TÜRKİYE JEOLOJİ VERİ STANDARTLARININ BELİRLENMESİ VE JEOLOJİ VERİ TEMASININ HAZIRLANMASI Özlem Esengin 1, Gülseren Baysal 2, Ezgi Çankaya 3, Ahmet Yücel 4 1-4 Çevre ve Şehircilik, Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Coğrafi Bilgi Dairesi Başkanlığı Eskişehir yolu 2179. Sk. No:5 06410 Söğütözü-ANKARA www.csb.gov.tr ÖZET Avrupa Birliği Mekânsal Bilgi Altyapısı (INSPIRE) Direktifine bağlı olarak yayınlanan Uygulama Kurallarından Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanları temel alınarak, Türkiye de jeoloji veri temasına ilişkin ulusal standartların oluşturulması ve ülkemizde yetkili kurumlar tarafından üretilen, mız (Çevre ve Şehircilik ) birimlerince ihtiyaç duyulan jeoloji (jeoloji, jeofizik, hidrojeoloji) verilerinin bu ulusal standartlara göre hazırlanması amaçlanmaktadır. Öncelikle, Türkiye de ilgili kurumlar tarafından üretilen Jeoloji verilerinin analizi ve veri uyumlaştırması kapsamını gösteren analiz çalışması çıktıları ile INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanı temel alınarak Ulusal Jeoloji Veri Teması Standardının çerçevesi belirlenecektir. Standartların ve veri temasının oluşturulması akabinde Türkiye de Jeoloji verisi üreten kurumlardan analiz edilen verilerin dönüşümü yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Jeoloji, Veri Teması, INSPIRE ABSTRACT DETERMİNATION OF GEOLOGICAL DATA STANDARDS AND PREPERATION GEOLOGY THEME OF TURKEY Based on Geological Data Definition Implementation Rules depending on published European Union Spatial Information Infrastructure (INSPIRE) Directive, creation of national standards of Geological data related to the theme in Turkey and geology (geology, geophysics, hydrogeology) data that produced by the competent authorities in our country, and Ministry (Ministry of Environment and Urban Planning) units needed and also intended to prepare the national standards for this data. First of all, the framework of the National Geological Data Standard Theme will be determined. Geological data standards and data-producing agencies in Turkey, followed by the creation of the theme of the transformation of the data will be analyzed. Keywords: Geology, Data Theme, INSPIRE 1.GİRİŞ Ulusal Jeoloji Standartları hazırlanırken INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan jeoloji, hidrojeoloji ve jeofizik alt temaları üzerinden çalışılacaktır. Detay sınıflarına ait UML uygulama şemaları, detay katalogları ve kod listelerinin hazırlanması da INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanı doğrultusunda yapılacaktır. Türkiye de Jeoloji verisi üreten kurumlar; Çevre ve Şehircilik Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü ve İller Bankası A.Ş, Enerji ve Tabii Kaynaklar Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), ve Maden Tetkik Arama (MTA), Orman ve Su İşleri Devlet Su İşleri (DSİ), Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD), Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Devlet Demir Yolları (TCDD), Karayolları Genel Müdürlüğü (TCK), Devlet Hava Meydanları analiz edilerek, Jeoloji Veri Teması için iş/uygulamalar, ihtiyaç duyulan veri katmanları ve özellikleri gibi gereksinimlere göre, Jeoloji veri temasındaki sınıfların özelliklerini ifade edecek standartlar geliştirilecektir. Mevcut veriler, jeoloji verilerinin Ulusal düzeyde üretimi, sunulması ve paylaşımına yönelik bu standartlara uygun olarak dönüştürülecektir. Verilerin INSPIRE standartlarına dönüştürülmesinde, INSPIRE Jeeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan jeoloji, hidrojeoloji ve jeofizik alt temaları, uygulama şemalarından ise yalnızca Jeoloji ve Jeofizik Uygulama Şeması üzerinde çalışılacaktır.
