18.GENĐŞ ALAN AĞLARI (WAN) -Genelde telefon şirketleri gibi genel taşıyıcılar(carriers) tarafından kurulur. Kullanıcılar bu şirketlerden bu hizmeti kiralama yoluna giderler. -Wan teknolojileri genelde OSI nin en alt üç katmanı olan fiziksel, data link, ve network katmanıyla ilgilidir. -Wan da gerekli noktadan noktaya bağlantı için: Circuit switching Packet switching Virtual circuit Dial up Hizmetlerinden en az birine ihtiyaç vardır. -WAN birçok LAN veya MAN ın birbiriyle bağlanması ile oluşan bir alt yapı sistemi olarak da anılabilir. - ilk yıllarda WAN point-to-point ile bilgisayarların birbiriyle bağlanması ile oluşturuldu. Fakat günümüzde WAN bu geniş coğrafyada çalışabilecek: ATM(AsynchronousTransferMode) X.25 ISDN(IntregadetServicesDigital Networks) xdsl(digital Subscriber Line) Frame Relay vs.. - Bu teknolojiler kandine has özelliklere sahiptir. WAN kurulurken bu özellikler göz önüne alınır gerekirse aynı WAN içinde ihtiyaçları karşılamak için bu teknolojilerin kombinasyonları kullanılabilinir. -WAN ın kurulduğu ilk yıllarda düşük hız, yüksek hata ve gecikme vardı. Ama günümüzde ağ teknolojisindeki yenilikler ve iletişim ortamına fiber optik kabloların girmesiyle hız arttığı -Üçüncü kuruluşlar tarafından verilen WAN hizmetlerinin en önemli özellikleri bandwithin etkin ve verimli şekilde sağlanması, hizmet kalitesinin garanti altında tutulması, maaliyetinin düşük olmasıdır. Bir de WAN cihazlarının birbirine bağlamak için kullanılan interface lerin standart olmasıdır. Örneğin RS-232, V.35, E1, HSSI. 18.1 WAN SĐSTEMLERĐNĐN SINIFLANDIRILMASI WAN sistemler birçok yönden sınıflandırılabilir, bu sınıflandırma kullanılacak teknolojiyide belirler. Bağlantı durumuna göre: 1)Point to point bağlantı içerenler. (Ör: telekomdan kiralanan tel. Hattı leased hat Kullanılan teknolojiler: E1, T1, Fractional E1, FractionalT1, E3, T3, Switch Dial-up) 2)Bulut teknolojisi içerenler. (Tercih edilir) (Kullanılan teknolojiler: ISDN, Frame Realy, X.25, ATM, SMDS (Switched Multi-megabit Data Service not: her biri kendi arayüzüne sahiptir, farklı teknlojiler birbiri arasına gatway konularak iletişim sağlarlar.)) Anahtarlama Yöntemine Göre: Devre anahtarlamalı sistemler. Paket anahtarlamalı sistemler. Hücre anahtarlamalı sistemler. Toplojik yaklaşıma göre: Hiyerarşik topoloji. Mesh(örgü) topoloji. Bağlantı durumuna göre WAN sistemleri: Iki çeşittir -Noktalar yakınsa özel olrak kendimiz çekebilirz, uzak ise telekom gibi firmalara ihtiyaç var. -point2point sabit miktarda bir band genişliği sağlar. -Ücretlendirme sağlanan band genişliği ve iki node arası uzaklığa göre yapılır. -Olumsuz özellik: Mesh kullanımı bu bağlantı için maaliyetlidir. Çünkü her iki node arası bir iletişim hattı çekilmelidir.örneğin 4 node varsa 6 hat gereklidir. Bu hesap n node sayısı olmak üzere (n-1)! Den hesaplanır. 2)Bulut Teknolojileri: -Telefon şebekesinde olduğu gibi iletişim yapılmadan önce bağlantı kurulması yöntemine dayanır. - Bu bağlantıda node lar pointtopoint bağlantıda olduğu gibi birbirine direkt bağlanmazlar. Bunun yerine virtual olarak oluşturulmuş bir buluta bağlanırlar. -Bulut dışındaki bir node dan yine bulut dışındaki bir başka node la iletişimi için bağlantı o anda oluşturulur ve iletişim sonlandırıldığında bağlantı sonlandırılır. Böylece tek bir hatla bulut içindeki bütün node lara erişme şansı doğar. Avantajları: 1)Bandwith kullanıcalr arasında dinamik olarak paylaşılabilinir. 2)Birden çok yere bağlantı için yalnızca tek bir bağlantı ve cihaz yeterlidir. 3)Mesh ağ kullanılırsa maaliyet baya azalır. 4)Ağ yöneticisi birden fazla cihaza ulaşması gerekmez, yönetimi kolay olur.
