aşacak görülmesi AKP nin tek başına iktidar olacak Meclis çoğunluğundan yoksun olması anlamına gelmektedir. Bu sonuç, farklı koalisyon hükümeti senaryolarını gündeme gelecektir. Yani, AKP li veya AKP siz bir koalisyon hükümeti dönemi ufukta görülmektedir. Bu, Türkiye için bir restorasyon dönemi olabilir, AKP yi eski reformist çizgisine çekebilir, yeni bir uzlaşı siyasetinin önünü açabilir, yabancı sermaye girişini artırabilir, ve hatta Türkiye nin AB üyelik sürecini çok hızlandırabilir. Yeni dönem, siyaseten istikrarsız, sosyal düzeyde çatışmacı ve ekonomik olarak kırılgan bir dönem de olabilir. Sonuç, bu yeni dönemde siyasal aktörlerin ne düzeyde rasyonel bir tutum sergileyebileceğine bağlıdır. Eylül'den Haziran'a Siyasi Partilerin Oy Destekleri Cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından siyasi partiler 7 Haziran'da gerçekleştirilecek milletvekili seçimine odaklandılar. Özellikle Aralık ayından itibaren seçime yönelik söylemler yoğunlaşmaya başladı. Peki partiler Eylül ayından itibaren bu süreci nasıl değerlendirdiler? Gündemdeki gelişmeler partilerin oy desteklerini nasıl etkiledi? Seçim bildirgeleri, kampanyalar seçmenlerin oy tercihlerini değiştirdi mi? Eylül'den Haziran'a AKP'nin Oy Oranı Cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından Eylül 2014'te AKP'nin oy desteği %50 seviyesindeydi. AKP Eylül'den itibaren azalan en düşük oy seviyesini ilk olarak %41,7 ile Mart ayında gördü. Bu oy seviyesi Nisan ayı ve Mayıs ayı başında tekrar yükselişe geçmiş gibi görünse de Mayıs sonu itibariyle AKP'nin oy seviyesi Mart ayının da gerisine düşerek %41 seviyesine geriledi. İktidar partisinin Cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra %50 seviyesinde olan oy oranının azalarak Mayıs sonundaki seviyesine gerilemesinin temel nedenlerini 4 ana grupta toplayabiliriz. Kuşkusuz bu nedenlerin bazen sadece biri bazen de birden fazlası seçmenler nezdinde etkili olabilir 7

