ELEKTRİKLE ÇALIŞMALARDA GÜVENLİK Tanımlar 1
İçerik 1. Giriş Temel tanım ve kavramlar Enerji şebekesi (Üretim, iletim ve dağıtım aşamaları) Temel bileşenler (İletkenler, elektrik tesisat ekipmanları, anahtarlama ve koruma elemanları, ) 2. Elektriğin canlılar üzerindeki etkileri 3. Elektrik kaynaklı olası tehlikeler ve güvenlik önlemleri Parlayıcı ve patlayıcı ortamlar (Ex-proof cihazlar) Topraklama Yıldırımdan korunma Statik elektrik 2
İçerik 4. Test, ölçüm ve kontroller 5. Örnek vakalar Yasa ve yönetmeliklerce zorunlu kılınan test, ölçüm ve kontroller Can kayıpları ve yaralanmalar Yangınlar 6. Ulusal ve uluslar arası cihaz ve güvenlik standartları 3
İçerik İlgili yasal mevzuat Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği (R.G. 04.11.1984 18565) Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği (R.G. 30.11.2000 24246) Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği (R.G. 21.08.2001 24500) Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (R.G. 19.12.2007 26735) Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik (R.G. 30.04.2013 28633) Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (R.G. 30.12.2006 26392) İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (R.G. 25.04.2013 28628) 4
Neden tehlike??? Elektrik kaynaklı tehlikeler ve meydana getirdiği sonuçlar ; Elektrik akımının canlı vücudundaki sinirler, kaslar ve kalp çalışması üzerindeki etkileri, Elektrik akımından dolayı oluşan ısının ve arkların neden olduğu yanıklar, Ani şok ve korku sebebi ile meydana gelen düşme, çarpma gibi fiziksel zararlar, Yangınlar, olarak sınıflandırılabilir. 5
Gerilim (V volt) : Bir elektrik devresinde, elektrik alanı meydana getirip serbest elektronları harekete geçirerek elektrik akımını meydana getiren kuvvet Akım (A amper) : İletken malzemelerde normalde hareketsiz duran, fakat bir gerilim uygulanması sonucunda oluşan elektrik alanın etkisiyle hareket eden serbest elektronların oluşturduğu elektriksel büyüklük 6
Güç (W watt) : Bir elektrik cihazının birim zamanda yaptığı iş. Bir elektrik devresinde güç, akım ve gerilim büyüklüklerinin çarpımına eşittir. Bir elektrik devre elemanının üzerinde harcanan güç, akımın karesi ile elemanın direncinin çarpımına eşittir. Enerji (Wh wattsaat) : İş yapabilme yeteneği. Elektrik sobaları, fırın, ütü gibi cihazlar elektrik enerjisini ısı enerjisine, elektrik motorları ise elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirerek iş yaparlar. 7
Doğru gerilim/akım : Değeri ve yönü zamana bağlı olarak değişen gerilim/akım Alternatif gerilim/akım : Değeri ve yönü zamana bağlı olarak değişmeyen gerilim/akım 8
Etkin değer : Bir direnç üzerinde doğru gerilimin/akımın yaptığı işe eşit iş yapan alternatif gerilimin/akımın doğru gerilime/akıma eş olan değeridir. Faz kavramı : 308V V etkin = V max 2 533V 9
Alçak Gerilim (AG) : Etkin değeri 1 kv a kadar olan gerilim kademelerine denir. 190 220 380 420 500 660 V Yüksek Gerilim (YG) : Etkin değeri 1 kv tan daha yüksek olan gerilimlere yüksek gerilim denir. Orta Gerilim : 1 36 kv Yüksek Gerilim : 66 380 kv Çok Yüksek Gerilim : 380 kv un üzeri 10
Dağıtım Şebekesi : Akım kaynağından tüketici tesisine kadar olan hava hatları ve kabloların tümüdür. Tüketici Tesisi : Yapı bağlantı kutusunda sonraki ya da bunun gerekli olmadığı yerlerde tüketim araçlarından önceki son dağıtım tablosunun çıkış uçlarından sonraki elektrik işletme araçlarının tümüdür. 11
Elektrik kuvvetli akım tesisleri : İnsanlar, diğer canlılar, bitkiler ve eşyalar için bazı durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) tehlikeli olabilecek ve elektrik enerjisinin üretilmesini, özelliğinin değiştirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini, dağıtılmasını ve mekanik enerjiye, ışığa, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan tesislerdir. Elektrik zayıf akım tesisleri : Normal durumlarda, insanlar ve eşyalar için tehlikeli olan akımların meydana gelemediği tesislerdir. 12