gibi iletişim kaliteside (quality of service) artmıştır. Anahtarlama Yöntemine Göre WAN Sistemleri: -Anahtarlama yöntemine dayanan ağ teknolojileri aslında bulut teknolojisini tarif eder (ayrıntılarını açıklar). Üç çeşittir. -Devre, Paket ve Hücre anahtarlama. -Herbiri kendine özgün özelliklere sahiptir, ve özel çözüm oldukları uygulamalar vardır. LAN, real-time vs sistemler için. Devre Anahtarlamalı Geniş Alan Ağları -Đki uç düğüm arasında aktarım işlemine geçmeden önce uçtan uca bir yol belirlenmesi ve daha sonra aktarımın o yol üzerinden yapılması kuralına dayanır. -Bir çok ağ uygulaması için kullanımı kaçılınılmazdır, ve çok kullanılır. Mesela real-time bağlantı lar garantili iletim isterler ve aktarım gecikmesinin hesaplanabilir olmasını isterler. -iki node arası bağlantı kurulunca veri paketleri sırası bozulmadan karşı node a iletilir. Alıcı verici adresine gerek olmadığı için veriler daha kısa uzunluktadır bu da band genişliği kapasitesinden tasarruf sağlar. -Telefon şebekesi buna en güzel örnektir. -Bağlantı kurulmazsa aktarımda yapılmaz. -Evde kullandığımız internet servis sağlayıcı kuruluşa bağlanma biçimide devre anahtarlamalı bağlantı türündedir. ISDN buna en güzel örnektir. -Devre anahtarlamalı ağda birden fazla switch vardır. Đki node arasında bağlantı kurulurken bu switchler üzerinden performansı en iyi yol seçilir. -Bazı drumlar için devre anahtarlamalı yöntem uygun değildir. Aktarım süresi bağlantı süresinden çok kısa olabilir. Örneğin LAN. Client bir istek gönderir kısacık bağlantı kurulur ve 1)Point To Point Teknolojiler: -iki node arasında özel bir hattın olması gereklidir. Eğer as<bs ise verimsizlik ortaya çıkar. Düşün!!! Örneğin uydu sistemlerinde bağlantı süresi uzun aktarılan veri hızı mbps düşük ise performans düşük çıkacaktır. Paket Anahtarlamalı Geniş Alan Ağları -LAN olsun WAN olsun en çok kullanılan anahtarlama yöntemidir. -Paket anahtarlama işlemi WAN larda paket yönlendirme (packet routing), LAN larda paket aktarımı olarak adlandırılır. -Paket anahtarlamlı ağlarda bir bilgisayardan bir bilgisayara veri gönderilirken veri paketlere ayrılır, bu paketlerde alıcı verici adresleri ve bazı kontrol bilgileri bulunur. -Paketler farklı noktalardan geçerek farklı rotalar izleyebilir. (Aynı verinin paketleri de) -Paketlerin sırası alıcıya farklı bir sırada ulaşılabilir. Alıcı bu paketleri sıraya sokarak birleştirir. (Birleştirmeden önce paketleri Buffer da tutar. ) -Paket anahtarlamalı hat biren çok uygulama ve kullanıcı tarafından kullanlıbilir. -Bu yapı LAN ların birbirne bağlanması için idealdir. -IP(internet) ve IPX(novall netware) bu anahtarlama sistemini kullanır. -Paketler WAN da yönlendirme yapılarak, LAN larda yönlendirme yapılmadan alıcısına ulaşır. -WAN larda yönlendirme yapılırken routerlar kullanılır ve bu chazlar OSI nin ilk 3 katmanını kullanırlar. -Bu ağ sisteminde iki bilgisayar veri alış verişi yapmak için birbirleri ile session kuraurak bağlanıp veri alışverişinde bulanabilirler. -Paketler bağlı olunan bilgisayrların band genişliğine bağlı olarak birbirlerine iletilirler. Kurulmalı ve iki node arasında sanal bir yol belirlenmelidir. Virtual circuit iki yolla yapılır: 1)Statik: Ağ kurulurken yollar kurulur.