İlki ekonomik gelişmeler. Şimdiki seçime kadar kalkınma ve hizmet politikalarıyla sandıktan galibiyetle çıkmış iktidarın ekonomiyi iyi yönettiğine dair algı Eylül 2014'ten bugüne kadar hem tüm seçmenler arasında ama asıl önemlisi hem de AKP'li seçmenler arasında anlamlı bir düşüş göstermiştir. Bu algıyı hem kurdaki dalgalanmalarla, hem de ekonomi yöneticileri ve Cumhurbaşkanı arasında kamuoyuna yansıyan tartışmalarla açıklamak mümkündür. Ekonomi yönetimine dair bu olumsuz algının iktidardaki AKP'nin oy desteğine negatif etkisi olması şaşırtıcı değildir. İkincisi çözüm süreci ve Dolmabahçe mutabakatının milliyetçi seçmen üzerindeki etkisi. Özellikle milliyetçi-muhafazakar olarak tarif edebileceğimiz AKP'li seçmen grubunun bir kısmının, ülkenin bölüneceği algısının yoğunlaşması nedeniyle sürecin taraflarından biri olan hükümete faturayı kestiği anlaşılmaktadır. Nitekim, Dolmabahçe mutabakatının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Kürt sorunu yoktur" çıkışını AKP'den uzaklaşan ve en yakın kapı olan MHP'ye yönelen seçmene yönelik bir çağrı olarak okumak zor değil. Diğer yandan AKP'nin hem Kobani'deki gelişmelere yönelik söylem ve tutumları hem de milliyetçi seçmeni kaybetmemek üzere çözüm süreciyle arasına mesafe koyması Kürtler açısından da AKP'ye yönelik olumlu algıyı zedelemiş görünmektedir. Kısacası AKP özellikle Eylül ayından itibaren çözüm süreci eksenin yaşanan gelişmelerde dengeyi koruyamamış, hem milliyetçi seçmenlerinden hem de Kürt seçmenlerinden kayıp vermiştir. Üçüncü neden baraj sınırında bir HDP. Halihazırda bir kısmı Cumhurbaşkanlığı seçiminde etnik paydaşlık etkisiyle Demirtaş'ı desteklemiş AKP'ye oy veren Kürt seçmenler açısından bu seçim, aynı zamanda çözüm sürecinin sürebilmesi için Kürtlerin parlamentoda temsil edilmeye devam etmesi anlamı ve önemini taşımaktadır. HDP'nin baraj altında kalması durumunda sürecin devam edip etmeyeceği kaygısı ve Kürt hareketinin demokratik zemindeki temsil edilememesi endişesi nedeniyle önemli oranda Kürt seçmen kitlesinin bu seçimde HDP'yi destekleme eğiliminde olduğu görülmektedir. AKP'li yöneticilerin "HDP'nin baraj altında kalması bir değişikliğe neden olmaz" söylemleri tam da bu seçmen grubunu hedef almaktaydı ama seçime günler kala elde edilen verilere göre bu söylemin seçmen nezdinde bir karşılık bulmadığını söylemek mümkün. Son temel neden ise; demokrasi kaygısı ve Başkanlık sistemi politikasının etkisi. Özellikle başkanlık sistemine desteğin AKP'li seçmen nezdinde ancak %55-60 seviyesinde olduğu göz önüne alınırsa bu söylemin (özellikle kampanyanın başlangıcında) ağırlıklı olduğu bir seçim çalışmasının negatif etkiye sahip olduğunu söylemek mümkün. Başkanlık sistemi tartışmalarıyla birlikte artan tek adam yönetimi tartışmaları bir grup seçmenin AKP ile arasına mesafe koymasına vesile olmuştur. AKP'nin çekim alanından uzaklaşan bu seçmenlerin bir kısmının Nisan ayında geriye dönüş yaptıkları görülmekteydi. Fakat Mayıs ayının sonunda %41 seviyesine gerileyen oy oranı AKP'nin bu seçim döneminde diğer seçimlerin aksine kararsız seçmenini kendine bağlayamadığını göstermektedir. 8

Eylül'den Haziran'a CHP'nin Oy Oranı Seçimlere sayılı günler kala CHP'nin oy desteğinin %27 seviyesinde olduğunu görülmektedir. Eylül ayından bu yana CHP'nin oy desteğinde büyük bir değişiklik görülmemektedir fakat göze çarpan gelişme CHP'nin özellikle ön seçimler ve seçim bildirgesinin açıklanmasının ardından kararsız ve partilerinden memnuniyetsiz olan kendi seçmenlerinin parti bağlılıklarını arttırdığıdır. Peki seçime iddialı bir seçim bildirgesiyle giren CHP oylarını hangi oranda arttırabilecek? Özellikle ekonomi politikalarını merkeze alan seçim kampanyasıyla AKP'den ekonomik kaygılarla uzaklaşan seçmeni, bu seçmen grubunun oranı yüksek olmamakla birlikte, kendisine çekmiş görülmektedir. Ayrıca son yıllarda partiler arası oy geçişlerinin en fazla olduğu partilerin CHP ve MHP olduğu düşünülürse, CHP'nin yürüttüğü seçim kampanyasıyla bu oy geçişkenliğinde kazanan taraf olduğu görülmektedir. Görünen bu olumlu havanın CHP'nin oy oranını hedeflenen üzere %30 üstüne taşıma ihtimalinin olmadığı görülmektedir çünkü diğer taraftan, AKP ve Erdoğan karşıtlığı üzerinden bir seçim kampanyası yürüten ve baraj altında kalması durumunda AKP'nin tek başına iktidarının garantilendiği bir HDP vardır. Kendisini sosyal demokrat, sosyalist olarak tarif eden yaklaşık 1-2 puanlık CHP'li seçmenin bu seçimlerde ister parti politikalarından memnuniyetsizlikten kaynaklansın, ister HDP'nin barajı geçmesi için stratejik oy kullanacak olsun önümüzdeki seçimlerde HDP'yi destekleme fikrinde oldukları görülmektedir. Stratejik oy kullanan diye tarif edebileceğimiz bu kitlenin bir kısmı aynı zaman da HDP ile ilgili endişeleri olan kitledir ve bu endişelerin onları tekrar CHP'ye oy vermeye yöneltmesi mümkündür. Eylül'den Haziran'a MHP'nin Oy Oranı MHP'nin Mayıs ayı sonu araştırma sonuçlarına göre oy desteğinin %16 seviyesinde olduğunu görüyoruz. Eylül 2014'te %13 seviyesinde olan MHP oylarının önce 6-7 Ekim Kobani olaylarının ardından %16 seviyesine ve Dolmabahçe mutabakat metninin okunmasının ardından Mart ayında %18 seviyesine kadar yükseldiği ve Mayıs ayının sonunda %16 oy desteği aldığı görülmektedir. MHP'deki bu oy artışı, MHP'nin yürütmüş olduğu seçim kampanyasından öte, süreçten rahatsız olan milliyetçimuhafazakar AKP'li seçmenlerin gidecekleri ilk durağın MHP olmasıyla bağlantılıdır. AKP'den MHP'ye yönelen bu oy kaynağı MHP'nin etkili olamadığı durumda ve/veya AKP'nin geliştireceği söylemlerle evine geri dönebilir. Nitekim, 2011 seçimlerinde kaset suçlamaları ve baraj tehlikesi nedeniyle seçimlerden bir ay önce gerçekleştirilen araştırmalarda %17 seviyesine ulaşmış MHP oyları Erdoğan'ın etkili söylemleriyle %13 seviyesine gerilemiştir. Fakat asıl soru seçimlere günler kala AKP bu seçmen kitlesinin kararını değiştirebilir mi? 9