2. KURUMLARIN ANALİZİ TMMOB COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ KONGRESİ 2013 Tablo 1 de listelenen 5 ayrı kurumda yapılacak analizler; analiz edilen veriler ile yapılacak veri uyumlaştırması işinin kapsamını gösterir nitelikte yapılarak hazırlanacak olan Jeoloji Veri Teması standartlarının temelini oluşturacaktır. Analiz sonucu elde edilen çıktılar ile INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanı temel alınarak, Ulusal standartların çerçevesi belirlenecektir. Veri Alt Temaları Çevre ve Şehircilik Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü Tablo 1: Jeoloji Veri Alt Temaları ve Bu Temalarla İlişkili Kurumlar İller Bankası A.Ş. Enerji ve Tabii Kaynaklar Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme TPAO MTA TCDD TCK DAHMİ DSİ Orman ve Su İşleri Jeoloji X X X X X X X X X Jeofizik X X Hidrojeoloji X Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Bu kurumlar/birimlerde yer alan veri setleri ve sistemler; Öznitelik bilgileri, Güncellenme Sıklığı, Kullanan Birimler, Kurum İçi Kullanım Alanları, Kullanan Kurumlar, Kurum Dışı Kullanım Alanları, Dönüştürüldüğü Formatlar, Dönüştürüldüğü Koordinat Referans Sistemleri, Sayısı, Yetkilendirme Gereksinimleri kapsamında analiz edilecektir. Proje kapsamında oluşturulacak Jeoloji standartlarına göre hazırlanacak veri setleri temel olarak; -MTA Genel Müdürlüğü tarafından üretilen Jeoloji Veritabanı, -MTA Genel Müdürlüğü tarafından üretilen Dirifay Veritabanı, -MTA Genel Müdürlüğü tarafından üretilen Heyelan Veritabanı, -Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından hazırlatılan Jeolojik Etüd Raporlarının içeriğinde bulunan jeolojik etüd verileri düşünülmektedir. Analiz çalışmaları kapsamında elde edilecek sonuçlara göre dönüştürülmesi gereken veri setleri Kurum tarafından tespit edilirse aşağıda verilen listeye ek olarak bu veri setlerinin de dönüşümü sağlanacaktır. Ulusal Jeoloji Standartları hazırlanırken INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan jeoloji, hidrojeoloji ve jeofizik alt temalarının tamamı çalışılacaktır. Jeoloji ve Jeofizik Uygulama Şemalarına ilişkin tanımlar, özellik katalogları ve kod listeleri için yine INSPIRE ın Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan açıklamalar temel alınacaktır. Analiz edilen sayısal veri setinin metaveri bilgisi; Veri Setinin Adı (ISO 19115- Dataset Title), Kısa Açıklaması (ISO 10115- Abstract Describing the Dataset), Verinin Tarihi (ISO 19115- Dataset Reference Date), Tipi (ISO 19115 Spatial Representation Type), Üreten/Sorumlu Kurum veya Birim (ISO 10115 Dataset Responsible Party), Orijinal Formatı (ISO 19115 Distribution Format), Orijinal Koordinat Referans Sistemi (ISO 19115 Reference System), Orijinal Ölçeği (ISO 19115 Spatial Resolution of the Dataset), Çözünürlük ve Hassasiyeti (ISO 19115 Spatial Resolution of the Dataset), Coğrafi Kapsamı (ISO 19115 Geographic Location of the Dataset), Zamansal Boyutu (ISO 19115 Additional Extent Information for the Dataset), Üretim Süreci (ISO 19115 Lineage) bilgilerini belirleyecek kapsamda oluşturulacaktır. Oluşturulan bu metaveriler 2007/2/EC sayılı INSPIRE Direktifi ve bu Direktife bağlı olarak yayınlanan 1205/2008 sayılı Metaveri Tüzüğünde yer alan tanımlamalara göre meta veri bilgileri hazırlanacaktır. Ancak; metaveri için hazırlanacak veritabanı tasarımı INSPIRE Metaveri Tüzüğünün tamamını kapsayacak şekilde oluşturulacaktır. Bu bağlamda elde edilecek metaverilerde aşağıda belirtilen kapsam dışında bulunan veriler de veri tabanına eklenecektir. 