(konfigrasyon düzeyinde) 2)Dinamik:Veri aktarılırken yol belirlenir. Hücreler bu sanal yol üzerinden alıcıya ulaştırılır. -Devre anahtarlamalı yöntemde olduğu gibi alıcı verici adresleri bilgilerini barınırmaz. -Ancak hücreler sanal yol numaralarına sahiptir, bu şekilde ağ üzerinde yollarını bilirler. -Devre anahtarlamaya göre avantajı: kısa hücre yapılara sahip olduğu için daha az donanım gereksinimi ile daha hızlıdır ve port sayısı yüksek cihazların üretilmesini sağlarlar. -Paket anahtarlamalı ağlara göre avantajı ise hücrelerin sırayla gelmesinden dolayı bufferlara gerek yoktur ve gelen hücreler sırayla birleştirilirler, bu şekilde çok boyutlu ara belleklere ihtiyaç duyulmaz ara bellek varsada başka amaçlarla kullanılabilinir. -ATM(asyncherous Transfer Mode) hücre anh. Ağ için tipik bir örnektir. Hem LAN larda hem WAN larda kullanılırlar. -ATM de statik virtual circuit PVC(permanent virtual circuit) nin ya da SVC (Switched virtual circuit) nin karşılığıdır. -Hücre anahtarlamalı ağlarda hücre uzunluğu sabittir. 2^4 veya 2^8. -ATM lerde bu uzunluk 53 sekizlidir. 48 sekizlisi veri, 5 sekizlisi headerdir. -Header de VPI/VCI olarak adlandırılan sanal bağlantı numaraları ve birkaç kontrol
geri kalan zamanda bağlantı atıl kalır. Is= bs +as; Is : toplam iletişim süresi. bs: bağlantının kurulması için süre as: veri aktarım süresi Topolojik yapısına göre WAN sistemleri: Iki çeşittir. Hiyerarşik ve mesh. -Hiyerarşide gereksinimler ve cihazlar daha belirgin olduğundan kaynaklar daha verimli kullanılır. -Meshler paket anahtarlamayı destekler ve yeni bir cihaz ekleme kolaylığı vardır. Hiyerarşik Topoloji -Yönetim sorumluluğu farklı cihazlara farklı derecelerde verilerek bir ağaç yapısı oluşturulur. -Ağacın kökünde sorumluluğu ve anahtarlama kapasitesi en yüksek cihaz bulunur. -Yapraklarda ise sorumluluğu en düşük cihaz bulunur. -Yapraklardan daha aşağıda ise kullanıcı veya hizmetlerin verildiği noktadır. Istanbul Adana Diyarbakır izmir Antalya mersin tunceli aydın tire -Kök yüksek kapasiteli olmalıdır. -Antalya tire arasında veri alışverişinde istanbul üzerinden bir trafik olmaktadır. -Dolayısıyla her bir node ile üst node arsında (trank) band genişliği önem kazanmaktadır. -Hiyerarşik topolojinin kötü yanı merkez veya ara düğümlerden biri bozlunca düğümün iki node un arsında iki tarafında kalan kısmında iletişimin kopmasıdır. -Genelde telekom olarak adlandırılan şirketler bu sistemi bir ülke içinde kullanırlar. Kök şehri, ara node şehirleri ve yaprak şehirleri mevcuttur. Bu topolojinin avantajları: -Ağ cihazlarını en verimli nasıl kul. Öngörebilir. -Cihazların port band genişlikleri etkin Hücre Anahtarlamalı Geniş Alan Ağları -Kısmen devre anahtarlamalı ağları çağrıştırır. -Temel fark hücre cell olarak adlandırılan kısa ve sabit uzunluktaki paketlerin kullanılmasıdır. -Đletişimden önce iki bilgisayar arasında Mesh Topoloji -Çoğu WAN sistemi bu yaıdadır. -Cihazların birbirne bağlanmasında bir geometrik yapı gözükmez, bir hiyerarşik yapı organizasyon yoktur, aksine