Eylül'den Haziran'a HDP'nin Oy Oranı HDP'nin son araştırma sonuçlarına göre oy oranı %11,5 olarak görülmektedir. 2011 seçimlerinde %6,6 seviyesinde oy almış HDP, Cumhurbaşkanlığı seçiminde %10 barajını zorlamış, söylemleri ve göz ardı edilemeyecek Selahattin Demirtaş etkisiyle de Eylül'den bu yana bu oy desteğini az çok korumayı başarmıştır. Eylül 2014'te %8 seviyesinde olan HDP oy oranı Nisan ayında %10,2 seviyesine ve Mayıs ayı sonu itibariyle %11,5'e yükselmiştir. 2011'de %6 seviyesinde olan bu oy artışının kaynağını %10 barajı nedeniyle Kürt hareketinin demokratik zeminde temsil edilememesi endişesi taşıyan AKP li muhafazakar Kürt seçmenler ve HDP'nin yürütmüş olduğu Erdoğan karşıtlığı üzerinden stratejik oy verme eğilimde olan seçmenler oluşturmaktadır. HDP kemik oy kitlesi dışında kalan bu seçmen kitlelerini kendine inandırmış ve baraj sorununu ortadan kaldırmış görünmektedir. 10

BİRİNCİ BÖLÜM 2015 YILI MİLLETVEKİLİ SEÇİM TAHMİNİ 11

1.1. 12 Haziran 2011 Milletvekili Seçimi Resmi Sonucu AKP 49,9 CHP 25,9 MHP 12,9 HDP 6,6 SP 1,3 Diğer 3,4 1.2. 30 Mart 2014 Yerel Seçimleri; Türkiye Geneli Belediye Başkanlığı Resmi Sonuçları AKP 45,6 CHP 27,8 MHP 15,2 BDP/HDP 6,1 SP 2,0 BBP 1,1 Diğer 2,2 12

1.3. 2015 Yılı Milletvekili Seçim Tahmini AKP 41,0 CHP 27,2 MHP 16,0 HDP 11,5 SP+BBP 3,6 Diğer 0,7 13

İKİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE'NİN GİDİŞATI GELECEKTEN BEKLENTİLER ve EKONOMİ YÖNETİMİ

TÜRKİYE'NİN GİDİŞATI 2.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Türkiye İyiye Doğru mu Gidiyor, Yoksa Kötüye Doğru mu Gidiyor? 35,0 52,8 9,7 2,5 İyiye gidiyor Ne iyiye ne kötüye gidiyor Kötüye gidiyor Fikrim yok / Cevap yok 2.1.1. Türkiye'nin Gidişatı Aralık 2011 / Mayıs 2015 Türkiye'nin Gidişatı Zaman Grafiği - % 39,7 53,6 46,6 41,1 40,7 36,5 54,6 52,6 53,4 50,4 51,2 51,2 52,8 50,0 47,3 47,2 45,2 45,0 44,7 43,9 42,9 48,6 49,3 33,1 34,1 43,8 39,3 39,8 41,1 42,7 39,6 37,9 40,7 36,9 36,3 34,4 35,2 34,1 35,0 33,0 İyiye gidiyor Kötüye gidiyor 15

