Çanakkale Muharebelerİ nin İdaresİ Komutanlar ve Stratejiler Editörler Lokman Erdemir & Kürşat Solak Çanakkale 2015-100. Yıl
Çanakkale Muharebelerİ nin İdaresİ Komutanlar ve Stratejiler Editörler: Lokman Erdemir & Kürşat Solak Çanakkale Valiliği Yayınları Bu kitapta yayınlana makalelerde savunulan fikirler yazarlarına aittir. Çanakkale Valiliği ve editörler sorumlu tutulamaz. Kitabın tüm hakları saklıdır. Akademik ve haber amaçlı kısa alıntılar dışında önceden yazılı izin alınmaksızın hiçbir iletişim, kopyalama sistemi kullanılarak yeniden basılamaz. ISBN: 978-605-149-720-4 Sertifika No: 29527 Ankara, Şubat 2015 Görsel Tasarım Karınca Ajans Matbaacılık Dr. Mediha Eldem Sokak No: 56/1 Kızılay/ANKARA Tel: +90 312 431 54 83 Fax: +90 312 431 54 84 www.karincayayinlari.net info@karincaajans.net Baskı Cilt: Eflal Matbaacılık Zübeyde Hanım Mahallesi Kazım Karabekir Caddesi No: 95/1 Altındağ - ANKARA Tel: 0312 341 47 48
İÇİNDEKİLER Sunuş... v Mustafa BUDAK Çanakkale Muharebeleri ni İstanbul dan İdare Edenler... 1 Ömer ÇAKIR Başkumandan Sultan V. Mehmed Reşâd ın Penceresinden Çanakkale Muharebeleri... 3 Tuncer BAYKARA Liman von Sanders in Kurmay Başkanı Diyarbakırlı Kazım İnanç Paşa (1880-1938)... 15 Cemalettin TAŞKIRAN Çanakkale Savaşları ndaki Tanınmış Yabancı Komutanlar... 21 Figen ATABEY İngiliz Savaş Konseyi nin Çanakkale Stratejisi... 35 Mustafa SELÇUK Çanakkale ye Denizden İlk Bombardımanlar ve Başkent İstanbul... 69 Zekeriya TÜRKMEN Çanakkale Muharebeleri nde 9. Piyade Tümen Komutanı Miralay (Albay) Halil Sami Bey... 83 Mithat ATABAY Çanakkale Savaşları Sırasında Mustafa Kemal Atatürk... 105 Mustafa BIYIKLI & Hatice KAPLAN Çanakkale Kahramanlarından General Mehmet Esat (Bülkat) Paşa nın Askerî Hayatı... 119 Ahmet ESENKAYA Binbaşı İzzettin Bey in Günlüğü ve Mustafa Kemal Bey... 143 Ahmet YURTTAKAL Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanı Cevat Paşa... 163 iii
Muzaffer ALBAYRAK Çanakkale Cephesi nde Bir Komutan: Selahaddin Adil Bey... 171 Zülâl KELEŞ Cafer Tayyar Eğilmez ve Çanakkale Muharebeleri... 185 F. Rezzan ÜNALP Çanakkale nin Kahramanı 57. Alay Komutanı Şehit Hüseyin Avni Bey... 213 Lokman ERDEMİR Çanakkale Muharebeleri nde 27. Alay Komutanı Yarbay Mehmet Şefik (Aker) Bey... 219 Yüksel NİZAMOĞLU Çanakkale Muharebeleri nde 2. Ordu ve Vehip Paşa... 229 Hakan BACANLI Çanakkale Muharebeler inde Fevzi Çakmak Paşa nın Rolü... 245 Muhammet ERAT Çanakkale Muharebeleri nde Kâzım KarabekirPaşa... 259 Cahide SINMAZ SÖNMEZ Türk Tarih Yazıcılığında Çanakkale Savaşları (1915-2010)... 275 Ömer ÇAKIR Türk Harp Edebiyatında Çanakkale Muharebeleri nin Komutanları... 291 Murad HATİP & Sezgin KAYA Çanakkale Cephesi nin Lojistik Desteklenmesi ve Zorlukları ile Barbaros Zırhlısının Batırılışı, Türk Komutanların (Güverte Albay Nevres Tümer) Yayınlanmamış Beyanları... 317 Halil Ersin AVCI Çanakkale Savaşı nda Bir İngiliz İstihbaratçı, Sır Douhty-Wylıe... 333 Kaynakça... 341 Fotoğraflarla Çanakkale Cephesi Komutanları... 353 iv
Sunuş Milletlerin kaderinde önem arz eden tarihî hadiselerin 50. ve 100. gibi yıldönümleri, o hadiseleri hatırlamak için oldukça önemlidir. Milletimizin mazisinde unutulmaz bir yeri olan, zaferlerle birlikte hüzünlerin de merkezi olan Çanakkale Muharebeleri mevzu bahis hadiseler meyandadır. Çanakkale Muharebeleri nin 100. yılı münasebetiyle tertip edilen sosyal etkinliklerin yanı sıra söz konusu tarihî hadiseyi öğrenmek ve hatırlamak amacıyla da bir takım ilmî çalışmalar icra edilmektedir. Nitekim Çanakkale Valiliği, 2015 Koordinasyon Merkezi ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) işbirliği ile Çanakkale Muharebeleri nin önemini ortaya koymaya yönelik bir 100. yıl kitabı hazırlanması düşünülmüştür. Ülkemizin yetiştirdiği önemli bilim insanlarının katkıları ile elimizdeki eser vücuda gelmiştir. Bu eser muharebeleri bütün yönleri ile ele almaktan ziyade, bize göre tarihçinin eksik bıraktığı bir yanını, muharebelerin komuta kademesini ve idaresini ele almayı esas edinmiştir. Yazarlarımız bu hususta makaleler kaleme almıştır. Eserdeki çalışmalar, yazarların kendi fikirlerinin mahsulü olup tarafımızdan ilmî serbestiyet gözetilmiştir. Eserde yirmi bir farklı çalışmaya yer verilmiştir. Söz konusu çalışmaların ekseriyeti, Çanakkale Muharebeleri nde ve sonrasındaki Milli Mücadele de hizmet vermiş Paşaları ele almaktadır. Bunun yanı sıra muharebeler üzerine dünden bugüne yapılmış akademik çalışmalar, muharebelerin harp edebiyatına yansımaları, dönemin İstanbul u, muharebeler sırasında öne çıkan yabancı komutanlar muhtevalı konuları içermektedir. Elimizdeki eser, derlenmesi aşamasında yaklaşık iki yıllık bir emeğin ürünüdür. Bununla beraber onun asıl değeri, akademik yıllarını bu konulara hasretmiş yazarlarımızın damıtılmış ifadelerindedir. Bu sebeple öncelikle kıymetli yazar kadromuza teşekkür ediyoruz. Eserin hazırlık sürecinde, her daim yanımızda olan ÇOMU Tarih Bölümü araştırma görevlileri Erhan Acar ile Rabia G. Odabaş a teşekkür ederiz. Son olarak, Çanakkale Valisi Sayın Ahmet Çınar ile Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sedat Laçiner e, eserin teşvikçileri ve ve destekçileri oldukları için minnettarlığımızı ifade etmek isteriz. Lokman Erdemir & Kürşat Solak Çanakkale 2015, 100. Yıl v