dğişkenlik vardır. -Örneğin internet mesh topolojisne bir örnektir. Binlerce cihaz birbirine hiyeraşik yapı olmaksızın bağlıdır. Bunun olumlu yanı ağ üzerinde bir ara bağlantının kopmasının iletişim yapılmasını engellememesidir. WANLARDA ĐLETĐŞĐM HĐZMETLERĐ 1)Analog iletişim Sistemleri 2)Sayısal iletişim birimleri 1)Analog iletişim Sistemleri -Elektriksel işaretlerin doğası analog şeklindedir, ve doğasına yakın özellikte bilgi (ses gibi) aktarılmasının maaliyeti ucuzdur (telefon sis. Gibi). -Dezavantajı ise gürültüden fazla etkilenmesidir. -WAN larda analog sinyal edilmesi günümüzde telefon hatlarında kullanılmaktaysada pek tercih edilen bir yöntem değildir.(gürültüden dolayı) WAN larda Analog Hatlar Kullanımıyla Dial-up(Çevirmeli Bağlantı) -Dial-up analog hizmetler, devre anahtarlamalı (circuit switched) hizmetlerdir. -Đletişime geçiçek bilgisayarlar birbirlerine çağrı yaparak bağlantı bilgisi bulundurur. -Hücre anahtarlamalı ağlar ses, veri ve video bilgilerinin iletilmes için güçlü bir mimariye sahip olurlar. Veriyi analog sinyale dönüştürür(modulation), alıcı modem veriyi tekrar dijitale çevirir(demodulation) -Dial-up bir veya birkaç bilgisayarın bağlanması durumunda uygundur. Ama maaliyet artasa kiralık (leasing) hatlar daha uygundur. -Dial-up bağlantılar genel olarak: -ev ve ofis kul. uzak merkezlere bağlantılarında -gezgin kul. erişimlerinde -kiralık hatta yedek olarak -Olumsuz tarafı: Hizmet kalitesi düşük. Bir bağlantıda gürültü azken diğerinde çok olabilir çünkü her bağlantıda farklı yollar izlenebilmektedir. -Çözüm ise sabit hat kiralamktır. Bu şekilde bu yo lüzerinde gürültüyü azaltabilecek önlemler alınabilmektedir. -Kiralık hatlarda modemler birbirine çağrı göndermezler, aralarında doğrudan devre kurulmuştur. 2)Sayısal iletişim Birimleri -Uçtan uca sayısal aktarıma dayanan bir ortam sunar. -En olumlu yanı gürültüden az etkilenmesidir.(lojik 1 0 gürültüden pek etkilenmez) CSU/DSU(Channel Service Unit/ Data Service Unit) -Sayısal iletişimde analogtaki gibi modemlere ihtiyaç duyulmaz. -Ancak aktarımın sağlanabilmesi için CSU/DSU olarak adlandırılan cihazlar arayüzler kullanılırlar. Đletişimde bulunan
şekilde paylaştırılabilinir. -Aynı ara noda bağlı yaprak nodelar arsındaki trafik üst kökü meşgul etmez. Not: Hiyerarşik topoloji zamanla eklemelerle mesh topolojiye dönüşebilir. Ancak birbirine bağlı iki node arsında yedek bir not atmak hiyerarşik yapıyı bozmaz. CSU:Servis sağlayıcı tarafındaki uca bağlanan birimdir. Sayısal devreyi sonlandırır ve ağı, kenar cihazlardan gelebilecek gerilim veya diğer tehlikeli elektriksel işaretlerden korur. DTE-CSU/DSU BAĞLANTISI DTE-DCE bağlantısında CSU/DSU nun konumu DCE tarafıdır ve DCE nin fonksiyonlarını yerine getirir. DTE-DCE bağlantısını sağlayan fiziksel arayüzler seri iletişimden hatırlanan: RS-232-C V.35 V.36 RS-449 X.21 dir. Bazılarında HSSI(High speed serial interface) Sayısal Đletişim Sistemleri Sayısal Hiyerarşi: Farklı aktarım gereksinimlerini karşılamak için tanımlanmış band genişliklerini gösterir. Iki tipi vardır: kurma isteği bildirirler. -Çevirmeli analog hizmetler mevcut telefon