3. VERİLERİN INSPIRE STANDARTLARINA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ İLE İLGİLİ HUSUSLAR Proje kapsamında, verilerin INSPIRE Standartlarına dönüştürülmesinde; INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan jeoloji, hidrojeoloji ve jeofizik uygulama şemalarından yalnızca Jeoloji Uygulama Şeması ve Jeofizik Uygulama Şeması üzerinde çalışılacaktır. Jeoloji ve Jeofizik Uygulama Şemalarına ilişkin tanımlar, özellik katalogları ve kod listeleri için yine INSPIRE ın Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan açıklamalar temel alınacaktır.
3.1Veri İçeriği ve Yapısı 2007/2/EC Direktifi Ek I, II ve III'te listelenmiş olan bazı temalarda ortak olan tipler, Uygulama Direktifi Ek I'de belirtilen tanımlar ve kısıtlara uygun olarak hazırlanacak, buradaki öznitelikler ve ilişki rollerini içerecektir. 2007/2/EC Direktifi Madde 4 te belirtilen koşulları karşılayan veri setlerindeki mekânsal nesnelerin değişim ve sınıflandırmasında, veri setlerinin ilişkili olduğu temalar için Uygulama Direktifi Ek II, III ve IV'te tanımlanan mekânsal nesne tipleri ve ilişkili veri tipleri ile birlikte numaralandırmalar ve kod listeleri kulanılacaktır. Aynı şekilde Mekânsal nesne tipleri ve veri tipleri, Uygulama Direktifinde yer alan tanımlar ve kısıtlara uygun olarak, eklerde belirtilen öznitelikleri ve ilişki rollerini içerecektir. Mekânsal nesne tiplerinin veya veri tiplerinin özniteliklerinde veya ilişki rollerinde kullanılan numaralandırmalar ve kod listeleri, Uygulama Direktifinde yer alan tanımlara uygun olacak ve Ek II'de belirtilen değerleri kapsayacak. Numaralandırma ve kod listesi değerleri, bilgisayarlar için dilden bağımsız anımsatıcı kodları tarafından benzersiz olarak tanımlandığından, değerlerin ayrıca insan etkileşiminde de kullanılması amacıyla dile özgü adları içermesi gerekmektedir. Başka bir tipin alt tipi olan tipler ise, ayrıca o tipin bütün özniteliklerini ve ilişki rollerini içerecek ve soyut tipler kanıt olarak sunulmayacaktır. Kod Listeleri, Uygulama Direktifi eklerinde belirtilen 4 ayrı tipden biri olacak şekilde oluşturulacaktır. Bunlar; a. İzin verilen değerleri, yalnızca Uygulama Direktifinde belirtilen değerleri kapsayan kod listeleri; b. İzin verilen değerleri, Uygulama Direktifinde belirtilen değerleri ve veri sağlayıcıları tarafından tanımlanmış daha sınırlı değerleri kapsayan kod listeleri; c. İzin verilen değerleri, Uygulama Direktifinde belirtilen değerleri ve veri sağlayıcıları tarafından tanımlanmış herhangi bir ölçekteki ek değerleri kapsayan kod listeleri; d. İzin verilen değerleri, veri sağlayıcıları tarafından tanımlanan tüm değerleri kapsayan kod listeleri. Madde (b), (c) ve (d)'de izin verilen değerlere ek olarak veri sağlayıcıları, Ortak Araştırma Merkezi'nin (JRC) INSPIRE web sayfasından ulaşılabilen ilgili INSPIRE Teknik Rehber dokümanında belirtilen değerleri de kullanılabilecektir. Kod listeleri hiyerarşik olabilecek. Hiyerarşik kod listelerinin değerleri, daha genel bir üst değere sahip