2.1.2. Türkiye'nin Gidişatı Karşılaştırma Tablosu - % Aralık '11 Aralık '12 Aralık'13 Ocak '14 Şubat '14 Mart '14 Nisan '14 Mayıs '14 Haziran 14 Temmuz '14 Ağustos '14 Eylül '14 Ekim '14 Kasım '14 Aralık '14 Ocak'15 Şubat '15 Mart '15 Nisan '15 Mayıs '15-1 Mayıs '15-2 İyiye gidiyor 53,6 40,2 41,1 33,1 34,1 37,9 45,0 39,3 39,8 41,1 43,8 42,9 34,4 36,9 34,1 36,2 36,3 35,2 33,0 40,7 35,0 Kötüye gidiyor 39,7 39,7 40,7 54,6 52,6 47,3 39,6 47,2 45,2 44,7 43,9 42,7 50,4 51,2 51,2 51,5 50,0 48,6 53,4 49,3 52,8 Ne iyiye ne kötüye gidiyor - 14,8 16,4 10,2 11,2 10,7 13,5 11,8 13,6 12,9 10,1 12,9 13,3 10,9 12,9 11,0 11,1 13,8 9,7 8,2 9,7 FY /CY 6,7 5,2 1,8 2,1 2,1 4,1 1,9 1,6 1,4 1,3 2,2 1,5 1,9 1,0 1,8 1,3 2,6 2,3 3,9 1,8 2,5

2.1.3. Türkiye'nin Gidişatı Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % İyiye gidiyor Kötüye gidiyor Ne iyiye ne kötüye gidiyor FY/CY TOPLAM AKP 77,0 12,4 9,9 0,6 100 CHP 3,2 88,0 7,7 1,1 100 MHP 5,9 82,2 11,0 0,9 100 HDP 10,8 82,8 5,1 1,4 100 SP 13,9 74,3 11,9 100 Diğer 3,6 85,7 10,7 100 Cevap yok 15,3 54,7 14,6 15,3 100 Protesto oy 19,7 58,3 12,0 9,9 100 ORTALAMA 35,0 52,8 9,7 2,5 100

2.2. Sizi ve Ailenizi Bekleyen Gelecekten Umutlu musunuz? 41,2 44,3 11,5 3,0 Umutluyum Umutsuzum Ne umutlu ne umutsuzum Fikrim yok / Cevap yok 2.2.1. Sizi ve Ailenizi Bekleyen Gelecekten Umutlu musunuz? Kasım 2013 / Mayıs 2015 Zaman Grafiği - % 46,7 43,9 43,5 42,0 42,9 50,9 44,4 44,0 45,6 46,9 44,1 45,3 43,8 43,8 43,6 41,2 42,7 41,7 40,7 44,3 37,4 33,4 42,5 40,0 40,7 34,7 42,4 40,4 41,9 40,0 41,5 40,5 40,3 41,0 40,7 38,1 40,2 38,9 35,5 41,2 Umutluyum Umutsuzum 18

2.2.2. Sizi ve Ailenizi Bekleyen Gelecekten Umutlu musunuz? Karşılaştırma Tablosu - % Kasım '13 Aralık '13 Ocak '14 Şubat '14 Mart'14 Nisan '14 Mayıs '14 Haziran '14 Temmuz '14 Ağustos '14 Eylül '14 Ekim '14 Kasım '14 Aralık '14 Ocak '15 Şubat '15 Mart'15 Nisan '15 Mayıs '15-1 Mayıs '15-2 Umutluyum 46,7 43,9 40,0 42,5 43,5 50,9 44,4 44,0 45,6 44,1 46,9 40,4 43,8 40,0 41,5 41,0 40,2 38,9 45,3 41,2 Umutsuzum 33,4 37,4 42,0 42,9 40,7 34,7 42,4 40,5 38,1 40,3 35,5 41,2 41,9 42,7 43,8 43,6 41,7 40,7 40,7 44,3 Ne umutlu ne umutsuzum 13,8 17,6 15,6 13,1 11,8 12,6 11,3 13,8 13,9 13,4 16,3 16,5 13,0 15,8 13,4 12,3 16,0 16,9 12,7 11,5 FY/CY 6,1 1,2 2,4 1,5 4,0 1,8 1,8 1,7 2,4 2,2 1,2 1,9 1,3 1,5 1,3 3,1 2,1 3,5 1,3 3,0