hatları üzerinden çalışır. -Çağrı işlemi ya (DTE) ya da modem (DCE) tarfından yapılır. -Bilgi aktaran modem DTE den aldığı içinde mantıksal kanallar(alt veri yolları) oluşturma olanağı sağlamıştır. Yani bu alt kanallarda2048 Mbps parçalanarak daha küçük band genişlikleri elde edilebilinir. -2048 lik band genişliğinde(e1) 30 tane E0 (64 kbps) vardır. - Her biri bağımsız kanal olarak kullanılabilinir. - Bir kaçı birarada toplanarak kullanılabilinir. -Her biri ayrı ayrı anahtarlanabilinir. -E1 çift yönlüdür bu da E1 e hem gidiş hem geliş için 2048lik band genişliği sağlar. -Avrupa standartıdır, Amerkadaki karşılığı T1 dir. -Yüksek hız gerektiren uygulamalar için idealdir: Yoğun trafikli LAN larda Ses, veri, video aynı hattan aktarılırken Büyük boyutlu veri aktarımlarında Etkileşimli grafiksel uygulamalarında T1 HĐZMETĐ (Amerika ya bağlı) -E1 gibi Point to point kiralık hat üzerinde sunulan bir sayısal hizmettir -TDM ve full duplex çalışır. -1544 Mbps band genişliği. (hem alış hem veriş yönü için ayrı ayrı) (24 tane DS-0) Fractioanal T1 -T1 hizmetinde 64 kbps lik her bir kanalaın ayrı ayrı veya birkaçının kullanılmasını sağlayan hizmettir. T3 HĐZMETĐ -E1 gibi Point to point kiralık hat üzerinde sunulan bir sayısal hizmettir -TDM ve full duplex çalışır. -44763 (ds3) Mbps band genişliği. cihazların CSU/DSU arayüzlü portları olur. Yoksa harici bir CSU/DSU cihazı bağlanır. DSU:DTE den gelen veriyi sayısal ağ üzrinden aktarılacak şekilde işler.önce frame ler haline getiri sonra bu frame leri sayısal ortam üzerinden aktarılacak biçime sokar. Fractioanal T3 -Fractional T3 de kullanılan ilke Fractional T1 ile aynıdır, ancak FT3 içindeki kanlların band genişliği 1544 Mbps (DS-1) dir. SONET (Synchrounous Optical Network) & SDH (Synchrounous Digital Hierarchy) -SONET ve SDH fizksel katmanda fiber optik ağlar üzerinden senkronize veri iletişimini sağlamak için kullanılan standartlardır. -SONET ANSI tarafından yayımlanan ABD versiyonu olup, SDH ise ITU tarafından yayımlanan uluslararası versiyonudur. -Ülkemizde SDH kullanılmakta olup, başlangıç hızı STM-1 (Synchronous Transport Module- Level 1) 155.52 Mbps dir. Bu kapasite optic birimle ifade edildiğinde OC3 (optical carrier 3) seveyisene tekabül etmektedir. -SDH santralleri arası çekilen fiber kablo ile fiziksel bağlantıyı gerçekleştirdikten sonra, -Santraller üzerine yerleştirdiğimiz çeşitli seviyelerde kartlar (tributary cards) yardımı ile santralde elde
1) Kuzey Amerika Sayısal Đşaret Hiyerarşisi (North America Digital Signal(DS) Transmission Hierarchy) Tek ses kanalı olan düzeye DS-0 ve farklı ses düzeylerinde olan tiplere DS-x denir(hiyerarşik) kitapta tablo var. 2)Avrupa Sayısal Đşaret Hiyerarşisi (The Conference on European Posts and Telecommunacitions-CEPT) Aynı şekilde E-0 ve E-X diye gider. Point to Pointte kullanlıan teknolojilerin E1, T1, Fractional E1, FractionalT1, E3, T3, Switch Dialupolduğunu hatırlayalım. E1 HĐZMETĐ (Avrupaya bağlı) - Point to point kiralık hat üzerinde sunulan bir sayısal hizmettir. -TDM (Time Division Multiplexing) modunda çalışır ve full duplex olarak 2048 band genişliği