olabilir. Yönetmelikteki hiyerarşik kod listesinin geçerli değerlerinin bulunduğu bir tabloda, üst değerler son sütunda listelenir. Yukarıda belirtilen (b), (c) ya da (d) maddelerinde bahsedilen kod listesi tipindeki bir öznitelik için, veri sağlayıcısı Uygulama Direktifinde belirtilmemiş bir değer sağlar ve böylece bu değer ve onun tanımı kayıt sırasında hazır hale getirilebilir. Kod listeleri sadece kod listesindeki tanımlamalara göre izin verilen değerler alabilen tipteki mekânsal nesne tipleri ya da veri tiplerinin öznitelikleri veya ilişki rolleridir. Bir numaralandırma tipine sahip olan mekânsal nesne tiplerinin ya da veri tiplerinin öznitelikleri veya ilişki rolleri, sadece numaralandırma tipi için tanımlanmış listelerden değerler alabilirler. Uygulama Direktifi Ek I Bölüm 2.1'de tanımlanan veri tipi tanımlayıcısı, mekânsal bir nesnenin dış nesne tanımlayıcı tipi olarak kullanılacak, Mekânsal nesnelerin benzersiz tanımlayıcısı için dış nesne tanımlayıcısı, mekânsal nesnenin yaşam döngüsü süresince değiştirilemeyecektir. Uygulama Direktifi nde tanımlanan mekânsal özelliklerin değer kümesi aksi belirtilmedikçe belirli bir mekânsal veri teması veya türü için Herring, John R. (ed.), OpenGIS Coğrafi bilgi için Uygulama Standardı Basit özellik erişimi Kısım 1: Ortak mimari, versiyon 1.2.1, OGC, 2011'de tanımlanan Simple Feature mekânsal şeması ile sınırlıdır. beginlifespanversion ve endlifespanversion özniteliklerinin kullanıldığı yerlerde endlifespanversion'ın değeri beginlifespanversion'ın değerinden önce ve ValidFrom ve validto özniteliklerinin kullanıldığı yerlerde validto'nun değeri ValidFrom'un değerinden önce olmayacak. 3.2 Referans Sistemleri, Gridler ve Ölçü Birimleri Mekânsal verisetlerinin yapımında kullanılan üç boyutlu ve iki boyutlu koordinat referans sistemleri ve bileşik referans koordinat sistemlerinin yatay bileşeni için datum; coğrafi kapsamı altında bulunan alanlarda Avrupa Yersel Referans Sistemi 1989 (ETRS89) olacak; ETRS89'un coğrafi kapsamı dışında kalan alanlarda ise Uluslararası Yersel Referans Sistemi (ITRS) veya ITRS ile uyumlu diğer jeodezik koordinat referans sistemleri kullanılacaktır. EN ISO 19111'e göre ITRS ile uyumlu olma durumu; sistem tarifi ITRS tanımına dayanan ve her iki sistem arasında iyi kurgulanmış ve tanımlanmış bir ilişki olması gerektiği şeklinde açıklanmaktadır. Koordinat referans sistemleri; Madde (d) de belirtilen koşullardan biri olmadığı sürece mekânsal veri setleri, madde (a), (b) ve (c) de belirtilen koordinat sistemlerinden birinin kullanımıyla gerçekleştirilecektir. a. Üç-boyutlu Koordinat Referans Sistemleri 6.2.1.1 de tanımlanan bir datuma dayalı ve Jeodezik Referans Sistemi 1980 (GRS80) elipsoidinin parametrelerinin kullanıldığı üç-boyutlu kartezyen koordinatlar. 6.2.1.1 de tanımlanan bir datuma dayalı ve GRS80 elipsoidinin parametrelerinin kullanıldığı üç-boyutlu jeodezik koordinatlar (enlem, boylam ve elipsoit yükseklik) b. İki-boyutlu Koordinat Referans Sistemleri