2.2.3. Sizi ve Ailenizi Bekleyen Gelecekten Umutlu musunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % Umutluyum Umutsuzum Ne umutluyum ne umutsuzum FY/CY TOPLAM AKP 78,3 11,0 9,3 1,4 100 CHP 16,1 71,7 11,1 1,0 100 MHP 13,0 72,7 13,1 1,2 100 HDP 26,6 60,9 10,4 2,0 100 SP 13,9 72,3 12,9 1,0 100 Diğer 3,6 82,1 14,3 100 Cevap yok 15,2 50,0 20,3 14,5 100 Protesto oy 26,3 47,9 15,0 10,8 100 ORTALAMA 41,2 44,3 11,5 3,0 100

ÜLKE EKONOMİSİ 2.3. Son Zamanlarda Ülkemizde Ekonominin İyi mi Yoksa Kötü mü Yönetildiğini Düşünüyorsunuz? 7,6 36,5 İyi yönetildiğini düşünüyorum Kötü yönetildiğini düşünüyorum 55,9 Fikrim yok / Cevap yok 2.3.1. Son Zamanlarda Ülkemizde Ekonominin İyi mi Yoksa Kötü mü Yönetildiğini Düşünüyorsunuz? Nisan 2014 / Mayıs 2015 Zaman Grafiği - % 57,0 45,8 44,4 51,4 50,6 50 46,2 45,7 42,5 40,6 41,1 48,7 54,4 54,9 54,3 52,9 43,0 40,2 39,9 39,5 53,9 38,0 55,8 55,5 55,9 39,0 36,5 36,0 36,1 İyi yönetildiğini düşünüyorum 33,5 Kötü yönetildiğini düşünüyorum 21

2.3.2. Son Zamanlarda Ülkemizde Ekonominin İyi mi Yoksa Kötü mü Yönetildiğini Düşünüyorsunuz? Nisan 2014 / Nisan 2015 Karşılaştırma Tablosu - % Nisan '14 Mayıs '14 Haziran '14 Temmuz '14 Ağustos '14 Eylül '14 Ekim '14 Kasım'14 Aralık '14 Ocak '15 Şubat '15 Mart'15 Nisan '15 Mayıs '15-1 Mayıs '15-2 İyi yönetildiğini düşünüyorum Kötü yönetildiğini düşünüyorum Fikrim yok / Cevap yok 45,8 42,5 40,6 41,1 45,7 43,0 39,5 40,2 36,0 39,9 38,0 36,1 33,5 39,0 36,5 44,4 51,4 50,6 50,0 46,2 48,7 52,9 54,4 54,9 54,3 53,9 55,8 57,0 55,5 55,9 9,8 6,1 8,8 8,9 8,1 8,3 7,6 5,5 9,0 5,9 8,1 8,1 9,4 5,5 7,6 2.3.3. Son Zamanlarda Ülkemizde Ekonominin İyi mi Yoksa Kötü mü Yönetildiğini Düşünüyorsunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % İyi yönetildiğini düşünüyorum Kötü yönetildiğini düşünüyorum FY/CY TOPLAM AKP 79,9 14,9 5,2 100 CHP 5,9 88,4 5,8 100 MHP 7,2 86,9 6,0 100 HDP 9,1 86,9 4,0 100 SP 13,9 80,2 5,9 100 Diğer 5,4 91,1 3,6 100 Cevap yok 12,3 64,5 23,2 100 Protesto oy 19,0 63,9 17,1 100 ORTALAMA 36,5 55,9 7,6 100 22

2.4. Önümüzdeki Bir Yıl İçerisinde Türkiye'de Ekonomik Durumun Nasıl Değişeceğini Düşünüyorsunuz? 39,4 39,8 13,6 7,2 İyileşecek Kötüleşecek Aynı kalacak Fikrim yok / Cevap yok 2.4.1. Önümüzdeki Bir Yıl İçerisinde Türkiye'de Ekonomik Durumun Nasıl Değişeceğini Düşünüyorsunuz? Ocak / Mayıs 2015 Zaman Grafiği - % 43,6 42,2 45,8 44,1 41,2 39,8 39,5 37,1 34,4 34,0 38,9 39,4 12 13,7 14,4 14,4 14,1 13,6 İyileşecek Kötüleşecek Aynı Kalacak 23