sağlar. -E1 in TDM kullanması E1 e yol PVC(software tabanlı) tekniği kullanırsak8 Mbps ye düşürebilirz. Veya E1 kartları kullanıp 2048 Mbps ye düşürebilirz, bundan sonra 2Mbps lik hatlar elde edebilirz. -SONET/SDH standartlarının en stratejik özelliklerinden biri senkron olmasıdır. Senkronizasyonun sağlanabilmesi için saat hassasiyetini belirleyen çeşitli STRATUM seviyeleri belirlenmiştir. Buna göre stratum seviyesi daha düşük olan bir cihaz daha yüksek olan bir cihaza göre clock durumunu ayarlarlar. -En yüksek seviyeli clocukun hassasiyeti yılda sadece 2.5 bit kayar. Network içerisinde kendisi referans alınarak clock ayarlaması yapılan en yüksek seviyeli saat Primary Referance Source (PRS) olarak tanımlanır. -Bit stuffing yoktur. (Asenkron da olur zaten bitlere flagler atılır bu işlemde) (hem alış hem veriş yönü için ayrı ayrı) (28 tane DS-1 VEYA 672 DS0) -T3 servisine erişmek için T3 destekli CSU/DSU arayüzü gereklidir. -DTE ile DCE arsındaki bağlantı HSSI olmalıdır. -Bilindiği gibi HSSI V.35 den daha fazla band genişliği sağlayan bir arayüzdür. -V3 en fazla 6 Mbps iken HSSI 52 Mbps a kadar çıkar. -X.25 genelde uzaktaki terminal sistemlerin merkezdeki ana bilgisayar sistemine, veya uzaktaki küçük LAN ların merkezdeki LAN a bağlanması gibi uygulamalarda tercih edilmekteydi. ISDN (Integrated Services Digital Network) -Bakır kablolar üzerinden ses ve verinin sayısal iletimini sağlamak amacıyla tasarlanmış devre anahtarlamalı bir ağ sistemidir. -Ses ve veri eşzamanlı iletimini sağlar. Tipik ISDN uygulamaları: Ek telefon hattı Video konferans Yüksek hızlı dosya transferi ISDN yi tanımlaya üç unsur var: Tümleşik hizmetler (Intregated Services) Tek bir hat üzerinde birden fazla bağlantı imkanı.fiziksel bir hatta bir çok aygıt bağlanabilir.yani birçok kişinin kullanımına hizmet verebilir. Sayısal (Digital): Sıradan telefon hatları gibi analog değil digital dir. Yani analog- digital dönüşümüne gerek yoktur. Dolayısıyla gürültü problemi de yoktur. Ağ (Network): Kiralık hat, (Leased line) gibi uçtan uca (dedicated line) bir sistem değildir.devre anahtarlamalı bir bulut ettiğimiz toplam bandgenişliğini daha küçük parçalara ayırarak kullanabiliriz. Sözü geçen kartlar farklı protokoller yardımıyla veri aktarırlar. Mesala ATM 53 bytlık hücreler kullanırlar. -Örneğin 155.52 Mbps iletim kapasitesi bulunan bir STM-1 santraline E3 seviysinde bir kart ilave edip 34.368 Mbps hızında bir band genişliği sağlamış oluruz. Birde router üzerinde -Standartlaşmaya yönelik asıl çalışmalar şimdilerde International Telecommucation Union (ITU- BM ye bağlı) olarak bilinen Internaional Telephone and Telgraph Consultative Commitie(CCITT) Kurumu tarafından başlatıldı. -Ancak, ISDN standartlarının gerçekleştirilmesinde gecikmeler oldu. Sebep ise Nortel ve AT&T firmalarının CCITT standartlarını gerçekleştirirken farklı yollar izlemeleriydi. -1990 ların başında ABD de ISDN için national isdn-1 (nı-1) isimli bir standartta anlaştışar. -Ama anlaşmazlıklar oldu ve batı eyaletlerinde bu standarta uyulmadı. -Sonra isdn-2 NI-2 benimsendi. Motorola ve US robotics gibi şirketler yaptığı çalışmalarla ISDN cihazların fiyatını düşürdü ve düşük fiyatlı yüksek bandwithli ISDN giderek populerleşmeye başladı. -Son zamanlarda isdn yerini xdsl ve kablo gibi teknolojilere bıraktı. Kurulumu ve kullanımı kolaydır bu bağlantıların. Ama ISDN hala yedek bağlantı olarak kullanılmaktadır. ISDN nin Genel Özellikleri ve