6.2.1.1 de tanımlanan bir datuma dayalı ve GRS80 elipsoidinin parametrelerinin kullanıldığı iki-boyutlu jeodezik koordinatlar (enlem ve boylam) ETRS89 Lambert Azimut Eşit Alan koordinat referans sisteminin kullanıldığı düzlemsel koordinatlar. ETRS89 Lambert Conformal Conic koordinat referans sisteminin kullanıldığı düzlemsel koordinatlar. ETRS89 Transverse Mercator koordinat referans sistemini kullanan düzlemsel koordinatlar. c. Bileşik Koordinat Referans Sistemleri Birleşik koordinat referans sisteminin yatay bileşeni için, madde 6.2.1.1 de tanımlanan koordinat referans sistemlerinden biri kullanılmalıdır. Dikey bileşen için, aşağıdaki koordinat referans sistemlerinden biri kullanılacaktır: Karadaki dikey bileşene yönelik olarak, coğrafi kapsamında yerçekimi bağlantılı yükseklikleri ifade etmek için Avrupa Dikey Referans Sistemi (EVRS) kullanılmalıdır. Dünya yerçekimi alanı ile bağlantılı diğer dikey referans sistemleri, EVRS'in coğrafi kapsamının dışında olan alanlardaki yerçekimi bağlantılı yükseklikleri ifade etmek için kullanılacak. Serbest atmosferdeki dikey bileşen için, ISO 2533:1975 Uluslararası Standart Atmosfer kullanılarak yüksekliğe çevrilmiş barometrik basınç veya diğer doğrusal ya da parametrik referans sistemleri kullanılacak. Diğer parametrik referans sistemlerinin kullanıldığı yerlerde, EN ISO 19111:2012'in kullanıldığı ulaşılabilir bir referansta bu sistemler belirtilecektir. Fark edilir gelgit aralığının (gelgit suları) olduğu deniz alanlarındaki dikey bileşen için, En Düşük Astronomik Gelgit (LAT) referans yüzey olarak kullanılacak. Fark edilir gelgit aralığının bulunmadığı deniz alanlarındaki dikey bileşen için, açık okyanuslarda ve etkin olarak 200 metreden derin sularda, Ortalama Deniz Seviyesi (MSL) veya MSL'e yakın, iyi tanımlanmış bir referans seviye referans yüzey olarak kullanılacak. d. Diğer Koordinat Referans Sistemleri (a), (b) veya (c)'de listelenmiş koordinat referans sistemlerinden başka diğer koordinat referans sistemlerinin kullanılabildiği istisnalar şunlardır: Bu ekte yer alan belirli mekânsal veri temaları için diğer koordinat referans sistemleri tanımlanabilecek. Avrupa kıtasının dışındaki bölgeler için, Üye Devletler uygun koordinat referans sistemleri tanımlayabilirler. Bu koordinat referans sistemleri tanımlamak ve çevrim ve dönüşüm işlemlerine izin vermek için gerekli olan jeodezik kodlar ve parametreler belgelendirilecek ve EN ISO 19111 ve ISO 19127'ye göre bir tanımlatıcı oluşturulacaktır. Görüntüleme Ağ Servislerinde Kullanılan Koordinat Referans Sistemleri; Ağ Servisleri ile İlgili Uygulama Direktifinde belirtildiği üzere, ağ servis görüntüsü ile birlikte mekânsal veri setlerinin gösterimi için, en az iki boyutlu jeodezik koordinatlara (enlem, boylam) yönelik koordinat referans sistemleri hazır olacaktır. Koordinat referans sistem parametreleri ve tanımlayıcıları, koordinat referans sistemleri için bir veya birçok ortak kayıtlarda yönetilebilecektir. Sadece ortak bir kayıtta bulunan tanımlayıcılar, bu bölümde listelenen koordinat referans sistemlerine değinmek için kullanılacakdır. Geçici Referans Sistemleri ise; Diğer geçici referans sistemleri Ek II'de yer alan belirli bir mekânsal veri teması için tanımlanmaz ise, Metaveri ile İlgili Uygulama Direktifi Ekindeki Bölüm B'nin madde 5'inde bahsedilen geçerli geçici referans sistemi kullanılacakdır. Diğer bir gereksinim olarak da, belirli bir mekânsal veri teması veya tipi için aksi belirtilmediği sürece, tüm ölçü değerleri, SI birimleri ya da kullanımı Uluslararası Birim Sistemi tarafından kabul edilen SI-olmayan birimler kullanılarak ifade edilecektir. Gridler; JVTD Bölüm 2.2.1 ve 2.2.2'de açıklanan sabit ve açık bir şekilde tanımlanmış lokasyonlar ile birlikte yer alan gridlerden herhangi biri, INSPIRE'da hazır bulunan gridlenmiş verileri oluşturmak için jeo-referanslama çerçevesi olarak kullanılacakdır. Diğer gridler Ek II-IV te yer alan belirli mekânsal veri temaları için belirtilmiş olabilir. Bu durumda, böyle temayaözgü bir grid kullanılarak değiştirilmiş veri, grid tanımı veriyi içeriyor ya da bir referansa bağlı olan standartları kullanılacakdır. 