2.4.2. Önümüzdeki Bir Yıl İçerisinde Türkiye'de Ekonomik Durumun Nasıl Değişeceğini Düşünüyorsunuz? Ocak /Mayıs 2015 Karşılaştırma Tablosu - % Ocak '15 Şubat '15 Mart'15 Nisan'15 Mayıs'15-1 Mayıs'15-2 İyileşecek 39,5 37,1 34,4 34,0 41,2 39,4 Kötüleşecek 43,6 42,2 45,8 44,1 38,9 39,8 Aynı Kalacak 12,0 13,7 14,4 14,4 14,1 13,6 FY/CY 5,0 6,9 5,4 7,5 5,8 7,2 2.4.3. Önümüzdeki Bir Yıl İçerisinde Türkiye'de Ekonomik Durumun Nasıl Değişeceğini Düşünüyorsunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % İyileşecek Kötüleşecek Aynı Kalacak FY/CY TOPLAM AKP 75,4 9,6 10,3 4,7 100 CHP 16,0 60,9 16,1 7,0 100 MHP 12,4 64,1 17,4 6,1 100 HDP 18,2 67,2 8,4 6,1 100 SP 13,0 73,0 10,0 4,0 100 Diğer 8,8 73,7 15,8 1,8 100 Cevap yok 10,2 51,1 19,0 19,7 100 Protesto oy 26,1 43,2 16,4 14,2 100 ORTALAMA 39,4 39,8 13,6 7,2 100 24

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM LİDERLERİN GÖREV ONAYI 25

LİDERLERİN GÜVEN ONAYI R. Tayip Erdoğan 38,2 55,3 6,5 Ahmet Davutoğlu 36,6 55,7 7,7 Kemal Kılıçdaroğlu 27,4 64,0 8,6 Devlet Bahçeli 22,4 68,7 8,9 Selahattin Demirtaş 20,1 71,4 8,5 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum Fikrim yok / Cevap yok 26

3.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan ın Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 38,2 55,3 6,5 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum Fikrim yok / Cevap yok 3.1.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan ın Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Aralık 2011 / Mayıs 2015 Görev Onayı Zaman Grafiği - % 71,1 26,9 59,1 48,1 41,7 34,8 47,2 39,4 51,0 51,1 49,1 49,3 46,4 46,9 43,5 43,1 47,4 46,5 48,0 50,2 54,3 51,4 53,1 52,8 54,9 55,3 44,8 45,6 40,8 40,9 40,3 40,2 38,4 38,2 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum Başbakanlık Görevi Cumhurbaşkanlık Görevi 27

3.1.2. Genel Olarak Düşündüğünüzde Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan ın Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 85,4 10,6 4,0 100 CHP 3,4 94,1 2,5 100 MHP 8,1 88,4 3,5 100 HDP 3,4 94,2 2,4 100 SP 15,7 78,4 5,9 100 Diğer 100,0 100 Cevap yok 15,9 35,5 48,6 100 Protesto oy 20,9 62,4 16,7 100 ORTALAMA 38,2 55,3 6,5 100 28

3.2. Genel Olarak Düşündüğünüzde Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Başbakanlık Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 36,6 55,7 7,7 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum Fikrim yok / Cevap yok 3.2.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Başbakanlık Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Ekim 2014 / Mayıs 2015 Başbakanlık Görev Onayı Zaman Grafiği - % 45,1 49,6 50,6 56,9 53,8 53,5 53,0 55,2 55,7 43,5 43,3 39,9 37,7 38,3 40,1 37,5 38,5 36,6 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum 29

3.2.2. Genel Olarak Düşündüğünüzde Başbakan Ahmet Davutoğlu'nun Başbakanlık Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 82,0 13,0 5,0 100 CHP 3,1 93,2 3,7 100 MHP 7,9 87,0 5,0 100 HDP 1,7 96,3 2,0 100 SP 13,9 74,3 11,9 100 Diğer 3,6 78,6 17,9 100 Cevap yok 14,5 37,0 48,6 100 Protesto oy 20,3 62,8 17,0 100 ORTALAMA 36,6 55,7 7,7 100 30