-mux-demux işlemleri yoktur. Doğrudan DS-0 kanalına erişim mümkündür. -Kolay yönetilebilirlik özelliklerine sahiptir. -SONET te temel sinyal OC-1 veya STS 1 dir.(51840 Mbps) -SDH da temel sinyal STM-1 dir.(155520 Mbps) -STS ve SDM ne kadar birbirine benzesede frame yapıları farklıdır. X.25 -Bulut teknolojisine dayalı --Packet anahtarlamalı ağ üzerinde Senkron iletişim yapan bir sistem. -Hizmet kalitesinin çok önemli olmadığı durumlarda uygun olabilir. -Eskiden 64 kbps yi desteklerken günümüzde 2mbps e kadar destek vermekte. -Fakat günümüzde yerini frame relay gibi sistemlere bırakmıştır. -OSI nin ilk 3 katmanında çalışır. -Hata düzeltme ve hata tespit gibi özelliklere sahiptir. -ISDN nin bir kullanım alanıda ATM, Frame Relay, xdsl, T-1 ve E-1 gibi WAN teknolojilerine yedek olarak kullanılmasıdır. -Çok servisli bir teknoloji olan ISDN, gecikmeye duyarlı ve ani değişen veri trafiklerini, birçok abone tarafından paylaşılan sanal ağlarla yönetebilir. -ISDN telefon hizmetide sunar. Arayanın kimliği, çağrı yönlendirme, çağrı tutma ve otomatik geri arama gibi özelliklerde sunar. -Grup-4 ile de çalışarak faks desteğide sunar. -Veri transferi tarafında ise masustu yayıncılığı, video konferans, dosya iletimi vs. işlemler olanak sağlar. -Normal telefon hattına göre bir hat teknolojisidir. Tarihçe: -Esi telefon sistemi (analog) etkin değildi. -Gürültü vardı, bozulmaya yatkındı ve uzak mesafelerde etkin değildi. -1960 ların başında telefon bağlantısı yerini yavaş yavaş paket bağlantılı, sayısal bağlantılı sistemlere çevirmeye başladı. -Bugün ABD de neredeyse tüm ses aktarımı sayısal telefon hattı üzerinden gerçekleşiyor. Sinyalleşme:ISDN telefonu çaldırmak için çağrı voltajı göndermek yerine ayrı bir kanaldan sinyal gönderir. Bağlantı çok hızlı şekilde gerçekleşir ve ayrıca sinyalleşme çağrını kaynağını tipini ve sayısını belirtir. Geriye Uyumluluk: Mevcut sayısal hatlar üzerine birkaç modül eklenmesiyle ve yazılım güncellemeleriyle ISDN servislerini sunmaktadırlar. Kullanıcı terminallerine takılan adaptörlerleisdn e erişmekte, PC lerin bu hizmetleri daha etkin kullanabilmeleri için geliştirilmiş yazılımları kullanmaktadırlar. ISDN nin Genel Olarak Avantajları: -Yüksek kalite güvenilir iletişim -Kullanıcı hiz. Geliştirilmesi -Terminaller ve ağa esnek fonk. Dağıtımı. -Mevcut sayısal hatlara soket takarak ISDN dönüşümü ve bu terminallerin aynı binada seyyar kullanımı. -Haberleşmede kalite. Veri hataları ve gürültü nadiren görülür. Malzeme hata tespiti kolay ve yedekleme sistemine geçerek sistem tekrar devreye alınması kolay olur. -Kul. her türlü iletişim hizmetinden tek bir şebeke üzerinden yararlanmaktadırlar. -Haberleşme ucuzdur.herbir servis için farklı bir hatta ihtiyaç yoktur. Đşlevleri: -Đsteklere ve gereksinimlere göre farklı uygulama ve hizmetler