3.3 Veriseti-Seviyesi Metaveri Birlikte Çalışabilirlik Açısından Gerekli Metaveri; Mekânsal bir veri setini tanımlayan metaveri, birlikte çalışabilirlik için gerekli olan aşağıdaki metaveri öğelerini içerecekdir: - Koordinat Referans Sistemi: Veri setinde kullanılan koordinat referans sistemi veya sistemlerinin tarifidir. - Geçici Referans Sistemi: Veri setinde kullanılan geçici referans sistemi veya sistemlerinin tarifidir. Bu öğe yalnızca mekânsal veri seti, varsayılan geçici referans sistemine işaret etmeyen geçici bilgi içeriyorsa zorunludur.
- Kodlama: Bir kayıt, dosya, mesaj, depolama aygıtı veya iletim kanalı içerisindeki veri nesnelerinin temsilini belirleyen bilgisayar dili yapı veya yapılarının tarifi. - Topolojik Tutarlılık: Veri setinin açıkca kodlanmış topolojik özelliklerinin doğruluğu, kapsamda tanımlandığı şekildedir. Bu öğe yalnızca veri setinin Genel Ağ Modelinden (Generic Network Model) tippler içerdiği ve merkez çizgisi topolojisini (merkez çizgilerinin bağlantılı oluşu) garanti etmediği durumlarda zorunludur. - Karakter Kodlama: Veri setinde kullanılan karakter kodlamadır. Bu öğe yalnızca UTF-8 tabanlı olmayan bir kodlama kullanıldığında zorunludur. - Mekânsal Temsil Tipi: Coğrafi bilgiyi mekânsal olarak temsil etmede kullanılan yöntemdir. 4.SONUÇ Türkiye de ilgili kurumlar tarafından üretilen Jeoloji Veri Temasına ait verilerin (jeoloji, jeofizik, hidrojeoloji) analizi ve veri uyumlaştırması kapsamını gösteren analiz çalışması çıktıları ile INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanı temel alınarak Ulusal Jeoloji Veri Teması Standardının çerçevesi belirlenecektir. Ulusal Jeoloji Standartları hazırlanırken INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan jeoloji, hidrojeoloji ve jeofizik alt temaları üzerinden çalışılacaktır. Ülkemizde yetkili kurumlar tarafından üretilen, mız (Çevre ve Şehircilik ) birimleri tarafından ihtiyaç duyulan jeoloji temasına ait veriler oluşturulacak ulusal standartlara göre hazırlanacaktır. Verilerin INSPIRE Standartlarına dönüştürülmesinde; INSPIRE Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan jeoloji, hidrojeoloji ve jeofizik uygulama şemalarından yalnızca Jeoloji Uygulama Şeması ve Jeofizik Uygulama Şeması üzerinde çalışılacaktır. Jeoloji ve Jeofizik Uygulama Şemalarına ilişkin tanımlar, özellik katalogları ve kod listeleri için yine INSPIRE ın Jeoloji Veri Tanımlama Dokümanında yer alan açıklamalar temel alınacaktır. Veri analizi kapsamında analiz edilen sayısal veri setinin metaveri bilgisi 2007/2/EC sayılı INSPIRE Direktifi ve bu Direktife bağlı olarak yayınlanan 1205/2008 sayılı Metadata Tüzüğünde yer alan tanımlamalara göre hazırlanacaktır. Bu Proje, standartlar açısından kurumlar arası farkı ortadan kaldıracak ve bu husustaki kaynak ısrafını önemli ölçüde etkileyecektir. 5.KAYNAKLAR Çevre ve Şehircilik, Coğrafi Bilgi Sistemleri genel Müdürlüğü, Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri (TUCBS) Raporları 2007/2/EC sayılı INSPIRE Direktifi JRC, Infrastructure for Spatial Information in the Europen Community, Haziran 2013, http://inspire.jrc.ec.europa.eu/