3.3. Genel Olarak Düşündüğünüzde Kemal Kılıçdaroğlu'nun Ana Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 27,4 64,0 8,6 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum Fikrim yok / Cevap yok 3.3.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Kemal Kılıçdaroğlu'nun Ana Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Ocak 2011 / Mayıs 2015 Ana Muhalefet Liderliği Görev Onayı Zaman Grafiği - % 73,0 68,8 71,7 64,5 66,6 71,3 67,4 75,7 76,8 69,2 79,3 69,2 72,8 61,5 65,5 64,0 49,9 43,4 23,1 24,5 21,8 27,6 25,9 22,0 26,5 18,1 18,9 21,9 16,4 21,9 20,1 25,6 27,0 27,4 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum 31

3.3.2. Genel Olarak Düşündüğünüzde Kemal Kılıçdaroğlu'nun Ana Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 6,5 86,9 6,6 100 CHP 82,1 14,9 3,1 100 MHP 14,8 79,2 6,0 100 HDP 7,1 89,9 3,0 100 SP 5,9 86,3 7,8 100 Diğer 100,0 100 Cevap yok 9,4 43,5 47,1 100 Protesto oy 22,5 56,8 20,7 100 ORTALAMA 27,4 64,0 8,6 100 32

3.4. Genel Olarak Düşündüğünüzde Devlet Bahçeli'nin Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 22,4 68,7 8,9 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum Fikrim yok / Cevap yok 3.4.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Devlet Bahçeli'nin Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Aralık 2007 / Mayıs 2015 Muhalefet Liderliği Görev Onayı Zaman Grafiği - % 79,5 79,7 48,7 43,7 57,9 40,5 32,4 50,4 55,5 56,3 60,3 38,1 40,5 34,2 Evet onaylıyorum 63,0 33,0 60,8 32,5 21,9 69,8 62,4 67,6 29,1 23,7 23,4 21,6 18,8 15,8 15,6 Hayır onaylamıyorum 74,5 71,7 69,1 75,1 14,4 71,1 72,4 65,4 18,9 20,6 20,1 71,9 19,9 68,7 22,4 33

3.4.2. Genel Olarak Düşündüğünüzde Devlet Bahçeli'nin Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 7,1 85,4 7,5 100 CHP 24,6 68,3 7,0 100 MHP 80,1 17,1 2,8 100 HDP 3,4 94,6 2,0 100 SP 7,9 86,1 5,9 100 Diğer 3,6 96,4 100 Cevap yok 12,3 41,3 46,4 100 Protesto oy 20,3 61,8 17,9 100 ORTALAMA 22,4 68,7 8,9 100 34

3.5. Genel Olarak Düşündüğünüzde Selahattin Demirtaş'ın Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? 20,1 71,4 8,5 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum Fikrim yok / Cevap yok 3.5.1. Genel Olarak Düşündüğünüzde Selahattin Demirtaş'ın Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Aralık 2013 /Mayıs 2015 Muhalefet Liderliği Görev Onayı Zaman Grafiği - % 74,9 72,7 72,9 76,7 77,7 77,3 82,1 81,1 74,9 75,9 76,0 69,3 78,2 71,4 13,0 15,0 16,1 14,4 14,0 16,0 11,8 10,2 15,7 16,2 15,5 14,9 20,1 13,6 Evet onaylıyorum Hayır onaylamıyorum 35

3.5.2. Genel Olarak Düşündüğünüzde Selahattin Demirtaş'ın Muhalefet Liderliği Görevini Yapış Tarzını Onaylıyor musunuz? Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım - % Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 7,8 85,1 7,2 100 CHP 25,7 69,1 5,2 100 MHP 7,5 88,1 4,4 100 HDP 98,0 1,7 0,3 100 SP 8,9 85,1 5,9 100 Diğer 1,8 98,2 100 Cevap yok 13,0 42,8 44,2 100 Protesto oy 27,5 53,5 19,1 100 ORTALAMA 20,1 71,4 8,5 100 36