sağlar. -Öreneğin kentsel alanlarda LAN ların bağlanması, evden çalışma(teleworking), evden pazarlama (telemarketing), uzaktan yayıncılık (remote publishing), elektronik ticaret, video konferans ve telefon gibi hizmetler sağlar.remote control ve sesli posta. -Intranet ve extranetin birbirine bağ. Kullanılabilir. ISDN hattı kullanan kullanıcının verilerinin son santrale kadar sayısal rota izlemesiyle çözülebilir. Güç desteği olmaması: ISDN firamsı cihazlar için güç vermez ISDN cihazları gücünü dışarıdan almalıdırlar. Özel Tel. Veya Dönüştürücü Gereksinimi: Sayısal telefonlar gereklidir.ayrıca var olan klasik telefonlarda terminal uyarıcılar gereklidir. Ağ Çökünce Telefon Hizmetinin Durması: Ağ çökerse telefon hizmetide durur. TEKNĐK ÖZELLĐKLER Basit Kurulum Gereksinimleri: -Bait bir ISDN ağının kurulumu bağlanan cihazların sayısına, tipine ve istenen band genişliğine bağlıdır. -ISDN ağına bağlanacak bilgisayrın yazılımı ISDN ye göre ayarlanmalıdır. -Ayrıca ISDN terminal cihazı (TE) -ISDN arka arkaya sıralanmış iki
üzerinde sanal hatlar kurularak aynı anda birçok uygulamay olanak sağlar. ISDN öncesi birden çok uygulama değişik telefon hatları üzerinde yapılmak zorunda idi. ISDN nin Avantajları: 1)Hız 2)Birden Çok Cihaz Desteği 3)Sinyalleşme 4)Geriye Uyumluluk HIZ: Normal telefonda hız 56 kbps hatta gürültü sebebiyle 45-50 iken gürültü olmayan ISDN de sayısal Iletim sayesinde hız 128 Kbps dir. Ayrıca iletişime başlama süresi (D kanalı sayesinde) ve gecikme süresi telefon hattının yarısı kadardır. ISDN nin Dezavantajları: 1)Maaliyet 2)ISDN kullanmayan bir terminalle haberleşmek. 3)Güç desteği olmaması 4)Özel Tel. Veya Dönüştürücü Gereksinimi 5)Ağ Çökünce Telefon Hizmetinin Durması. Maaliyet: Normal telefon hatlarına göre pahalı. ISDN kullanmayan bir terminalle haberleşmek: Normal tel. Hattı kullanıcısı ile ISDN hattı kullanan kullanıcılar arası iletim yavaş olur. Bu tip terminal donatımı ile çalışır. TE-1 ve TE-2 -TE-1 ISDN yi direkt kullanabilir. ISDN telefon ve ISDN kartları bu gruba örnektir. -TE-2 cihazları ise TA adaptörü kullanarak ISDN ye bağlanabilir. TA bağımsız veya cihazın içinde olabilir. Eğer TA bağımsız ise TE2, bir fiziksel katman arayüzü (RS-232C, V.24, V.35)ile TA ya bağlanmalıdır. Birden Çok Cihaz Desteği: Telefon, faks, bilgisayar, köprü/yönlendirici aynı anda bağlantı kurabilir. Telefon hattında bunu yapamazsınız. Gürültü kontrol ve farklı sinyalleri bir araya getirmek daha kolaydır. ISDN Ağ sonlandırıcısı (Network Termination NT) -Đki tip Uç ağ cihazı vardır. NT-1 ve NT2. -NT1 fiziksel katman işlevlerini yürütür ve ISDN şebekesi içinde yer alır. B ve D kanallarının çoğullanmasından sorumludur. ISDN Terminal Adaptör(TA) -TA lar bağımsız bir birim olarak veya bilgisayara takılan NIC birimi olarak satılabilir. Görevi ISDN özelliği olmaya klasik telefon ve bilgisayrların ISDN ye uyumunu sağlamaktır. -Aynı anada analog ve sayısal iletişime imkan verir. -Ses ve veriyi ayırt eder ve veri paketlerinin istenilen adrese yön.
sağlar. Kodekler (Kodlayıcı ve Dekodlayıcılar) -Kodek analog-digital çevrimi yapar. -Ayrıca sıkıştırma işlemide yapar.