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ARAŞTIRMANIN DEMOGRAFİSİ 37

TÜRKİYE'NİN NABZI DEMOGRAFİK BİLGİLER 4.1. Etnik Kökeniniz Nedir? Sayı Yüzde 1 Türk 3939 77,6 2 Kürt 755 14,9 3 Zaza 104 2,0 4 Arap 111 2,2 5 Bulgar göçmeni 38 0,7 6 Kafkas göçmeni 31 0,6 7 Önemsemiyorum 16 0,3 8 Fikrim yok/cevap yok 85 1,7 TOPLAM 5077 100 4.2. Hangi Mezhebe Bağlısınız? Sayı Yüzde 1 Hanefi/Şafi/Sünni 4442 87,5 2 Alevi 339 6,7 3 Katolik 6 0,1 4 Ateist 27 0,5 5 Fikrim Yok/Cevap Yok 263 5,2 TOPLAM 5077 100 4.3. Kendinizi Aşağıda Sayılan Siyasi Kimliklerden Hangisi İle Tanımlamayı Uygun Bulursunuz? Sayı Yüzde 1 Ülkücü 271 5,3 2 Milliyetçi 996 19,6 3 Kürt Milliyetçisi 134 2,6 4 Geleneksel muhafazakar 633 12,5 5 Dindar muhafazakar 731 14,4 6 Siyasal İslamcı 83 1,6 7 Demokrat 527 10,4 8 Liberal 28 0,6 9 Atatürkçü 1045 20,6 10 Ulusalcı 33 0,6 11 Sosyal demokrat 232 4,6 12 Sosyalist 111 2,2 13 Kemalist 30 0,6 14 Fikrim yok / Cevap yok 224 4,4 TOPLAM 5077 100 38

4.4. Örneklemin Demografik Özellikleri Cinsiyet Yaş Grupları Eğitim Durumu Meslek Grupları Aylık Gelir Sayı Yüzde Kadın 2541 50,1 Erkek 2536 49,9 18-24 863 17,0 25-34 1273 25,1 35-44 1052 20,7 45-54 860 16,9 55 ve 55+ 1030 20,3 Okuryazar değil 188 3,7 Sadece okur/yazar 285 5,6 İlkokul mezunu 1347 26,5 Ortaokul mezunu 1332 26,2 Lise mezunu 1287 25,4 Üniversite / Y.O. mez. 532 10,5 Master / Yüksek lisans 50 1,0 Cevap yok 56 1,1 İşçi 1143 22,5 Sektör çalışanı 357 7,0 Memur 145 2,8 Emekli 551 10,9 Ev hanımı 1351 26,6 Serbest meslek 205 4,0 Öğrenci 482 9,5 İşsiz 142 2,8 Küçük ve orta ölç. tic. 603 11,9 Sanayi ve büyük ölç.tic. 15 0,3 Çiftçi 20 0,4 Cevap yok 64 1,3 0-500 TL 141 2,8 501-1000 TL 841 16,6 1001-1500 TL 1496 29,5 1501-2000 TL 805 15,8 2001-2500 TL 414 8,2 2501-3000 TL 293 5,8 3001-3500 TL 128 2,5 3501-4000 TL 66 1,3 4001 TL ve üstü 108 2,1 CY / bilmiyor 784 15,4 TOPLAM 5077 100 39

4.5. Görüşme Yapılan İller Sayı Yüzde 1 İSTANBUL 1 İstanbul 953 18,8 2 BATI MARMARA 3 EGE 4 DOĞU MARMARA 5 BATI ANADOLU 6 AKDENİZ 7 ORTA ANADOLU 8 BATI KARADENİZ 2 Tekirdağ 106 2,1 3 Çanakkale 96 1,9 4 İzmir 339 6,7 5 Aydın 200 3,9 6 Manisa 211 4,2 7 Bursa Bursa 219 4,3 Eskişehir 72 1,4 8 Kocaeli 256 5,0 9 Ankara 323 6,4 10 Konya 181 3,6 11 Adana Adana 174 3,4 Mersin 120 2,4 12 Antalya 185 3,7 13 Hatay 212 4,2 14 Kırıkkale 109 2,1 15 Kayseri 119 2,3 16 Zonguldak 76 1,5 17 Kastamonu 65 1,3 18 Samsun 222 4,4 9 DOĞU KARADENİZ 19 Trabzon 176 3,5 10 11 12 KUZEYDOĞU ANADOLU DOĞU ANADOLU GÜNEYDOĞU ANADOLU 20 Ağrı 81 1,6 21 Erzurum 79 1,6 22 Malatya 94 1,8 23 Van 84 1,7 24 Diyarbakır 121 2,4 25 Gaziantep 124 2,4 26 Mardin 80 1,6 TOPLAM 5077 100 40